Modulli programmalash,va undan foydalanilish

Yuklangan vaqt:

12.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

174.1513671875 KB

Ko'chirib olish

“Modulli programmalash ,va undan foydalanilish ”
Kirish………………………………………………………………………………
………
I BOB Modulli programmalash
1.1. Modulli programmalash haqida uning afzalligi
1.2. Modulli programmalashning qo’llanilishi Pythonda
II BOB Modulli programmashning foydalanish va imkoniyatlari
2.Modulli programmalashdan foydalanish
2.1 Modulli programmalash foydalanish turlari
2.2 Modulli dasturlash tushunchasi
XULOSA
………………………………………………………………………………………
………
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
RO’YHATI
……………………………………………………………................................

KIRISH
Modulli dasturlash, quyi tizimlar (xususan, I / U uchun) va dasturiy ta'minot
kutubxonalari uchun ishlatilgan dastlabki dasturiy ta'minot tizimlariga tegishli.
kodni qayta ishlatish. O'z-o'zidan modulli dasturlash, 1960-1970-yillarning
oxirlarida ishlab chiqilgan modullik maqsadi, kontseptsiyasining keng ko'lamli
analogi sifatida tizimli dasturlash (1960-yillar). "Modulli dasturlash" atamasi hech
bo'lmaganda Axborot va tizimlar institutida 1968 yil iyul oyida tashkil etilgan
Modulli dasturlash bo'yicha milliy simpoziumga to'g'ri keladi. Larri Konstantin;
boshqa asosiy tushunchalar edi ma'lumotni yashirish (1972) va tashvishlarni
ajratish (SoC, 1974).
Modullar asl spetsifikatsiyaga kiritilmagan ALGOL 68 (1968), ammo dastlabki
dasturlarda kengaytma sifatida kiritilgan, ALGOL 68-R (1970) va ALGOL 68C
(1970) va keyinchalik rasmiylashtirildi.[5] Modulli dasturlash uchun boshidanoq
yaratilgan birinchi tillardan biri qisqa muddatli edi Modula (1975), tomonidan
Niklaus Virt. Yana bir dastlabki modulli til edi Mesa (1970-yillar), tomonidan
Xerox PARCva Wirth Mesadan va uning o'rnini bosuvchi asl Moduladan tortib
oldi, Modula-2 (1978), keyingi tillarga ta'sir ko'rsatdi, ayniqsa uning vorisi orqali,
Modula-3 (1980-yillar). Modulaning nuqta ishlatishimalakali ismlar, kabi M.a
ob'ektga murojaat qilish a moduldan M, yozuv maydoniga kirish uchun yozuvlar
bilan mos keladi (va shunga o'xshash atributlar yoki ob'ektlarning usullari uchun)
va endi keng tarqalgan, C #, Dart, Go, Java va Python va boshqalar. Modulli
dasturlash 1980-yillardan keng tarqaldi: original Paskal til (1970) modullarni o'z
ichiga olmagan, ammo keyingi versiyalari, xususan UCSD Paskal (1978) va Turbo
Paskal (1983) Paskal ta'sirida bo'lgani kabi ularni ham "birliklar" shaklida kiritgan
Ada (1980). Kengaytirilgan Paskal ISO 10206: 1990 standarti modulli yordami
bilan Modula2 ga yaqinlashdi. Standart ML (1984)[6] eng to'liq modul
tizimlaridan biriga ega, shu jumladan funktsiyalar (parametrlangan modullar)
modullar o'rtasida xaritalash.

1980-1990 yillarda modulli dasturlash soya ostida qoldi va ko'pincha ular bilan
birlashtirildi ob'ektga yo'naltirilgan dasturlash, ayniqsa C ++ va Java-ning
mashhurligi tufayli. Masalan, C tillar oilasi C ++ da ob'ektlar va sinflarni qo'llab-
quvvatlagan (dastlab Sinflar bilan C, 1980) va Objective-C (1983), faqat 30 yil va
undan ko'p vaqt o'tgach qo'llab-quvvatlovchi modullar. Java (1995) modullarni
paketlar shaklida qo'llab-quvvatlaydi, ammo kodni tashkil etishning asosiy birligi
bu sinf. Biroq, Python (1991) boshidanoq ikkala moduldan va ob'ektlardan
foydalangan, kodlarni tashkil etishning asosiy birligi sifatida modullardan va katta
hajmdagi birlik sifatida "paketlardan" foydalangan; va Perl 5 (1994) modullarni
ham, ob'ektlarni ham qo'llab-quvvatlashni o'z ichiga oladi, chunki ko'plab modullar
mavjud CPAN (1993).
Modulli dasturlash hozirgi kunda keng tarqalgan bo'lib, deyarli 90-yillardan beri
ishlab chiqilgan barcha asosiy tillarda uchraydi. Modullarning nisbiy ahamiyati
tillar orasida turlicha bo'lib, sinfga asoslangan ob'ektiv yo'naltirilgan tillarda tashkil
etish va kapsülleme birligi sifatida sinflar bilan hali ham bir-biri bilan to'qnashuv
va chalkashliklar mavjud, ammo bu ikkalasi ham alohida tushunchalar sifatida
yaxshi tasdiqlangan.Entsiklopediya site:uz.wikihre.ru

I BOB Modulli programmalash
1.1 Modulli programmalash haqida uning afzalligi
murojat kilinadi. Interpretatciya usulning afzalligi shundan iboratki , asosiy yoki
modul dasturlar hajmi jixatdan katta bo`lganda xotiradan bemalol foydalanish
mumkin. Kompilyatciya usulidan esa barcha modullar va asosiy dastur operativ
xotiraga joylashgan vaqtda foydalaniladi.
Komplyatciya usuli bilan ishlaganda kutubxonadan barcha kerakli modullar
operativ xotiraga chaqirib, jamlab qo`yiladi va dastur ishlaganda operativ
xotiradagi modullardan avtomatik ravishda foydalaniladi. Kam vaqt sarflash bu
usulning afzalligi , operativ xotiraning ko`p sarflanishi esa kamchiligi hisoblanadi.
1.1 Modulli dasturlash: xususiyatlari, misollari, foydalari, ilovalari
Modulli dasturlash: xususiyatlari, misollari, foydalari, ilovalari - Fan
Modullar.
Modullarni yaratish dasturni bajarish tartibini , uni sozlash, testdan o`tkazish va
takomillashtirishni ancha osonlashtiradi. Bu esa dastur yozishni boshidanoq
dasturlash vaqtidan va mashina vaqtidan yutishga olib keladi. Bu esa dasturchi
uchun juda muxim , chunki dasturni boshlangich vaqtidanoq mashina vaqtidan
dasturning bajarilishi jarayoniga nisbatan ancha tayerlanadi. Dasturni loyihalash,
sozlash, testdan o`tkazishni bir - biriga bog`liq bo`lmagan holda mustaqil bajarish
mumkin. Natijada dasturchi mashina vaqtidan yutadi. Dasturdan foydalanishdagi
kamchiliklardan biri uning hajmi katta bo`lishiga qaratiladi. Agar dasturni chiqarish
nuqtaga qo`yib, dasturni biron - bir joyidan buyruq berilsa , u buyruqni samarali
bajaradi.
Dasturni ketma-ketlik bilan bajarishda aloqa buyrug`i uzib qo`yiladi va buning
oqibatida xotira va vaqt meyorlanadi.
Modulni dasturlash - bu dasturni modul deb ataluvchi mantiqiy qismlarga ajratish
jarayonidir. Bu qismlar aloxida ketma - ket loyihalanadi, chunki katta masala bir

