METROLOGIYA VA QIYOSLASH MCHJNING ISH FAOLIYATINI TASHKIL ETISHNING VEB ILOVASI LOYIHALASH
![I BOB. “METROLOGIYA, STANDARTLASHTIRISH VA
SERTIFIKATLASHTIRISH” SOHASINING MAQSAD VA VAZIFALARI
1.1. Metrologiyaning asosiy tushunchalari va atamalari
So nggi yillarda metrologiya sohasida ʻ zamonaviy texnologiyalardan
foydalangan holda bir qancha o zgarishlar kiritilishi mumligini kuzatish mumkin.
ʻ
Jumladan, tizimlar orqali ushbu sohadagi jarayonlarni raqamlashtirishimiz, qo lda
ʻ
bajarilayotgan murakkab masalalarni avtomatlashtirishimiz mumkin .
Metrologiya bu o lchovlar, ularning bir xilligini ta minlash usullari va vositalari
ʻ ʼ
hamda talab etilgan aniqlikka erishish yo llari haqidagi fandir [6]. Ushbu sohaning
ʻ
asosiy muammolariga sirasiga quyidagilarni kiritishimiz mumkin:
1) o lchashlarning umumiy nazariyasi;
ʻ
2) kattaliklar birliklarini va ularning tizimlarini yaratish;
3) o lchash usullari va vositalari;
ʻ
4) o lchashlar bir xilligini ta minlash;
ʻ ʼ
5) etalonlarni yaratish;
Metrologiyada mahsulot (buyum, tovar) yoki xizmat muayyan standartga yoki
texnikaviy shartlarga muvofiq kelishini tasdiqlash maqsadida o tkaziladigan faoliyat
ʻ
ham ko rsatiladi. Ushbu faoliyat sertifikatlashtirish deb ataladi [7]. Sertifikatlashtirish
ʻ
faoliyati natijasida mahsulot (buyum, tovar)ning sifati haqida iste’molchini
ishontiradigan tegishli hujjat - sertifikat beriladi. Sertifikatlashtirish jarayonining
qo lda bajarilishi murakkab bo lib, ushbu vazifa ko p vaqtni talab qiladi. Bundan
ʻ ʻ ʻ
tashqari mahsulot (buyum, tovar)larga berilgan sertifikatlarning soxta variantini
tayyorlash, tayyorlangan sertifikatda noto g’ri ma’lumotlarning aks etish holatlari
ʻ
ham mavjud bo lishi mumkin.
ʻ
Metrologik me’yorlar va qoidalarning xalqaro va tarmoqlararo ahamiyatini
hisobga olgan holda o zaro tushunish va harakatlarni kelishishda metrologik
ʻ
atamalarning birliligi va qabul qilingan tushunchalarga aniq rioya qilish muhim
ahamiyat kasb etadi. O zbekiston Respublikasining “Metrologiya to g’risida”
ʻ ʻ
5](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_4.png)
![Qonunida [1], O z O DT ning asos bo luvchi hujjatlari O z DSt 8.010:2002 [3], O zʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
DSt 8.010.2:2003 [3], O z DSt 8.010.3:2004 [4], O z DSt 8.010.4:2002 [5] da va
ʻ ʻ
aloqa va axborotlashtirish sohasida foydalaniladigan “Tst 45.025.2000. Metrologik
ta’minot. Atamalar.” tarmoq standartida metrologiya bo yicha quyidagi asosiy atama
ʻ
va tushunchalar keltirilgan [6]:
Metrologiya – o lchashlar, ularning birliligini ta’minlash metodlari va vositalari
ʻ
va talab etilgan aniqlikka erishish usullari to g’risidagi fan;
ʻ
O lchashlar birliligi
ʻ – O lchashlarning natijalari qonunlashtirilgan birliklarda ʻ
ifodalangan va o lchashlarning xatoliklari berilgan ehtimollik bilan ma’lum bo lgan
ʻ ʻ
holat;
O lchash
ʻ – maxsus texnik vositalar yordamida fizik kattaliklar qiymatlarini
tajriba yo li bilan topish;
ʻ
O lchash vositasi
ʻ normalashtirilgan metrologik tavsifga ega bo lgan o lchash ʻ ʻ
asbobidir. O lchash vositasi, o z navbatida, o lchov, o lchash o zgartirgichlari,
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
o lchov asboblari, o lchash axborot tizimi va o lchash qurilmalari kabi turkumlarga
ʻ ʻ ʻ
bo linadi;
ʻ
O lchash asbobi (pribor)
ʻ deb, kuzatuvchi idrok qilishi uchun qulay shakldagi
o lchov informasiyasi signalini ishlab chiqishga xizmat qiladigan o lchash vositasiga
ʻ ʻ
aytiladi;
O lchov kattaliklari
ʻ deb, berilgan o lchamli fizik qayta tiklash uchun ʻ
mo ljallangan o lchash vositasiga aytiladi.
