Internet nutqining xususiyatlari

Yuklangan vaqt:

09.03.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

151.0 KB
Internet nutqining xususiyatlari
Mundarija
Kirish
I Bob.Internet-kommunikatsiya texnologiyalari
1.1. Internet-kommunikatsiya texnologiyalarining rivojlanishi
1.2. Internet maxsus aloqa vositasi sifatida
1.3. Internet-muloqot tili jaranglarning bir turi sifatida
1.4.  Internet aloqasining verbal va noverbal vositalarining xususiyatlari
II-bob. Internet nutqining xususiyatlari
2.1 Internetning uning ichidagi muloqotga ta'siri
2.2 "Muqobil haqiqat o'rnini bosuvchi vositalar" 
2.3 Gipermatn va giperhavolalar
2.4 Internet tili yangi funksional uslub sifatida
III-bob. Fonetik daraja
3. Grafik darajasi. Imlo. Tinish belgilari
3.3.  Leksik daraja. Frazeologiya
3.4.  So'z yaratish darajasi
IV-bob. Internet muhitining nutq texnikasi. Turlari va misollari
4.1 Normadan chetga chiqish
4.2 Internet muhitida so'z yasalishi va leksik-semantik darajadagi boshqa hodisalar
4.3 Internet tilining kulgili turlari
4.4 Tadqiqot natijalari
Xulosa
Foydalanilgan  adabiyotlar ro'yxati
Internet-muloqotda keng qo'llaniladigan qisqartmalar
1 Kirish
“INTERNET   (Internet   -   inter   +   net   -   tarmoq)   -   millionlab   kompyuterlarni
yagona   axborot   tizimiga   birlashtirgan   butun   dunyo   kompyuter   tarmog'i.   Internet
ilmiy, biznes, ta'lim va ko'ngilochar ma'lumotlarni erkin olish va tarqatish uchun eng
keng imkoniyatlarni taqdim etadi. Global tarmoq dunyodagi deyarli barcha yirik ilmiy
va davlat tashkilotlarini, universitetlar va biznes markazlarini, axborot agentliklari va
nashriyotlarni   birlashtirib,   insoniyat   bilimlarining   barcha   sohalari   bo‘yicha   ulkan
ma’lumotlar   omborini   tashkil   etadi”.   Asta-sekin   Internet   zamonaviy   dunyoning
ajralmas qismiga aylanib bormoqda, ularsiz odamlar endi o'z faoliyatini tasavvur qila
olmaydi. U xizmatlar, ta'lim va savdo kabi hayotning tobora ko'proq sohalarini katta
tezlikda   egallab   bormoqda.   Bundan   tashqari,   u   ularni   o'zgartiradi,   aloqa,   tijorat
xizmatlari,   ta'lim   va   o'yin-kulgining   mutlaqo   yangi   shakllari   va   usullarini   keltirib
chiqaradi, yangi stereotiplar va qoidalarni kiritadi. “Tarmoq avlodi” bugungi kunning
haqiqiy   ijtimoiy-madaniy   hodisasidir.   Uning   vakillari   uchun   Internet   uzoq   vaqtdan
beri   tanish   va   qulay   hayot   sherigiga   aylandi.   Insoniyat   o‘z   taraqqiyotining   yangi   –
axborot   bosqichiga   qadam   qo‘ymoqda   va   bunda   tarmoq   texnologiyalari   katta   rol
o‘ynaydi”.
Bugungi   hayot   ritmi,   tez   va   shiddatli,   xatti-harakatlar   va   nutq   normalarini
soddalashtirishga   intiladi.   Har   yili   tobora   ko'proq   tilshunoslar   o'z   tadqiqotlarida
Internetda rus tilining xususiyatlarini batafsil o'rganmoqdalar. Internet hayotimizning
muhim qismiga aylandi va madaniyatdagi har bir yangilik, eng avvalo, til orqali qabul
qilinadi.   Bundan   tashqari,   shuni   hisobga   olish   kerakki,   zamonaviy   dunyoda
kompyuter  ta'limi  juda  yuqori   baholanadi;  u  yuqori   bo'lmasa   ham,  u  til  ta'limi  bilan
bir xil darajada turadi; shuning uchun soddalashtirilgan ta'limdan o'rtacha foydalanish
to'g'ri deb hisoblanadi . til, Internet tili, suhbatda.
Mavzuimizning   dolzarbligi   shundaki,   hozirgi   vaqtda   Internet   o'zining
mashhurligi   cho'qqisida   va   uning   tili   umuman   rus   tiliga   juda   kuchli   ta'sir   qiladi,
2 bularning   barchasi,   albatta,   tilshunoslar   tomonidan   o'rganilishi   kerak.   Ta'kidlash
joizki,   ehtimol   kelajakda   rus   tilida   butun   bir   uslub   -   Internet   aloqasi   uslubi
shakllanadi. Uning o'ziga xos xususiyatlari - nutqning verbalizatsiyasi, ya'ni kechinma
va   his-tuyg'ularning   og'zaki   tavsifi,   so'zlashuv   xarakteri   va   so'zlarning   soddaligi,
intertekstuallik.
Dunyoning   barcha   burchaklarida   tadqiqotchilar   o'z   tillarida   sodir   bo'layotgan
shunga   o'xshash   jarayonlarni   kuzatadilar.   Masalan,   Buyuk   Britaniyada   Internet
terminologiyasi   chet   tilidan   emas,   balki   o'z   tilidan   olinganligiga   qaramay,   olimlar
"Weblish"   (Web+English)   funktsional   uslubini   ajratib   olish   va   o'rganish   zarurati
tug'ildi. , bu Internet muhitida faol ravishda tarqalib, kengroq va kengroq auditoriyani
o'ziga jalb qilmoqda.
Kurs   ishining   maqsadi   Internet   muhitining   nutq   madaniyatini   diqqat   bilan
ko'rib chiqish, xarakterli xususiyatlar va xususiyatlarni ajratib ko'rsatishdir.
3 I Bob.Internet-kommunikatsiya texnologiyalari
1.1. Internet-kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish
Yigirmanchi asrdagi kommunikatsiya inqilobi tomonidan yaratilgan eng muhim
hodisalardan biri bu Global axborot tarmog'i - Internet (World Wide Web = WWW).
Internet,   har   jihatdan,   milliy   yoki   siyosiy   chegaralardan   mustaqil,   o‘zining
“kibermadaniyati”, hududi va aholisiga ega virtual davlatga aylanib bormoqda.
Internet 20-asrning 60-yillari oxirida ixtiro qilingan va uni tom ma'noda SSSR
va AQSh o'rtasidagi Sovuq urush davrining asosi deb hisoblash mumkin. Ayni paytda
AQSh   harbiy   departamenti   DARPANET   loyihasi   uchun   ustuvor   mablag'   oldi
( Mudofaa   Murakkab   Tadqiqot   Loyiha   Agentlik ), uning maqsadi  geografik jihatdan
uzoqda joylashgan kompyuterlar o'rtasida ma'lumotlarni almashish va bunday aloqani
o'rnatish   uchun   telefon   liniyasi   resurslaridan   foydalangan   holda   hisob-kitoblarni
amalga oshirish uchun ishonchli aloqani yaratish edi.
Dunyoda   Internet-muloqotning   kelib   chiqishi   80-yillarning   oxiri   va   90-
yillarning   boshlarida   sodir   bo'lgan   XX   protokoli   joriy   etilishi   munosabati   bilan   asr
ARM   (Internet Relay Chat)   Fin   dasturchisi   Jarkko Oikarinen   , kim   ibtidoiy xabarlar
dasturini kengaytirishga qaror qildi   "  gaplash  " kabi   UNIX da   va bugungi kunda ham
mashhur bo'lgan texnologiyani yaratdi   Chat . Elektron pochta (  elektron  pochta  )   1971
yilda   paydo   bo'lgan   qachon   amerikalik   geek   Rey   Tomlinson   dasturni   yaratdi   "
Sendmsg "  _   Shu bilan birga, "@" iti bilan qabul qilingan manzil tizimi paydo bo'ldi  .
Asrlar   davomida   rivojlangan   ilmiy-texnikaviy   taraqqiyot   jamiyatni   juda   qisqa
vaqt   ichida   (taxminan   15   yil)   ulkan   odamlar   massasi   (400   milliondan   ortiq)   nafaqat
qabul qilgan, balki o'zlashtirganiga olib keldi. yangi WWW texnologiyasi.
4 Internet Us ers , м лн. чел.	
205,3	
111	
86,3	
50,6	48,7	37,8	33,9	28,9	26,2	25,9	21,9	18	17,1	17	14,1	13,8	10,8	10,6	10,2	23,7	
0
50
100
150
200
2501-rasm.  Internet foydalanuvchilari soni eng ko'p bo'lgan 20 ta davlat
Bugungi   kunda   Rossiya   Internet   foydalanuvchilari   soni   eng   ko'p   bo'lgan
yigirmata mamlakatdan biridir (1-rasm) va shubhasiz,   yangi dunyo va bu dunyodagi
yangi   turmush   tarzi   yangi   lingvistik   aloqa   vositalarini   yoki   eskilarini   o'zgartirishni
talab qiladi. Internetda odamning ongini o'zgartirish, yangi, onlayn hayot va fikrlash
tarzini shakllantirish til holatiga sezilarli ta'sir qiladi.
Hozirgi vaqtda Internetda quyidagi aloqa shakllarini ajratib ko'rsatish mumkin:
-  chat  (  ya'ni IRC  (Internet Relay Chat) ) ;
- forumda muloqot qilish;
-   ICQ  ;   Skype   va boshqa xabarchilar;
- ijtimoiy tarmoqlar (   www     .    vcontact     .    ru     ;   www     .    odnoklassniki     .    ru     );
- yozishmalar mavjud   Elektron  pochta.
1.2.Internet maxsus aloqa vositasi sifatida
Internet maxsus kommunikativ muhit sifatida va tilni amalga oshirishning ilgari
mavjud bo'lmagan sohasi sifatida o'zi  bilan muloqotning yangi  usullarini, nutq xatti-
harakatlarining stereotiplarini va til mavjudligining yangi shakllarini olib keldi.
5 Hozirgi   vaqtda   Internet   aloqasi   zamonaviy   jamiyatning   ajralmas   qismidir.
Internet-muloqot   deganda,   kommunikantlarning   ko'rinmasligi,   yuborilgan
xabarlarning   yozma   shakli,   zudlik   bilan   qayta   aloqa   qilish   imkoniyati,   shuningdek,
elektron   xabarlarning   o'zaro   ta'siri   yoki   almashinuvi   yoki   o'zaro   almashish   bilan
tavsiflangan   ikki   yoki   undan   ortiq   shaxslar   o'rtasidagi   kompyuter   vositachiligidagi
aloqa tushuniladi. aloqachilarning kompyuterlarida saqlanadigan ma'lumotlarga kirish
huquqi.
So'nggi   paytlarda   rus   tilining   global   Internetda   ishlashi   ko'plab   tilshunoslar
tomonidan o'rganildi. Lingvistik  shaxsning  o'zgarishi  dunyoning virtual  rasmini,  shu
jumladan   lingvistik   tasvirni   shakllantirish   bilan   birga   sodir   bo'ladi,   bu   Internet
makonidagi hayotni o'ziga xos xususiyatlari  bilan aks ettiradi. Bularning barchasi  til
holatiga   sezilarli   darajada   ta'sir   qiladi   va   jiddiy   lingvistik   tadqiqotlarni   talab   qiladi.
Gap   rus   tilida   yangi   uslub   -   Internet-muloqot   uslubining   shakllanishi   haqida
ketayotgan   bo'lishi   mumkin,   uning   o'ziga   xos   xususiyatlari   yozma   talaffuz,   giper-
interteksuallik va so'zlashuv nutqidir. Shu bilan birga, uslubning sifat jihatidan yangi
xususiyati,   shuningdek,   yozma   takror   ishlab   chiqarishga   qaramay,   uning   o'z-o'zidan
bo'lishidir.
Turli   mamlakatlarda   olimlar   shunga   o'xshash   jarayonlarni   kuzatadilar   va
o'rganadilar.
Internet   foydalanuvchilari   muloqot   qiladigan   tabiiy   milliy   tillarda   sodir   bo'ladi.
Masalan,   hattoki  Angliyada   ham,   chet   tilidan   Internet   terminologiyasini   olish   holati
bo'lmasa ham, olimlar Internetda jadal tarqalayotgan yangi "Weblish" (Web+English)
funksional   uslubini   ajratib   olish   va   o'rganish   zarurati   tug'ildi.   ommaviy   axborot
vositalarining tobora kengroq bo'limlarini qamrab oluvchi foydalanuvchilar.
Bugungi kunda Internet eng ko'p ekanligi shubhasiz haqiqatdir
insoniyatga ma'lum bo'lgan ulkan ma'lumot manbai. Lekin u
6 Uzoq   va   qisqa   masofalarda   foydalanuvchilar   o‘rtasidagi   muloqotning   samaradorligi,
tezligi   va   qulayligi   kabi   imkoniyatlar   internetdan   nafaqat   bilim   olish   vositasi,   balki
muloqot vositasi sifatida ham foydalanish imkonini beradi.
Internetda odamning ongini o'zgartirish, yangi, onlayn hayot va fikrlash tarzini
shakllantirish   til   holatiga   sezilarli   ta'sir   qiladi.  Virtual   haqiqatning   asosiy   yangiligi   -
bu   odamlar   o'rtasidagi,   shu   jumladan   lingvistik   darajadagi   o'zaro   ta'sir   qilish
shartlarining o'zgarishi.
1.3. Internet-muloqot tili jaranglarning bir turi sifatida
Slang   (ingliz tilidan   jargon   ;   s(sub)   - ikkinchi darajali  ahamiyatga ega bo'lgan
prefiks;   lang   (   men   tilim)   -   til,   nutq)   -   turli   xil   odamlar   birlashmalarida   (kasbiy,
ijtimoiy,   yosh   va   boshqalar)   qo'llaniladigan   maxsus   so'zlar   yoki   allaqachon   mavjud
so'zlarning yangi ma'nolari to'plami. Jargo va so'zlarni farqlash kerak   xalq tili        ifodalar   
.   Slangni   ma'lumotli   odamlar,   ma'lum   bir   yoshdagi   yoki   kasbiy   guruh   vakillari   ham
o'z   nutqlarida   qo'llashlari   mumkin   (masalan,   kompyuter   jargonidagi   "   aka   "   yoki
"ZY").   Ko'pincha   bu   ma'lum   bir   odamlar   guruhiga   tegishli   ekanligini   ta'kidlaydigan
narsa.   So'zlashuv   (asosan   qo'pol)   iboralar   past   ma'lumotli   odamlarni   ajratib   turadi.
Oddiy   nutqda   bu   so'zlar   bayonotning   hissiy   rangini   oshirish   uchun   ishlatiladi.
Boshqalar   uchun   yumshatish   o'rnini   bosuvchi   so'zlar   ham   jargonga   tegishli   emas,
balki evfemizmdir. [ II , 6 ]
V.S. Matyushenkovning "Ingliz tili lug'ati" da. quyidagi talqin berilgan: “Slang
-   bu   til   normalarining   tarixan   rivojlangan   va   ma ruzachilarning   barcha   qatlamlariʼ
uchun   u   yoki   bu   darajada   umumiy   bo lgan   versiyasi   bo lib,   u   asosan   og zaki   nutq	
ʻ ʻ ʻ
sohasida   mavjud   bo lib,   genetik   va   funksional   jixatdan   jargon   va   kasbiy	
ʻ
elementlardan farq qiladi. til." Slang - bu ko'pincha standart til me'yorlarini buzuvchi
so'zlar.   Bu   juda   ifodali,   istehzoli   so'zlar   bo'lib,   ular   kundalik   hayotda   gaplashadigan
narsalarni   belgilashga   xizmat   qiladi.   Kompyuter   slengi   va   boshqa   jargon   turlari
7 o'rtasidagi farq nima? Ushbu muammo bo'yicha to'plangan ma'lumotlarni tahlil qilib,
shuni   aytishimiz   mumkinki,   kompyuter   jargonini   o'rganayotganda   biz   to'rt   guruh
so'zlarning   sintezi   bilan   shug'ullanamiz:   professionalizmlar,   vulgarizmlar,   jargonlar
va   slangizmlarning   o'zlari.   Darhaqiqat,   birinchi   navbatda,   bu   so'zlar   bir   xil   kasb
egalari   -   dasturchilar   yoki   oddiygina   kompyuterni   shunga   o'xshash   maqsadda
ishlatadigan   odamlar   o'rtasida   muloqot   qilish   uchun   ishlatiladi.   Bundan   tashqari,   bu
so'zlar ingliz tilidagi professional atamalarning sinonimi sifatida ishlatiladi va ulardan
hissiy   ma'nosi   bilan   farqlanadi.   Ikkinchidan,   kompyuter   jargoni   kompyuter   dunyosi
haqiqatlariga yopiqligi bilan ajralib turadi. Ko'rib chiqilayotgan jarangli nomlar faqat
shu   dunyoga   tegishli   bo'lib,   uni   hamma   narsadan   ajratib   turadi   va   ko'pincha   bu
sohadan bexabar odamlar uchun tushunarsizdir. Uchinchidan, bu lug'at ko'pincha juda
qo'pol so'zlarni o'z ichiga oladi.
