logo

C++ NING STANDART RUKKURSIV VA FOYDALANUVCHI FUNKSIYALARI

Yuklangan vaqt:

12.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

143.17578125 KB
C++ NING STANDART RUKKURSIV VA
FOYDALANUVCHI FUNKSIYALARI
MUNDARIJA
I:Kirish   4
1.1.C++ da standart qaytish va foydalanuvchi funksiyalarining ta’rifi   
II:Bob.   Standart qaytarish funksiyalari   6
2.1.   C++ tilidagi standart qaytarish funksiyalarining umumiy ko‘rinishi 6
III:Bob. Foydalanuvchi funksiyalari 8
3.1.   Foydalanuvchi funksiyalarining ta’rifi va ahamiyati 8
3.2.   C++ da foydalanuvchi funksiyalarini aniqlash va chaqirish sintaksisi 9
Xulosa 13
Foydalanilgan adabiyotlar 14
        
1 I:Kirish
Kompyuter  dasturlashda  funksiyalar  kodni  tartibga  solish   va  qayta  ishlatish
uchun asosiy  vosita  hisoblanadi.  Funktsiyalar  dasturchilarga murakkab vazifalarni
kichikroq,   boshqariladigan   bo‘laklarga   bo‘lish   imkonini   beradi,   ularni   dastur
davomida   kerak   bo‘lganda   chaqirish   va   qayta   ishlatish   mumkin.   C++   tilida
funksiyalarning   ikkita   asosiy   turi   mavjud:   standart   qaytarish   funksiyalari   va
foydalanuvchi funksiyalari. 
Standart   qaytarish   funksiyalari   C++   dasturlash   tili   tomonidan   ta minlanganʼ
o rnatilgan   funksiyalardir.   Bu   funksiyalar   matematik   hisob-kitoblar   yoki   tasodifiy	
ʻ
sonlarni   yaratish   kabi   umumiy   amallarni   bajaradi   va   chaqiruvchi   dasturga   qiymat
qaytaradi.   Boshqa   tomondan,   foydalanuvchi   funktsiyalari   dastur   doirasidagi   aniq
vazifalarni   bajarish   uchun   dasturchi   tomonidan   yaratilgan   funktsiyalardir.
Foydalanuvchi   funksiyalari   muayyan   dastur   ehtiyojlariga   mos   ravishda
moslashtirilishi va bir nechta dasturlarda qayta ishlatilishi mumkin. 
Ushbu   kurs   ishi   C++   tilida   standart   qaytish   va   foydalanuvchi   funksiyalari
mavzusini   o‘rganadi.   Biz   dasturlashda   funksiyalarning   ahamiyatini   va   ularning
kodni tashkil  qilish va qayta ishlatishdagi  rolini  muhokama qilishdan boshlaymiz.
Keyin   biz   C++   da   standart   qaytarish   funksiyalarining   sintaksisi   va   ishlatilishini
abs(),   sqrt()   va   rand   kabi   umumiy   funksiyalarga   misollar   bilan   birga   ko‘rib
chiqamiz.   ().   Keyinchalik,   foydalanuvchi   funktsiyalari   tushunchasini   va   ularning
standart   qaytarish   funksiyalariga   nisbatan   afzalliklarini,   shuningdek,
calculateArea(),   printMessage()   va   <   kabi   foydalanuvchi   funksiyalariga   misollar
bilan tanishamiz. code>findMax(). Nihoyat, biz standart qaytarish va foydalanuvchi
funksiyalarini solishtiramiz va taqqoslaymiz, har bir yondashuvning afzalliklari va
kamchiliklarini   muhokama   qilamiz   hamda   C++   da   funksiyalardan   foydalanish
bo‘yicha eng yaxshi amaliyotlarni taqdim etamiz. 