necha kichik masalalarga bo`linsa uni hal etish yoki echish ancha engillashadi.
Agar masalani yuqoridan quyigacha loyihalansa, unda u albatta taxminiy modullar
uchun bir necha kichik vazifalarga bo`linadi.
1). Modul qo`llanilgan konteksta bog`liq bo`lmagan, xolda, to`g`ri va aniq dasturiy
modulga erishish kerak.
2). Oldindan modulning ichki ishi to`g`risida xech qanday ma`lumotga ega
bo`lmagan xolda modul yordamida katta dasturni formalashga intilish lozim.
Tadbiqiy dasturlash va standart jarayonlar qulay modullarga misoldir.
Buni ham yuqoridan pastga qarab bajariladi. Faqat unda vazifalarni boshqarish
tilini biladi. Odatda loyiha "tanasini" ni bir kishi bajarish mumkin. Bu esa loyihani
butunligini ta`minlaydi va dasturni tushunish oson bo`ladi.
Modulni printcipi qo`llanilaetganligi sababli asosiy dastur qisqa bo`lish va
ko`maklashuvchi kichik dasturlarni yaratuvchi va modullovchi kichik va modullarni
chiqaruvchi bo`lishi kerak.
Ko`maklashuvchidastur haqiqiy dastur yaralgunga qadar o`rnini bosuvchi qisqa
buyruqlar ketma - ketlikdan iborat.
Ko`maklashuvchi dastur 2 ga bo`linadi.
Soxta va almashinuvchan modullar.
Soxta modul xech qanday ish bajarilmaydi , u faqat chaqiruvchi modullarga
boshqaruvni kaytarib beradi. Vaqtincha almashinuvchi modulni murakkab modul
yaratulgunga qadar oddiy qayta ishlashni bajaradi.
Almashinuvchi modul natijani bermagunga qadar chiqaruvchi modul ishini davom
ettirmasiligi kerak. Ko`maklashuvchi dasturlar dasturning boshqa bo`g`inlarini
(segmentga) testdan o`tkazish uchun ham xizmat qiladi.
Bosh dasturni 2 ta muvaffakiyatli loyihalar ishlab chiqarilgandan so`ng tarkibiy
dasturlarning hamma usullari birlashtirilib BDB (bosh dastur birgadasi) tuziladi.
1. Texnik boshqarishda loyihani texnik ekspertlarni nazorat qilish.
2. Qo`l ostidagilarni boshqarishda odamlarni hisobotligini va tartibligini nazorat

qilish.
3. Shartnoma shartlarini bajarishda buyuruvchi bilan muomolani saqlab turish.
Loyihani qo`llab - quvatlovchi kutubxona (BPR) tizimga birlashtirilgan va testdan
utkazilgan brigada tarkibiy dasturlarini foydalanish uchun hamda saqlash uchun
xizmat qiladi.
Ko`p masalalarda tez - tez qo`llanilib turadigan modullar, standart dasturlar bir xil
qoida asosida tuziladi (rasmiylashtiriladi), ya`ni ularga murojat qilish , foydalanish
va ulardan natija olish bir xil qoida asosida tashkil etiladi. Bu esa dastur tuzishda
ulardan osonlik bilan foydalanish imkonini beradi.
Modullardan ikki xil usulda: asosiy dasturning zarur bo`lgan qismiga modullarni
joylashtirish yo`li bilan: har bir mashinaning o`ziga xos buyruqlari mavjud bo`lib,
bu buyruqlar yordamida modullarga murojat qilish yo`li bilan foydalanish mumkin.
Ikkinchi usul ko`proq qo`llaniladi. Chunki bu xolda operativ xotirada modullar
kutubxona shaklida joylashadi va bu modullardan istilgan vaqtda foydalanish
mumkin. Shu sababli modullarni ishdan ozod qilish uch xil adres qo`llaniladi:
1. Absolyut adreslarning qiymatlari modullarning tutgan o`rniga qarab
o`zgarmaydi;
2. Ichki adreslar modullarning joylashgan eriga bog`liq holda hisoblanadi;
3. Tashqi adreslar boshqa modullarning tutgan o`rniga qarab o`zgaradi;
Absolyut adreslar o`zgarmas ish yacheykalari yoki mashina registrlari , ba`zi bir
maxsus mashina komandalarining adres qismilaridan iborat bo`ladi. Masalan,
surish buyrug`i hamda komanda shaklida yozilgan o`zgarmas sonlarning adres
qismlari.
Ichki adreslar boshqa modullarga o`tish komandalari va standart dasturning o`zida
o`zgarmaslar yozilgan joyda uchrashi mumkin.
Tashqi adreslar boshqa modullarga o`tish buyruqlarida uchraydi.
Mashina xotirasida doim saqlanadigan modullar to`plami modullar kutubxonasini
tashkil etadi. Kutubxona tarkibiga bir necha o`nlab modullardan bir necha yuzlab

modullargacha kiritish mumkin. Umuman mashinada bajariladigan ishlarning soni
dastur shaklida yozib yig`ilgan bo`ladi. Bu ishlarning ba`zi birlari mashina
zimmasiga yuklansa, mashina qurilmasini murakkablashtirib yuboradi. Shuning
uchun kutubxona tuzish maqsadga muvofiqdir.
Kutubxona operativ xotiraga chaqirish va ularni xohlagan shaklda joylashtirish
uchun ikki xil: interpretatciya va komplyatciya usullari mavjud. Kompilyatciya usuli
qo`llanilganda modullarning chaqirish va joylashtirish uchun kompilyatciya
qiluvchi tizim , i nterpretatciya usuli qo`llanilganda esa interpretatciya qiluvchi tizim
ishlaydi.
Ikkala usulda ham standart dasturlar kutubxonasiga, kutubxona katalogiga va
boshqaruvchi dasturga murojat kilinadi. Interpretatciya usulning afzalligi shundan
iboratki , asosiy yoki modul dasturlar hajmi jixatdan katta bo`lganda xotiradan
bemalol foydalanish mumkin. Kompilyatciya usulidan esa barcha modullar va
asosiy dastur operativ xotiraga joylashgan vaqtda foydalaniladi.
Komplyatciya usuli bilan ishlaganda kutubxonadan barcha kerakli modullar
operativ xotiraga chaqirib, jamlab qo`yiladi va dastur ishlaganda operativ
xotiradagi modullardan avtomatik ravishda foydalaniladi. Kam vaqt sarflash bu
usulning afzalligi , operativ xotiraning ko`p sarflanishi esa kamchiligi hisoblanadi.
Tark ib:
 Asosiy v a y ordamchi modullar
 Modulli dast urlash xususiy at lari
 Modullik
 Funk t siy aning t a'rifi
 O'zgaruv chilar doirasi

 Bu prot sessual
 Modulli dast urlash misollari
 Haqiqiy hay ot dagi modullik
 J av a-dagi funk t siy alar
 A fzalligi
 Must aqil loy ihalash dast urlash
 Dast urni samarali ishlab chiqish
 Modullardan bir necht a foy dalanish
 Nosozlik larni t uzat ish v a o'zgart irish qulay ligi
 Kamchilik lari
 Haddan t ashqari ob'ek t ga y o'nalt irilgan t uzilish
 Modullar juda k ichik
 Hech qanday sababsiz parchalaning
 Ilov alar
 C t ili
The modulli dasturlash dasturiy ta'minotni ishlab chiqish uchun
ishlatiladigan texnikadir, bu erda dastur boshqariladigan, mantiqiy va
funktsional bo'lgan ko'plab tarkibiy qismlarga yoki modullar deb nomlangan
kichik avtonom bloklarga bo'linadi.
Modul - bu muayyan muammoni hal qiladigan bayonotlar bloki. Har bir
modul o'z funksiyasini bajarish uchun zarur bo'lgan barcha narsani o'z

ichiga oladi va loyihaning qolgan qismiga ta'sir qilmasdan tahrirlash yoki
o'zgartirish mumkin.
Dasturlashning ushbu usuli har bir modulning funktsiyalariga kirish uchun
boshqa dasturiy ta'minot komponentlari tomonidan ishlatiladigan doimiy
modul interfeysini saqlash orqali amalga oshiriladi.
Modullar tarkibiy qismlar o'rtasida mantiqiy chegaralarni belgilaydi, bu esa
xizmat ko'rsatish qobiliyatini yaxshilaydi. Ular turli xil modullar o'rtasidagi
bog'liqlikni minimallashtiradigan tarzda ishlab chiqilgan interfeyslar orqali
birlashtirilgan.
M odu l l i da st u r l a sh a dasturiy ta'minot dizayni a-ning
funksionalligini ajratishga urg'u beradigan
texnika dastur mustaqil, bir-birining o'rnini
bosadigan m odu l l a r Shunday qilib, har birida kerakli
funktsiyalarning faqat bitta jihatini bajarish uchun zarur bo'lgan
barcha narsalar mavjud.
Modul interfeys modul tomonidan taqdim etilgan va talab
qilinadigan elementlarni ifodalaydi. Interfeysda aniqlangan
elementlar boshqa modullar tomonidan aniqlanadi. The amalga
oshirish interfeysda e'lon qilingan elementlarga mos keladigan ish
kodini o'z ichiga oladi. Modulli dasturlash bilan chambarchas
bog'liq tizimli dasturlash va ob'ektga yo'naltirilgan dasturlash ,
barchasi katta dasturiy ta'minot dasturlari va tizimlarini qurishni
osonlashtirish maqsadini birlashtirgan parchalanish kichikroq
bo'laklarga bo'linib, barchasi 1960 yillarda paydo bo'lgan. Ushbu