Ijtimoiy   tarmoqlarda   muloqot   qilishda   respondentlarning   80   foizi
qisqartmalardan,  66   foizi   jarangli   so'zlardan,  66   foizi   interaktiv   muloqotda  haqoratli
so'zlardan foydalanadi (1-diagrammaga qarang).
Diagramma 1
СЛЕНГ СОКРАЩЕНИЯ НЕНОРМАТИВНАЯ 
ЛЕКИСКА37% 16%
27%34%
20% 34%
29% 64%
39%Argo, qisqartma va so'zlardan 
ДА
НЕТ 
ИНОГДА
8 Shunday   qilib,   bu   kuzatishlar   kompyuter   jargonlarini   adabiy   bo'lmagan
so'zlarning   yagona   guruhiga   ajratishga   imkon   bermaydi   va   ularni   har   biriga   xos
xususiyatlarga   ega   bo'lgan   hodisa   deb   hisoblashga   majbur   qiladi.   Bu   bizga
"kompyuter jarangi" atamasini  belgilash imkonini  beradi   ko'p hollarda kompyuterlar
bilan   bevosita   bog'liq   bo'lgan   va   /   yoki   kundalik   hayotda   ularni   aloqa   maqsadlarida
ishlatadigan,   professional   lug'at   o'rnini   bosadigan   va   so'zlashuv   va   ba'zan   qo'pol
ravishda   tanish   bo'lgan   ohanglar   bilan   ajralib   turadigan   odamlar   tomonidan
qo'llaniladigan so'zlar.
1.4. Internet aloqasining og'zaki va og'zaki bo'lmagan vositalarining
xususiyatlari
Internet   muhiti   tilining   quyidagi   xususiyatlarini   ajratib   ko'rsatish   mumkin:   1)
vositalarning ifloslanishi (masalan, og'zaki va yozma nutq; so'zlashuv nutqi va adabiy
til;   kodning   og'zaki   va   og'zaki   bo'lmagan   komponentlari;   lotin   va   kirill   alifbosi;   rus
tili.   va   ingliz   tillari);   2)   ba'zi   vositalarni   murakkablashtirish   (kompensatsiya,   ko'p
funksiyalilik,   konnotatsiya,   gipermatn,   yangi   janrlar)   va   boshqalarni   soddalashtirish
(til   iqtisodiyoti,   siqish,   agrammatizm);   3)   ba'zilarining   tarqoqligi   va   boshqa
vositalarning farqlanishi (mavjud janrlarning funksional  va stilistik xususiyatlarining
so'zlashuv   tiliga   o'zgarishi;   terminologiya   va   determinatsiya   jarayonlari);   4)
ekspressivizatsiya, "karnavalizatsiya", tilni individuallashtirish , til o'yini.
Keling, ko'rsatilgan xususiyatlarni batafsil ko'rib chiqaylik.
Internetda   rasmiy   ravishda   yozma,   ammo   kontseptual   ravishda   og'zaki   yozma
(kamroq   tuzilgan,   "telegrafik",   og'zaki-so'zlashuv   elementlari   mavjud   bo'lgan)   yangi
shakl   paydo   bo'lib,   boshqacha   tarzda   belgilanadi:   "   yozma   so'zlashuv   nutqi"   ,   "
kompyuter   shakli.   nutq”,   “Internet”   -nutq”   ,   “   kibertil,   netspeak,   weblish,   netlish,
elektron til  yoki  nutq”  .
Kirill   alifbosini   lotinlashtirish   ingliz   tilining   rus   tiliga   ta'siri,   amerikalashuvi
bilan   chambarchas   bog'liq.   Lotin   va   kirill   alifbosining   birga   yashashining   bir   necha
9 bosqichlari   mavjud:   rus   tilidagi   matnga   chet   tilidagi   fragmentni   kiritish;   ruscha
matnning   to'liq   lotin   transliteratsiyasi;   rus   harflarini   yozish,   sukut   bo'yicha   lotin
harflariga ishora qilib, mos keladigan kalitlarga tegishli (  Z.Y. = PS,  inu  = bye  , zdy  =
pls - buni boshqa tillarda o'xshashi  yo'q lingvistik iqtisodiyotning alohida holati deb
hisoblash mumkin)   ; kirill va lotin alifbosi bo'laklaridan so'zlarni yaratish (DOOMni
chiqarib   tashlash,   LOOPni   boshlash);   kirill   alifbosi   o rniga   lotin   alifbosi   harflaridanʻ
foydalanish va shu asosda matnlar yaratish  (“sh” harfi “w”, “ iii ”, “x” [ch] / “x” [ix]
harfi   bilan   almashtirilgan;   “u”  ”   /   “y”;   “   b"/"b";   "z"/"3")   ;   ruscha   so'zlarni   kuzatish,
metaforik   kalitni   almashtirish   yoki   uzoq   fonetik   assotsiatsiyani   takrorlash   printsipi
asosida   yaratish   (   melkomyagkie   ,   melkomyagkost   =   microsoft;   sharovary   =
shareware;   devitsa   =   qurilma;   almashish   resurslari   =   almashish   uchun)   [27]   .
Yuqoridagi   holatlarning   ko'pchiligi   o'yin   boshlanishining   elementi   sifatida   ko'rib
chiqilishi   mumkin,   shuningdek,   boshqa   tendentsiyalarning   namoyon   bo'lishi   -
murakkablik yoki soddalashtirish tendentsiyalari sifatida qaralishi mumkin.
So‘zlarning imlo va tinish belgilarini qo‘yish qoidalariga rioya qilmaslik tufayli
imlo   va   tinish   belgilari   darajasida   soddalashtirish   kuzatiladi.   Bu   hodisa   aniq
individual   xususiyatga   ega   va   bir   tomondan,   savodsizlik   elementi   sifatida,   ikkinchi
tomondan, o'yin elementi sifatida talqin qilinishi mumkin. Kommunikatorlar sintaktik
va nominativ birliklarning chegaralari yoki holatiga e'tibor bermaydilar. Gap boshida
so'z,   tegishli   nomlarni   kichik   harf   bilan   yozish   odatiy   holdir.   Nuqtalar,   vergullar,
ellipslar   va   boshqa   tinish   belgilarining   o'zboshimchalik   bilan   joylashishi   mavjud.
Yozishning   fonetik   printsipi   mavjud.   Bu   hodisalarni   ham   kommunikantlarning
lingvistik   malakasining   pastligi,   ham   vaqtni   tejash   bilan   izohlash   mumkin.
Analitiklikka   moyillik   mavjud.   Sintaktik   tuzilmalar   bo‘laklarga   bo‘linadi,   formal
sintaktik   bog‘lanishlar   zaiflashadi,   ular   erkinlashadi   va   ko‘pincha   formal   ravishda
ifodalanmaydi.   Ellipslar   va   turli   xil   kesishmalar   mavjud.   Bayonotlar   qisqaradi   va
ularning   mazmuni   soddalashtiriladi.   So'z   boyligi   va   so'z   shakllanishi   darajasida
10 soddalashtirishga   moyillik   siqilgan   so'z   shakllanishi,   qisqartma   hodisalariga   olib
keladi:
1) unlilarni qoldirib qisqartmalar hosil qilish (  sps, spsb, plz, plzhsta  ).
2)   iboralar   yoki   bayonotlarning   boshlang'ich   harflaridan   iborat   harf
qisqartmalarining paydo bo'lishi (   BTW,   OMG   )   . Bu hodisalar nafaqat ingliz tilidan
olingan shakllarni, balki rus tiliga asoslangan analogiya asosida yaratilgan vaqti-vaqti
bilan   qisqartmalarni   ham   o'z   ichiga   oladi,   masalan,   "PMSM"   -   mening   kamtarona
fikrimcha, "EMNIP" - agar xotiram menga to'g'ri xizmat qilsa.
3)   Harf   yoki   raqamning   talaffuzining   o'ziga   xosligi   asosida   harflar   va
raqamlardan   iborat   qisqartmalar   (qisqartmalar)   shakllantirish   (   pro100   -   oddiy,   4e   -
nima,   05   -   yana,   1ochestvo   -   yolg'izlik   ).   Bularning   barchasi   ingliz   tilidan   olingan
shakllardir.
4)   Ko'pincha   morfemik   tikuvlarni   e'tiborsiz   qoldirib,   regressiv   hosila   orqali
paydo   bo'lgan   shakllar   (   Internet,   Winch,   Prog,   Moder,   Admin,   Infa,   Distr)   .
Univerbizatsiya   va   derivatsiyaning   kombinatsiyasi   ham   mavjud   (   haqiqiy,   virtual,
shaxsiy)  .
Imlo,   tinish   belgilari,   shu   jumladan   tipografik   vositalarning   murakkablashuvi
quyidagilar uchun yuzaga keladi:
1) muloqotning paralingvistik komponenti uchun kompensatsiya;
2)   turli   xil   pragmatik   niyatlar   (bu   turli   his-tuyg'ularni   ifodalovchi   klaviatura
belgilaridan   foydalangan   holda   kulgichlar   deb   ataladigan   narsalarni   shakllantirishni
anglatadi;   ularning   matnda   mavjudligi   ko'pincha   beparvolik   belgisi   sifatida   qabul
qilinadi). Masalan, :)), :-((;
3) nutqni individuallashtirish, til o'yinlari.
11 Sintaksis   darajasida   murakkablikka   moyillik   gipermatn   strukturasining   keng
qo'llanilishida   namoyon   bo'ladi.   Ikkinchisi,   ko'pgina   tilshunoslarning   fikriga   ko'ra,
sintaktik   birliklar   zanjirini   kengaytirdi:   sintagma,   gap-bayon,   super-ibora   birligi,
matn, gipermatn.
So‘z   boyligi   va   so‘z   yasalishi   darajasida   terminologiya   sohasida
murakkablashuv   kuzatiladi.   Ingliz   tilidan   asta-sekin   "morfologik-sintaktik
ruslashtirish"   bilan   olingan   qarzlar   qayd   etilgan   (   veb,   onlayn,   onlayn,   Internet,
Internet,   brauzer,   xaker,   davom   ),   shuningdek,   ma'noning   semantik   o'sishi   natijasida
hosil bo'lgan so'zlar (  kuz, administrator , osish, osish, nosozlik, tormozlash)  .
Taxallus   ostida   bajarish   zarurati   onomasiologik   jarayonni   faollashtiradi.
Taxalluslarni shakllantirishda tegishli ismlarning o'zgarishi holatlari mavjud (  M  @  ry
- Mariya, M @ rt - Marat, Den4ik - Denis   ). Taxalluslar kirill alifbosidan ko'ra lotin
alifbosidan   foydalangan   holda   yaratiladi;   ba'zan   taxallusni   yaratishda   (yozishda)
ikkala alifbo ham qo'llaniladi (  Mila_Ya , G_Neva , Dima- Nachal_Nik )  .
Yangi   lug'atning   keng   qatlami   ko'pincha   yuqori   darajadagi   ifodalilik   bilan
ajralib   turadigan   kompyuter   jargonida   ifodalanadi.   Ko'pgina   shakllanishlar   o'ynoqi
elementni   ham   o'z   ichiga   oladi.  Ayniqsa,   ingliz   tilidagi   so‘zlardan   olingan   jargonlar
mashhur   bo‘lib,   asliyatning   fonetik   yaqinligi   tufayli   so‘zlashuv,   stilistik   jihatdan
qisqartirilgan   lug‘at   qatlamlari,   jumladan,   so‘kinish,   taqiqlangan   so‘zlar   va
vulgarizmlar bilan assotsiativ va konnotativ jihatdan bog‘lanadi.
Ba'zi tadqiqotchilar "  Internetda rus tilining o'zgarishi kodni soddalashtirishning
amaliy ehtiyojlari bilan emas, balki virtual maydonning o'yin sharoitlari bilan bog'liq
" deb hisoblashadi  .
Yuqorida   muhokama   qilingan   til   o'yinining   hodisalariga   qo'shimcha   ravishda,
inglizcha qo'shimchalardan foydalanish mavjud (masalan,   senkyu juda, iltimos, xush
kelibsiz, salom, tushuning, baland, bye-bye  ).
12 Karnavalizatsiya   hodisalari   bilan   bog'liq   holda,   "alban/afftar   yozuvi",
"padonkaff"   janri,   so'zning   talaffuziga   mos   ravishda   orfografik   ko'rinishini   ataylab
buzishga e'tibor bermaslik mumkin emas.  “uchasneg”  kabi xato leksema va birikmalar
,   “Midved”,   “   Paka”,   “Kakdila?”,   “Afftar   kuyadi”,   “Jahannam   sotona”,   “Afftar
ichimlik yada”,  bu pastki tilning “qo‘ng‘iroq kartasi”dir.
Shunday qilib, Internet-muloqot tilining ishlashining qayd etilgan xususiyatlari
doimo yangi lingvistik va grafik vositalarni izlashga yoki eskilarini o'zgartirishga olib
keladi.   Quyida   til   tizimining   alohida   darajalari   (darajalari)   bo'yicha   global   tarmoq
tilining o'ziga xos xususiyatlari ro'yxati keltirilgan.
13 II-bob. Internet nutqining xususiyatlari
2.1 Internet makonining uning ichidagi muloqotga ta'siri
Bugungi kunda Internet hech qachon mavjud bo'lmagan eng katta ma'lumotlar
ombori ekanligi aniq. Biroq, uning ko'p qirraliligi, tezligi, arzonligi, samaradorligi va
istalgan   masofadagi   aloqa   mavjudligi,   xoh   u   qo'shni   hovli   bo'lsin,   xoh
sayyoramizning   narigi   tomoni   kabi   xarakterli   xususiyatlari   Internetdan   nafaqat
ma'lumot   olish   vositasi   sifatida   foydalanishga   imkon   beradi.   va   bilimlarni   boyitish,
balki muloqot vositasi sifatida.
Virtual   haqiqatda,   atrofimizdagi   dunyodan   farqli   o'laroq,   har   kim   har   kim
bo'lishi, har qanday rolni o'ynashi, birovning kichik hayotini o'tkazishi, ilgari boshdan
kechirmagan his-tuyg'ularni boshdan kechirishi, "niqob" kiyishi mumkin. Aynan shu
funktsiyalarning   barchasi   yordamida   Internet   psixologik   to'siqlarni   yo'q   qilishini,
makon   va   vaqt   chegaralarini   yo'q   qilishini,   muloqot   jarayonini   sezilarli   darajada
osonlashtirishini,   harakatning   to'liq   erkinligini   va   ijodiy   o'zini   ozod   qilishini   to'g'ri
ta'kidlash   mumkin.   Shaxsiy   o'zini   namoyon   qilish   uchun   noyob   imkoniyatlar
Internetdagi   bunday   interaktiv   muloqot   shakllari   bilan   ta'minlanadi:   har   xil   turdagi
elektron   pochta,   elektron   pochta,   qiziqishlar   bo'yicha   turli   forumlar,   chat   xonalari,
ijtimoiy tarmoqlar, video konferentsiyalar va boshqalar. Internetda, barcha harakatlar
"bu erda va hozir" sodir bo'ladi, shuning uchun foydalanuvchilar vaqtni yo'qotmaydi
va oqibatlaridan qo'rqmaydi.
Haqiqiydan   tashqari,   yangi   olam,   virtual   ham   vujudga   keladi,   binobarin,
eskirgan   til   vositalarini   o zgartirishni   yoki   yangilarining   paydo   bo lishini   talabʻ ʻ
qiluvchi yangi turmush tarzi:
Internet   foydalanuvchilari   tomonidan   ixtiro   qilingan   va   qo'llaniladigan   jargon
umumiy lug'atga o'tadi;
Shaxsiy xatlar shakli bilan ajralib turadigan epistolyar janr o'ziga xos lingvistik
o'ziga   xoslikka   ega   bo'lgan   elektron   yozishmalar   (elektron   pochta,   chatlar,   ijtimoiy
14 tarmoqlar va boshqalar yordamida) ko'rinishida qayta tiklanmoqda;
Virtual makon - o'yin tabiati bilan ajralib turadigan maxsus ijtimoiy muhit; ular,
o'z   navbatida,   foydalanuvchilar   o'rtasidagi   muloqotni   o'yinga   yaqinlashtiradi,   bu   esa
bo'ysunish,   emansipatsiya   chegaralarini   yo'q   qilishga   yordam   beradi   va   Internetdagi
nutqni hatto jiddiy saytlarda ham suhbat nutqiga yaqinlashtiradi.