2 1.1.C++ da standart qaytish va foydalanuvchi funksiyalarining ta’rifi
C++   da   standart   qaytarish   funksiyasi   chaqiruvchiga   qiymat   qaytaruvchi
funksiyadir. Bu qiymat butun son, suzuvchi nuqtali raqam yoki hatto foydalanuvchi
tomonidan belgilangan turdagi ma lumotlar turida bo lishi mumkin.ʼ ʻ
Foydalanuvchi funksiyasi esa foydalanuvchi tomonidan belgilangan funksiya
bo lib,   standart   C++   kutubxonasining   bir   qismi   emas.   Foydalanuvchi	
ʻ
funksiyalaridan   standart   kutubxonada   taqdim   etilmagan   muayyan   vazifalar   yoki
hisob-kitoblarni bajarish uchun foydalanish mumkin.
Standart   qaytarish   funksiyalari   ham,   foydalanuvchi   funksiyalari   ham
muayyan   vazifalar   yoki   hisob-kitoblarni   bajarish   uchun   boshqa   funksiyalar   yoki
asosiy dastur tomonidan chaqirilishi mumkin.
3 II:Bob.  Standart qaytarish funksiyalari  
2.1.   C++ tilidagi standart qaytarish funksiyalarining umumiy ko‘rinishi
                        C++   da   standart   kutubxonaning   bir   qismi   bo‘lgan   bir   nechta   standart
qaytarish funksiyalari  mavjud. Quyida eng ko p qo llaniladigan standart  qaytarishʻ ʻ
funksiyalarining umumiy ko rinishi keltirilgan:	
ʻ
1.   main()   funktsiyasi:   Bu   har   qanday   C++   dasturining   boshlang‘ich
nuqtasidir.   Bu   dastur   tugatilgandan   so‘ng   operatsion   tizimga   butun   sonni
qaytaradigan   standart   qaytarish   funktsiyasi.   main()   funksiyasi   tomonidan
qaytarilgan   butun   son   qiymati   dasturning   holatini   bildiradi.   Qaytish   qiymati   0
dastur muvaffaqiyatli bajarilganligini, nolga teng bo‘lmagan qiymat esa xatolik yuz
berganligini bildiradi.
2.   abs()   funktsiyasi:   Bu   funksiya   raqamning   mutlaq   qiymatini   qaytaradi.
Raqamning   mutlaq   qiymati   uning   noldan   uzoqligidir.   Masalan,   -5   ning   mutlaq
qiymati 5 ga, 5 ning mutlaq qiymati ham 5 ga teng.
3.   sqrt()   funktsiyasi:   Bu   funksiya   raqamning   kvadrat   ildizini   qaytaradi.
Raqamning   kvadrat   ildizi   o‘ziga   ko‘paytirilganda   asl   sonni   beradigan   qiymatdir.
Masalan, 16 ning kvadrat ildizi 4 ga teng.
4.   pow()   funktsiyasi:   Bu   funksiya   raqamni   belgilangan   quvvatga   oshirish
natijasini  qaytaradi. Funktsiyaning birinchi argumenti asos, ikkinchi argument  esa
ko‘rsatkichdir.   Masalan,   pow(2,   3)   ifodasi   8   ni   qaytaradi,   bu   2   3   ning   darajasiga
ko‘tariladi.
5. ceil() funktsiyasi:   Bu funksiya berilgan sondan katta yoki unga teng eng
kichik butun sonni qaytaradi. Masalan, ceil(3.14) ifodasi 4 ni qaytaradi.
4 6.   floor()   funktsiyasi:   Bu   funksiya   berilgan   sondan   kichik   yoki   unga   teng
eng katta butun sonni qaytaradi. Masalan, floor(3.14) ifodasi 3 ni qaytaradi.
7. max() funktsiyasi:  Bu funksiya berilgan ikkita qiymat orasidagi maksimal
qiymatni qaytaradi. Masalan, max(2, 5) ifodasi 5 ni qaytaradi.
8. min() funktsiyasi:   Bu funksiya berilgan ikkita qiymat orasidagi minimal
qiymatni qaytaradi. Masalan, min(2, 5) ifodasi 2 ni qaytaradi.
Ushbu   standart   qaytarish   funksiyalari   C++   standart   kutubxonasining   bir
qismi   bo lib,   har   qanday   C++   dasturida   qo shimcha   kod   talab   qilmasdanʻ ʻ
foydalanish mumkin.