ʻ ʻ O lchovlar to plami ʻ ʻ deb, maxsus
tanlangan, faqat alohidagina emas, balki turli birikmalarda turli o lchamli qator bir
ʻ
nomli kattaliklarni qayta o lchash maqsadida qo llaniladigan o lchovlar majmuiga
ʻ ʻ ʻ
aytiladi;
Birlik etaloni – Fizik kattalikning o lchamini boshqa o lchash vositasiga berish
ʻ ʻ
maqsadida fizik kattalik birligining o lchamini qayta tiklash va saqlash uchun
ʻ
mo ljallangan o lchashlar vositasi;
ʻ ʻ
6](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_5.png)
![● oʻlchov vositalari, usullari va natijalariga qoʻyiladigan umumiy
metrologik talablarni aniqlash;
● davlat metrologiya tekshiruvi va nazoratini amalga oshirish;
● metrologiya masalalari boʻyicha normativ hujjatlarni, shu jumladan
davlatning boshqa boshqaruv organlari bilan hamkorlikda Oʻzbekiston
Respublikasining butun hududida majburiy kuchga ega boʻlgan normativ
hujjatlarni qabul qilish; metrologiya sohasida ilmiy va muhandis-texnik
kadrlar tayyorlash; Oʻzbekiston Respublikasining metrologiya sohasidagi
xalqaro shartnomalariga rioya etilishi ustidan nazoratni amalga oshirish;
● metrologiya masalalari boʻyicha xalqaro tashkilotlar faoliyatida
qatnashish kiradi;
● Oʻzbekiston Respublikasining oʻlchovlarning yagona birlikda
boʻlishini ta’minlash tizimi faoliyat olib borishi va rivojlanishini hamda
uning xalqaro oʻlchov tizimi va boshqa mamlakatlarning oʻlchovlar
tizimlari bilan uyg’unlashuvini ta’minlash;
● iste’molchilar xuquqlarini, fuqarolarning sog’lig’i va xavfsizligi,
atrof-muhitni hamda davlat manfaatlarini notoʻg’ri oʻlchov natijalarining
salbiy oqibatlaridan muhofaza qilishga doir chora-tadbirlarni amalga
oshirish.
1.2. Metrologiyada sertifikatlashtirish va uning asosiy tushunchalari
Metrologiyada sertifikatlashtirish jarayoni o lchov vositalarining va o lchashʻ ʻ
natijalarining aniq va ishonchli bo lishini ta’minlash maqsadida amalga oshiriladi. Bu
ʻ
jarayon davlat yoki xalqaro standartlarga muvofiqlikni tekshirish, tasdiqlash va
sertifikat berishni o z ichiga oladi [6].
ʻ
10](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_9.png)
![Oʻzbekiston texnik jihatdan tartibga solish agentligi boshchilik
qiladigan davlat metrologiya xizmatiga Qoraqalpog’iston Respublikasi,
viloyatlar va Toshkent shahridagi davlat metrologiya xizmati organlari
kiradi.
Davlat metrologiya xizmati organlari davlat metrologiya tekshiruvi va
nazoratini, shuningdek faoliyatning boshqa turlarini amaldagi qonun
hujjatlariga muvofiq amalga oshiradi. Yuridik shaxslarning metrologiya
xizmatlari zarurat boʻlgan hollarda oʻlchovlarning yagona birligini
ta’minlash boʻyicha ishlarni bajarish va metrologiya nazoratini amalga
oshirish uchun tuziladi. Yuridik shaxslar metrologiya xizmatlarining
huquq va burchlari davlat metrologiya xizmati organlari bilan kelishib
olingan nizomlar bilan belgilanadi [1].
Davlat metrologik tekshiruv va nazoratdan o‘tkaziladigan obyektlar.
Quyidagilar davlat metrologik tekshiruv va nazorati obyektlari hisoblanadi:
- etalonlar;
- o‘lchov vositalari;
- moddalar va materiallar tarkibi hamda xossalarining standart namunalari;
- axborot-o‘lchov tizimlari;
- o‘lchovlarni bajarish uslubiyatlari;
- metrologiya normalari va qoidalarida nazarda tutilgan o‘zga obyektlar.
Yuqoridagi vazifalarga ko ra metrologiya sohasida ʻ sertifikatlashtirish
jarayonining qo lda bajarilishi murakkab bo lib, ushbu vazifa ko p vaqtni talab qiladi.