atamalarning tarixiy ishlatilishi bir-biriga mos kelmasa ham,
"modulli dasturlash" endi butun dastur kodining yuqori darajadagi
dekompozitsiyasini qismlarga ajratishni anglatadi: tizimli
dasturlash, past darajadagi kodlardan tuzilgan foydalanish oqim
oqimi va ob'ektga yo'naltirilgan
dasturlash ma'lumotlar foydalanish ob'ektlar , bir xil ma'lumotlar
tuzilishi .
Ob'ektga yo'naltirilgan dasturlashda modullarni qurish uchun
me'moriy naqsh sifatida interfeyslardan foydalanish
ma'lum interfeysga asoslangan dasturlash [ iqtibo s kerak ]
.
1.2
Pythonda modullar yaratish va undan foydalanish.
Kirish.
Python dasturlash tilining ommalashishiga ya'na bir sabab, uning
kutubxona modullari ko'pligida. Boshqa dasturlash tillari kabi python ham
modullarni qo'llab-quvvatlaydi. Python uchun mingdan oshiq kutubxona
modullari yaratilgan bo'lib, ular turli soxalarda foydalanish uchun
mo'ljallangan. Bundan tashqari pythonda dastur kodini bir nechta
modullarga bo'lib, murakkab kodlarni soddalashtirish mumkin.

Modullar yaratish.
Pythonda modullar ikki xil bo'ladi: standart modullar va foydalanuvchilar
tomonidan yaratilgan modullar. Standart modullar 200dan ortiq bo'lib,
ularga math, random, turtle, tkinter, http, os, sys va boshqalarni kiritish
mumkin. Modullardan foydalanish uchun ularni dastur kodimizga bog'lab
olishimiz kerak. Math modulini bog'lamoqchi bo'lsak import math deb
yozamiz. Modullar bir nechta bo'lsa vergul bilan yozish mumkin.
import math #math modulini bog'lash
n=int(input("son kiriting: "))
print("Ildizi=", math.sqrt(n)) #math moduli
funksiyalaridan foydalanish
print("Sinusi=", math.sin(n))
print("Faktoriali=", math.factorial(n))
Moduldagi barcha funksiyalardan to'g'ridan-to'g'ri foydalanish kerak
bo'lsa, from math import * deb yozamiz:
from math import * #math modulini bog'lash
n=int(input("son kiriting: "))
print("Ildizi=", sqrt(n)) #math moduli funksiyalaridan
foydalanish
print("Sinusi=", sin(n))
print("Faktoriali=", factorial(n))

Bundan tashqari foydalanish qulay bo'lishi uchun modul nomini import
math as matem deb o'zgartirib bog'lab olsak bo'ladi. Bu yerda matem nomi
orqali math funksiyalaridan foydalanamiz:
import math as matem #math modulini bog'lash
n=int(input("son kiriting: "))
print("Ildizi=", matem.sqrt(n)) #math moduli
funksiyalaridan foydalanish
print("Sinusi=", matem.sin(n))
print("Faktoriali=", matem.factorial(n))
Pythonda modullar yaratish.
Ko'p foydalaniladigan dastur kodlarini qayta-qayta yozmasdan ularni bitta
faylga modul ko'rinishda saqlab, kerak bo'lganda foydalanish ancha qulay.
Modullar oddiy python fayli ".py" bo'lib, unda funksiyalar, sinflar, ro'yxatlar
saqlanadi. Bu fayllardan kerak bo'lganda Python dasturlarimizga bog'lab
foydalanishimiz mumkin. Maks modulini yaratishni ko'rib chiqamiz:
def katta(a,b): #katta nomli funksiya yaratamiz
if a>b:return a
else:return b
Ushbu kodlarni maks.py fayliga saqlaymiz va yangi oyna ochib dasturimiz
kodlarini yozamiz.
import maks #maks moduliga bog'lash

n=int(input("1-sonni kiriting="))
m=int(input("2-sonni kiriting="))
print("Kattasi:", maks.katta(n,m)) #maks modulining
katta nomli funksiyasidan foydalanish
Dastur kodini yaratgan modullarimiz bilan bitta papkaga saqlab olishimiz
kerak bo'ladi. Dasturimiz to'g'ri ishlayapdi. Bir nechta funksiyalardan iborat
bo'lgan modul yaratib ko'ramiz. Modullarning ichida boshqa modullardan
foydalanish mumkin:
from math import * #math modulini bog'lash
def ildiz(a):
return sqrt(a) #ildizni hisoblash
def kvdaraja(b):
return b**2 #kvadratini hisoblash
def faktorial(d):
return factorial(d) #faktorialni hisoblash
def smodul(c):
return abs(c) #modulni hisoblash
Bu kodlarni matem nomi bilan saqlab qo'yamiz.
Yaratgan matem modulimizdan foydalanib dastur tuzamiz:
from matem import * #matem moduliga bog'lash
n=int(input("Son kiriting="))
print("Sonning ildizi:", ildiz(n)) #matem modulidagi
funksiyalardan foydalanish
print("Sonning kvadrati:", kvdaraja(n))
print("Sonning faktoriali:", faktorial(n))
print("Sonning moduli:", smodul(n))
Dasturimizni saqlab bajarib ko'ramiz. Dastur ishlayapdi.
Satrlar bilan ishlovchi modul yaratamiz:
def uzunligi(s): #modul uchun funksiyalar yaratamiz

return len(s)
def kattaharf(s):
return s.upper()
def kichikharf(s):
return s.lower()
def teskari(s):
s2=""
for i in range(len(s)-1,-1,-1):
s2=s2+s[i]
return s2
Modulni satr.py deb saqlaymiz:
from satr import * #satr moduliga bog'lash
matn=input("Matn kiriting: ")
print("Matnni uzunligi:", uzunligi(matn))
print("Matnni katta harflarga o'tkazish:",
kattaharf(matn))
print("Matnni kichik harflarga o'tkazish:",
kichikharf(matn))
print("Matnni teskari chiqarish:", teskari(matn))
Natija:
Dastur natijas Pythonda tkinter moduli va undan foydalanish

Tkinter moduli, GUI komponentlari bilan ishlashga mo'ljallangan (grafik
foydalanuvchi interfeysi - GUI). Hozirgi kunda ko'plab dasturlarda intuitiv va
konsolga qaraganda ko'proq foydalanuvchilar uchun qulay. Va Python
dasturlash tili bilan siz ham qila olasiz grafik dasturlarni yaratish. Buning
uchun Python sukut bo'yicha maxsus to'plamdan foydalanadi tkinter deb
nomlangan komponentlar. Tkinter barcha kerakli narsalarni o'z ichiga olgan

alohida o'rnatilgan modul sifatida mavjud grafik komponentlar - tugmalar,
matn qutilari va boshqalar. Python-dagi tkinter har qanday modul singari
ikki xil usulda ham import qilinishi mumkin:
import tkinter
from tkinter import *
Grafik dasturlarni tuzishda asosiy nuqta - bu oyna yaratishdir. Keyin oyna
qo'shiladi boshqa barcha GUI komponentlari kabi. Grafik oynasini yaratish
uchun tkinter modulida aniqlangan Tk () konstruktoridan foydalaniladi.
Ob'ekt bilan bog'liq bo'lgan o'zgaruvchini ko'pincha root deyiladi: root = Tk
()