2.2 "Muqobil haqiqat o'rnini bosuvchi vositalar"
Global   Internetning   paydo   bo'lishi   bilan   matnning   jamiyatdagi   o'rni   keskin
o'zgardi,   chunki   virtual   dunyoda   matn   muallifning   ichki   dunyosining   aniq,   ko'zgu
tasviri,   uning   qiyofasi.   Bu   xususiyat   turli   chatlarda   yaqqol   namoyon   bo'ladi   -   shu
tarzda,   ijodiy   o'zini   namoyon   qilish   uchun   insonning   asosiy   ehtiyojlari   amalga
oshiriladi.
Bundan   tashqari,   suhbatlashishga   ishtiyoqmand   foydalanuvchilar   yordamchi,
og'zaki   bo'lmagan   aloqa   vositalaridan,   masalan,   so'zlarning   emotsional   ranglanishi,
ovozning   tembri   va   kuchi,   mimika   va   imo-ishoralardan   mahrum   ekanligini   hisobga
olmasak   bo'lmaydi.   va   mantiqiy   stresslar.   Bundan   kelib   chiqadiki,   Internetdagi
nutqning ham kamchiliklari bor, masalan, ma'lumotlarning ishonchsizligi va mumkin
bo'lgan   ishonchsizligi:   haqiqiy   aloqa   paytida   suhbatdosh   odam   yolg'on   gapirganda
nozik hayajonni sezishi yoki so'zlarni talaffuz qilishda his-tuyg'ularning samimiyligini
his qilishi mumkin. Men sizni sevaman." Bundan ma'lum bo'ladiki, biz tadqiqotlarini
o'rgangan   psixologlarning   fikriga   ko'ra,   og'zaki   bo'lmagan   signallar   natijaning
yarmidan ko'pini aniqlaydi va virtual dunyoga faqat og'zaki ma'lumotlar uzatiladi.
Yuqoridagilardan   xulosa   qilamizki,   og'zaki   bo'lmagan   muloqotning
etishmasligi   Internet-muloqotda   global   muammo   bo'lib,   ishlab   chiquvchilar
vaziyatdan   chiqish   yo'lini   topdilar.   Avvalo,   Internet   muhitida   ular   hissiyot   va
ekspressivlikning etishmasligini  "emotsiyalar" yoki boshqacha  qilib aytganda, grafik
jargonni ixtiro qilish orqali qopladilar.
15 Hatto   tajribasiz   Internet   foydalanuvchisi   ham   kulgichlarni   taniydi   (inglizcha
"tabassum"   dan   -   tabassum).   Bu   odatda   ikki   nuqta,   chiziqcha   va   qavsdan   tuzilgan
raqam. Kulgichlar yoki kulgichlar turli xil bo'ladi, lekin ularning barchasi bitta, lekin
juda   muhim   vazifani   bajaradi   -   ular   insoniy   his-tuyg'ularni   va   his-tuyg'ularni
ifodalaydi.
Emotsional belgilarga misollar:
:-) yoki :) - quvonch, baxt, tabassum;
:-( yoki :( - umidsizlik, qayg'u, qayg'u;
_0 yoki :O - ajablanib;
__- - depressiya.
Shunisi   e'tiborga   loyiqki,   1969   yilda   taniqli   yozuvchi   Vladimir   Nabokov   o'z
intervyularidan birida turli xil hissiy holatlarni tasvirlaydigan tinish belgilaridan iborat
ma'lum  bir  grafik belgi  yaratishga  arzigulikligini  eslatib  o'tgan edi:  Men  tabassumni
bildiruvchi   tipografik   belgini   o'ylab   topishim   kerak   -   qandaydir   chayqalish   yoki
orqaga tushgan qavs, bu bilan men sizning savolingizga javob berishim mumkin.
Shunga   qaramay,   Skott   Fahlmanni   kulgi   ixtirochisi   deb   hisoblash   mumkin   -
1982 yil 19 sentyabrda u yozishmalarda buni eslatib o'tdi: "Men ushbu belgilar ketma-
ketligini   kulgili   xabarlarni   ko'rsatish   uchun   ishlatishni   taklif   qilaman   :-)   Uni   yon
tomondan o'qish kerak. Aslida, hozirgi voqealarni hisobga olgan holda, hazil EMAS
xabarlarni ajratib ko'rsatish maqsadga muvofiqdir. Buning uchun foydalaning: -( ".
Biroq, emotsionni ixtiro qilgan shaxsning shaxsini aniq aniqlashning iloji yo'q,
chunki bu belgi 1960-yillarda ishlatilganligi haqida dalillar mavjud.
Grafik   jargonning   emotsional   ranglanishi,   shaffofligi   va   metaforik   tabiati
Internetdagi   muloqotni   yanada   jonli   va   tabiiy   qiladi,   lekin   uni   to'liq   qoplamaydi.
Emotsional   belgilarni   birlashtirishga,   aniqroq   bo'lishi   uchun   ma'lum   bir   emotsional
holatni   belgilashga,   suhbatdoshingiz   sizning   his-tuyg'ularingizni   to'g'ri   tushunishiga
ishonch   hosil   qilish   uchun   ko'plab   urinishlar   qilingan,   ammo   Internet   makonining
kengligi tufayli ular muvaffaqiyatsiz bo'ldi.
16 Yuqoridagilarga   qaramay,   kulgichlar   og'zaki   bo'lmagan   muloqotni   qoplash
uchun   etarli   emas.   Ovozning   istalgan   intonatsiyasi   va   tembrini   hech   bo'lmaganda
qisman   tiklash   uchun   virtual   dunyoga   tashrif   buyuruvchilar   "shlyapalar"   dan
foydalanadilar   (inglizcha   "Caps   Lock"   dan   -   klaviaturaning   bosh   harfini   blokirovka
qilish; ya'ni BOSH HARFLAR bilan yozish) suhbatdoshga ovozni ko'tarish kabi.
Yuqorida   aytilganlarning   barchasiga   qo'shimcha   ravishda,   Internet   nutqida
rang, tovush, harakat va hidning etishmasligi muammosi mavjud - bularning barchasi
analogiya   bo'yicha   turli   lingvistik   vositalar   bilan   almashtiriladi,   masalan,   ko'p   sonli
ketma-ket   undov   belgilari!   !!!!!   ma'lum   bir   so'zga/iboraga   va   boshqa   vositalarga
e'tibor   kuchayadi.   Ba'zilari   hatto   boshqa   nutq   janrlaridan   ham   o'zlashtirilib,   xilma-
xillikni ta'minlaydi.
2.3 Gipermatn va giperhavolalar
Kurs   ishining   kirish   qismida   aytib   o'tganimizdek,   Internet   nutqining   muhim
xususiyati matnning intertekstualligidir.
Tadqiqotlarimizga   asoslanib,   biz   Internetda   rus   tilining   maxsus   funktsional
uslubini   ajratib   ko'rsatish   mumkin   bo'lgan   maxsus   muloqot   uslubi   asta-sekin
shakllanayotganini taxmin qilishimiz mumkin. Ushbu xulosa bizga ushbu uslub butun
jamiyatning nutq madaniyatiga ta'sir qilishi mumkinligi haqida hukm qilish huquqini
beradi.
Virtual olamning asosiy yangiligi - makon, vaqt, sezgilarning egriligi, umuman
olganda,   odamlarning   o'zaro   ta'siri   va   muloqoti   shartlarining,   asosan,   til   darajasida
o'zgarishi.
Internet   makon   boshqa,   virtual   dunyoda   mavjud   bo'lishiga   qaramay,   u   realda
yaratilgan   va   Internetni   rivojlantirish   va   targ'ib   qilishda   inson   faol   ishtiroki   mavjud
bo'lgandagina mavjud bo'lishi mumkin. Internet “nafaqat og‘zaki ifodani, balki rang,
tovush,   grafik   va   animatsiyani   ham   o‘zida   mujassam   etgan   yangi   qiyofadagi   matn
ko‘rinishida mujassamlangan haqiqiy, tirik, insoniy fikrlashdan boshqa narsa emas”.
17 Agar   tilshunoslikka   chuqurroq   kirsak,   bu   hodisa   gipermatn,   matn   tanqididagi
mutlaqo   yangi   hodisa;   Butun   Internet   maydoni   uning   printsipiga   muvofiq   tashkil
etilgan.   Tilshunoslik   nuqtai   nazaridan   gipermatn,   aslida,   inson   tafakkurining   sifat
jihatidan yangi turidir.
Gipermatn   istalgancha   ko'p   marta   o'zgartirish,   ko'chirish,   tarkibni   o'zgartirish
va   hokazo   qobiliyatiga   ega.   Giperhavolalar   axborotni   bir-biriga   bog'langan   va
mustaqil qismlarga aylantirish uchun xizmat qiladi.
2.4 Internet tili yangi funksional uslub sifatida
Internet   o'z   foydalanuvchilarining   asosiy   e'tiborini   o'zi   foydalanadigan
lingvistik vositalarga qaratishga harakat qiladi. Bundan tashqari, foydalanuvchilarning
o'zlari, tashrif buyuruvchilar yoki  "virtual  shaxslar" nafaqat  butun Internet makonini
yaratadilar,   balki   buni   sezmasdan   ham   ushbu   ijtimoiy   qatlam   muloqot   qiladigan
Internet tilini ixtiro qiladilar.
Tadqiqotlar   davomida   biz   ko'p   jihatdan   Internetdagi   nutq   o'z   xususiyatlariga
ko'ra og'zaki nutqqa o'xshashligini aniqladik. Bu xususiyatlar:
O'z-o'zidan, tayyor emaslik;
Bir iborani qisqartirish va soddalashtirish istagi;
Nutq aktining spontanligi;
Turli   hollarda   iqtisodga   yoki   nutq   vositalarining   ortiqchaligiga   olib   keladigan
chiziqli belgi.
Virtual   dunyoda   foydalanuvchilar   o'z-o'zidan   og'zaki   suhbat   qoidalariga   ko'ra
real   vaqt   rejimida   yaratilgan   matnli   xabarlarni   yuborish   orqali   bir-birlari   bilan
muloqot qilishadi. Shunday qilib, yuqorida aytilganlarning barchasini umumlashtirgan
holda,   Internet   makonida   matn   shaxsga   ekvivalent   bo'ladi,   shuning   uchun   matnning
ma'nosi   sezilarli   darajada   oshadi   va   uning   muallifi   bo'lgan   shaxs   bilan   to'liq
bog'lanadi.
18 Runet   tili,   ya'ni.   Internetning   rus   tilidagi   segmenti   hozirgi   vaqtda   uning
tuzilishining eng xilma-xil segmentlarida - stilistika, fonetika, morfologiya, sintaksis,
so'z   shakllanishi   va,   albatta,   lug'atda   zamonaviy   til   jarayonlarining   kuchayishi
(samarali resurslar hisobiga samaradorlikning oshishi) bilan birga keladi. . Bu jarayon
Rossiyadagi   Internet   makonining   o'ziga   xos   xususiyatlari   bilan   ham,   butun   virtual
dunyoga xos xususiyatlar  bilan ham belgilanadi. Ko'pincha Internetda rus tili yozma
shaklda taqdim etiladi, ammo interaktiv segment ham mavjud: bu holda nutq og'zaki
versiyaga iloji boricha yaqinroqdir.
Shunday   qilib,   zamonaviy   Internet   makonida   lingvistik   o'zaro   ta'sirning
mutlaqo   yangi   shakli   rivojlanmoqda,   bu   aslida   real   dunyoda   -   yozma   nutq   tilida
mavjud   bo'lishi   qiyin.   Bundan   tashqari,   yuqorida   aytib   o'tganimizdek,   ekspressiv-
emotsional  rang berish funktsiyasi  turli  xil lingvistik ekspressivlik  usullari, masalan,
kulgichlar yordamida amalga oshiriladi.
Yozma   og'zaki   til   (WSR)   tushunchasining   to'liq   ta'rifi   va   tushuntirishi
Internetga   bag'ishlangan   nashrlardan   birida,   birinchi   navbatda,   lingvistik   hodisa
sifatida ochilgan. Ushbu ishni o'rganish jarayonida biz PRR yozma adabiy va og'zaki
nutqning   maxsus   gibridi   sifatida   ta'riflanganligini   aniqladik.   Biroq,   ba'zi
tadqiqotchilarning   fikriga   ko'ra,   bu   hodisa   faqat   global   nuqtai   nazardan   ko'rib
chiqilishi va "yangi funktsional pastki uslub" sifatida belgilanishi kerak.
Og'zaki   nutqni   adabiy   tilga   kiritish   kerakmi   yoki   yo'qmi,   degan   bahslar   ham
mavjud.   Masalan,   Yu.M.   Skrebnev   va   E.A.   Zemskaya   so'zlashuv   nutqi   mutlaqo
qarama-qarshidir   va   adabiy   tilga   hech   qanday   aloqasi   yo'q   deb   hisoblaydi;
G.G.Infantova uni alohida uslub deb hisoblaydi va O.A. Lapteva uni adabiy tilning bir
turi   deb   hisoblaydi.   Biroq,   bu   bahs-munozaralar   ushbu   hodisaning   mutlaq   yangiligi
bilan izohlanadi, u endigina shakllanmoqda, tilshunoslar uni o'rganishga kirishmoqda.
19 III-bob. Fonetik daraja
3.1. Grafik darajasi. Imlo. Tinish belgilari
Global tarmoqdagi  muloqot  og'zaki  tilga imkon qadar  yaqin bo'lgan va bir xil
o'ziga   xos   xususiyatlarga   ega   bo'lgan   tilda   amalga   oshiriladi.   Ushbu   turdagi   aloqa
yozma   shaklda   ifodalanganligi   sababli,   fonetik   daraja   bizni   faqat   Internet   aloqasi
matnlarida   fonetik   jarayonlarning   grafik   aks   ettirish   nuqtai   nazaridan   qiziqtiradi.
Ushbu jarayonlarning natijalari 1-jadvalda keltirilgan.
1-jadval
Fonetik xususiyatlar Grafik aks ettirish
Vurguli unlilar
-   unli   tovushlarni   cho'zish
(hayratlanish,   bezovtalanish,
norozilik,   haqorat,   kinoya,
mehr,   maqtov,   minnatdorchilik
va boshqalar) - eng chiroyli, ajoyib, hech kim bilmaydi
(grafemaning   bir   necha   marta
takrorlanishi)
Urg usiz unlilarʻ
-   unli   tovushning   nolga
zaiflashishi -   Menda   bor   sozh   , well lan I   pshel   ,   et,
dazh  (grafema qoldirilishi)
-   yumshoq   undoshlardan   keyin
"e"   imlosi   o'rniga   urg'usiz   unli
tovushning talaffuzi - arra, nibisa (talaffuziga ko'ra imlo)
-   “o”   imlosi   o‘rniga   urg‘usiz
unlining talaffuzi. -   bu,   nada,   panyatna   (talaffuziga   ko'ra
imlo)
-   3-shaxs   ko'pligining   urg'usiz
tugashini   talaffuz   qilishda   katta
orfoepik   me'yorning   aks   etishi. - ek, olib kel
20 h. 2-bo‘g‘indagi fe’llar uchun
-   unlilarning   qisqarishi   (   ba'zan
undoshning   yo'qolishi   bilan
birga keladi) - yo'qotish (hozir), nihoyat (umuman)
Undosh tovushlar
- oxirgi undoshning karlanishi -   nafe   k   , va   p   devor,   f ning qarshisidagi
(ko'pincha  sno  fff  grafemasining takroriy
takrorlanishi bilan mustahkamlanadi  )
-   oxirgi   undosh   undoshlarning
ovozi   ("i"   unlisini   akustik
jihatdan   yanada   jarangdor   "e"
bilan almashtirish bilan birga) -   tu   d,   kefirch   m.s.   ,   o g il  ʻ ʻ masalan   ,
bayram  e  k
-   karlik   /   ovozlilik   bilan
assimilyatsiya qilish - loshka, laganda
-   undosh   guruhlarni
soddalashtirish - kada, pasiba, toko, nomaqbul
-   “ts/ts”   imlo   birikmasi   o rniga	
ʻ
[ts] talaffuzi - ijodiy, menimcha
-   “chn”   imlo   birikmasi   o rniga
ʻ
[shn] talaffuzi -   albatta,   zerikarli   (ba'zi   hollarda   til
o'yinining   hodisalari   qayd   etiladi   -
romantik)
Bu   hodisalarga   so‘zlarning   psevdofonetik   yozilishi   (ke   no   ,   o   ga,   do   o   vai),
undosh   va   unlilardan   keyin   so‘z   oxirida   “   '”   va   “   ”   grafemalarining   qo‘llanilishi   (
preved, chmoke, ugum,  hi ) kiradi. ) va so'zning yakuniy qismini qisqartirish (priv) va
boshqalar.