ʻ ʻ ʻ
Bundan tashqari mahsulot (buyum, tovar)larga berilgan sertifikatlarning soxta
variantini tayyorlash, tayyorlangan sertifikatda noto g’ri ma’lumotlarning aks etish
ʻ
holatlari ham mavjud bo lishi mumkin.
ʻ
12](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_11.png)
![II BOB. VEB ILOVANI LOYIHALASH UCHUN JAVASCRIPTGA
MO LJALLANGAN VEB-FREYMVORKLARʻ
2.1. Node.js ilovalari uchun Express.js veb-freymvorki
JavaScript – bu interaktiv va dinamik veb-saytlarni yaratish uchun keng
qo llaniladigan dasturlash tili. U birinchi marta 1995-yilda Brendan Eich tomonidan
ʻ
ishlab chiqilgan va hozirda ECMAScript standartlari organi tomonidan qo llab-
ʻ
quvvatlanadi. JavaScript barcha asosiy veb-brauzerlar tomonidan qo llab-
ʻ
quvvatlanadigan yuqori darajali, talqin qilingan dasturlash tilidir [9].
JavaScript asosan veb-brauzerda ishlaydigan mijoz tomoni skriptlarini yaratish
uchun ishlatiladi. Bu shuni anglatadiki, u serverda emas, balki foydalanuvchining
kompyuterida bajariladi. Bu foydalanuvchi tajribasini tezroq va sezgirroq qilish
imkonini beradi, chunki kod to g’ridan-to g’ri brauzerda serverga borishni talab
ʻ ʻ
qilmasdan ishlashi mumkin. Bundan tashqari, JavaScript tilidan Node.js kabi
texnologiyalar yordamida server tomonidagi skriptlarni yaratish uchun foydalanish
mumkin [10].
Node.js - bu ishlab chiquvchilarga JavaScript-dan server tomonida skript yaratish
uchun foydalanish imkonini beradi, bu avval faqat PHP va Ruby kabi tillarda mumkin
edi. Node.js yordamida ishlab chiquvchilar bloklanmaydigan kiritish-chiqarish
modelidan foydalangan holda kengaytiriladigan va yuqori unumli ilovalar yaratishi
mumkin [11].
Node.js freymvorki ning veb ilovalarni ishlab chiqishdagi asosiy afzalliklaridan
biri uning katta hajmdagi so rovlarni ko rib chiqish va ularni bir vaqtning o zida
ʻ ʻ ʻ
qayta ishlash qobiliyatidir. Uning hodisalarga asoslangan arxitekturasi yangi mavzular
yoki jarayonlar yaratmasdan bir nechta so rovlarni bajarishga imkon beradi, bu esa
ʻ
uni tezroq va samaraliroq ishlashin i ta’minlaydi.
Node.js shuningdek, modullar va kutubxonalarning keng ekotizimiga ega bo lib,
ʻ
ilovalarga funksiya qo shishni osonlashtiradi. Ishlab chiquvchilar bog’liqliklarni
ʻ
14](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_13.png)
![boshqarish va boshqa ishlab chiquvchilar bilan kod almashish uchun Node Package
Manager (NPM) dan foydalanishlari mumkin [11].
Express.js – bu MIT (Massachusetts Institute of Technology) litsenziyasi
ostida bepul va ochiq kodli dasturiy ta’minot. Express.js Node.js bilan REST
(REpresentational State Transfer) full API ( application programming interface )
yaratish uchun mo ljallangan veb-ilovalar uchun backend qismidir (2.1-rasm) [12]ʻ
2.1 - rasm. Express.js REST APIning ishlash prinsipi
Express.js – bu MEAN (MongoDB, Express.js, Angular.js, Node.js), MERN
( MongoDB, Express.js, React.js, Node.js ) yoki MEVN ( MongoDB, Express.js,
Vue.js , Node.js ) steklari backend qismi komponentasidir. MEAN, MERN va
MEVN steklari butun boshli veb-ilovaning qurilish arxitekturasidir, bunda veb-
ilova uchun ma’lumotlar bazasi, backend server skripti, frontend foydalanuvchi
interfeysi, ushbu skriptlarni runtime muhitida ishlatish uchun dasturlash muhiti
komponentalari jamlanmasidir [12] . Express.js ishlash mexanizimini 2.1-listingda
berilgan kod orqali ko
ʻ rib chiqamiz. U shbu kod ni Node.js muhitida kompilyatsiya
qilish natijasi 2.2 - rasmda keltirilgan .