5 III:Bob. Foydalanuvchi funksiyalari
3.1.   Foydalanuvchi funksiyalarining ta’rifi va ahamiyati
Foydalanuvchi   funktsiyalari   foydalanuvchi   tizim   yoki   ilova   ichida   bajarishi
mumkin   bo‘lgan   harakatlar   yoki   vazifalarni   bildiradi.   Bu   funksiyalar
foydalanuvchining ehtiyojlari va umidlarini qondirish uchun mo ljallangan va ularʻ
foydalanuvchi qoniqish va faolligini ta minlashda muhim rol o ynaydi.	
ʼ ʻ
Foydalanuvchi   funktsiyalarining   ahamiyati   ularning   foydalanuvchilarga
nazorat   va   imkoniyatlarni   berish   tuyg‘usini   ta’minlash   qobiliyatidadir.
Foydalanuvchilar o‘zlari bajarishi kerak bo‘lgan vazifalarni bajara olsalar, o‘zlarini
ishonchli   va   qobiliyatli   his   qiladilar,   bu   esa   faollik   va   sodiqlikni   oshirishga   olib
keladi.
Bundan   tashqari,   foydalanuvchi   funktsiyalari   ish   jarayonlarini
soddalashtirish   va   samaradorlikni   oshirishga   yordam   beradi,   bu   esa
foydalanuvchilarga   maqsadlariga   erishish   va   vazifalarni   o z   vaqtida   bajarishni	
ʻ
osonlashtiradi.   Bu   samaradorlikka   va   foydalanuvchining   umumiy   qoniqishiga
ijobiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Umuman   olganda,   foydalanuvchining   intuitiv,   samarali   va   samarali
funksiyalarini loyihalash ijobiy foydalanuvchi tajribasini yaratish hamda faollik va
sodiqlikni oshirish uchun muhim ahamiyatga ega.
3.2.   C++ da foydalanuvchi funksiyalarini aniqlash va chaqirish sintaksisi
C++   da   funktsiyani   aniqlash   funksiyaning   qaytish   turini,   nomini   va
parametrlarini   e'lon   qilishni,   so‘ngra   jingalak   qavslar   ichida   funktsiya   tanasini
taqdim etishni o‘z ichiga oladi. Mana bir misol:
int add(int x, int y) {
6     return x + y;
}
Ushbu   funksiya   "qo‘shish"   deb   ataladi,   ikkita   "x"   va   "y"   butun   son
parametrlarini oladi va x va y yig‘indisiga teng butun son qiymatini qaytaradi.
Ushbu funksiyani chaqirish uchun siz shunchaki uning nomidan foydalaning
va argumentlarni keltiring:
int result = add(3, 4); // result is now 7
Qiymat qaytarmaydigan funksiyalarni ham belgilashingiz mumkin (masalan,
bekor funksiyalar):
void printMessage(string message) {
    cout << message << endl;
}
Ushbu funksiya "printMessage" deb nomlanadi, "message" qator parametrini
oladi   va   hech   narsa   qaytarmaydi.   Uni   chaqirish   uchun   siz   shunchaki   argumentni
keltirasiz:
printMessage("Hello, world!"); // prints "Hello, world!" to the console
Shuningdek,   funksiyalarni   standart   parametr   qiymatlari,   funksiyani   haddan
tashqari yuklash va boshqa kengaytirilgan funksiyalar bilan belgilashingiz mumkin.
7 1-misol. a va b sonlardan eng kattasini topishni funksiya yordamida hal eting
#include <iostream>
using namespace std;
int max(int a, int b) {
    if (a > b) {
        return a;
    } else {
        return b;}}
int main() {
    int a = 10;
    int b = 20;
    int max_raqam = max(a, b);
    cout << " maksimal raqam: " << max_raqam << endl;
    return 0;}
8 2-misol.   Ikkita   teng   yonli   trapesiyaning   asoslari   va   balandliklari   berilgan.
Uning   asosi     va   balandligiga   ko‘ra   teng   yonli   trapesiyaning   perimetrini   hisoblash
uchun funksiya  aniqlab, ularning perimetrlar yig‘indisini toping.