Yaratilgan oyna ildiz o'zgaruvchisiga beriladi va shu o'zgaruvchi orqali biz
boshqarishimiz mumkin oyna atributlari. Xususan, deraza sarlavhasini
o'rnatish uchun title () usuli ishlatilishi mumkin: root.title ("Birinchi dastur")
Geometriya () usuli yordamida oynaning kattaligi. Hajmni belgilash uchun
geometriya () usuli o'tkaziladi "Width x Height" formatidagi satr. Ilova
oynasini yaratishda geometriya () usuli ishlatilmasa deb nomlanadi, keyin
deraza ichki qismni joylashtirish uchun zarur bo'lgan joyni egallaydi tarkib:
root.geometry ('600x400')
Shu o'rinda o'zim tuzgan dasturni ulashmoqchiman.
1-ko'rinishi:
from tkinter import*
def addNumbers():
res=int(e1.get())*int(e2.get())
myText.set(res)
master=Tk()
master.configure(background='white')
myText=StringVar()
Label(master,text="a=").grid(row=0,sticky=W)
Label(master,text="b=").grid(row=1,sticky=W)
Label(master,text="Natija:").grid(row=3,sticky=W)

result=Label(master,text="",textvariable=myText).grid(r
ow=3,column=1,sticky=W)
e1=Entry(master)
e2=Entry(master)
e1.grid(row=0,column=1)
e2.grid(row=1,column=1)
b=Button(master,text='Hisobla',command=addNumbers)
b.grid(row=0,column=2,columnspan=2,rowspan=2,sticky=W+E
+N+S, padx=5,pady=5)
mainloop()
Ko'rib turganingizdek, bu yerda ikki sonning ko'paytmasi dasturi
tuzilgan.Dasturi va natijani ko'rishingiz mumkin.
2 -ko'rinishi:Dizayn berish.
Bu usulda oynaga nom berish, o'lcham kiritish,oynaga fon berishga
ahamiyat berilgan.
from tkinter import*
def addNumbers():
res=int(e1.get())*int(e2.get())
myText.set(res)
master=Tk()
master.title('Ko`paymani hisoblash')
master.geometry('200x200')
master.configure(background='cyan')
myText=StringVar()

Label(master,text="a=").grid(row=0,sticky=W)
Label(master,text="b=").grid(row=1,sticky=W)
Label(master,text="Natija:").grid(row=3,sticky=W)
result=Label(master,text="",textvariable=myText).grid(r
ow=3,column=1,sticky=W)
e1=Entry(master)
e2=Entry(master)
e1.grid(row=0,column=1)
e2.grid(row=1,column=1)
b=Button(master,text='Hisobla',command=addNumbers)
b.grid(row=0,column=2,columnspan=2,rowspan=2,sticky=W+E
+N+S, padx=5,pady=5)
mainloop()
Bunda esa dastur dizayniga e'tibor qaratilgan,sababi oddiy usuldan
ko'ra,dizaynga e'tibor qaratish dasturni chiroyliroq chiqishini ta'minlaydi.
Tkinter modulining imkoniyatlari juda ko'p. Men hozir sizga dengizdan bir
tomchi taqdim etdim xolos.
II BOB Modulli programmalashdan foydalanish
2.1 Modulldan foydalanish
dasturlarda bu alohida tushunchalar; yilda Python to'plam - bu
modullar to'plamidir, ammo Java 9 ning kiritilishi yangi modul
tushunchasi (kirishni boshqarishni kuchaytirgan paketlar to'plami)
rejalashtirilgan.
Bundan tashqari, "paket" atamasi dasturiy ta'minotda boshqa

ishlatilishlarga ega (masalan.) .NET NuGet paketlari).
A komponent o'xshash tushunchadir, lekin odatda yuqori darajaga
ishora qiladi; komponent - bu butunning bir qismi tizim , modul esa
individual dasturning bir qismidir. "Modul" atamasining ko'lami tillar
orasida sezilarli darajada farq qiladi ; Python-da u juda kichik hajmga
ega va har bir fayl moduldir Java 9 bu keng ko'lamli bo'lishi
rejalashtirilgan, bu erda modul bu to'plamlar to'plami bo'lib, ular o'z
navbatida fayllar to'plamidir.
Modullarning boshqa shartlariga quyidagilar kiradi birlik ,
ishlatilgan Paskal lahjalar.
Tilni qo'llab-quvvatlash
Modul kontseptsiyasini rasmiy ravishda qo'llab-quvvatlovchi tillarga
quyidagilar kiradi Ada, Algol, BlitzMax, C ++, C
#, Klojure, COBOL, Umumiy_Lisp, D., Dart, eC, Erlang, Elixir, Qarag'ay, F
, F #, Fortran, Boring, Xaskell, IBM / 360 Yig'uvchi, IBM i Control
Language (CL), IBM

RPG, Java, [a]
MATLAB, ML, Modula, Modula-2, Modula-3,
Morfo, NEWP, Oberon, Oberon-2, Maqsad-C, OCaml, ning bir nechta
hosilalari Paskal (Komponent Paskal, Ob'ekt Paskal, Turbo
Paskal, UCSD Paskal), Perl, PL / I, PureBasic, Python, Yoqut,
[2]
Zang, JavaScript, [3]
Visual Basic .NET va WebDNA.
Modullarni qo'llab-quvvatlamaydigan tillarning ko'zga ko'ringan
misollari C va bo'lgan C ++ va Paskal o'zlarining asl shaklida, C va C +
+ Biroq, alohida kompilyatsiya va deklarativ interfeyslardan foydalanib
ko'rsatishga ruxsat bering sarlavha fayllari. Objective-C in-ga modullar
qo'shildi iOS 7 (2013); bilan C ++ ga C ++ 20, [4]
va Paskal o'rnini Modula
va Oberon egalladi, ular boshidan modullarni va modullarni o'z ichiga
olgan turli xil hosilalarni o'z ichiga olgan. JavaScript shu vaqtdan beri
mahalliy modullarga ega ECMAScript 2015.
Modulli dasturlash , hatto dasturlash tilida, masalan, C da nomlangan
modullarni qo'llab-quvvatlash uchun aniq sintaktik xususiyatlarga ega
bo'lmagan hollarda ham amalga oshirilishi mumkin. Bu mavjud til
xususiyatlaridan foydalangan holda, masalan, kodlash bo'yicha
konvensiyalar, dasturiy so'zlar va fizik kod tuzilishi. The IBM System
i da dasturlashda modullardan foydalaniladi Integratsiyalashgan til
muhiti (ILE).
Asosiy jihatlar
Modulli dasturlash bilan, tashvishlar ajratilgan modullar aniq
belgilangan interfeyslar orqali o'zaro aloqada bo'lib, mantiqiy diskret
funktsiyalarni bajarishi. Ko'pincha modullar a ni tashkil
qiladi yo'naltirilgan asiklik grafik (DAG); bu holda modullar o'rtasidagi

tsiklik bog'liqlik, bu bitta modul bo'lishi kerakligini ko'rsatmoqda.
Agar modullar DAG hosil qilsala r , ular ierarxiya sifatida joylashtirilishi
mumkin, bu erda eng past darajadagi modullar, boshqa modullarga
bog'liq emas, va yuqori darajadagi modullar past darajadagi
modullarga bog'liq. Muayyan dastur yoki kutubxona - bu o'z
ierarxiyasining yuqori darajadagi moduli, ammo o'z navbatida yuqori
darajadagi dastur, kutubxona yoki tizimning quyi darajadagi moduli
sifatida qaralishi mumkin.
Modulli tizimni yaratishda monolitik dasturni yaratish o'rniga (eng
kichik tarkibiy qism butun bo'lgan joyda) bir nechta kichik modullar
alohida yoziladi, shuning uchun ular birgalikda tuzilganda ular
bajariladigan dastur dasturini tuzadilar. Odatda bu
ham tuzilgan alohida , orqali alohida kompilyatsiyava keyin a bilan
bog'langan bog'lovchi . A hozirda kompilyator ushbu qurilishning bir
qismini "uchib ketishda" amalga oshirishi mumkin ishlash vaqti.
Ushbu mustaqil funktsiyalar odatda dasturni boshqarish funktsiyalari
yoki aniq vazifalar funktsiyalari sifatida tasniflanadi. Dasturni
boshqarish funktsiyalari bitta dastur uchun ishlashga mo'ljallangan.
Muayyan vazifa funktsiyalari har xil dasturlar uchun mos ravishda
tayyorlanadi.
Bu modulli loyihalashtirilgan tizimlarni, agar to'g'ri qurilgan bo'lsa,
an'anaviy monolitik dizaynga qaraganda ancha qayta ishlatishga
imkon beradi, chunki ushbu modullarning barchasi (yoki ko'pi)
keyinchalik boshqa loyihalarda (o'zgarishsiz) qayta ishlatilishi mumkin.
Bu, shuningdek, loyihalarni bir nechta kichik loyihalarga "ajratish" ni