2.1-listing. Expres.js da yozilgan kod fragmenti
const express = require(‘express’)
const app = express()
app.get(‘/’, function (req, res) {
res.send(‘express js kutibxonasi asosida qurilgan veb ilovaga xush kelibsiz’)
})
15](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_14.png)
![app.listen(3000)
2.1-rasm. Express.js serveriga brauzer oynasidan murojat natijasi
Ushbu kodda (2.1-listingga qarang) express kutubxonasi tarkibidagi HTTP,
HTTPS va yana bir qancha tarmoq kutubxonalari yordamida dastur kodi
joylashgan server (port 3000) veb ilovani ishga tushirmoqda.
2.2. Node.js ilovalarida shablon mexanizmlariga mo ljallangan Pug.js veb-ʻ
freymvorki
Node.js ilovalarida shablon mexanizmlari yordamida veb-sahifalarni dinamik
ravishda yaratish, ma’lumotlarni foydalanuvchi interfeysiga kiritish va server
tomonida HTML generatsiya qilish mumkin. Shablon mexanizmlari bu jarayonda
katta rol o ynaydi. Quyida Node.js ilovalarida keng qo llaniladigan ba’zi mashhur
ʻ ʻ
shablon mexanizmlarini ko rib chiqamiz [10]:
ʻ
EJS (Embedded JavaScript) – bu Node.js muhitida ishlatiladigan shablon
mexanizmidir . U HTML elementlariga dinamik ma’lumotlar qo shishga imkon
ʻ
beradi. EJS orqali JavaScript kodini HTML ichida yozish va ulardan foydalanuvchiga
ko rsatiladigan ma’lumotlarni yaratishda foydalanish mumkin
ʻ [12]. EJSdan
foydalanish sintaksisi quyidagicha:
<% if (user) { %>
<h2><%= user.name %></h2>
<% } %>
Express.js da foydalanish sintaksisi 2.2-listingda keltirilgan.
2.2-listing. Express.js da EJSdan foydalanish sintaksisi kod fragmenti
16](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_15.png)
![const express = require(‘express’)
const app = express()
let ejs = require(‘ejs’);
let people = [‘Alisher’, ‘Asror’, ‘Shahzod’];
let framework = {
name:"EJS",
age:8,
language:"js"
}
let str_framework= `<% if (framework) { %>
<h2><%= framework.name %></h2>
<% } %>
`;
let html = ejs.render(‘<p><%= people.join(", "); %></P>‘ + str_framework,
{people: people,framework:framework});
app.get(‘/’, function (req, res) {
res.send(html)
console.log(html);
})
app.listen(3000,()=>{
console.log("3000 portda express server ishlamoqda.")
})
2.2-listingda berilgan kod fragmentining bajarilish natijasi 2.2-rasmda
keltirilgan.
2.2-rasm. Express.js da EJSdan foydalanish kodining natijasi
Handlebars — bu shablonlar yaratish uchun mo ljallangan shablon ʻ mexanizmi
bo lib, JavaScript tilida ishlatiladi. U dasturchilarga HTML kodini dinamik
ʻ
ma’lumotlar bilan to ldirishga yordam beradi. Handlebars sintaksisi oddiy va
ʻ
foydalanish qulayligi bilan ajralib turadi. Bu shablon mexanizmi orqali kodni qayta
17](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_16.png)
![takrorlash majburiyatidan xalos bo lishingizʻ va kodni o qish va tushunish osonroq ʻ
bo lishiga erishishingiz mumkin
ʻ [12].
Handlebarsdan foydalanish sintaksisi quyidagicha :
<script id="entry-template" type="text/x-handlebars-template">
<div class="entry">
<h1>{{title}}</h1>
<div class="body">
{{body}}
</div>
</div>
</script>
Express.js da foydalanish sintaksisi 2.3-listingda keltirilgan.
2.3-listing. Express.js da Hanlebarsdan foydalanish sintaksisi kod fragmenti
const express = require(‘express’)
const app = express()
const Handlebars = require("handlebars");
var source = "<p>Hello, my name is {{name}}. I am from {{hometown}}. I
have " +
"{{kids.length}} kids:</p>" +
"<ul>{{#kids}}<li>{{name}} is {{age}}</li>{{/kids}}</ul>";
var template = Handlebars.compile(source);
var data = { "name": "Alan", "hometown": "Somewhere, TX",
"kids": [{"name": "Jimmy", "age": "12"}, {"name": "Sally", "age":
"4"}]};
var result = template(data);
app.get(‘/’, function (req, res) {
res.send(result)
console.log(result);
})
app.listen(3000,()=>{
console.log("3000 portda express server ishlamoqda.")
})
2.3-listingda berilgan kod fragmentining bajarilish natijasi 2.3-rasmda
keltirilgan.