#include <iostream>
using namespace std;
int trapetsiya_perimetr(int a1, int a2, int h1, int h2) {
    int p = 2 * (a1 + a2) + h1 + h2;
    return p;
}
int main() {
    int a1 = 5;
    int a2 = 8;
    int h1 = 4;
    int h2 = 4;
    int p = trapetsiya_perimetr(a1, a2, h1, h2);
    int perimetr_yigindisi = 2 * p;
    cout << "Trapetsiyaning perimetri " << endl;
    cout << "Perimetrlar yigindisi " << endl;
    return 0;}
9 3-misol .   Ikkita uchburchakning tomonlari berilgan. Uning tomonlariga ko‘ra
uchburchak yuzasini va perimetrlarini hisoblash uchun funksiyani aniqlab, ularning
yuzalarini va perimetrlarini yig‘indisini toping.
#include <iostream>
#include <cmath>
using namespace std;
double yuza(double a, double b, double c) {
    double s = (a + b + c) / 2;
    double yuza = sqrt(s * (s-a) * (s-b) * (s-c));
    return yuza;
}
double perimetr(double a, double b, double c) {
    double P = a + b + c;
    return P;
}
int main() {
10     double a = 5; // tomon a
    double b = 3; // tomon b
    double c = 4; // tomon c
    double S = yuza(a, b, c);
    double P = perimetr(a, b, c);
    cout << "Uchburchakning yuzasi: " << S << endl;
    cout << "Uchburchakning perimetri: " << P << endl;
    return 0;
}
5-misol.   Haqiqiy qiymat qaytaruvchi DegToRad(D) funksiyasini hosil qiling.
(360   >   D   >   0).   Funksiya   D   gradusning   radian   qiymatini   qaytarsin.   Shu   funksiya
orqali 3 ta berilgan burchakning radianga qiymati aniqlansin.
#include <iostream>
#include <cmath>
using namespace std;
double DegToRad(double d) {
11     double rad = d * (M_PI / 180);
    return rad;
}
int main() {
    double daraja = 45;
    double rad = DegToRad(daraja);
    cout << "Radianlarga ekvivalent burchak: " << rad << endl;
    return 0;
}
6-misol.   Haqiqiy qiymat qaytaruvchi RadToDeg(D) funksiyasini hosil qiling.
Funksiya     R   radianning   gradus   qiymatini   qaytarsin.   Shu   funksiya   orqali   radianda
berilgan 3 ta  burchakning gradusdagi qiymati aniqlansin.
#include <iostream>
#include <cmath>
12 using namespace std;
double RadToDeg(double rad) {
    double d = rad * (180 / M_PI);
    return d;
}
int main() {
    double rad = 0.785398; // 45 radianlardagi darajalar
    double daraja = RadToDeg(rad);
    cout << "Darajalarga ekvivalent burchak: " << daraja << endl;
    return 0;
}
13 7-misol.   IsLeapYear(Y) funksiyasidan foydalangan holda, butun qiymat
qaytaruvchi MonthDays (M, Y) funksiyasini hosil qiling. Funksiya berilgan Y -
yilning M - kunlar sonini qaytarsin. Berilgan yilning M1, M2, M3 oylarining
kunlar soni topilsin.
#include <iostream>
using namespace std;
bool Y(int yil) {
    if (yil % 400 == 0 || (yil % 4 == 0 && yil % 100 != 0)) {
        return true;
    } else {
        return false;
    }
}
int M(int oy, int yil) {
    bool M = Y(yil);
    switch (oy) {
        case 2:
            if (Y) {
                return 29;
14             } else {
                return 28;
            }
            break;
        case 4:
        case 6:
        case 9:
        case 11:
            return 30;
            break;
        default:
            return 31;
            break;
    }
}
int main() {
    int yil = 2023;
    int oy1 = 2;
    int oy2 = 6;
15     int oy3 = 10;
    int kun1 = M(oy1, yil);
    int kun2 = M(oy2, yil);
    int kun3 = M(oy3, yil);
    cout << "Oydagi kunlar " << oy1 << ": " << kun1 << endl;
    cout << "Oydagi kunlar " << oy2 << ": " << kun2 << endl;
    cout << "Oydagi kunlar " << oy3 << ": " << kun3 << endl;
    return 0;
}
8-misol.   Haqiqiy   qiymat   qaytaruvchi   Leng(X1,   Y1,   X2,   Y2)   funksiyasini
hosil
qiling. Funksiya berilgan (X1, Y1) va (X2, Y2) nuqtalar orasidagi masofani
qaytarsin. A, B, C, D nuqtalar koordinatalari berilgan. A nuqtadan B, C, D
nuqtalargacha bo‘lgan masofalar hisoblansin.