Elektron   aloqa   an'anaviy   va   o'ziga   xos   grafik   vositalardan   keng   foydalanish
bilan   tavsiflanadi.   Ikkinchisiga   yozma   muloqotda   hissiy   tarkibning   etishmasligini
21 qoplash istagidan kelib chiqqan kulgichlar va qisqartmalar kiradi. Emotsional belgilar
(imo-ishoralar,   kulgichlar)   virtual   muloqot   ishtirokchilarining   his-tuyg'ulari   va
holatini   ko'rsatish,   shuningdek,   ba'zi   kommunikativ   vaziyatlarni   (masalan,   sevgi
izhori)   tasvirlash   uchun   xizmat   qiladigan   noyob   belgilar.   Oddiy   lingvistik   vositalar
o'rniga   emotsional   belgilardan   foydalanish   global   tarmoqda   an'anaviy   pragmatik
triada lokatsion akt (lingvistik ifoda) - illokatsion akt - perlokatsion akt (perlokatsion
effekt) uning birinchi a'zosisiz amalga oshirilishi mumkinligini anglatadi.
Internetdagi   qisqartmalar   so'z/iboralar   va/yoki   raqamlarning   bosh   harflaridan
hosil   bo'lgan   keng   qo'llaniladigan   qisqartmalarning   butun   xilma-xilligini   bildiradi:
shuning   uchun,   y3er,   OUTSIDE   -   HAMMANI   HAMMANI   HAMMANI
NAFRATLANAMAN.   Misol   uchun,   "Jo'l   bo'l,   men   TUTMAN",   "Ish   haqining
kesilishi meni haydab chiqardi".
Grafika   aniq   ma'noga   ega   emas.   Ular   polisemiya   bilan   ajralib   turishi   va
sinonimik   munosabatlarga   kirishishi   mumkin.   Belgilangan   ob'ekt   yoki   hodisa   bilan
aloqasi ma'nodagi  metaforik yoki metonimik o'zgarishlarga asoslangan kulgichlar va
kamroq tez-tez qisqartmalar mavjud. Masalan, "tabib" + :-) "tabib" so'zining ma'nosi
"xochli   bosh   kiyim   shifokorni   ko'rsatadi"   assotsiativ   uzatishga   asoslangan.
Shuningdek,   smayliklar   va   qisqartmalar   elektron   aloqa   matnlarining   paralingvistik
komponentlari   sifatida   kompyuter   nutqining   lingvistik   komponentlari   bilan
avtosemantik va sinsemantik munosabatlarga kiradi .
Avtosemantik munosabatlar
1. Og'zaki   va   ikonik   belgilar   o'rtasidagi   to'g'ridan-to'g'ri   denotativ
korrelyatsiya   (imo-ishoralar,   qisqartmalar);   Ikkala   belgi   ham   bir   xil   ob'ekt   yoki
ob'ektiv vaziyatni bildiradi: "Pivo haqida nima deyish mumkin? (_)3 (“pivo krujkasi”
ma’nosidagi   kulgich)   yoki   “Men   gamburger   istayman   (|   Q   |)   (“gamburger”
ma’nosidagi kulgich).
22 2. Bilvosita   denotativ   korrelyatsiya   -   noverbal   komponent   og'zaki   ma'noni
kengaytiradi   yoki   chuqurlashtiradi:   "Oh,   men   sizni   kuldirdim,   kuldim,   kuldim   :'-)
("Yig'lamaguncha kuldim" - ma'noning kengayishi tufayli. kulgichga).
Sinsemantik munosabatlar
1.   Imo-ishoralar   va   qisqartmalar   og'zaki   komponent   tomonidan   berilgan
ma'noga   qarama-qarshi   ma'noda   ishlatiladi.   Tasviriy   element   odatda   og'zaki
ifodalangan hukmni ochib berishga xizmat qiladi:
“Ha, men aybsizman   "(bunday kulgi begunohlik bilan bog'liq emas).
2. Strukturaviy bog‘lanish: kulgichlar va qisqartmalar to‘g‘ridan-to‘g‘ri og‘zaki
komponentga kiritilib, bu yerda ular og‘zaki belgi o‘rnini egallaydi: “05 you show me
:-P” (“til” ma’nosidagi kulgich, 05 – yana degan ma’noni anglatadi).
3.   Deyktik   bog`lanish   –   og`zaki   komponentda   ko`chma   ko`rsatkichli
komponentga   “yo`naltiruvchi”   mavjud:   “@--->--->--   -   Bu   siz   uchun.   O'zingizni
sanchmang" (atirgul berib).
4.   Verbal   komponent   ma'lum   ma'noga   ega,   lekin   ko'chma   komponent   bilan
o'zaro   bog'liqligidan   tashqarida   semantik   mustaqillikka   ega   emas.   Bunday   aloqada
qisqartmalar va kulgichlar og'zaki komponentda hukmronlik qiladi va yozuv ularning
ma'nosini   ochadi:   ":-Q   -   bu   yomon   odat.....:(((((((((birinchi   kulgich)   "chekish"
ma'nosi).
5.   Qisqartmalar   va   kulgichlar   semantik   o'zini-o'zi   ta'minlashi   mumkin   va
og'zaki   komponentlardan   alohida   ishlatilishi   mumkin:   "   ",   "PMSM"   -   mening
kamtarona fikrimcha, "EMNIP" - agar xotiram menga to'g'ri xizmat qilsa.
6.   Imo-ishoralar   va   qisqartmalar   og‘zaki   matn   bilan   aniq   sintaktik-semantik
bog‘lanishlarsiz   ishlatilishi   mumkin,   masalan,   “axlat”   so‘zlari,   “parazit   so‘zlar”:   “:
((((...   shunga   o‘xshash   (...   doimiy   ravishda   avtorizatsiya   so‘raydi))   ((...   bundan
tashqari, har xil spamlar keladi... (( ikkilanib!!!!"
23 Pragmatik   aspektda   biz   qisqartmalar   va   kulgichlarning   asosiy   funktsiyalarini
ajratib ko'rsatishimiz mumkin.
1.   Axborot   funksiyasi   –   matn   mazmunini   shakllantirishda   ishtirok   etish.   Bu,
shuningdek,   individual   ob'ektlar   yoki   odamlarni   bildiruvchi   kulgichlarning   aniqlash
funktsiyasini   o'z   ichiga   oladi:   "8:-)"   -   kichkina   qiz;   “   C   =:-)”   –   oshpaz,   “O–)”   –
Tsikloplar, “\ m /” – “echki” belgisi, *<[]:-} – Santa Klaus.
2.   Metakommunikativ   funktsiya,   unda   qisqartmalar   va   kulgichlar   tematik   va
funktsional jihatdan o'ziga qaratilgan muloqotning bir qismini tashkil qiladi: "AFAIK
he's really cool".
3.   Emotsional   funktsiya   -   hissiy   aloqani   o'rnatish:   "hamma   uchun   shaxsiy!!!!
"," Hammaga xayr, barchangizni o'paman  .
4.   Imo-ishoralar   va   qisqartmalarning   mavhum   tushunchalarni   ifodalash   yoki
ular bilan bog‘lanish qobiliyatiga asoslangan ramziy funksiya: “yaxshi, hamma meni
tashlab ketdi......:( “(teskari tabassum umidsizlikni bildiradi).
5.   Ko'pincha   og'zaki   komponentning   illyustratsiya   vazifasi:   "HOZIR,   nega
boboga o'xshaysan  ".
6.   Estetik   funktsiya   -   bayonotning   bezaklari:   "bu   ajoyib!!!!   Kayfiyatim   a’lo
darajada, do‘stlar  ”.
7.   Hazil   funksiyasi   -   aytilgan   gapning   kulgili   mazmunini   bildiradi:   “
Jozibali_Sir: demak, siz qanday bug'usiz))))”
JI'vits  @: Tortilla, meni sayrga olib bor, Katta toshbaqa  ."
8.   Xarakterli   funktsiya   -   muayyan   milliy,   ijtimoiy   va   boshqa   birlashmalarni
yaratish:  - "politsiyachi";  - "xitoy",  - "yahudiy",  - "chet ellik".
9.   Evfemistik   funksiya:   “   me   in   (__.__)”   –   eshagimni   o'p,   bu   imo-
ishora an'anaviy ravishda haqoratli hisoblanadi.
24 10.   Kontekstli   (vaziyatli)   funksiya   –   yozma   nutq   akti   bajariladigan   vaziyatni
belgilash: “Punk:   Men akkordlarni tanlayapman!!"
11.   Pragmatik   (tor   ma’noda)   funksiya   –   kommunikativ   munosabatning
uzatilishi: “Men ertalabdan beri hech narsa yemadim:  (motivatsiya).
Aksariyat   qisqartmalar   va   kulgichlar   aytilganlarning   ma'nosining   qo'shimcha
soyalarini   etkazish   vositasi   bo'lib,   yozma   virtual   muloqot   uchun   ekstralingvistik
kontekstni yaratish uchun ishlatiladi [18].
Internet matnlarini yaratishda faol ishlatiladigan boshqa grafik vositalarni ham
ko'rsatish kerak:
1) undov belgisini takroriy takrorlash, qoida tariqasida, his-tuyg'ularni ifodalash
uchun: "ular buni juda zo'r deyishadi!!!!", "MEN QIZMAN!!!!!!!!!!!!!!! !!!!”;
noaniqlik   ifodasi   sifatida   ellipslardan   foydalanish   ,   past   baho   berish   ,   hissiy
pauza,   davomiy   vaqtni   belgilash,   matnni   bir   nechta   bo'laklarga   bo'lish   :   "Eshki,
albatta, juda yaxshi.....   lekin menga amfetaminlar ko'proq yoqadi......; Siz bir tabletka
ichasiz   va   20   daqiqadan   so'ng   sizni   iliq   to'lqin   qoplaydi...   ko'z   qorachig'ingiz
kengayganini jismonan his qilasiz... teringiz yumshoq bo'ladi va atrofingizdagilar juda
salqin   bo'ladi!”,   “Iliq   quyoshli   havoda   ko'chaga   chiqish   juda   hayajonli.   kun   va   o't
ustida yurish ... bu yalangoyoq kabi ...";
3) bir xil harfning takroriy takrorlanishi ma'lumotlarning semantik ahamiyatini
aks ettiradi: "qalay"  ;
4) katta harflar bilan yozilgan so'zlar va butun jumlalar   : "   ULAR HAMMASI
Ajoyib!"   )))",   "   Balki,   axir,   ularda   YASHIRIN   ma'no   bordir?   "   Ovozni   ko'tarish,
diqqatni ma'lum bir so'zga qaratishni anglatishi mumkin  ;
5) kichik harf o'rniga bosh harfdan foydalanish, agar u semantik yukni ko'tarsa
yoki kommunikant: "Siz xato bilan yozyapsizmi yoki xatosizmi?";
6)   qavslar,   belgilardan   foydalanish   ("+"   belgisi   bayonotning   ijobiy
baholanishini,   kelishuvni,   biror   narsaga   yoki   kimgadir   qo'shilishini   ko'rsatishi
25 mumkin;   "="   belgisi   "natijada",   "bu   bir   xil"   degan   ma'noni   anglatishi   mumkin.   ...",
"mos keladi"), qalin va tagiga chizilgan.
Yozma   Internet-muloqotni   o'rganish   jarayonida   foydalanuvchilar   ko'pincha
belgilangan imlo va tinish belgilariga e'tibor bermasliklari qayd etildi. Internet aloqasi
matnlarida   me’yorlardan   chetga   chiqish   turli   sabablarga   ko‘ra   yuzaga   keladi,   ular
orasida quyidagilarni ajratib ko‘rsatish mumkin: 1) imlo me’yorlarini yetarli darajada
bilmaslik;   2)   klaviatura   yordamida   matnni   tuzatish   xususiyatlari,   bunda   so'z   va
jumlaning   butun   tasviri   alohida   qismlarga   bo'linadi;   3)   vaqt   etishmasligi   va/yoki
boshqa   foydalanuvchilar   bilan   bir   vaqtda   muloqot   qilish,   4)   maxsus   tilda
so‘zlashuvchi   foydalanuvchilarning  ma’lum   bir   guruhiga  mansubligini   ko‘rsatish,   5)
til o‘yinidan foydalanish (masalan, karnavalizatsiya, virtual niqob yaratish).
3.2. Leksik daraja. Frazeologiya
Internet-muloqot   tilining   leksik   darajasi   ko'p   sonli   ingliz   tilidagi   elementlar,
faol so'z yaratish jarayonlari, turli xil aloqa holatlariga (chat, forum, elektron pochta
va   boshqalar)   ko'ra   birliklarning   janr   bo'linishi   bilan   tavsiflanadi.   shuningdek,
argotizatsiya va jargonizatsiya jarayonlari, bunga misol sifatida "Padonkovskiy Argo"
deb   ataladi.   Bularning   barchasi   internet   aloqasi   tilining   jadal   rivojlanishidan   dalolat
beradi. Leksik darajada quyidagi hodisalar qayd etiladi:
1) semantik ma'noni oshirish orqali hosil bo'lgan leksik birliklarning mavjudligi
,  semantik ko'chirish (metaforizatsiya, metonimik ko'chirish orqali), so'z yasash usuli,
til   o'yini   orqali:   "   sichqonchaning   pad   ",   "   buzib   tashlash"   ma'nosida   "   kalamush
poygasi   "   ,   o‘ldirish”   ma’nosida   “axborotni   diskdan   o‘chirish”,   “sekinlashtirish”
ma’nosida   "Dastur   yoki   kompyuterning   juda   sekin   ishlashi"),   "osilib   qolish"
"operatsion tizimning ishdan chiqishi" degan ma'noni anglatadi;
2) ingliz tilidan olingan qarzlar: “  geymer ” - inglizcha geymer  so'zidan olingan
,   bu   erda   geymer   professional   kompyuter   o'yinchisi   yoki   “   quaker   ”   -   “   Quake   ”
26 o'yinining   muxlisi   ,   “yutqazgan”   ma'nosida   ”.   Qarz   olish   jarayonida   chet   tilining
lug at   boyligi   assimilyatsiya,   ruslashtirish,   grafik,   fonetik,   grammatik   va   semantikʻ
o zgarishlarga uchraydi;	
ʻ
3) maxsus lug'atdan foydalanish (masalan, kompyuter terminologiyasi  "  klaster
adapteri",   "tashqi   tarmoq   raqami",   "ekran   o'lchamlari",   "masofaviy   boshqaruv")   ,
biznes, jurnalistik va ilmiy uslublardan foydalanish;
4) qisqartirilgan so‘zlashuv lug‘atidan, xalq tilidan foydalanish;
5)   kompyuter   jargon   lug'atidan   foydalanish:   "bog'lanish",   "foydalanish",
"mem",   "ban".   I.A.ning   so'zlariga   ko'ra.   Sternin,   kompyuter   jargonida   "kompyuter
foydalanuvchisi   harakatlarining   ifodali   belgilari,   kompyuter   qismlari,   operatsion
tizimlar   va   dasturlarning   nomlari,   dasturlash   tillari,   kompyuter   muammolari   va
boshqalar   mavjud.   berilgan   sohaning   qabul   qilingan   rasmiy   shartlari   o'rniga.   Ushbu
jargondagi eng muhim tematik guruhlar kompyuter foydalanuvchilari harakatlarining
nomlari, komponent qismlari, operatsion tizimlarning nomlari;
6)   "Padonkovskiy   argot"   deb   ataladigan   narsadan   foydalanish.   "Eshiklarning
tili" - bu Internetdagi madaniyatlarga qarshi  jamoalar orasida paydo bo'lgan ijtimoiy
va   lingvistik   hodisa.   Ushbu   onlayn   hamjamiyatlarning   tsenzura   bilan   cheklanmagan
onlayn   nutqini   yaratish   rus   tili   qonunlarini   ataylab   buzishni   ko'rsatadigan   lug'atning
butun qatlamini   yaratdi.  Savodli  yozish  g'oyasini   ongli   ravishda  rad  etish  fonetik va
psevdofonetik yozuv tamoyillariga rioya qilishda namoyon bo'ladi.
Ijtimoiy   tarmoqlarda   foydalanuvchilar   so'zlarning   imloning   "anti-qoidalariga"
rioya qilishga harakat qilishadi (2-jadvalga qarang).
jadval 2
Rus tili "Alban Misollar
-  ik   so'z oxirida -masalan, -ig talaba   -   talaba   qor
_  _  _ _
-  lar bor   fe'l oxirida -tso,   -tsa,   -tstso, o'rganish   -
27 -tsa o'rganish _
oh, stresssiz A p  o  k  a  - p  a  k  a
oh, stresssiz HAQIDA r   a   s k   a   z - r   o   s k
a  s
va, stresssiz E tirnoq   fayli   -
tirnoq  fayli _  _ _  _
e, stresssiz VA e   eslatmalar   -   va
eslatmalar
Men, stresssiz ha, va y  z  y  k -  y e  z  y  g
men, barabanchi Ya ba  ya  n - bo  ya  n
yu, baraban Yu y  g -  y  x
Yo yo, oh Yozh - Yozh
Z C Bayram - Pranik
B P Non - non
ichida,   yakuniy   yoki   undoshdan
oldin F qora   rangda   -   f
qora  _ _
SCH sch, sh, schsch ko'proq   -   va   yana
_  _
ts, ds tsk, tsk kan   a   ds   cue  -  kan
a  tz  cue
-T -d nega  t  -  nega  u  d
-G -X m  o  z  g  - m  o  s  x
- zhi\-shi -zhy\-uyajon Hayvon - hayvon
- cha\-sha - nega? Tez-tez - tez-tez
-sch -sch Hisob to'g'ri
So'zlarning alohida yozilishi So‘zlarning
uzluksiz yozilishi Mavzu   bo'yicha   -
phtema
28 Fe'llar bilan alohida emas Birgalikda   fe'llar
bilan emas Men   buni
xohlamayman   -   men
buni xohlamayman
Ushbu   pastki   tildagi   so'zlarning   yozilishida   qat'iy   belgilangan   standart   yo'q.