18](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_17.png)
![li element
- var list = ["Uno", "Dos", "Tres",
"Cuatro", "Cinco", "Seis"]
each item in list
li= item
Ushbu kod fragmenti htmlga render qilinsa quyidagi shaklda bo ladi:ʻ
<li> element </li>
<li> element </li>
<li> element </li>
<li>Uno</li>
<li>Dos</li>
<li>Tres</li>
<li>Cuatro</li>
<li>Cinco</li>
<li>Seis</li>
Shablon modullardan foydalanish kod fragmenti 2.10-listingda berilgan.
2.10-listing. Shablon modullaridan foydalanish kod fragmenti
//- index.pug
doctype html
html
include includes/head.pug
body
h1 My Site
p Welcome to my super lame site.
include includes/foot.pug
//- head.pug
head
title My Site
script(src=‘/javascripts/jquery.js’)
script(src=‘/javascripts/app.js’)
//- foot.pug
footer#footer
p Copyright (c) foobar
Ushbu kod fragmenti htmlga render qilinsa quyidagi shaklda bo ladi:
ʻ
<!DOCTYPE html>
<html>
<head>
<title>My Site</title>
24](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_23.png)
![2-bosqich. Dasturiy mahsulotni ishlab chiqish uchun texnologiyani
tanlash. Dasturiy ta’minotning mobil ilovasi uchun React Native JavaScript
freymvork hamda veb ilovasi uchun esa Express.js va Pug.js JavaScript
freymvorki tanlab olindi. Ushbu freymvorklar hozirgi kunda mobil ilovalar
va veb ilovalar ishlab chiqish sohasida yetakchi oʻrinlarda turadi [3].
Ushbu freymvorklar tanlanishiga yana bir sabab, JavaScript tili orqali
amalga oshirilishidir.
3-bosqich. Dasturiy ta’minotning mantiqiy strukturasi. Dasturiy ta’minotning
mantiqiy strukturasi dasturiy ta’minotda mavjud bo lgan bo limlar, qismlar vaʻ ʻ
vazifalarni o zida aks ettiradi. Mantiqiy strukturaning ko rinishi 3.2-rasmda berilgan.
ʻ ʻ
3.2-rasm. Dasturiy ta’minotning mantiqiy strukturasi
Zamonaviy axborot tizimlarining o ziga xos xususiyati, boy kontentni ilg’or
ʻ
texnologik o zgarishlar bilan birlashtirish zaruriyati hisoblanadi. Buning sababi
ʻ
shundaki, yangi ma’lumotlar va hujjatlar bilan birgalikda axborotni qayta ishlashning
muayyan usullari, hujjat xavfsizligi va axborot tizimining boshqa tarkibiy qismlari
31](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_30.png)
![ILOVALAR
1. certificate.js
var crypto = require('crypto');
const express = require("express");
const router = express.Router();
var db = require('../db/mongodb');
var generateId = require('../resurs/functions/getid');
const validate = require("../resurs/validate/certificate");
var auth = require("../middlewire/auth");
var toPdf = require("../resurs/functions/pdf")
const formatDoc = require('../resurs/functions/formatDoc');
const action = require("../resurs/functions/action");
const fiil_up = require("../resurs/functions/fill_up");
const { unlinkSync } = require('fs');
setTimeout(async () => { db = await db }, 100);//
router.get("/", auth, async (req, res) => {
let docs = await (await db).certificate.getCertificateAll();
let tasks = await (await db).certificate.getCertificateAllFilter(0, 15, {});
// toPdf();
// let id = (await (await db).role.getRoleForObj({ name: "Qiyoslovchi" }))
[0].id;
let employee = (await (await db).user.getUserAll()).map((el) => {
return el.name
});
// console.log(id,employee);
let lang = {
uz: "o'zbekcha",
ru: "ruscha"
};
let doc_name = {
1: 'qiyoslash guvohnomasi',
2: 'yuqori aniqlikdagi qiyoslash guvohnomasi',
3: 'avtosisterna qiyoslash guvohnomasi',
4: 'attestatsiyadan o‘tkazish sertifikati',
5: 'O‘lchash vositasining yaroqsizlikgi',
6: 'sinov vositasining yaroqsizligi',
7: 'pasport',
42](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_41.png)
![.d-flex.d-sm-block.d-md-flex.align-items-center
h2.mb-0 $45850
p.text-success.ml-2.mb-0.font-weight-medium +8.3%
h6.text-muted.font-weight-normal 9.61% Since last month
.col-4.col-sm-12.col-xl-4.text-center.text-xl-right
i.icon-lg.mdi.mdi-wallet-travel.text-danger.ml-auto