#include <iostream>
16 #include <cmath>
using namespace std;
double L(double x1, double y1, double x2, double y2) {
    double S = sqrt(pow(x2 - x1, 2) + pow(y2 - y1, 2));
    return S;
}
int main() {
    double Ax = 0, Ay = 0, Bx = 1, By = 2, Cx = 3, Cy = 4, Dx = 5, Dy = 6;
    double AB = L(Ax, Ay, Bx, By);
    double AC = L(Ax, Ay, Cx, Cy);
    double AD = L(Ax, Ay, Dx, Dy);
    cout << "A dan B gacha bolgan masofa: " << AB << endl;
    cout << "A dan C gacha bolgan masofa: " << AC << endl;
    cout << "A dan D gacha bolgan masofa: " << AD << endl;
    return 0;}
17 XULOSA
C++   kuchli   dasturlash   tili   bo lib,   keng   ko lamli   funksiyalarni,   jumladan,ʻ ʻ
standart,   rekursiv   va   foydalanuvchi   tomonidan   belgilangan   funksiyalarni   qo llab-	
ʻ
quvvatlaydi.
Standart funksiyalar C++ standart kutubxonasida mavjud bo lgan o rnatilgan	
ʻ ʻ
funksiyalardir.   Bu   funksiyalarga   matematik   funksiyalar,   satrlarni   manipulyatsiya
qilish   funksiyalari,   kiritish/chiqarish   funksiyalari   va   boshqalar   kiradi.   Standart
funksiyalarni   qo shimcha   kod   talab   qilmasdan   to g ridan-to g ri   istalgan   C++	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
dasturidan chaqirish mumkin.
Rekursiv   funksiyalar   o‘zini   chaqiradigan   funksiyalardir.   Ular   ko‘pincha
qidiruv   va   saralash   kabi   takroriy   operatsiyalarni   o‘z   ichiga   olgan   algoritmlarda
qo‘llaniladi.   Ayrim   hollarda   rekursiv   funksiyalar   iterativ   funksiyalarga   qaraganda
samaraliroq bo‘lishi mumkin, lekin ularni tushunish va disk raskadrovka qilish ham
qiyinroq bo‘lishi mumkin.
Foydalanuvchi   tomonidan   belgilangan   funksiyalar   dasturchi   tomonidan
yaratilgan   funksiyalardir.   Ular   murakkab   operatsiyalarni   qamrab   olish   va   kodni
yanada   modulli   va   qayta   foydalanish   mumkin   qilish   uchun   ishlatilishi   mumkin.
Foydalanuvchi tomonidan belgilangan funksiyalar parametrlarni olishi, qiymatlarni
qaytarishi va dasturning boshqa qismlaridan chaqirilishi mumkin.
C++   da   funktsiyani   aniqlash   funksiyaning   qaytish   turini,   nomini   va
parametrlarini   e'lon   qilishni,   so‘ngra   jingalak   qavslar   ichida   funktsiya   tanasini
taqdim   etishni   o‘z   ichiga   oladi.   Funksiyani   chaqirish   uchun   uning   nomidan
foydalaning va kerakli argumentlarni keltiring.
C++   shuningdek,   funksiyalarni   haddan   tashqari   yuklash,   standart   parametr
qiymatlari   va   funksiya   shablonlari   kabi   funksiyalar   uchun   ilg‘or   xususiyatlarni
18 qo‘llab-quvvatlaydi.   Bu   xususiyatlar   dasturchilarga   turli   vaziyatlarda   foydalanish
mumkin bo‘lgan yanada moslashuvchan va kuchli funksiyalarni yaratish imkonini
beradi.
Umuman   olganda,   funksiyalar   C++   dasturlashning   asosiy   qismi   bo‘lib,
ulardan   foydalanishni   o‘zlashtirish   samarali,   xizmat   ko‘rsatadigan   va
kengaytiriladigan dasturiy ta’minotni yaratish uchun zarurdir.