Lug'atni   maqsadli   ravishda   buzishning   ushbu   va   boshqa   usullarini   ko'pincha
chatlarda,   forumlarda   va   bloglarda   joylashtirilgan   matnlarga   sharhlarda   topish
mumkin.   Shuni   ta'kidlash   kerakki,   ushbu   subtilning   artefaktlari   nafaqat
o'rganilayotgan submadaniy qatlam vakillarining yozma nutqida uchraydi. Stereotipik
bo'lib   qolgan   so'zlar   va   iboralarni   ko'plab   Internet-resurslarda,   shuningdek,
Internetdan   tashqarida,   turli   darajadagi   lingvistik   malakaga   ega   bo'lgan
kommunikatorlar   orasida   topish   mumkin   va   qanchalik   baland   bo'lsa,   bu   stereotiplar
turli   xil   pragmatik   maqsadlarda   ishlatiladi.   Ular   ma'lum   bir   ekspressiv   va   semantik
yukni   ko'tarib,   "padonkaff"   muhitida   qonuniy   lingvistik   birliklar   bo'lib,   boshqa
kommunikantlar   tomonidan   ma'lum   bir   submadaniyatga   aloqadorligini   ko'rsatish
uchun   foydalaniladi   yoki   adabiy   adabiyotning   bilimdon   tashuvchilari   nutqida
baholash, parodiya va boshqa maqsadlarda foydalaniladi. norma.
7)   Internet-memlardan   foydalanish   .   Bularga   Internetdagi   mashhur   iboralar
kiradi:   s.   Bu   hodisani   hazillar,   iboralar,   frazeologik   birliklar,   idiomalar   va
boshqalarning   paydo   bo'lishi,   tarqalishi,   keyingi   mashhurligi   va   keng   qo'llanilishi
bilan   taqqoslash   mumkin.   Aniqlik   uchun   biz   misollar   keltiramiz   va   ularning   kelib
chiqishi va ishlatilishini tushuntiramiz.
Ufq   to'siq   bo'ldi   -   bu   professional   ibora,   fotosuratdagi   ufq   chizig'i   qiyshiq
bo'lib   chiqsa,   tajribasiz   fotograflarning   standart   xatosini   anglatadi.   Memning   paydo
bo'lishi   saytlardan   birida   joylashtirilgan   fotosuratni   tanqid   qilish   bilan   bog'liq.   U
o'rtacha fotografiyani tanqid qilishda yoki  fotosurat sifati uchun muallifdan istehzoli
uzr sifatida ishlatiladi.
29 Rozetkani yalang   —   "Mo''jizalar" seriali tufayli tug'ilgan  mem , bu erda "Lick
the   lightswitch"   iborasi   paydo   bo'ladi,   ruscha   tarjimada   "Lick   the   switch"   degan
ma'noni   anglatadi   .   Suhbatdosh:   "   Meni   tinch   qo'ying,   siz   allaqachon   mendan
to'ygansiz"  demoqchi  bo'lgan yoki  biror  narsa  yoki  kimgadir  salbiy  baho bermoqchi
bo'lgan  hollarda qo'llaniladi .
GRUNK   NIMA?   Kodlash   xatosi   natijasida   paydo   bo'lgan   mem:   Savolni
o'qidingizmi? Siz ushbu xatolik natijasida paydo bo'lgan boshqa memlarni topishingiz
mumkin, masalan, men SBUFEMHEL - Hurmat bilan, oPHBER - Salom.
3.3. So'z yaratish darajasi
Internet-muloqot tilining lug'at boyligi nafaqat qarz olish, balki mavjud so'zlar
asosida yangi so'zlarni shakllantirish orqali ham to'ldiriladi. Internet muhitida so'zlarni
shakllantirish uchun bir necha usullar faol qo'llaniladi:
1) qo‘shimchali usul: a) -lk qo‘shimchasi + qo‘shimchasi -a: otuvchi, yuruvchi,
kuzatuvchi,   tozalovchi,   shavlakor;   b)   -yuk-,   -ak-   qo'shimchalari:   pisyuk,   sidyuk,
kesuvchi, c)  -ov qo'shimchalari: (o'yin) Mochilovo, Strelalovo, Xodilovo, d) -yash, -k
qo'shimchalari:   foydali,   foydali,   e)   -er   qo'shimchalari   .   ,   -yoki   :   brauzer,   pochta,
spammer,  reanimator,   e)  -schik/-chik qo'shimchalari   :  kod  o'zgartiruvchi,  tuzatuvchi,
yuklovchi (ma'nosi).   dasturlar), g) qo`shimchalari - oh (a),  -  uh (a), - yuh, - yak (a), -
yah (a)  : mehmon, pentyux, komplektuxa, virusyaka;  ),  h) qo`shimchasi  -  ak  :  myshak
(sichqoncha),   server   (server),   flopak   (disk   yurituvchi);   i)   -yan   ,   -nik   :   yablochnik,
fidoshnik, setyan, j) qo‘shimchasi   –k: ICQ, demo, irka, intrushka, k)   kamaytiruvchi   -
ik: monik, flopik, tsapik;
2)  iboralar: kalamush rishtasi, tugmachali qo‘lbola, yumshoq sompa;
3) abbreviatura usulidan foydalangan holda hosil qiluvchi ildizni qisqartirish va
qisqartirish   :  “   IMHO   ”, “   QOTIB  KULDIM   ";  "prog",  "moder", "admin",  "infa",   "
juda yaxshi";
30 4)   universallashtirish:   "   antivirusnik"   (virusga   qarshi   dastur),   "   beguchka"
(o'rmalovchi   qator),   "   besplatnik"   (bepul   xosting),   "   licensionka"   (litsenziyalangan
dastur),   "   lomalka"   (buzg'unchilik   dasturi),   "   ana   plata"   yoki   "   "ona"   (ana   plata),   "
matritsa"  (matritsali printer), "  RAM"  (tasodifiy kirish xotirasi), "  shaxsiy kompyuter"
(shaxsiy   kompyuter),   "   piratka"   (pirat   nusxasi),   "   qidiruv   tizimi"   (qidiruv   tizimi)   ,   "
inkjet"  (jet printer).
3.4. Sintaktik daraja
Sintaktik   birliklardan   foydalanish   xususiyatlari   Internet   aloqasi   janriga,
muloqot mavzusiga, foydalanuvchining intellektual darajasiga, kommunikativ niyatga
va boshqalarga qarab namoyon bo'ladi.
1)   to'liq   bo'lmagan   va   tarkibiy   jihatdan   to'liq   bo'lmagan   iboralarning
mavjudligi;
2) bir komponentli, umumiy bo'lmagan, to'liqsiz, elliptik gaplarning mavjudligi;
3) gapning/bayonning bosh qismini qisqartirish;
4) jumlaning / gapning sintaktik tuzilishini buzadigan to'liqlik yoki uzilish;
5) parsellanish va kuchayish hodisalari qayd etiladi;
6)   uzilgan   konstruktsiyalar   asosida   nutq   qurish   tendentsiyasi;   jumlalarni   /
gaplarni   bog'lash   uchun   xizmat   qiluvchi   sintaktik   vositalarning   (prepozitsiya-hol
shakllari, qo'shma va turdosh so'zlar) rolini kamaytirish;
7) agrammatizmga moyillik.
ICQ  kabi   kompyuter   aloqasi  shakllariga   ko'proq  xosdir  ,  spontanlik   va  suhbat
bilan ajralib turadi.
31 IV-bob. Internet muhitining nutq texnikasi. Turlari va misollari
4.1 Normadan chetga chiqish
Biz tadqiqotchi G.A. Trofimovaning ta'kidlashicha, "har qanday chat yoki veb-
sayt uni yaratuvchilari, ishtirokchilari yoki foydalanuvchilarining imlo, tinish belgilari
va stilistik savodxonligidagi kamchiliklarni ayniqsa aniq ta'kidlaydi", chunki Internet
muhitining nutq madaniyatini o'rganuvchi tilshunos birinchi navbatda farqlarga e'tibor
beradi.   barcha   til   darajalaridagi   adabiy   me'yordan   (ayniqsa,   PDD   eng   aniq   bo'lgan
chatlarda):
lug'at darajasida - so'zlashuv, qo'pol so'zlashuv ko'pincha ishlatiladi, Internetda
mashhur   bo'lgan   ko'p   sonli   jargonlar:   ban,   hack,   otmoderit;   va   makaronizmlar:
"Salom, odamlar, yaxshimisiz?", "Ayting-chi, ukangizning ahvoli qanday?";
grammatik   darajada   -   so'zlashuv   yoki   so'zlashuv   konstruktsiyalariga   yaqin
qo'llanish va boshqalar.
Internet   makonida   so'zlashuv   fonetikasining   aksi   "qanday   eshitsam,   shunday
yozaman"   (nima,   bilmayman,   nihoyat,   qachon)   tamoyili   bo'yicha   keng
tarqalgan.Intonatsiya ko'pincha nafaqat kulgichlar, balki unlilarni cho‘zish orqali ham
(Xo‘sh,   naaaaad   qilmang;   iltimos   qilaman,   ketaylik!)   Bundan   tashqari,   aniqroq
bo‘lishi uchun vaziyatning xususiyatlarini tasvirlash usullari mavjud ((Varya qoshini
chimirdi, lablarini chimirdi). "Biror narsaga ishonchim komil emas ...").
Ushbu   turdagi   imlo   og'ishlari   o'z-o'zidan   bo'lishi   mumkin,   masalan,   "bonjour,
mon   ami!"   yoki   an'anaviy,   ular   virtual   dunyoda   foydalanuvchilar   tomonidan   ko'p
marta   ishlatilgan   va   birlashtirilgan   tarzda   qabul   qilinadi,   masalan,   "hozir"   "cho",
"nihoyat", "mona" (Jon). Ba'zi imlo xatolarining an'anaviy xususiyatiga qaramay , bu
so'zlarni   oddiy   shaklda   ishlatishni   bekor   qilmaydi   va   rus   tili   qoidalarini
o'zgartirmaydi.   Bu   hodisa   nafaqat   suhbatlarda   va   ijtimoiy   tarmoqlarda,   balki   turli
forumlarda   va   mehmonlar   kitoblari   sahifalarida   ham   uchraydi:   "Uv   bilan.....Peter
Alekseevich",   ulardan   foydalanish   nutqni   qisqartirish   va   soddalashtirish   istagi   bilan
32 belgilanadi, bu hisoblanadi, adresat sifatida harakat tejash uchun, shuningdek, adresat.
Ammo   shuni   ta'kidlash   kerakki,   ko'pincha   yangi   nutq   uslubining   ma'lum
xususiyatlari,   u   lingvistik   yoki   funktsional   xususiyatlari   haqida   ma'lum   xulosalar,
ma'lumot   darajasi   past   bo'lgan   odamlarning   yozishmalarini   tahlil   qilish   asosida
amalga   oshiriladi;   ijtimoiy   tarmoqlardagi   yoshlar   suhbatlari.   ko'pincha   o'rganiladi.
Shunga qaramay, xabarlar matnlarida yozma so'zlashuv nutqining namoyon bo'lishiga
ko'plab   misollar   mavjud   bo'lib,   ularning   mualliflari   an'anaviy   ravishda   yuqori
darajadagi ma'lumotga ega bo'lgan katta yoshdagi odamlardir.
Statistik   ma'lumotlarga   ko'ra,   tasvirlangan   vaziyatni   ko'pincha   ma'lum   bir
mavzuga   ega   bo'lgan   forumlar   va   saytlarda   kuzatish   mumkin,   odatda   juda   tor
yo'nalish   (masalan,   http://bukvaclub.ru/   sayti,   adabiyot   ixlosmandlari   jamoasi).   .
Biroq, bunday hollarda PRR til o'yini, hazil sifatida taqdim etiladi, masalan:
"Hozir   men   fiziologiya   bo'yicha   ma'lumot   topaman   va   uni   elektron   pochta
orqali sizga yuborishga harakat qilaman, agar biror narsa qo'shsangiz, men minnatdor
bo'laman"   yoki   "Aslida,   bu   erda   metafora   haqida   gap   bo'lmagan,   tushunmayapman.
bu hikoyadan nimani topdingiz."
4.2 Internet muhitida so'z yasalishi va leksik-semantik darajadagi boshqa
hodisalar
Internetda   so'z   yaratish   o'z-o'zidan   va   ko'chkiga   o'xshaydi.   Internetning   juda
ko'p   bo'lmagan   mavjudligi   davomida   juda   ko'p   yangi   so'zlar   ixtiro   qilindi,   bu   bizga
Internetda   so'z   yaratishning   yuqori   samaradorligi   haqida   xulosa   chiqarish   imkonini
beradi.
So'z   yasashning   eng   keng   tarqalgan   usuli   -   bu   ingliz   tilidagi   ildiz
morfemasining   izi   yoki   bu   tildan   olingan   bo'lib,   nafaqat   morfemalar,   balki
keyinchalik   yangi   so'zning   boshlanishi   bo'lgan   qisqartmalar   ham   olinadi.   Bundan
tashqari, so'z yaratish jarayoni an'anaviy rus tilidagi kabi printsipga amal qiladi. Rus
tiliga   tanish   bo lgan   so z   va   o zaklarni   qo shish,   qo shimcha   va   old   qo shimchalar,ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
33 qo shimchalar va o zaklardan tashqari, ko pincha qo llaniladi.ʻ ʻ ʻ ʻ
Olingan   so'zlar   so'zlashuv   so'zlariga   juda   o'xshash.   Internet   muhitida   so'z
yaratish natijasida tez-tez harakat fe'llari paydo bo'ladi, masalan, click, google, hack,
chat, upgrade, register, ban, flood, login va boshqalar.
Tarjima   qilinmaydigan   morfemalar   yoki   qisqartmalar   holatlari   mavjud,   bu
holda ular  asl  shaklida,  ya'ni  ingliz yoki  lotin tilida  saqlanadi, masalan,  TFT  ekrani,
MIDI kontrolleri, JPEG tasviri, MPEG4 prefiksi va boshqalar.
Zamonaviy rus adabiy tilida shaxslar, mashinalar va turli qurilmalar nomlarini
so'z   yasashda   ular   bajaradigan   faoliyat   turiga   ko'ra   qo'llaniladigan   qo'shimchalar
dasturiy   mahsulotlarning   nomlarini   hosil   qilish   uchun   ishlatiladi.   Bunday
qo'shimchaga   misol   -EP   qo'shimchasi:   retoucher,   brauzer,   pochta,   spammer   va
boshqalar.
Ba'zan   Internet   muhitida   o'zgargan   so'zni   adabiy   tilda   mavjud   bo'lgan,   tez-tez
ishlatiladigan   va   har   qanday   odam   uchun   juda   tushunarli   bo'lgan   so'z   shakliga
o'xshatish   mumkin.   Misol   tariqasida   inglizcha   elektron   pochta   (elektron   pochta)
so'zini o'zlashtirish tarixini keltirish mumkin, bu so'z "elektron pochta" degan ma'noni
anglatadi:   so'zdan   foydalanish   jarayonida   ko'pchilik   elektron   pochtani   pochta   bilan
almashtira   boshladilar   va   keyinchalik   "sovun".   Masalan,   "Iltimos,   menga
referatingizni   yuboring"   iborasi   "elektron   pochta   orqali   yuboring"   degan   ma'noni
anglatadi.
Biroq,   Internetda   so'z   yaratish   qarz   olish   bilan   tugamaydi   -   an'anaviy
morfemalar ham qo'llaniladi. Misol tariqasida so‘zning sinonim bo‘lgan ibora asosida
yasalishi, ya’ni universallashuvini keltirish mumkin. Masalan, "sahifalarni aylantirish
dasturi"   dan   "listalka",   "xat   yozish   va   qo'ng'iroqlar   uchun   dastur"   dan   "chatterbox"
olasiz.
Bundan   tashqari,   morfemalarni   yoki   so'zlarning   morfema   bilan   bog'lanmagan
qismlarini   kesish   uchun   usullar   qo'llaniladi.   Bu,   yuqorida   aytib   o'tganimizdek,
Internetdagi   nutqni   soddalashtirish   istagi   bilan   bog'liq.   Misol   uchun,   tajribali
34 foydalanuvchi "buni o'sha dasturda tarjima qiling" o'rniga "buni o'sha dasturda tarjima
qiling" deb aytadi.