.col-sm-4.grid-margin
.card
.card-body
h5 Purchase
.row
.col-8.col-sm-12.col-xl-8.my-auto
.d-flex.d-sm-block.d-md-flex.align-items-center
h2.mb-0 $2039
p.text-danger.ml-2.mb-0.font-weight-medium -2.1%
h6.text-muted.font-weight-normal 2.27% Since last month
.col-4.col-sm-12.col-xl-4.text-center.text-xl-right
i.icon-lg.mdi.mdi-monitor.text-success.ml-auto
.row
.col-12.grid-margin
.card
.card-body
h4.card-title Kuzatilgan holatlar
.table-responsive
table.table
thead
tr
th №
th Xodim
th Bo'lim
th Tafsif
th Sana
th Vaqt
tbody
- for (var x = 0; x < actions.length; x++)
tr
td #{x+1}
td #{actions[x].user}
td #{actions[x].module}
td(style="width:30%;") #{actions[x].description}
td #{actions[x].date}
td #{actions[x].time}
49](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_48.png)
![if (doc == 5) {
return fs.readFileSync(
path.resolve(__dirname, "../template/demo5ru_end.docx"),
"binary");
}
if (doc == 6) {
return fs.readFileSync(
path.resolve(__dirname, "../template/demo6ru_end.docx"),
"binary");
}
if (doc == 7) {
return fs.readFileSync(
path.resolve(__dirname, "../template/demo7ru_end.docx"),
"binary");
}
}
}
async function toPdf(data, name_doc, url_doc, doc, lang, imageFlag=false) {
// console.log(data, name_doc, url_doc, doc, lang)
const content = await getContent(doc, lang);
const zip = new PizZip(content);
var opts = {}
opts.centered = false; //Set to true to always center images
opts.fileType = "docx"; //Or pptx
opts.getImage = function (tagValue, tagName) {
// console.log("opts.getImage : ",tagValue);
return fs.readFileSync(__dirname + '\\' + tagValue);
}
opts.getSize = function (img, tagValue, tagName) {
if (doc == 2) return [130, 130];
// if (doc == 6) return [140, 140];
return [140, 140];
}
var imageModule = new ImageModule(opts);
var name = 'natija.jpg';
if (imageFlag) {
data.image = name;
}
let name_docx = name_doc + "_" + (new Date()).valueOf() + ".docx";
let name_pdf = name_doc + "_" + (new Date()).valueOf() + ".pdf";
52](/data/documents/d3ab885a-51c1-4ed1-b20a-a892370d6aea/page_51.png)
METROLOGIYA VA QIYOSLASH MCHJNING ISH FAOLIYATINI TASHKIL ETISHNING VEB ILOVASI LOYIHALASH MUNDARIJA KIRISH ................................................................................................................................................................ 3 I BOB. “METROLOGIYA, STANDARTLASHTIRISH VA SERTIFIKATLASHTIRISH” SOHASINING MAQSAD VA VAZIFALARI ........................................................................................................................................................ 5 1.1. Metrologiyaning asosiy tushunchalari va atamalari ............................ 5 1.2. Metrologiyada sertifikatlashtirish va uning asosiy tushunchalari . . . 10 II BOB. VEB ILOVANI LOYIHALASH UCHUN JAVASCRIPTGA MOʻLJALLANGAN VEB-FREYMVORKLAR ............... 14 2.1. Node.js ilovalari uchun Express.js veb-freymvorki ............................ 14 2.2. Node.js ilovalarida shablon mexanizmlariga moʻljallangan Pug.js veb-freymvorki .............................................................................................. 16 III BOB. DASTURIY TA’MINOTNI LOYIHALASH VA ISHLAB CHIQISH .................................................................. 26 3.1. Dasturiy ta’minotning mantiqiy loyihasi ............................................. 26 3.2. Dasturiy ta’minotning fizik jihatdan yaratilishi ................................... 30 XULOSA ............................................................................................................................................................ 39 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ROʻYXATI ...................................................................................................... 40 ILOVALAR ......................................................................................................................................................... 42 2