19 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1. Aripov   M.M,   Imomov   T,   Irmuhamedov   Z.M   va   boshqalar.   Informatika   va
axborot   texnologiyalari:  -Toshkent:  O‘zbekiston,  1-qism.   2002 y , 2- qism . 2003 y , -
168 b .
2. Трей   Неш.   C ++   2008   усконренный   курс   для   профессионалов:   -Москва:
Санкт-Петербург, Киев, 2008г. -576с.
3. Aripov   M.M.   Informatika   va   hisoblash   texnikasi   asoslari:   -Tashkent:
O‘zbekiston,2001y,-180b.
4. I.A.Karimov.   O‘zbekistonning   o‘z   istiqlol   va   taraqqiyot   yo‘li:-Toshkent:
O‘zbekiston, 1992y. 173-174 b.
5. Дейтел   Х,   Дейтел   П,   Листфилд   Дж.   C ++   Наиболее   полное   руководство   В
Подлиннике: -Москва: Санкт-Петербург, 2006г. -1056 с.
6. Шилдт   Герберт.   Полный   справочник   по   С++:-Москва:   Издательский   дом
"Вильяме", 2004г. -752 с.  
20

C++ NING STANDART RUKKURSIV VA FOYDALANUVCHI FUNKSIYALARI MUNDARIJA I:Kirish 4 1.1.C++ da standart qaytish va foydalanuvchi funksiyalarining ta’rifi II:Bob. Standart qaytarish funksiyalari 6 2.1. C++ tilidagi standart qaytarish funksiyalarining umumiy ko‘rinishi 6 III:Bob. Foydalanuvchi funksiyalari 8 3.1. Foydalanuvchi funksiyalarining ta’rifi va ahamiyati 8 3.2. C++ da foydalanuvchi funksiyalarini aniqlash va chaqirish sintaksisi 9 Xulosa 13 Foydalanilgan adabiyotlar 14 1

I:Kirish Kompyuter dasturlashda funksiyalar kodni tartibga solish va qayta ishlatish uchun asosiy vosita hisoblanadi. Funktsiyalar dasturchilarga murakkab vazifalarni kichikroq, boshqariladigan bo‘laklarga bo‘lish imkonini beradi, ularni dastur davomida kerak bo‘lganda chaqirish va qayta ishlatish mumkin. C++ tilida funksiyalarning ikkita asosiy turi mavjud: standart qaytarish funksiyalari va foydalanuvchi funksiyalari. Standart qaytarish funksiyalari C++ dasturlash tili tomonidan ta minlanganʼ o rnatilgan funksiyalardir. Bu funksiyalar matematik hisob-kitoblar yoki tasodifiy ʻ sonlarni yaratish kabi umumiy amallarni bajaradi va chaqiruvchi dasturga qiymat qaytaradi. Boshqa tomondan, foydalanuvchi funktsiyalari dastur doirasidagi aniq vazifalarni bajarish uchun dasturchi tomonidan yaratilgan funktsiyalardir. Foydalanuvchi funksiyalari muayyan dastur ehtiyojlariga mos ravishda moslashtirilishi va bir nechta dasturlarda qayta ishlatilishi mumkin. Ushbu kurs ishi C++ tilida standart qaytish va foydalanuvchi funksiyalari mavzusini o‘rganadi. Biz dasturlashda funksiyalarning ahamiyatini va ularning kodni tashkil qilish va qayta ishlatishdagi rolini muhokama qilishdan boshlaymiz. Keyin biz C++ da standart qaytarish funksiyalarining sintaksisi va ishlatilishini abs(), sqrt() va rand kabi umumiy funksiyalarga misollar bilan birga ko‘rib chiqamiz. (). Keyinchalik, foydalanuvchi funktsiyalari tushunchasini va ularning standart qaytarish funksiyalariga nisbatan afzalliklarini, shuningdek, calculateArea(), printMessage() va < kabi foydalanuvchi funksiyalariga misollar bilan tanishamiz. code>findMax(). Nihoyat, biz standart qaytarish va foydalanuvchi funksiyalarini solishtiramiz va taqqoslaymiz, har bir yondashuvning afzalliklari va kamchiliklarini muhokama qilamiz hamda C++ da funksiyalardan foydalanish bo‘yicha eng yaxshi amaliyotlarni taqdim etamiz. 2