Tadqiqotlarimiz tufayli  biz so'z  yaratishning  boshlang'ich elementlari  Internet,
tarmoq va veb so'zlari (oxirgi ikkitasi "Internet" so'zining sinonimlari) bo'lgan so'zlar
eng   faol   paydo   bo'lishini   aniqladik.   Masalan:   Internet-do'kon,   Internet-kafe,   Internet
yigit,   Internet-uslubi;   tarmoqchi,   tarmoq   rahbari,   tarmoqxolik;   veb-kamera,   veb-
dizayn, veb-sayt, webovskiy va boshqalar.
Shunisi   e'tiborga   loyiqki,   Internet   so'zi   hali   kundalik   foydalanishga   to'liq
kirmagan,   shuning   uchun   u   hali   to'g'ri   deb   hisoblanadigan   tuslanishga   ega   emas.
Aksariyat  tilshunoslarning  ta'kidlashicha,   ko'pchilik  Internet  foydalanuvchilari   so'zni
erkak   jinsida   ishlatishga   va   tushunishga   odatlangan;   ammo,   ba'zilarning   fikricha,
inglizcha Internet so'zidan butunlay mavhum bo'lib bo'lmaydi, u iz qog'ozidir. Bunday
holda, Internet ajralmas ayol ism bo'ladi.
So‘z yasalishining yuqorida qayd etilgan usullaridan tashqari yangi so‘zlarning
paydo bo‘lishi morfemalar darajasidagi o‘zgarishlar bilan birga bo‘lmaydigan leksik-
semantik   o‘zgarishlar   tufayli   ham   sodir   bo‘ladi.   Yangi   ma'nolarni   berish   uchun
so'zlarni   olish   bilan   bir   vaqtda,   rus   tilidagi   ona   tilidagi   so'zlar   uchun   ham   yangi
ma'nolar paydo bo'ladi. Masalan, sahifa so'zi yangi ma'no kasb etgan - Internet sayt.
Internetda   nom   berish   va   o'z   nomini   qo'yishning   o'ziga   xos   madaniyati
shakllantirilmoqda.   Ko'rinib   turibdiki,   Internet   muhitida   nomlashning   "madaniy
me'yorlari"   ga   muvofiq   yaratilgan   domenlar,   loginlar,   nomlar   o'zlarining   asosiy
funktsiyalarini samarali bajarishlari kerak:
individuallashtirish (ism asl bo'lishi kerak, boshqalardan farq qiladi);
u   yoki   bu   mos   yozuvlar   ijtimoiy   guruhiga   tegishli   yoki   tegishli   emasligini
bilvosita   ko'rsatish   (mototsiklchilar   tajovuzkor   nomlarga   yopishadi,   anime   odamlari
yumshoq nomlarni afzal ko'radilar).
Eng   murakkab   va   texnik   jihatdan   rivojlangan   onlayn   jamoalarda   virtual
odamlar ham bor - kompyuter yordamida jonlantirilgan belgilar. Ularning o'z virtual
35 hayoti bor, ular Internetda haqiqiy inson Internet foydalanuvchisining o'rnini bosuvchi
sifatida ishlaydi.
Leksik-semantik darajadagi boshqa hodisalar qatorida qisqartmalar va ularning
qisqartma   turlaridan   foydalanishning   mashhurligini   ta'kidlash   kerak.   Bunday
elementlar   real   vaqt   rejimidagi   aloqaning   (chatlar,   konferentsiyalar)   ajralmas
sub'ektlari   hisoblanadi.   Bunday   qisqartmalar   ro'yxati   Internetda   ko'p   marta
joylashtirilgan va bosma shaklda mavjud.
internet aloqa normasi so'z yasalishi
4.3. Internet tilining kulgili turlari
Internet muhitining nutq madaniyati juda xilma-xildir. Internetda ixtiro qilingan
ba'zi so'z va iboralarni hatto tajribasiz internet foydalanuvchilari ham o'qiy olmasligi
mumkin. Axir, Internet tilining o'ziga xos xususiyati  - qisqartirish va soddalashtirish
istagi.   Turli   xil   qisqartmalar   paydo   bo'ladi,   masalan,   "IMHO"   (inglizcha   IMHO   -
"mening kamtarona fikrimcha", ya'ni "mening kamtarona fikrimcha") va qisqartmalar,
ba'zi so'zlar butunlay yangisini oladi ("hozir" = hozir) .
Yangi   muloqot   madaniyati   lobbz   taxallusi   ostidagi   foydalanuvchilardan
birining   kichik   hiylasidan   boshlandi,   u   "Ayiq   ajablanib"   kartinasi   e'tiborini   tortdi.
Unda   erkak   va   ayol   tasvirlangan,   orqa   fonda   esa   og‘zidan   nusxa   olingan   ayiq
tasvirlangan:   “Syurpriz!”.  Lobzz bu  yozuvni  "Preved!"  bilan  almashtirdi.  va olingan
tasvirni Internetga joylashtirdi.
Foydalanuvchilarga   ushbu   muloqot   uslubi   juda   yoqdi,   keyinchalik   u   alban
nomini   oldi   va   qisqa   vaqt   o'tgach,   juda   ko'p   odamlar   faqat   shu   tarzda   muloqot
qilishdi:   "Preved,   kag   dila,   krosafcheg?"   Boshqa   misollar:   ftopku   (jahannamga),
jahannam  soton (yomon odam), kulish (juda kulgili), aftar zhzhot!  Yuring! (muallif,
siz yaxshi yozasiz, davom eting).
Bir   muncha   vaqt   o'tgach,   parodiya   tili   ibtidoiy   tilga   aylandi,   unda
foydalanuvchilar   haqiqatda   gapira   boshladilar,   bu   bolalar   va   o'smirlar   nutqiga   juda
36 aniq ta'sir ko'rsatdi va o'z navbatida jamoatchilikni hayajonga soldi.
Padonkaf tili deb ataladigan til ham bor - uning o'ziga xos xususiyati yuqorida
aytib o'tilgan "eshitganimdek yozaman" qoidasidir. Olimlarning qo'rquviga qaramay,
bizning   fikrimizcha,   bu   harakat   rus   tili   uchun   halokatli   emas,   balki   Internet
foydalanuvchilarini   shunchaki   qiziqtiradigan   uning   yangi   vaqtinchalik   qatlami   -   bu
fonetik til  o'yini. Shuni  hisobga  olish  kerakki, inson psixologiyasi  o'yinlarga muhtoj
va Internet uni amalga oshirish uchun ajoyib imkoniyatdir.
4.4 Tadqiqot natijalari
O'tkazilgan   tadqiqotlar   va   yuqoridagi   ma'lumotlarga   asoslanib,   biz  ma'lum   bir
xulosaga   kelishimiz   mumkinki,   Internet   makon,   albatta,   rus   tilining   mutlaqo   yangi
faoliyati   shaklidir.   Internet   makon   tilining   asosiy,   eng   muhim   xususiyati   uning
so‘zlashuv   xarakteridir.   Internetdagi   barcha   aloqa   shakllari   haqiqatni   buzish,
niqoblash   yoki   foydalanuvchilar   uchun   haqiqiy   ma'lumotlarni   yashirishni   nazarda
tutmasligini   hisobga   olsak,   demokratiya   va   matnni   soddalashtirish   hatto   onlayn
formatdagi   turli   xil   rasmiy   biznes   hujjatlarida   ham   mavjud.   ish   yozishmalari
standartlarini   soddalashtiradi.   Shuni   ham   hisobga   olish   kerakki,   ishbilarmonlik
suhbatini suhbatga yaqinlashtirish mijozlar o'rtasidagi ishonch darajasini oshiradi, bu
uning samaradorligi va mumkin bo'lgan ijobiy natijani oshiradi.
Shu bilan birga, psixologik to'siqlarni, vaqt va makon chegaralarini yo'q qilish,
shaxsni   ozod   qilish   izsiz   o'tmaydi   -   bularning   barchasi   umuman   rus   tiliga   bo'lgan
munosabatni   o'zgartirishga,   rus   tilidagi   faol   so'z   yaratishga   yordam   beradi.   Internet
muhiti; Til nafaqat fikr almashish va ifodalash vositasi, balki ijodkorlikning o'ziga xos
turi, o'z "men" ni ifodalash sifatida ham qabul qilinadi.
Biz   o'rgangan   adabiyotlarga   qaraganda,   Internet   mamlakatning   umumiy
savodxonligining o'ziga xos sinoviga aylandi, deb ta'kidlash mumkin, chunki haqiqiy
savodxonlik   va   imlo   ko'nikmalari   o'z-o'zidan,   bir   lahzalik   nutqda   namoyon   bo'ladi.
37 Global   tarmoq   ixtiro   qilinishidan   oldin   bunday   turdagi   nutq   faqat   og'zaki   shaklda
namoyon bo'lgan, bu bir lahzali, ya'ni nutq paytidan keyin u hech qanday joyda qayd
etilmagan. Internet bu muammoni hal qiladi, chunki Internetda yozma nutq muqarrar
ravishda yozib olinadi.
Yuqorida   aytganimizdan   shunday   xulosa   kelib   chiqadiki,   barcha   til   yoki   nutq
xatolari yozma ravishda qayd etiladi. Nazariya yana bir bor tasdiqlandiki, Internetdagi
tasvir   ortida   unga   teng   keladigan   shaxs   bor.   Ushbu   formula   Internetda   shubhasiz
aksiomaga   aylanadi,   chunki   matnning   xususiyatlari   orqali   muallifning   maxsus   nutq
xususiyatlarini kuzatish mumkin, ular sirtda yotadi, mutlaqo shaffofdir.
Yuqorida aytib o'tganimizdek, Internetdagi nutqning tabiati ko'pincha kundalik
lug'atdan   foydalanish   orqali   soddalashtiriladi.   Shaxsga   yo'naltirilgan   va   maqomga
yo'naltirilgan muloqot o'rtasidagi chegaralar xiralashgan.
Tuyg'ularni   va   ifodalarni   ifodalashga   yordam   beradigan   "muqobil   haqiqat
o'rnini   bosuvchi"   lar   paydo   bo'lmoqda,   masalan,   kulgichlar,   katta   harflardan
foydalanish (ko'pincha qichqiriqni taqlid qilish uchun katta harflar), inson harakatlari
va holatini so'z bilan ifodalash va boshqalar.
Internet savodxonligining mamlakatning umumiy savodxonligiga ta'siri haqida
ikki   nuqtai   nazar   mavjud:   ba'zilar   Internet   tilni   tezroq   rivojlanishga   majbur   qiladi,
chunki u atrofdagi dunyoning jadal rivojlanish sur'atlariga dosh bera oladi; Boshqalar
esa salbiy tomonlari borligini ta'kidlaydilar:
Onlayn muloqotda odob-axloq qoidalariga qo'yiladigan talablar kichik, shuning
uchun xushmuomalalik va hurmat darajasi pasayadi va ierarxik tizim buziladi.
Matnni formatlash pasayadi va nutq harakatlarining o'zgaruvchanligi yo'qoladi.
Savodxonlikni   avtomatik   ravishda   tuzatuvchi   dasturlar   tufayli   odam   o'z
mahoratini   yo'qotadi   va   til   bilimi   yomonlashadi.   Foydalanuvchilar   ko'pincha
tasdiqlanmagan elektron pochta xabarlarini yuborishadi.
Biz   Internet   muhiti   tilining   bir   xil   darajada   muhim   xususiyatini,   ya'ni   matnni
o'quvchilar   uchun   yanada   jozibali   va   jonli   qiladigan   jargondan   foydalanishni
38 unutmasligimiz kerak.
Keyinchalik,   biz   Internetdagi   rus   tilining   sofligi   muammosi   haqidagi   Internet
maqolalarining   potentsial   mualliflaridan   o'zlarining   o'z-o'zidan   ta'sirchanligi   va   til
me'yorlariga deyarli to'liq mos kelmasligi bilan bog'liq matnlarga misollar keltiramiz:
“Internetga   kirishni   boshlaganimda,   tilning   savodsizligi   va   buzilganligi   meni
hayratda qoldirdi. Umuman, nutq va til madaniyati bo‘yicha men pedantman... Hozir
ko‘nikib qolganman, ba’zida bu meni qiziqtiradi...”.
“Ammo men avvaliga har bir kichik belgini tekshirib ko‘rdim, imlo lug‘atidagi
so‘zlarni   tekshirib   chiqdim,   keyin   esa......   endi   qanday   tushungan   bo‘lsam,   shunday
yozaman... asosiysi fikrni yetkazishdir va bu Qanday harflar to'plami muhim emas ...
"
"Biz   hamma   narsani   tezroq   yozamiz,   lekin   men   hech   qachon   grammatika
haqida o'ylamaganman, lekin haqiqiy hayotda men tug'ma savodxonlik bilan yozaman
..."
“Internetda   ozmi-ko pmi   to g ri   yozishga   harakat   qilardim,  lekin   keyinroq   rusʻ ʻ ʻ
tili o qituvchilarini duduqlantiradigan saytlarga kirib, shunga o xshash yozish uslubini	
ʻ ʻ
seza boshladim, yomon misol yuqumli... lekin undan qochishga harakat qilaman. Men
maktabda bu fanni yomon ko'rgan bo'lsam-da, rus tilini buzishni yoqtirmayman ..."
“Bilmayman...   Men   real   hayotda   malakali   yozaman,   virtual   hayotda   esa
umuman   savodsizman...   Menga   bu   juda   yoqadi,   hech   qanday   yuklangan   ramkalar
yo‘q   va   xatolarni   tekshiradigan   o‘qituvchi   yo‘q...   mana   men   men   aslida   kimman!
Menga yoqdi!"
Biz   Internet   muhitida   tahlil   qilgan   barcha   turdagi   nutq   texnikasidan   tashqari,
Ruglish   ham   mavjud.   Bu   til   norasmiy   muloqot   turini   ifodalaydi,   masalan,   ijtimoiy
tarmoqdagi   do'stona   yozishmalarda,   unda   turli   sabablarga   ko'ra   rus   tili   testi   ingliz
alifbosi yordamida yoziladi yoki printsipial jihatdan ko'p sonli inglizcha so'zlarga ega.
Maqsad   "Internet   muhitining   nutq   texnikasi"   mavzusini   amaliy   rivojlantirish
bo'lgan ikkinchi bobning natijalarini sarhisob qilsak, Internet foydalanuvchilari ikkala
39 lingvistik   vositalarni,   his-tuyg'ularni   grafik   ifodalash   turlarini   tanlashda   erkinlikni
afzal   ko'radilar,   degan   xulosaga   kelishimiz   mumkin.   va   umuman,   rus   tili   qoidalari
nuqtai nazaridan matnning haqiqat darajasini aniqlash. Foydalanuvchilarda ma'lum bir
vaziyatda vergul qo'yish kerakmi yoki yo'qmi, deb o'ylash uchun Internetda etarli vaqt
yo'q.   Hamma   narsa   bu   erda   va   hozir   sodir   bo'ladi   va   bu   hamma   uchun   mos   keladi;
bundan voz kechish orqaga qaytishni anglatadi.
Foydalanuvchilar   uchun   asosiy   narsa   shakl   emas,   balki   ular   etkazayotgan
ma'lumotlarning   mohiyatidir.   Albatta,   ular   qoidalarga   rioya   qilgan   holda
suhbatlashsalar   ham,   til   sof   bo'lmaydi   -   qo'shimcha   rang   berish   vositalaridan
foydalanmasdan   nutq   madaniyati   o'lik   bo'ladi.   Til   sofligi   uchun   kurashda   asosiysi
jargondan   qutulish   emas,   balki   me’yorni   kuzatish,   qaysi   holatda   matnning   odobsiz
bo‘lib qolishini aniqlashdir.
40 Xulosa
Yuqorida   aytilganlarning   barchasiga   asoslanib,   biz   ushbu   kurs   ishida   olib
borilgan   tadqiqot   natijalarining   ayrimlarini   umumlashtiramiz.   Rus   Internet
makonining   tilining   umuman   rus   tiliga   ta'siri,   albatta,   mavjud,   u   xilma-xildir   va
tilning deyarli barcha toifalariga ta'sir qiladi. Shunga qaramay, biz bu ayniqsa muhim
bo'lmagan aksiomalarga, tizim toifalariga ta'sir qilmasligini da'vo qilishimiz mumkin.
Ta'sir   qilishdan   tashqari,   tilning   yangi   uslubining   ishlashi   uning   shaxsni   o'rab
turgan   dunyoga,   virtual   hayotning   yangi   omillariga   moslashishi   va   tilga
foydalanuvchilar   uchun   qulay   shakl   berish   uchun   zarur   bo'lgan   ba'zi   o'zgarishlarni
keltirib   chiqaradi.   Ushbu   o'zgarishlar   sintaksis,   stilistika,   grafika,   morfologiya,   so'z
shakllanishi   va   nutq   madaniyati   sohasida   ham   sodir   bo'ladi   -   umuman   olganda,   ular
rus   tilining   barcha   sohalariga   ta'sir   qiladi.   Bunday   o'zgarishlarning   o'ziga   xos
xususiyati, birinchi navbatda, kontseptuallik va o'ziga xoslikdir.