osonlashtiradi. Nazariy jihatdan, modullashtirilgan dasturiy ta'minot
loyihasi katta jamoalar tomonidan osonroq yig'iladi, chunki hech bir
jamoa a'zolari butun tizimni yaratmaydilar, hatto tizim haqida
umuman bilishlari shart emas. Ular faqat tayinlangan kichikroq
vazifaga e'tibor qaratishlari mumkin (bu da'vo qilinganidek , asosiy
taxminni hisobga oladi) Afsonaviy odam oyi, kech dasturiy ta'minot
loyihasiga ko'proq ishlab chiquvchilarni qo'shishni iloji boricha
kechiktirmasdan).
Tarix
Modulli dasturlash, quyi tizimlar (xususan, I / U uchun) va dasturiy
ta'minot kutubxonalari uchun ishlatilgan dastlabki dasturiy ta'minot
tizimlariga tegishli. kodni qayta ishlatish. O'z-o'zidan modulli
dasturlash, 1960-1970-yillarning oxirlarida ishlab chiqilgan modullik
maqsadi, kontseptsiyasining keng ko'lamli analogi sifatida tizimli
dasturlash (1960-yillar). "Modulli dasturlash" atamasi hech
bo'lmaganda Axborot va tizimlar institutida 1968 yil iyul oyida tashkil
etilgan Modulli dasturlash bo'yicha milliy simpoziumga to'g'ri
keladi. Larri Konstantin; boshqa asosiy tushunchalar edi ma'lumotni
yashirish (1972) va tashvishlarni ajratish (SoC, 1974).
Modullar asl spetsifikatsiyaga kiritilmagan ALGOL 68 (1968), ammo
dastlabki dasturlarda kengaytma sifatida kiritilgan , ALGOL 68-R (1970)
va ALGOL 68C (1970) va keyinchalik rasmiylashtirildi. [5]
Modulli
dasturlash uchun boshidanoq yaratilgan birinchi tillardan biri qisqa
muddatli edi Modula (1975), tomonidan Niklaus Virt. Yana bir dastlabki
modulli til edi Mesa (1970-yillar), tomonidan Xerox PARCva Wirth

Mesadan va uning o'rnini bosuvchi asl Moduladan tortib oldi, Modula-
2 (1978), keyingi tillarga ta'sir ko'rsatdi, ayniqsa uning vorisi
orqali, Modula-3 (1980-yillar). Modulaning nuqta ishlatishimalakali
ismlar, kabi M.a ob'ektga murojaat qilish a moduldan M, yozuv
maydoniga kirish uchun yozuvlar bilan mos keladi (va shunga o'xshash
atributlar yoki ob'ektlarning usullari uchun) va endi keng tarqalgan, C
#, Dart, Go, Java va Python va boshqalar. Modulli dasturlash 1980-
yillardan keng tarqaldi: original Paskal til (1970) modullarni o'z ichiga
olmagan , ammo keyingi versiyalari, xususan UCSD Paskal (1978)
va Turbo Paskal (1983) Paskal ta'sirida bo'lgani kabi ularni ham
"birliklar" shaklida kiritgan Ada (1980). Kengaytirilgan Paskal ISO
10206: 1990 standarti modulli yordami bilan Modula2 ga
yaqinlashdi. Standart ML (1984) [6]
eng to'liq modul tizimlaridan biriga
ega, shu jumladan funktsiyalar (parametrlangan modullar) modullar
o'rtasida xaritalash.
1980-1990 yillarda modulli dasturlash soya ostida qoldi va ko'pincha
ular bilan birlashtirildi ob'ektga yo'naltirilgan dasturlash, ayniqsa C ++
va Java-ning mashhurligi tufayli. Masalan, C tillar oilasi C ++ da
ob'ektlar va sinflarni qo'llab-quvvatlagan (dastlab Sinflar bilan C, 1980)
va Objective-C (1983), faqat 30 yil va undan ko'p vaqt o'tgach qo'llab-
quvvatlovchi modullar. Java (1995) modullarni paketlar shaklida qo'llab-
quvvatlaydi, ammo kodni tashkil etishning asosiy birligi bu sinf. Biroq,
Python (1991) boshidanoq ikkala moduldan va ob'ektlardan
foydalangan, kodlarni tashkil etishning asosiy birligi sifatida
modullardan va katta hajmdagi birlik sifatida "paketlardan"

foydalangan; va Perl 5 (1994) modullarni ham , ob'ektlarni ham qo'llab-
quvvatlashni o'z ichiga oladi, chunki ko'plab modullar
mavjud CPAN (1993).
Modulli dasturlash hozirgi kunda keng tarqalgan bo'lib, deyarli 90-
yillardan beri ishlab chiqilgan barcha asosiy tillarda uchraydi.
Modullarning nisbiy ahamiyati tillar orasida turlicha bo'lib, sinfga
asoslangan ob'ektiv yo'naltirilgan tillarda tashkil etish va kapsülleme
birligi sifatida sinflar bilan hali ham bir-biri bilan to'qnashuv va
chalkashliklar mavjud, ammo bu ikkalasi ham alohida tushunchalar
sifatida yaxshi tasdiqlangan.
2.2 Modulli dasturlash tushunchasi
Modulli dasturlash "bo'l va boshqar" tamoyili asosida ishlaydi. Uert tergov.
Modulli dasturlash odatda modullari deyiladi mustaqil kichik bloklari bir nechta
dastur tashkil o'z ichiga oladi, xulq va tuzilishi juda butunlay quyi ma'lum
tamoyillari mavjud. bor sintaktik bir ko'rinishi bo'lsa, u "birlik" tushunchasi
foydalanishni baham arziydi bir til birligi dasturi va shuningdek, tartib shaklida
amalga oshirilishi mumkin bir necha bloklari katta dasturning bir parchalanishiga
birligi bo'lsa funktsiyalari shaklida. modulli dasturlash foydalanish mumkin
soddalashtirish qiladi sinov dasturi va xatolar o'z vaqtida aniqlash. Bu qat'iy
belgilangan dasturlarni harakat yaxshilar boshqa Alt, apparat-qaram vazifalarni
ajratilgan bo'lishi mumkin. vaqt-tanqidiy modullar sezilarli jarayonini
osonlashtiradi va samaradorligini ancha yuqori qiladi, alohida-alohida o'zgartirish
mumkin. modullar samarali boshqa dasturlar uchun qurilish bloklari sifatida
foydalanish mumkin, chunki Bundan tashqari, modulli dasturlash, tushunish ancha
oson bo'ladi.
muddatli "moduli" o'zi dasturlari yozishda bir modulli printsipi joriy etilishi
munosabati bilan dasturlash foydalanish boshladi. etmish, bir modul ma'lum