KIRISH Zamonaviy axborot va kommunikatsiya texnologiyalari sohasida turli metrologik, standartlashtirish sifat va sifat boshqaruvi, sertifikatlashtirish bo yichaʻ masalalar bilan shug’ullanish, hamda me’yoriy hujjatlar va standartlar bilan ishlash borasida yo nalishga mos yetarli bilim, ko nikma va malakalarini shakllantirishdir. ʻ ʻ Shuning uchun o lchashlar birliligini ta’minlash, standartlashtirish va ʻ sertifikatlashtirish tizimlarini o rganish dolzarb masalalardan biri hisoblanadi. ʻ So nggi yillarda axborot texnologiyasi kirib bormagan sohalar soni tobora ʻ kamayib bormoqda. Shu jumladan metrologiya sohasida ham bu o zgarishlar yaqqol ʻ ko zga tashlanmoqda. Metrologiya sohasi o lchovlar, ularning bir xilligini ta minlash ʻ ʻ ʼ usullari va vositalari hamda talab etilgan aniqlikka erishish yo llari haqidagi fandir ʻ Mazkur soha tabiiy fanlarni o zlashtirishda, keyinchalik esa ishlab chiqarish, ʻ loyihalash va tadqiqot ishlarida kerak bo ladigan asosiy negiz tushunchalarni ʻ o rganadi. Axborot tizimlar orqali ushbu sohadagi jarayonlarni raqamlashtirishimiz, ʻ qo lda bajarilayotgan murakkab masalalarni avtomatlashtirishimiz mumkin. ʻ Metrologiyada mahsulot (buyum, tovar) yoki xizmat muayyan standartga yoki texnikaviy shartlarga muvofiq kelishini tasdiqlash maqsadida o tkaziladigan faoliyat ʻ ham ko rsatiladi. Ushbu faoliyat sertifikatlashtirish deb ataladi. Sertifikatlashtirish ʻ faoliyati natijasida mahsulot (buyum, tovar)ning sifati haqida iste’molchini ishontiradigan tegishli hujjat - sertifikat beriladi. Sertifikatlashtirish jarayonining qo lda bajarilishi murakkab bo lib, ushbu vazifa ko p vaqtni talab qiladi. ʻ ʻ ʻ Ushbu bitiruv malakaviy ishda “Metrologiya va qiyoslash MCHJning ish faoliyatini tashkil etishning veb ilovasi loyihalash” masalasi ko rib chiqilgan. Bitiruv ʻ malakaviy ishi natijasida MCHJning ish faoliyati o rganilgan hamda uning ʻ sertifikatlash tizimining murakkabliklari tahlil qilinib, tahlilllar asosida veb ilova ishlab chiqilgan. Ishning maqsadi. Bitiruv malakaviy ishining maqsadi metrologiya va qiyoslash MCHJning ish faoliyatini tashkil etishning veb ilovasini ishlab chiqishdan iborat. 3
Ishning ilmiy va amaliy ahamiyati. Bitiruv malakaviy ishining ilmiy ahamiyati metrologiya xizmati haqida ko nikmalarga ega bo lish, axborot tizimlariningʻ ʻ integratsiya bosqichlari haqida tasavvur hosil qilish, ma lumotlar xavfsizligini ʼ ta minlash uchun amaliy ishlarni o rganib chiqish vazifalarini shakllantiradi. ʼ ʻ Bitiruv malakaviy ish strukturasi. Ish uchta bob, xulosa, adabiyotlar ro yxati ʻ va ilovalardan iborat. Birinchi bobda metrologiya xizmati, uning asosiy vazifalari, unda mavjud bo lgan murakkabliklar, asosiy masalalari o rganib chiqilgan. Shuningdek, ʻ ʻ metrologiya xizmatida mavjud bo lgan tushunchalar, atamalarning ta’riflari, ʻ metrologik faoliyatni boshqarish va amalga oshirish haqida ma’lumotlar keltirilgan . Ikkinchi bobda dasturiy ta’minotni ishlab chiqish uchun qo llanilgan dasturlash ʻ tili, tanlab olingan web texnologiya haqida ma’lumotlar keltirilgan. Jumaladan, JavaScript dasturlash tili, Node.js texnologiyasi va uning tarkibida qo llaniladigan ʻ Express.js haqida tushunchalar berilgan. Uchinchi bob da , unda tanlab olingan texnologiyani amaliy qo llash masalalari ʻ batafsil ko rib chiqiladi. Bobning birinchi qismida ʻ dasturiy ta minot ma lumotlar ʼ ʼ bazasining mantiqiy strukturasi va uni shakllantirish haqida to xtalib o tilgan bo lib, ʻ ʻ ʻ keyingi qismlarda dasturiy ta minotning fizik jihatdan yaratilishi va dasturiy ʼ ta minotning imkoniyatlari haqida ma lumotlar berilgan. ʼ ʼ Xulosada asosiy natijalar va takliflar, adabiyotlar ro yxatida ʻ qo llanilgan ʻ materiallar va internet-resurslar, ilovalarda esa, boshqaruvchi va qo shimcha dasturiy ʻ modullar matnlari keltirilgan. 4