Shuni   ta'kidlash   kerakki,   rus   tilining   Internet   makonida   harakat   shakllari   ko'p
funktsiyali va juda ko'p turli jihatlarga ega.
Xulosa qilib aytishimiz mumkinki, global tarmoq - bu yuqori darajadagi hissiy
ekspressivlik, ko'p sonli turli xil dialoglar va, albatta, aniq kommunikativ xususiyatga
ega bo'lgan axborot-kommunikatsiya muhiti.
Til   virtual   haqiqatni   shakllantiradigan   asosiy   va   yagona   vositadir,   shuning
uchun shaxs va umuman jamiyat o'zini faqat og'zaki shaklda amalga oshiradi. Biroq,
rus tili shunchalik ko'p qirraliki, odamga his-tuyg'ularni ifodalash uchun faqat so'zlar
va   boshqa   "yordamchilar"   kerak,   shuning   uchun   Internet   aholining   deyarli   barcha
qatlamlari orasida juda mashhur.
41 Adabiyot
1. Aksenova M. E., Petranovskaya L. G. Avanta +. Tilshunoslik - M.: Avanta +, 2005.-
704 b.
2.   Goldenkov M. A. Ehtiyot bo'ling!   Issiq   It  ! -   M.:   CheRo, 1999. - 272 p.
3. Galperin I.R. "Slang" atamasi haqida. – M.: VYa, 1956 yil, 6-son.
4. Kuchnikov T.V. Internetda muloqot - M.: Alliance-Press,   2004 - 128 b.
5.   Leichik V.P.   PR   va boshqa qisqartmalar - M.: Ruscha nutq, 2002 - 108 p.
6.   Leontiev V.P.NEPK 2003. – M.: OLMA-PRESS, 2003. - 432.   c  .
7. Nesterov V.N. Internetdagi shaxslararo muloqotning hissiy boyligi masalasi 
bo'yicha. - M.: Yevroosiyo mintaqasi, 2002. – 82 b.
8. Reformatskiy A.A. Tilshunoslikka kirish - M.: Aspect Press, 1999. - 324 b.
9. Smirnov O. F. Internetda muloqot qilish san'ati. – M.: Dialektika, 2006 - 240 b.
10. Exler A.F.Internetdagi aloqa - N.: NT Press, 2006. - 384 b.
11. Yosh filologning ensiklopedik lug'ati. – M.: Pedagogika, 1984 – 404 b.
12. Yankovskaya V.F. Qisqartirilgan so'zlar (tarix, rivojlanish, zamonaviy qo'llanilishi)
/ Kotibiyat 2002 yil 4-son.
Internet resurslari
1.   http://www.acronymfinder.com
2.  http://www.archvuz.ru
3.h  ttp  ://   www.membrane.ru
4  . h  ttp://www.mojbred.com
5.h  ttp  ://   www.smiles.com
42 6.  h  ttp:// www.wikipedia.ru
7.  h  ttp://titowww.narod.ru
8.  h  ttp://penpal.ru
9.  h  ttp://lib.englspace.com
10  . http://evarist.narod.ru
11.  h  ttp:// www.v  k  ontakte.ru
12  .  h  ttp://www.odnoklassniki.ru
1-  ilova
Internet-muloqotda keng qo'llaniladigan qisqartmalarning mini-lug'ati
Qisqartma Dekodlash Tarjima
@ da In (old gap)
Bilishimcha bilishimcha Bilishimcha
ATB Barcha  ezgu tilaklarni tilayman Eng yaxshi tilaklar
B4 oldin Avvalroq
B4N hozircha hayr Xayr! Ko'rishguncha!
BBL kech qaytish (r) Tezda qaytaman
BCNU sizni ko'rish Yana ko‘rishamiz
BR eng yaxshi ezgu tilaklar bilan Eng yaxshi tilaklar!
BRB hoziroq qaytib kelaman Men tez orada bo'laman
BTW aytmoqchi Aytmoqchi,
C.U. ko'rishguncha Ko'rishguncha!
KO'RISHGUNCHA ko'rishguncha Yana ko'rishamiz!
F2F yuzma-yuz Yuzma yuz
43 F2T gapirish uchun bepul Suhbatga tayyor
Ma'lumot uchun ma'lumotingiz  uchun Shunday qilib, siz bilasiz
G2cu sizni ko'rganimdan xursandman Seni ko'rganimdan hursandman!
G2G borishim kerak Ketish kerak!
Zo'r ajoyib Ajoyib!
GAL hayotga ega bo'ling Hayotingizdan zavqlaning!
H2 qanday Qanaqasiga…
H8 nafrat Buni yomon ko'raman
TUSHUNARLI Men ko'ryapman Tushunaman
ILUVU Men seni Sevaman Men seni Sevaman
Mening fikrimcha mening kamtarona fikrimcha Mening fikrimcha
JIC har qanday ehtimolga qarshi Har ehtimolga qarshi
JK hazillashdim Hazil!
KIT aloqada bo'lish Aloqada qoling
KIM
nima demoqchi ekanimni bil Nima demoqchi ekanimni bil
L8R keyinroq Keyinchalik
QOTIB KULDIM ko'p omad / baland ovozda kulish O‘pkamning tepasida kulgim keladi
MOB mobil Mobil
MSG xabar Xabar
MYOB O'z ishing bilan shug'ullan O'z ishing bilan shug'ullan!
M8 do'st Do'stim
NE1 har kim Har kim
NO1 hech kim Hech kim
IHT Ha, tushundim Oh, tushundim!
PCM Iltimos, menga qo'ng'iroq qil Iltimos, menga qo'ng'iroq qiling!
44 PLS Iltimos Iltimos
PPL odamlar Odamlar
RTFM r  o'qing   t  uning   yaxshi  _   m  yillik Ushbu ajoyib qo'llanmani tekshiring
RUOK yaxshimisan? Yaxshimisan?
R4U Siz uchun atirgullar Siz uchun atirgullar
SIT aloqada bo'l Aloqada qoling
SUM1 kimdir Kimdir
SPK gapirish Gapiring!
SUP nima gaplar  ? Ishlaringiz qalay?   yoki   Nima gap?
THKQ rahmat rahmat
KECHROQ GAPLASHAMIZ sen bilan gaplash Men siz bilan gaplashyapman
TX rahmat rahmat
U siz Siz
WAN2TLK gaplashmoqchimisiz? Gaplashmoqchimisiz?
W/ bilan Bilan (old gap)
WKND hafta oxiri Dam olish kuni
V.U. nima gaplar? Ishlaringiz qalay?   yoki   Nima gap?
W8 Kutmoq Kutmoq  !
W8ing Kutilmoqda Men kutyapman  …
X o'pish O'pish
XLNT ajoyib Ajoyib!
XOXOX quchoqlash va o'pish Quchoqlash va o'pish!
YR sizning Sizniki/Sizniki
1 biri, g'alaba qozondi Bir, g'alaba qozondi
2 ham, to, ikki Bundan tashqari, ikkita
45 2  kun Bugun Bugun
2nite Bugun kechqurun Shu kecha
2U Senga Siz
2hot4u Siz uchun juda issiq Juda ko'p   issiq   Uchun   siz
2l8 Juda kech Juda kech
2B yoki 2B emas Bo'lish yoki bo'lmaslik Bo'lish yoki bo'lmaslik
4 marta Abadiy Abadiy
4 tushunib oling Buni unuting Buni unuting
4U Siz uchun Siz uchun
46 2-ilova
Internet-muloqotda eng ko'p ishlatiladigan kulgichlar ro'yxati
1)   Standart variantlar
:)   Standart.   Standart  _ =)   Kuningiz xayrli o'tsin.   Kuningiz xayrli o'tsin.
:@   Baqirish.   Qichqiriq. :D   Kulib. Kulib.
:I   Fikrlash.   Fikrlash. :(   Achinarli.   Xafa, xafa.
:[   Haqiqatan ham ahmoq.   Mutlaqo yomon  . :O   Baland ovozda gapirish.. Baland ovozda gapirish.
:Q   Chekish.   Kypyu. O   |  Esnash  .   Biz janubda  _ _  _
:P   Tilni chiqarish.   Men sizga ko'rsataman   til :*   O'pish  .   Chm  o  k, p  o  c  e  l  y  y.
2) To'liq variantlar
:-)   Sizning asosiy tabassumingiz.   Sizning asosiy tabassumingiz. Sarkazmni ifodalash yoki kulgili gapni belgilash 
uchun ishlatiladi, chunki biz ovozning intonatsiyasini eshita olmaymiz.
;-)   Ko'zgu tabassum.  Ko'z qisib tabassum. Flört va/yoki istehzoli tabassum.
:-(   Qovog'ini burishtiruvchi tabassum.   Ma'yus tabassum. Sizga oxirgi gap yoqmadi yoki biror narsadan xafa 
bo'ldingiz.
:-I   Befarq tabassum.  H  mustaqil   tabassum  .   Avvalgisidan yaxshiroq, lekin baxtli tabassum kabi yaxshi emas.
:->   Bundan ham battar.   Qo'rqinchli, o'tkir, yomon tabassum. Bundan ham battar
>:>   Haqiqatan ham qo'rqinchli izoh.
>;>   Ko'z qisish va shayton birlashdi.. Ko'z qisib qo'rqinchli yuz
3)   Og'izning o'zgarishi
:-[   A   vampir  .   Vampir  . :  -E   Buk  tishli  _   vampir  .   Vampy  p   Bilan   keyin tez-tez  p  
tish
:  -F   Buk  tishli  _   vampir   Vampy  p   Bilan   keyin  p 
borgan sari   tishlar. :-7   Shunchaki jirkanch bayonot berdi.   Jirkanch/buzilgan 
bayonot  .
:-*   Faqat nordon narsada.   yedi   nimadur  _  _  
nordon  . :-@   Qichqiriq.   Qichqiradi.
47 :-#   Braketlar kiying.  IN   p  talabalari haqida  . :-&   Til bog'langan..   Bog'langan   til  .
:-Q   Chekish.   Ku  p  yu  . :-?   Quvur chekish..   Ku  p  _   t  p  ubku  .
:-P   Tilni chiqarish.   In'ektsiya qilish   til  . :-S   Shunchaki tushunarsiz bayonot berdi. H  mos 
kelmaydi   tasdiqlash  . _  _
:-D   Qotib kulish.   G  p  omco   kulmoq  . :-X   Dudoqlar muhrlangan.   Muhrlangan   lablar  .
:  -C   Haqiqatan ham   g'amgin  . Haqiqatan ham 
yomon... :-/   skeptik.   Shubha bilan  .
:-o   Uh-oh.   Oh  -  oh  ! :-9   Lablarini yalab..   Lablaringizni yalang  .
:-0   Baqirish yo'q! H  e   o'qish  !  _  _   ( :-`   Tupurish
:-1   Oddiy.   KELISHDIKMI  . Oddiy. :-!   Oddiy.   KELISHDIKMI.   Oddiy.
:-$   Og'iz   simli   yoping  .  Og'iz  muhrlangan . :-%   Bankir.. Bankir
:-q   Tilni burunga tegizishga urinish..  Urinish  
nuqta  p  _   oldin   burun   til  _ :-a   Boshqa tomondan yuqoridagi kabi.   Boshqa tomondan 
ham xuddi shunday.
:-e   Hafsalasi pir bo'ldi.. Hafsalasi pir bo'ldi :-t   Kesib o'tish. Qirqib tashlash.
:-i   Yarim tabassum..   Yarim tabassum  . :-]   Blockhead.. Blokhead.
:-[   Kulgisiz blokka.   Kulmaydigan ahmoq. :-}   Yorilgan lablar yoki soqolli.   Yegan  ter  _   lablar  ,   yoki  
bo  p  oda  .
:-{   Mo'ylov bilan befarq.   Befarq  _  _   tabassum  
Bilan   mo'ylov  _ :-  j   Chapga   tabassum  . Chap tabassum.
:-  d   Chapga   vayronagarchilik   tabassum  .. Chap 
qo'l  p  hayratlanarli tabassum. :-k   Meni uradi.   Beat   meni  .
:-\   Qarorsiz  .   Ikkilanib :-|   bor   a   kun  . Kuningiz qanday?
:-<   Haqiqiy achinarli.   Albatta  _  _   g  p  og'zaki  . :-x   Dudoqlar muhrlangan..   Dudoqlar   muhrlangan  _
:-b   Tilni chiqarish.  Men sizga ko'rsataman   til  . :-v   Gapirayotgan bosh..   Gapirmoqda  _  _   bosh  _
4)   O'zgartirish   burun
:*)   Mast.   Mast  . :^)   Burun singan.   H  os   buzilgan
:v)   Boshqa tomonga singan burun..   H  os   boshqa 
yo'nalishda  buzilgan .  _ :_)   Burun yuzidan siljiydi.   H  os   Ko'chib   Bilan  
yuzlar  _
48 :n)   Qiziqarli burun.   Qiziqarli   burun :=)   Ikki burun.   Ikki   burun  _
:o)   masxaraboz.   Palyaço  . :u)   Qiziqarli burun   Qiziqarli   burun
5)   Ko'zlarni o'zgartirish
%-)   15 soat uzluksiz ekranga tikilish.  tikilib   V   ek  p  an   15   soat   p  zahari ostida  .
8-)   Quyosh ko'zoynak taqish.   H kiydi   qorong'i   ko'zoynak .
B-)   Ko'zoynak taqish (shox-jantlar bo'lishi mumkin).   H  ko'zoynak taqinglar, va ehtimol bilan   qirralarning 
atrofida  p ogami.
O-  )   Megaton  ,   sikloplar  .   Me  g  a  t  o  nn  a  , sikl  o  p.
.-)   Bir  ko'zli .  _   Ey  pastki ko'z .  _ _
-)   Ko'z qisib, bir ko'zli.   ko'z qisib _ _ _   o ko'zning pastki qismi _ _
6) Bir nechta belgilarni o'zgartirish
|-  I   uxlab  _   C  uyqu. |^o   Horlama.   Horlama.
|-O   Esnash.   Esnash. :,(   Yig'laydi, lekin burunsiz.   B  e  z   n  oca, a   to  p 
ichit  .
%-6   Miya o'lik  . Mo  zg   y  m  ep 8-|   Shovqinli.   Ma'lum  emas . _  _  _  _
7) Boshqa belgilarni qo'shish
::-)   Ko'zoynak taqadi (to'rt ko'z).   Ha  d  e  in  a  t   o 
ko'zoynak B :-)   Boshning tepasida ko'zoynak.   Ey 
ko'zoynak   n  a   peshona  y.
8 :-)   Qizaloq.   M  a l  e  n k  a  i   d  e  in  o  chk  a. :-)-8   Katta qiz.   Kattaroq  _  _  _  _   d  e  in  o  chk  a.
:-{)   Mo'ylovi bor.   C yca  mi  . :-#)   Buzilgan mo'ylov.   G  yc  siz  e yc  s  .
{:-)   Toup  ee kiyadi.   Ha  d  e  t   p  ap  ik  . }:-)   Ko'tarilgan topa.   P  ap  ic   n  a  purl  a  nk  y.
:-)~   Sarg'ish.  Hey  _   h  e  p  yxy. :-~)   Sovuq bor. Men  bilaman  . _  _  _  _
:'-)   Juda xursand, u yig'layapti. Ta  to   c  h  ac  tliv  ,   th  oa  w  
to  p  ichit  . =:-)   Shlangi bosh.   Chig'anoq  .
-:-)   Pank-roker.   P  a  nk. +-:-)   Papa.   P  im  c  ishora   p  a  p  a.
O :-)   Farishta.   Farishta .  _  _  _ C=:-)   Oshpaz.   P  o  in  ap.
*<:-)   Santa Klaus shlyapasini kiygan. B   w  a  pk  e   D  e  d  a E-:-)   Ham radio operatori  .   Pa  di  o e  lni sevadi  .
49 Mopo  uchun  a.
8 :-)   Sehrgar. Bo  lsh  e  bnik  . @:-)   Salla kiygan.   B   ty  p  b  a  n  e.
[:-)   Yo'lovchini tinglash.   IN   o'yinchi  _ :-))   Ikki iyak.   Ikki marta  _  _  _   p  o  db  opo  d  o  k  .
>:-)   Shayton.   D  e  m  o  n  ,   djav  o  l  . (:-)   Katta tabassum.   Kattaroq  _  _  _  _   y  tabassum
a.
+:-)   Ruhoniy.   Ruhoniy .  _  _  _ :-)X   Bo'yinbog' taqqan. B   g  a  l  c  t  y  k  e-  b  a  b  o 
hk  e.