qoidalarga ko'ra yozilgan funktsiyasi yoki protsedura ayrim turdagi, deb
nomlangan. O'sha paytda umumiy qabul talablariga hosil emas edi beri, modul
kimning hajmi ellik liniyalari gacha bo'lgan har qanday jarayonni deyiladi.
Parnassus birinchi moduli uchun talablar tashkil etildi rida: «. Boshqa mazmuni
haqida minimal bilim uchun etarli bo'lishi kerak bitta modul shakllantirish
maqsadida" Bu Parnassus dasturlash yashirinib axborot tushunchasini tashkil
birinchi marta chiqadi. Uning ta'rifi moduli eng past deb har bir tartibda va ierarxik
eng yuqori darajada ifoda etilishi mumkin, deb aslida bizni olib keladi. Xavfsiz,
ular global parametrlarga dramatik ta'siri lozim edi va ularning xulq kompleks
dasturlariga bashorat qilish qiyin, chunki axborot, vaqtda mavjud tuzilmalar
foydalanish orqali erishiladi bo'lmadi yashirish. Bu o'zgaruvchilar izolyatsiya
qilingan bir tuzilishini yaratish zarur edi. Bu uni va unga moduli nomidagi va
asoslangan va modulli dasturlarni tug'ilgan.
Dastlab u murakkab dasturiy ta'minot tizimini amalga oshirish qurilish birlashtiradi
va bir alohida vazifani amalga oshirish ma'lumotlarni maxfiy qilsangiz kabi
funktsiyalari va tartib bilan bir qatorga moduli yordamida amalga oshirilishi
mumkin, deb taxmin qilingan. Lekin Turbo Paskal tilida to'liq modulli dasturlash
tamoyili joriy emas edi. u har qanday boshqa modullar moslamalarni import qilish
imkonini bermaydi, chunki aniq ichki modullari qo'llab-quvvatlamaydi, bu til,
import, yetarli moslashuvchan amalga oshirildi. shaxsiy kompyuterlar tarqatish
katta nazariy tayyorlash o'rtacha darajasini tushgan dasturlash odamlar,
assortimenti kengaydi bilan, dastur modullarini ishlab chiqish vazifalari va
tartiblarini kutubxonalar muammoni yaratish vositasi sifatida ishlatilgan, deb
aslida olib, aslida, bu aslida birlashgan ta'siri. Faqat malakali dasturchilar
operatsiyalari tizimlash barcha ob'ektlar uchun til tuzilmalari to'liq quvvat
ishlatiladi.
Agar Programmer ning nuqtai nazaridan Paskal dona qarash bo'lsa, ularning soni
bir-biridan mustaqil sub-vazifalarni, bir qator muammo parchalanish bilan
belgilanadi kerak. zarur bo'lsa, ekstremal holatda, modul u amalga oshiriladi,

mahalliy harakatlar uchun, u faqat bir davolash degan xulosaga uchun foydalanish
mumkin, u loyihasi kodni o'zgarishlar bilan dasturning boshqa qismlari ta'siridan
butunlay mustaqil bo'ldi.
Modulli dasturlashning asosiy tamoyili «Bo`l va hukmronlik qil».
Modulli dasturlash dasturni modul deb ataluvchi, tarkibi va ishlatilishi
ma`lum qoidalarga bo`ysunuvchi, o`zaro bog`liq bo`lmagan, kattamas
bo`laklarga bo`lib hosil qilishni bildiradi.
«Modul» so`zini dasturlash tillarining sintaksis konstruktsiyasi
(Turbo Paskalda unit) va katta dasturni alohida bo`laklarga bo`lish
birligi (protsedura yoki funktsiyalar ko`rinishida amalga oshirish
nazarda tutilayapti) nazarda tutilgandagi ishlatilishlar o`rtasidagi
farqlanishlarni ajrata bilish kerak.
Modulli dasturlashdan foydalanish dasturni testdan o`tkazish va
xatolarni topishni engillashtiradi.
U, yoki bu dasturlash tili asosida u ishlatilayotgan dasturlar
xususiyatiga sezilarli ta`sir etuvchi qandaydir rahbar g`oya yotadi.
Dasturlarni protsedurali tasniflash g`oyasi tarixan birinchi
shunday g`oya bo`ldi, unga ko`ra dasturchi o`z dasturiga qanday
protseduralarni kiritishni hal qilishi va shundan keyin bu
protseduralarni hal qilish uchun eng yaxshi algoritmlarni tanlab olishi
kerak edi. Bu g`oyaning paydo bo`lishi hisoblash jarayonlarining
algoritmik tomonlarini etarli darajada o`rganmaslik natijasi bo`ldi.
G`oya kamchiliklari – qirqinchi-elliginchi yillarda ishlab chiqilgan
dastlabki dastur mahsulotlariga xos. Fortran-protsedurali-yo`naltirilgan

birinchi tilga tipik misol bo`la oladi (bu til hali ham keng ishlatiladigan
tillardan biri). Dasturlarni protsedurali tasniflash g`oyasining keyingi
ishlatilishlari, dastur «binosi» ni qurishda gisht vazifasini o`tovchi,
nisbatan katta bo`lmagan protseduralar to`plamiga ega bo`lgan keng
dasturlash kutubxonasini yaratishga olib keldi.
Hisoblash matematikasi sohasidagi yutuqlar natijasida,
dasturlashda urgu protseduralardan ma`lumotlarni tashkil qilishga
berila boshlandi. Murakkab dasturlarni samarali ishlab chiqish
ma`lumotlarni to`g`ri ishlatishning nazorat usullariga muhtoj ekanligi
ma`lum bo`ldi. Nazorat kompilyatsiya bosqichida ham, dasturni
o`tkazish bosqichida ham o`tkazilishi kerak, aks holda, amaliyotda isbot
qilingani kabi, yirik dastur loyihalarini yaratishda qiyinchiliklar keskin
oshadi. Bu muammoning oydinlashuvi ma`lumot tiplarining ozmi-
ko`pmi rivojlangan tasnifiga ega, Algol 60, keyinchalik Paskal, Modula,
Si va boshqa ko`plab tillarning yaratilishiga olib keldi. Ma`lumotlarni va
protseduralarni modul ichiga «yashirish»ga intilish bilan strukturali
dasturlar ishlab chiqishga modulli yondoshish, bu yo`nalish
rivojlanishining mantiqiy natijasi bo`ldi. m odulli testlash – bu dasturlarni
alohida olingan modul, funksiya yoki klasslar ko‟rinishida testlashdir. Modulli
testlashning asosini modul xatoliklarida algoritmni amalga oshirishni
lokallashtirish, shu bilan birga tizimni keyingi darajada turgan razrabotka qilish va
testlash darajasiga tayyorligini aniqlash tashkil etadi. Modulli testlash “Oq yashik”
„rins‟i asosida olib boriladi. Modulli testlash odatda modullar orasida aniqlangan,
har bir modul atrofida yaratilgan , o‟z ichiga barcha interfeyslar uchun testlangan
modulni olgan zaglushkalarni nazarda tutadi. Bulardan bir kiruvchi ma‟lumotlarni
uzatishda, boshqasi tahlil natijalari uchun, keyingisi esa talablarni aytib turishda

ishlatilishi mumkin. Modulli testlash darajasi boshqalardan farqli ravishda
kamchiliklarni to‟ish, algoritmlashgan xatoliklar va algoritmni kodlashdagi
xatoliklar bilan bog‟liqligini aniqlash, sikllar schotchiklari ko‟rinishida ishlashi, shu
bilan birga lokal o‟zgartirishlar va resurslardan foydalanish imkonini beradi.
Ayniqsa, u yoki bu ti‟ini kamchiliklarini aniqlashda modulli testlash
strategiyasini aniqlash samaradorligini , kiruvchi ma‟lumotlar yig‟indisini
aniqlashda urg‟ularni joylashtirishni aniqlashda yordam beradi. Tashkil etishda
dasturiy ta‟minotga ishlov berish bilan shug‟ullanish, qonunga binoan, tarixiy
ma‟lumotlar bazasiga (Re‟ository) ishlov berish, oldingi loyihalarni qayta ishlash
haqidagi aniq axborotni saqlash: versiya va kodni yig‟ish(build), mahsulotga ishlov
berish jarayonini qayd qilish, qabul qilingan qarorlar, xatolar, muvaffaqiyatlar va
boshqalardan foydalaniladi. Ayni vaqtda modulli testlash bosqichlari tahlil qilinadi.
Agar tahlil kerakli ma‟lumotlarni bermasa, masalan,loyiha hodisasiga to‟g‟ri
keladigan ma‟lumotlar yig‟ilmasa, asosiy qoidaga ko‟ra kod, resurslar va
axborotlardan tashkil to‟gan lokal kamchiliklarni qidirish , kamchiliklarni bartaraf
etish, faqatgina berilgan modullar uchun o‟rinlidir. Bunday „aytda modulli daraja
xatoliklari masalan, noto‟g‟ri tartibda yoki modul „arametrlari formatiga bog‟liq
bo‟ladi. Usulga ko‟ra strukturali testlash yoki “Oq yashik”li testlashda testlarni
bajarishiga ko‟ra modulli testlash darajalari bo‟yicha xarakterlanadi. Testlar
strukturaviy testlash bilan bog‟liq bo‟lib, quyidagi „rins‟ga binoan yaratiladi: •
Tahlillar oqimini boshqarish asosiga ko‟ra. Bunda elementlar C0,C1,C2 strukturali
testlash mezonlariga asosan aniqlanadi. Unga te‟aliklar, aylana yoylari, dasturlar
grafasini boshqarish yo‟li, talablar, talablar kombinatsiyasi va boshqalar tegishli
bo‟ladi. • Ma‟lumotlar oqimini boshqarish asosiga ko‟ra. Bunda elementlar
ma‟lumotlar oqimiga asosan aniqlanadi. Tuzilmaviy testlashda testlashning
berilgan bosqichiga yetish uchun testlash yo‟lini loyihalash usullari mavjud.
Tuzilmaviy testlashda qurilgan testlar to‟‟lami jarayoni 3 ta fazaga bo‟linadi: •
Dasturni boshqaruvchi graf(DBG) ni tashkil qilish ; • Testlash yo‟lini tanlash; •