I BOB. “METROLOGIYA, STANDARTLASHTIRISH VA SERTIFIKATLASHTIRISH” SOHASINING MAQSAD VA VAZIFALARI 1.1. Metrologiyaning asosiy tushunchalari va atamalari So nggi yillarda metrologiya sohasida ʻ zamonaviy texnologiyalardan foydalangan holda bir qancha o zgarishlar kiritilishi mumligini kuzatish mumkin. ʻ Jumladan, tizimlar orqali ushbu sohadagi jarayonlarni raqamlashtirishimiz, qo lda ʻ bajarilayotgan murakkab masalalarni avtomatlashtirishimiz mumkin . Metrologiya bu o lchovlar, ularning bir xilligini ta minlash usullari va vositalari ʻ ʼ hamda talab etilgan aniqlikka erishish yo llari haqidagi fandir [6]. Ushbu sohaning ʻ asosiy muammolariga sirasiga quyidagilarni kiritishimiz mumkin: 1) o lchashlarning umumiy nazariyasi; ʻ 2) kattaliklar birliklarini va ularning tizimlarini yaratish; 3) o lchash usullari va vositalari; ʻ 4) o lchashlar bir xilligini ta minlash; ʻ ʼ 5) etalonlarni yaratish; Metrologiyada mahsulot (buyum, tovar) yoki xizmat muayyan standartga yoki texnikaviy shartlarga muvofiq kelishini tasdiqlash maqsadida o tkaziladigan faoliyat ʻ ham ko rsatiladi. Ushbu faoliyat sertifikatlashtirish deb ataladi [7]. Sertifikatlashtirish ʻ faoliyati natijasida mahsulot (buyum, tovar)ning sifati haqida iste’molchini ishontiradigan tegishli hujjat - sertifikat beriladi. Sertifikatlashtirish jarayonining qo lda bajarilishi murakkab bo lib, ushbu vazifa ko p vaqtni talab qiladi. Bundan ʻ ʻ ʻ tashqari mahsulot (buyum, tovar)larga berilgan sertifikatlarning soxta variantini tayyorlash, tayyorlangan sertifikatda noto g’ri ma’lumotlarning aks etish holatlari ʻ ham mavjud bo lishi mumkin. ʻ Metrologik me’yorlar va qoidalarning xalqaro va tarmoqlararo ahamiyatini hisobga olgan holda o zaro tushunish va harakatlarni kelishishda metrologik ʻ atamalarning birliligi va qabul qilingan tushunchalarga aniq rioya qilish muhim ahamiyat kasb etadi. O zbekiston Respublikasining “Metrologiya to g’risida” ʻ ʻ 5
Qonunida [1], O z O DT ning asos bo luvchi hujjatlari O z DSt 8.010:2002 [3], O zʻ ʻ ʻ ʻ ʻ DSt 8.010.2:2003 [3], O z DSt 8.010.3:2004 [4], O z DSt 8.010.4:2002 [5] da va ʻ ʻ aloqa va axborotlashtirish sohasida foydalaniladigan “Tst 45.025.2000. Metrologik ta’minot. Atamalar.” tarmoq standartida metrologiya bo yicha quyidagi asosiy atama ʻ va tushunchalar keltirilgan [6]: Metrologiya – o lchashlar, ularning birliligini ta’minlash metodlari va vositalari ʻ va talab etilgan aniqlikka erishish usullari to g’risidagi fan; ʻ O lchashlar birliligi ʻ – O lchashlarning natijalari qonunlashtirilgan birliklarda ʻ ifodalangan va o lchashlarning xatoliklari berilgan ehtimollik bilan ma’lum bo lgan ʻ ʻ holat; O lchash ʻ – maxsus texnik vositalar yordamida fizik kattaliklar qiymatlarini tajriba yo li bilan topish; ʻ O lchash vositasi ʻ normalashtirilgan metrologik tavsifga ega bo lgan o lchash ʻ ʻ asbobidir. O lchash vositasi, o z navbatida, o lchov, o lchash o zgartirgichlari, ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ o lchov asboblari, o lchash axborot tizimi va o lchash qurilmalari kabi turkumlarga ʻ ʻ ʻ bo linadi; ʻ O lchash asbobi (pribor) ʻ deb, kuzatuvchi idrok qilishi uchun qulay shakldagi o lchov informasiyasi signalini ishlab chiqishga xizmat qiladigan o lchash vositasiga ʻ ʻ aytiladi; O lchov kattaliklari ʻ deb, berilgan o lchamli fizik qayta tiklash uchun ʻ mo ljallangan o lchash vositasiga aytiladi. ʻ ʻ O lchovlar to plami ʻ ʻ deb, maxsus tanlangan, faqat alohidagina emas, balki turli birikmalarda turli o lchamli qator bir ʻ nomli kattaliklarni qayta o lchash maqsadida qo llaniladigan o lchovlar majmuiga ʻ ʻ ʻ aytiladi; Birlik etaloni – Fizik kattalikning o lchamini boshqa o lchash vositasiga berish ʻ ʻ maqsadida fizik kattalik birligining o lchamini qayta tiklash va saqlash uchun ʻ mo ljallangan o lchashlar vositasi; ʻ ʻ 6