(-:   Chapaqay.   L  e  vsh  a. [:]   Robot.   Po  b  o  t  .
:-{}   Kiygan   lab bo'yog'i  .   H a  l  a  s  i  p  o  m  a  d  o  y . :'-(   Yig'lamoqda.   Pl  a  k  a  t.
<|-)   Xitoy   K  it  ae  c. <|-(   Xitoycha, lekin bunday hazillarni 
yoqtirmaydi.. Mpa  shaxsiy   kit  ae  c  .
-:-(   Haqiqiy pank-rokchilar tabassum qilmaydi.   Mpa 
shaxsiy   p  a  nk  . @=   Yadro urushi.   Poison  ep  n  a  i   in  o  yn  a.
d8=   Ko'zoynakli qunduz.   B o b e p   V   z a himoyalovchi 
xo chk bolta. (: I   Tuxum boshi.   Tuxum  e  g  o  l  o  vy  .
<:-I   Dunce.   Ty  piz  a. []   Quchoqlash.   Ey  quchoqlar  .
:-:   Mutant.   Mening  t  a  nt  . O |-)   Diniy.   Pe  liga  yoki  bilimdon  .
X-(   O'lgan.  P  o  m  ep. >:-I   Trekkie.   P  y  t  e  sh  ec  tv  e  nick  .
~~:-(   Yonayotgan.   G  op  ying. 8   Infinity  .   B  e c  k o  n  e  chn  oc  t  .
3:o[   Uy hayvonlari masxarabozi.   O bij e _   cl oy n  . 8 :-I   sehrgar.   V  o  lsh  e  bnik  .
E'lon qilingan
3-ilova
Internet aloqasida qo'llaniladigan qisqartmalar lug'ati
50 AAMOF = haqiqatda 
VA = hozir har qanday kunAFAIK = men bilganimchaAFK = klaviaturadan 
uzoqdaAKA = ATSL nomi bilan ham tanilgan = bir xil chiziq bo'ylabAS = boshqa 
mavzuASAP = imkon qadar tezroqA/S/L = yosh/jins/joy 
AWGTHTGTTA ? = Biz buni yana boshdan kechirishimiz kerakmi?
B4 = 
BBLdan oldin = keyinroq qaytib kelingBBS = tez orada qaytingBEG = katta yovuz 
grinBF = yigit do'stBG = katta grinBNF = katta nom fanBRB = darhol qaytib 
kelaman 
BCNU = sizni ko'rishda 
BT, DT = u erda bo'lgan, bajarilganBTW = aytganchaBWL = portlash kulgi bilan
C&G = kulib kuling va jilmaying 
CID = sharmandalik bilan yig'lashCNP = keyingi postda davom etingCSG = kulib 
kulib snicker grinCTTS = ular aytadigan yoqimli gaplarCU = ko'rishamizCUL = 
keyinroq ko'rishamizCUL8R = keyinroq ko'rishamizCUZ = chunkiCYA = ko'rish 
yaCYA = ko'nglingni yopingCYAL8R = keyinroq ko'rishamiz
dh/dw = aziz er yoki xotin (deyarli har doim kichik harflarda) 
DIIK = la'nati, agar bilsamDIY = buni o'zingiz bajaringDLTBBB = yotoq hasharotlari
tishlashiga yo'l qo'ymang
EG = yomon tabassum 
EMFBI = inEMSG = e-pochta xabarini bosganim uchun kechirasiz
FAQ = tez-tez so'raladigan savollar 
FIL = qaynotaFITB = bo'sh joyni to'ldiringFWIW = nimaga arziydi? FYI = 
ma'lumotingiz uchun
G = jilmayish yoki jilmayish 
GD&R = tirjayish, o'rdak qilish va yugurishGF = qiz do'stGFN = hozircha 
ketdiGIWIST = g'ayrioddiy men shuni aytsam bo'ladi GMBO = dumbamni qimirlatib 
51 GMTA = ajoyib aqllar bir xil deb o'ylaydiGTG = borish kerak/getGTSY = sizni 
ko'rganimdan xursandman
H = quchoqlash 
H&K = quchoqlash va o'pishHAGN = tuningiz xayrli o'tsinHAG1 = yaxshi 
o'tsinHHIS = bosh osilgan uyatHHTYAY = sizga va sizni bayramlar bilan 
tabriklayman 
HIH = yordam beradi deb umid qilamanHTH = bu yordam beradi deb umid qilaman
IANAL = Men advokat emasman 
IC = Men ko'ramanIDK = BilmaymanIGP = Men peeIITYWISWYBMAD = Men 
sizga nima deyilganini aytsam, menga ichimlik sotib olasizmiIMO = mening 
fikrimchaIMCO = mening fikrimchaIMHO = kamtarin fikrimchaIMNSHO = Mening 
unchalik kamtar bo'lmagan fikrimchaIMPE = shaxsiy/oldingi tajribamdaIOW = 
boshqacha aytgandaIRL = real hayotdaISBAB = Men kitob sotib olishim kerak 
ediITSFWI = agar poyabzal mos bo'lsa, uni kiyingIWALY = Men sizni har doim 
yaxshi ko'ramanIYKWIM = nima demoqchi ekanligimni bilsangiz
JK = shunchaki hazillashyapman 
JMO = faqat mening fikrimJSNM = shunchaki yalang'och sehrJTLYK = sizga xabar 
berish uchun
K = o'pish 
KHYF = o'zingni qanday his qilayotganingni bilKIT = aloqada bo'lKMA = eshagimni
o'pKMB = dumbamni o'pKOTC = yonoqdan o'pKOTL = lablardan o'p
L8R = keyinroq 
L8R G8R = keyinroq gatorLAB&TYD = hayot kaltak va keyin siz o'lasizLHM = 
Rabbim menga yordam berLHU = Rabbim bizga yordam berLMAO = eshagimdan 
kulish LMBO = dumbamdan kulishLMHO = boshimni o'chirib kulishLOL = baland 
ovozda kulishLSHMBB = qattiq kulish qorinim chayqalayotgan 
LSHMBH = qattiq kulib qornim og'riyapti 
52 LTNS = uzoq vaqtdan beri ko'rmadimLTNT = uzoq vaqtdan beri, tipsizLTS = 
o'zimga kulish LUWAMH = seni chin yurakdan sevaman = seni sevaman
M/F = erkak yoki ayol 
MIL = qaynonasiMSG = xabar
NETUA = hech kim bizga hech qachon hech narsa aytmaydi 
NTA = texnik bo'lmagan qisqartmaNTYMI = endi siz buni eslatib o'tgansiz
OBTW = oh, darvoqe, 
OIC = oh, men seeOK = oll to'g'ri (hammasi to'g'ri)OL = kampir (xotini, qiz do'sti) 
OM= chol (er, yigit) 
OOTQ = savoldan tashqariOT = mavzudan tashqariOTOH = boshqa tomondan 
handOTTOMH = boshimning tepasida
P2P = odamdan-odamga 
PDS = iltimos, otmangPITA = qo'ltiqdagi og'riqPLZ = iltimosPM = shaxsiy 
xabarPMJI = sakrab tushganimni kechiring (PMFJI uchun boshqa usul) PMFJI = 
sakrab tushganim uchun meni kechirPMP = shimimni siyish POAHF = kiyim kiying 
baxtli yuzPOOF = Men suhbatdan chiqdimPOV = nuqtai PPTSPAHS = tuz, qalampir 
va achchiq sousni uzating
QSL = javob 
QSO = suhbat QT = shirin
RE = yana salom 
ROFL = polda dumalab kulamanROFLAPMP = va shimlarimga 
siydiradiROFLMAOAY = senga 
ROFLMAOWTIME = ko'zlarim yosh bilan 
ROFLUTS = gapira olmaymanROTFL = polda dumalab kulishRSN = tez oradaRTF 
= FAQRTSMni o'qing = ahmoqona qo'llanmani o'qing
S = yig'lash 
SAHM = uyda onamSAHD = uyda qoling dadSETE = jilmaygan quloq quloqqa 
SHID = jilmayib boshini uradiSO = muhim boshqalarSOHF = hazil tuyg'usi 
53 muvaffaqiyatsizlikka uchradiSOW = qaysi haqida gapirishSPAM = ahmoq 
odamlarning reklamasiSWAK = o'pish bilan muhrlanganSWL = kulgi bilan SYL = 
ko'rishgunchaSYS = yaqinda ko'rishgunchaSYSOP = tizim operatori
TA = yana rahmat 
TANJ = adolat yo'qTANSTAAFL = bepul tushlik degan narsa yo'qTANSTASQ = 
ahmoqona savol yo'qTTHAOT = oldindan yordam uchun rahmatTGIF = xudoga 
shukur bugun juma THX = rahmatTIA = oldindan rahmatTOBAL = qonun bo'lishi 
kerakTOBG = bu yaxshi bo'lishi kerakTOY = siz haqingizda o'ylashTPTB = 
beTTBOMK bo'lgan kuchlar = o'zimning eng yaxshi bilimlarimga ko'ra TTFN = 
hozircha ta taTTUL = siz bilan keyinroq gaplashingTTYL = siz bilan keyinroq 
gaplashingTX = rahmat
UFN = keyingi ogohlantirishgacha
W = ko'z qisish WB = xush kelibsiz 
WRT = WTH bo'yicha = nima/kim? WYSIWYG = ko'rgan narsangiz siz olasiz
YBS = kechirasiz 
YG = yosh janobYGLT = siz buni yaxshi ko'rasizYKYARW = siz qizil tanli 
ekanligingizni qachon 
YL = yosh xonim 
YM = yosh yigitYMMV = yurishingiz farq qilishi mumkinYWIA = oldindan xush 
kelibsiz
VBG = juda katta tabassum
54

Internet nutqining xususiyatlari Mundarija Kirish I Bob.Internet-kommunikatsiya texnologiyalari 1.1. Internet-kommunikatsiya texnologiyalarining rivojlanishi 1.2. Internet maxsus aloqa vositasi sifatida 1.3. Internet-muloqot tili jaranglarning bir turi sifatida 1.4. Internet aloqasining verbal va noverbal vositalarining xususiyatlari II-bob. Internet nutqining xususiyatlari 2.1 Internetning uning ichidagi muloqotga ta'siri 2.2 "Muqobil haqiqat o'rnini bosuvchi vositalar" 2.3 Gipermatn va giperhavolalar 2.4 Internet tili yangi funksional uslub sifatida III-bob. Fonetik daraja 3. Grafik darajasi. Imlo. Tinish belgilari 3.3. Leksik daraja. Frazeologiya 3.4. So'z yaratish darajasi IV-bob. Internet muhitining nutq texnikasi. Turlari va misollari 4.1 Normadan chetga chiqish 4.2 Internet muhitida so'z yasalishi va leksik-semantik darajadagi boshqa hodisalar 4.3 Internet tilining kulgili turlari 4.4 Tadqiqot natijalari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati Internet-muloqotda keng qo'llaniladigan qisqartmalar 1

Kirish “INTERNET (Internet - inter + net - tarmoq) - millionlab kompyuterlarni yagona axborot tizimiga birlashtirgan butun dunyo kompyuter tarmog'i. Internet ilmiy, biznes, ta'lim va ko'ngilochar ma'lumotlarni erkin olish va tarqatish uchun eng keng imkoniyatlarni taqdim etadi. Global tarmoq dunyodagi deyarli barcha yirik ilmiy va davlat tashkilotlarini, universitetlar va biznes markazlarini, axborot agentliklari va nashriyotlarni birlashtirib, insoniyat bilimlarining barcha sohalari bo‘yicha ulkan ma’lumotlar omborini tashkil etadi”. Asta-sekin Internet zamonaviy dunyoning ajralmas qismiga aylanib bormoqda, ularsiz odamlar endi o'z faoliyatini tasavvur qila olmaydi. U xizmatlar, ta'lim va savdo kabi hayotning tobora ko'proq sohalarini katta tezlikda egallab bormoqda. Bundan tashqari, u ularni o'zgartiradi, aloqa, tijorat xizmatlari, ta'lim va o'yin-kulgining mutlaqo yangi shakllari va usullarini keltirib chiqaradi, yangi stereotiplar va qoidalarni kiritadi. “Tarmoq avlodi” bugungi kunning haqiqiy ijtimoiy-madaniy hodisasidir. Uning vakillari uchun Internet uzoq vaqtdan beri tanish va qulay hayot sherigiga aylandi. Insoniyat o‘z taraqqiyotining yangi – axborot bosqichiga qadam qo‘ymoqda va bunda tarmoq texnologiyalari katta rol o‘ynaydi”. Bugungi hayot ritmi, tez va shiddatli, xatti-harakatlar va nutq normalarini soddalashtirishga intiladi. Har yili tobora ko'proq tilshunoslar o'z tadqiqotlarida Internetda rus tilining xususiyatlarini batafsil o'rganmoqdalar. Internet hayotimizning muhim qismiga aylandi va madaniyatdagi har bir yangilik, eng avvalo, til orqali qabul qilinadi. Bundan tashqari, shuni hisobga olish kerakki, zamonaviy dunyoda kompyuter ta'limi juda yuqori baholanadi; u yuqori bo'lmasa ham, u til ta'limi bilan bir xil darajada turadi; shuning uchun soddalashtirilgan ta'limdan o'rtacha foydalanish to'g'ri deb hisoblanadi . til, Internet tili, suhbatda. Mavzuimizning dolzarbligi shundaki, hozirgi vaqtda Internet o'zining mashhurligi cho'qqisida va uning tili umuman rus tiliga juda kuchli ta'sir qiladi, 2

bularning barchasi, albatta, tilshunoslar tomonidan o'rganilishi kerak. Ta'kidlash joizki, ehtimol kelajakda rus tilida butun bir uslub - Internet aloqasi uslubi shakllanadi. Uning o'ziga xos xususiyatlari - nutqning verbalizatsiyasi, ya'ni kechinma va his-tuyg'ularning og'zaki tavsifi, so'zlashuv xarakteri va so'zlarning soddaligi, intertekstuallik. Dunyoning barcha burchaklarida tadqiqotchilar o'z tillarida sodir bo'layotgan shunga o'xshash jarayonlarni kuzatadilar. Masalan, Buyuk Britaniyada Internet terminologiyasi chet tilidan emas, balki o'z tilidan olinganligiga qaramay, olimlar "Weblish" (Web+English) funktsional uslubini ajratib olish va o'rganish zarurati tug'ildi. , bu Internet muhitida faol ravishda tarqalib, kengroq va kengroq auditoriyani o'ziga jalb qilmoqda. Kurs ishining maqsadi Internet muhitining nutq madaniyatini diqqat bilan ko'rib chiqish, xarakterli xususiyatlar va xususiyatlarni ajratib ko'rsatishdir. 3

I Bob.Internet-kommunikatsiya texnologiyalari 1.1. Internet-kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish Yigirmanchi asrdagi kommunikatsiya inqilobi tomonidan yaratilgan eng muhim hodisalardan biri bu Global axborot tarmog'i - Internet (World Wide Web = WWW). Internet, har jihatdan, milliy yoki siyosiy chegaralardan mustaqil, o‘zining “kibermadaniyati”, hududi va aholisiga ega virtual davlatga aylanib bormoqda. Internet 20-asrning 60-yillari oxirida ixtiro qilingan va uni tom ma'noda SSSR va AQSh o'rtasidagi Sovuq urush davrining asosi deb hisoblash mumkin. Ayni paytda AQSh harbiy departamenti DARPANET loyihasi uchun ustuvor mablag' oldi ( Mudofaa Murakkab Tadqiqot Loyiha Agentlik ), uning maqsadi geografik jihatdan uzoqda joylashgan kompyuterlar o'rtasida ma'lumotlarni almashish va bunday aloqani o'rnatish uchun telefon liniyasi resurslaridan foydalangan holda hisob-kitoblarni amalga oshirish uchun ishonchli aloqani yaratish edi. Dunyoda Internet-muloqotning kelib chiqishi 80-yillarning oxiri va 90- yillarning boshlarida sodir bo'lgan XX protokoli joriy etilishi munosabati bilan asr ARM (Internet Relay Chat) Fin dasturchisi Jarkko Oikarinen , kim ibtidoiy xabarlar dasturini kengaytirishga qaror qildi " gaplash " kabi UNIX da va bugungi kunda ham mashhur bo'lgan texnologiyani yaratdi Chat . Elektron pochta ( elektron pochta ) 1971 yilda paydo bo'lgan qachon amerikalik geek Rey Tomlinson dasturni yaratdi " Sendmsg " _ Shu bilan birga, "@" iti bilan qabul qilingan manzil tizimi paydo bo'ldi . Asrlar davomida rivojlangan ilmiy-texnikaviy taraqqiyot jamiyatni juda qisqa vaqt ichida (taxminan 15 yil) ulkan odamlar massasi (400 milliondan ortiq) nafaqat qabul qilgan, balki o'zlashtirganiga olib keldi. yangi WWW texnologiyasi. 4

Ko'chirib oling, shunda to'liq holda ko'ra olasiz