Testlash yo‟liga mos keluvchi testni generatsiya qilish. Birinchi faza dasturni statik
tahlil qilishga mos keladi. Dasturlar grafini oluvchi masaladan iborat va testni
qo‟lovchi kerakli bo‟lgan ko‟‟ elementlar testlash kriteriyasiga bog‟liq bo‟ladi.
Ikkinchi faza testlash yo‟lini tanlashni ta‟minlaydi. Testlash yo‟lini qurish uchun 3
ta yondashuv mavjud: • Statik usullar; • Dinamik usullar; • Realizatsiyalangan yo‟l
usullari. Uchinchi fazada berilgan testlash yo‟li bu yo‟lda o‟tishni
realizatsiyalashga to‟g‟ri keluvchi testni qidirish bilan amalga oshiriladi.
Integrallashgan testlash – bu ikki va undan ortiq modulning tizimlar qismlarini
testlashdir. Integrallashgan testlashning asosiy vazifasi – amalga oshirishning
xatoliklari va modullar orasida interfeysni izohlashda kamchiliklarini to‟ish
hisoblanadi. Texnologik nuqtai nazardan, integrallashgan testlash modulni
miqdoriy rivojlantirish hisoblanib, modulli testlash kabi modul interfeysini
operatsiya qiladi va testlar bilan o‟ralgan muhitni yaratishni talab etadi. Modulli
va integrallashgan testlashning bir biridan asosiy farqi bu , integrallashgan testlash
butun qismlardan iborat bo‟ladi, ya‟ni kiruvchi ma‟lumotlarni tanlash strategiyasi
va tahlil usulida aniqlanganda ma‟lum kamchiliklarni o‟z navbatida bartaraf
etiladi. Kamdan-kam hollarda, integrallashgan testlash ko‟‟incha interfeyslar bilan
bog‟langan usullarni qo‟llaydi, masalan, funksiya yoki usullarni chaqirish, yoki
global resurslar, kommunikatsiya vositasiga o‟xshash interfeys obyektida
qo‟llaniladigan tahlil. Integrallashgan testlash modul darajasida “Oq quti”
modelini qo‟llaydi. Integrallashgan testlash modulli testlashni modullarini yagona
kom‟leks qilib yig‟ish boshqichi qo‟llaniladi. Modullarni yig‟ishni ikki usuli keng
qo‟llaniladi:  Monolit – barcha modullarni testlash to‟‟lamiga bir vaqtda
birlashtirishni xarakterlaydi.  Inkremental – yig‟ilgan to‟‟lamlarni qadamli
testlash asosida qadamlar bo‟yicha dasturlar to‟‟lamini oshirishni xarakterlaydi.
Inkremental usul modullarni qo‟shish strategiyasiga ko‟ra 2 turga bo‟linadi: 
“Te‟adan „astga” va uni yuqoriga yo‟naltirilgan testlash bilan muvofiqligi ; 
“„astdan te‟aga” va uni „astga yo‟naltirilgan testlash bilan muvofiqligi; Monolit va

integral yondashishlarni solishtirish quyidagilardan iborat:  Monolit testlash juda
katta kuch sarflashni talab etadi, drayverlarga qo‟shimcha ishlov berish va
idnetifikatsiya xatoliklarini qiyinligiga bog‟liq bo‟ladi.  Qadamli testlash asta-
sekinlik bilan testlanayotgon kodni hajmini oshirishda identifikatsiya xatoligiga
kam mehnat sarfiga bog‟liq bo‟ladi. Monolit testlash asosan boshlang‟ich testlash
fazasida parallel ishlash uchun katta imkoniyat yaratib beradi. pasayuvchi
testlashning afzalliklari quyidagilardan iborat:  tashkil etish orasida uchun
bajariladigan navbatdagi chaqiriq testlangan modullarni testlanadigan modul; 
doimo razrabotka qilish va zaglushkalarni ishlatish;  birinchi navbatda modullarni
testlashni tashkil etish;  saqlangan operatsiyalarni modullar bilan almashtirish ; 
testlanadigan algoritmga tanqidiy yondashish. pasayuvchi testlashning
kamchiliklari:  Intelektual zaglushkalarni yetarlicha ishlab chiqish muammosi
ya‟ni testlash uchun kerak bo‟luvchi kom‟leks ishining turli xil modellashtirish
rejimlarida foydalanish layoqatining zaglushkasi.  Kerakli ketma-ketlikda
modullarni bajarishni realizatsiya qilish uchun ishlab chiqish va tashkil etishning
murakkabligi  Yuqori va quyi bosqich modullarini parallel ishlab chiqish
modullarining yuqori bosqich modulining tastlanib bo‟lganligi, ammo quyi bosqich
modulining testlanmaganligiga qaramay tayyorlanishi tufayli doim ham effektiv
realizatsiyasiyaga olib kelmaydi. Tashkilotda yuqorilovchi testlashning
xususiyatlariga jamlashning tatriblanganligi va ishlab chiqish tartibiga mos
ravishda testlanuvchi modulga o‟tishi. Yuqorilovchi testlashning kamchiliklari: 
Testlanayotgan kom‟leksning konse‟tual asoslarini tekshirilishining kechikishi 
Drayverlardan foydalanish va ishlab chiqishda yetishmovchiliklar „rosedurali
dasturlashda Integratsion testlashning asosiy xususiyatlari Tuzilmaviy testlashda
testlar to‟‟lamini qurish jarayoni dasturning graf modeli(DGM) konstruksiyasiga
asoslangan „rins‟lar asosida aniqlanadi. Bundan testlash usulliga mos bo‟lgan
ko‟‟ testlash yo‟llari va testlar generatsiyasi talab qilinadi. Dasturiy ta‟minotni
ishlab chiqishga bo‟lgan birinchi yondashuv „rosedurali(modulli) dasturlash

hisoblanadi. An‟anaviy „rosedurali dasturlash kiruvchi kodni komandalar
bajarilishining aniqlangan ketma-ketligini yozuvchi, hamda funksional
dekom‟ozitsiya yordamida dasturiy loyihani ro‟yhatga olishni bajaruvchi
im‟erativ(xokimlik) stilda yozishni tahmin qiladi. Bunday tillarda „ascal va C
im‟erativ hisoblanadi. Kiruvchi kodlar satri tartibi dastur qismlarining qayta
bajarilishi va talablarni tanlash amalga oshirilishining ketmaketligidan tashqari
boshqarishni uzatishni aniqlaydi. Har bir modul bir qancha kiruvchi nuqtalardan va
bir qancha chiquvchi nuqtalardan iborat. Murakkab dasturi loyihalar modul-
ierarxik qurish usulidan iborat va testlash modullari DT ni testlash jarayoning
dastlabki qadami hisoblanadi. Modulning graffli modeli trivial masalalar
hisoblanadi. Testlash esa doim C1 kriteriya boyicha olib boriladi ya‟ni graf
modulining har bir shoxi va yoyi testlash yo‟llaridan birini o‟z ichiga olishi kerak.
Integratsion testlash aniqrog‟I boshqaruv oqimlari diagrammasidan foydalanishga
olib keluvchi dastur modellarini ko‟rib chiqish hisoblanadi. Ma‟lumotlar orasidagi
aloqa ya‟ni testlanayotgan guruh bilan bo‟gliqlikda dasturning boshqa
guruhlarida tayyorlanuvchi va foydalanuvchi nazorat qilinadi. Har bir o‟zgaruvchi
modulli interfeys oz‟aro aloqadagi modullar ro‟yhati bilan tenglik, hamda kiruvchi
dasturiy s‟etsifikatsiyaning mosligi tekshiriladi. Axborot aloqa guruh modellari
tarlibi va strukturasi shu guruh talablar s‟etifikatsiyasiga mosligi tekshiriladi.
Barcha realizatisiyalangan aloqa o‟rnatilgan, tartiblangan vabirlashtirilgan bo‟lishi
kerak. Modullarni yagona dasturiy kom‟leksga yig‟ish loyihaning graffli modelini
qurishda 2 ta variantida „aydo bo‟ladi:  Tekis yoki ierarxik loyiha modeli 
Chaqiruvlar grafi

XULOSA
Xulosa.