1.1.C++ da standart qaytish va foydalanuvchi funksiyalarining ta’rifi C++ da standart qaytarish funksiyasi chaqiruvchiga qiymat qaytaruvchi funksiyadir. Bu qiymat butun son, suzuvchi nuqtali raqam yoki hatto foydalanuvchi tomonidan belgilangan turdagi ma lumotlar turida bo lishi mumkin.ʼ ʻ Foydalanuvchi funksiyasi esa foydalanuvchi tomonidan belgilangan funksiya bo lib, standart C++ kutubxonasining bir qismi emas. Foydalanuvchi ʻ funksiyalaridan standart kutubxonada taqdim etilmagan muayyan vazifalar yoki hisob-kitoblarni bajarish uchun foydalanish mumkin. Standart qaytarish funksiyalari ham, foydalanuvchi funksiyalari ham muayyan vazifalar yoki hisob-kitoblarni bajarish uchun boshqa funksiyalar yoki asosiy dastur tomonidan chaqirilishi mumkin. 3

II:Bob. Standart qaytarish funksiyalari 2.1. C++ tilidagi standart qaytarish funksiyalarining umumiy ko‘rinishi C++ da standart kutubxonaning bir qismi bo‘lgan bir nechta standart qaytarish funksiyalari mavjud. Quyida eng ko p qo llaniladigan standart qaytarishʻ ʻ funksiyalarining umumiy ko rinishi keltirilgan: ʻ 1. main() funktsiyasi: Bu har qanday C++ dasturining boshlang‘ich nuqtasidir. Bu dastur tugatilgandan so‘ng operatsion tizimga butun sonni qaytaradigan standart qaytarish funktsiyasi. main() funksiyasi tomonidan qaytarilgan butun son qiymati dasturning holatini bildiradi. Qaytish qiymati 0 dastur muvaffaqiyatli bajarilganligini, nolga teng bo‘lmagan qiymat esa xatolik yuz berganligini bildiradi. 2. abs() funktsiyasi: Bu funksiya raqamning mutlaq qiymatini qaytaradi. Raqamning mutlaq qiymati uning noldan uzoqligidir. Masalan, -5 ning mutlaq qiymati 5 ga, 5 ning mutlaq qiymati ham 5 ga teng. 3. sqrt() funktsiyasi: Bu funksiya raqamning kvadrat ildizini qaytaradi. Raqamning kvadrat ildizi o‘ziga ko‘paytirilganda asl sonni beradigan qiymatdir. Masalan, 16 ning kvadrat ildizi 4 ga teng. 4. pow() funktsiyasi: Bu funksiya raqamni belgilangan quvvatga oshirish natijasini qaytaradi. Funktsiyaning birinchi argumenti asos, ikkinchi argument esa ko‘rsatkichdir. Masalan, pow(2, 3) ifodasi 8 ni qaytaradi, bu 2 3 ning darajasiga ko‘tariladi. 5. ceil() funktsiyasi: Bu funksiya berilgan sondan katta yoki unga teng eng kichik butun sonni qaytaradi. Masalan, ceil(3.14) ifodasi 4 ni qaytaradi. 4

6. floor() funktsiyasi: Bu funksiya berilgan sondan kichik yoki unga teng eng katta butun sonni qaytaradi. Masalan, floor(3.14) ifodasi 3 ni qaytaradi. 7. max() funktsiyasi: Bu funksiya berilgan ikkita qiymat orasidagi maksimal qiymatni qaytaradi. Masalan, max(2, 5) ifodasi 5 ni qaytaradi. 8. min() funktsiyasi: Bu funksiya berilgan ikkita qiymat orasidagi minimal qiymatni qaytaradi. Masalan, min(2, 5) ifodasi 2 ni qaytaradi. Ushbu standart qaytarish funksiyalari C++ standart kutubxonasining bir qismi bo lib, har qanday C++ dasturida qo shimcha kod talab qilmasdanʻ ʻ foydalanish mumkin. 5