Modullar dasturlash uchun juda muhimdir, ular dastur tuzish jarayonini
osonlashtiradi. Boshqa dasturlash tillari kabi pythonda ham modullar
yaratib foydalanish mumkin. Pythonda saqlangan dasturlarni modul deb
atasa ham bo'ladi. Modullarni nomlashda pythonda ishlatiladigan maxsus
so'zlar, operator nomlari, standart modullar nomlari bilan bir xil bo'lib
qolmasligi kerak. Bu xatoliklar keltirib chiqarishi mumkin. Python dasturlash
tilining ya'na bir qulay tomoni c, c++ dasturlash tilida yozilgan modullar
bilan ham bog'lab dastur tuzish mumkin.

Adabiyotlar:
1.
Van Tassel D. Stil, razrabotka, effektivnost, otladka i isp ы tanie programm.
M. , Mir, 1991.
2.
Linger R. , Teoriya i praktika strukturnogo programmirovaniya M. , Mir,
1985.
3.
V. V. Lipaev. “Proektirovanie programmn ы x sredstv”, M. :”VSh”, 1991.
4.
Foks Dj. “Programmnoe obespechenie i ego razrabotka”. Per. s angl. M. :
Mir, 1985.

”
MAVZUSIDA
K U R S I S H I
Kurs ishi rahari: F.M.Nazarov
Samarqand-202 2

“Modulli programmalash ,va undan foydalanilish ” Kirish……………………………………………………………………………… ……… I BOB Modulli programmalash 1.1. Modulli programmalash haqida uning afzalligi 1.2. Modulli programmalashning qo’llanilishi Pythonda II BOB Modulli programmashning foydalanish va imkoniyatlari 2.Modulli programmalashdan foydalanish 2.1 Modulli programmalash foydalanish turlari 2.2 Modulli dasturlash tushunchasi XULOSA ……………………………………………………………………………………… ……… FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI ……………………………………………………………................................

KIRISH Modulli dasturlash, quyi tizimlar (xususan, I / U uchun) va dasturiy ta'minot kutubxonalari uchun ishlatilgan dastlabki dasturiy ta'minot tizimlariga tegishli. kodni qayta ishlatish. O'z-o'zidan modulli dasturlash, 1960-1970-yillarning oxirlarida ishlab chiqilgan modullik maqsadi, kontseptsiyasining keng ko'lamli analogi sifatida tizimli dasturlash (1960-yillar). "Modulli dasturlash" atamasi hech bo'lmaganda Axborot va tizimlar institutida 1968 yil iyul oyida tashkil etilgan Modulli dasturlash bo'yicha milliy simpoziumga to'g'ri keladi. Larri Konstantin; boshqa asosiy tushunchalar edi ma'lumotni yashirish (1972) va tashvishlarni ajratish (SoC, 1974). Modullar asl spetsifikatsiyaga kiritilmagan ALGOL 68 (1968), ammo dastlabki dasturlarda kengaytma sifatida kiritilgan, ALGOL 68-R (1970) va ALGOL 68C (1970) va keyinchalik rasmiylashtirildi.[5] Modulli dasturlash uchun boshidanoq yaratilgan birinchi tillardan biri qisqa muddatli edi Modula (1975), tomonidan Niklaus Virt. Yana bir dastlabki modulli til edi Mesa (1970-yillar), tomonidan Xerox PARCva Wirth Mesadan va uning o'rnini bosuvchi asl Moduladan tortib oldi, Modula-2 (1978), keyingi tillarga ta'sir ko'rsatdi, ayniqsa uning vorisi orqali, Modula-3 (1980-yillar). Modulaning nuqta ishlatishimalakali ismlar, kabi M.a ob'ektga murojaat qilish a moduldan M, yozuv maydoniga kirish uchun yozuvlar bilan mos keladi (va shunga o'xshash atributlar yoki ob'ektlarning usullari uchun) va endi keng tarqalgan, C #, Dart, Go, Java va Python va boshqalar. Modulli dasturlash 1980-yillardan keng tarqaldi: original Paskal til (1970) modullarni o'z ichiga olmagan, ammo keyingi versiyalari, xususan UCSD Paskal (1978) va Turbo Paskal (1983) Paskal ta'sirida bo'lgani kabi ularni ham "birliklar" shaklida kiritgan Ada (1980). Kengaytirilgan Paskal ISO 10206: 1990 standarti modulli yordami bilan Modula2 ga yaqinlashdi. Standart ML (1984)[6] eng to'liq modul tizimlaridan biriga ega, shu jumladan funktsiyalar (parametrlangan modullar) modullar o'rtasida xaritalash.

1980-1990 yillarda modulli dasturlash soya ostida qoldi va ko'pincha ular bilan birlashtirildi ob'ektga yo'naltirilgan dasturlash, ayniqsa C ++ va Java-ning mashhurligi tufayli. Masalan, C tillar oilasi C ++ da ob'ektlar va sinflarni qo'llab- quvvatlagan (dastlab Sinflar bilan C, 1980) va Objective-C (1983), faqat 30 yil va undan ko'p vaqt o'tgach qo'llab-quvvatlovchi modullar. Java (1995) modullarni paketlar shaklida qo'llab-quvvatlaydi, ammo kodni tashkil etishning asosiy birligi bu sinf. Biroq, Python (1991) boshidanoq ikkala moduldan va ob'ektlardan foydalangan, kodlarni tashkil etishning asosiy birligi sifatida modullardan va katta hajmdagi birlik sifatida "paketlardan" foydalangan; va Perl 5 (1994) modullarni ham, ob'ektlarni ham qo'llab-quvvatlashni o'z ichiga oladi, chunki ko'plab modullar mavjud CPAN (1993). Modulli dasturlash hozirgi kunda keng tarqalgan bo'lib, deyarli 90-yillardan beri ishlab chiqilgan barcha asosiy tillarda uchraydi. Modullarning nisbiy ahamiyati tillar orasida turlicha bo'lib, sinfga asoslangan ob'ektiv yo'naltirilgan tillarda tashkil etish va kapsülleme birligi sifatida sinflar bilan hali ham bir-biri bilan to'qnashuv va chalkashliklar mavjud, ammo bu ikkalasi ham alohida tushunchalar sifatida yaxshi tasdiqlangan.Entsiklopediya site:uz.wikihre.ru

I BOB Modulli programmalash 1.1 Modulli programmalash haqida uning afzalligi murojat kilinadi. Interpretatciya usulning afzalligi shundan iboratki , asosiy yoki modul dasturlar hajmi jixatdan katta bo`lganda xotiradan bemalol foydalanish mumkin. Kompilyatciya usulidan esa barcha modullar va asosiy dastur operativ xotiraga joylashgan vaqtda foydalaniladi. Komplyatciya usuli bilan ishlaganda kutubxonadan barcha kerakli modullar operativ xotiraga chaqirib, jamlab qo`yiladi va dastur ishlaganda operativ xotiradagi modullardan avtomatik ravishda foydalaniladi. Kam vaqt sarflash bu usulning afzalligi , operativ xotiraning ko`p sarflanishi esa kamchiligi hisoblanadi. 1.1 Modulli dasturlash: xususiyatlari, misollari, foydalari, ilovalari Modulli dasturlash: xususiyatlari, misollari, foydalari, ilovalari - Fan Modullar. Modullarni yaratish dasturni bajarish tartibini , uni sozlash, testdan o`tkazish va takomillashtirishni ancha osonlashtiradi. Bu esa dastur yozishni boshidanoq dasturlash vaqtidan va mashina vaqtidan yutishga olib keladi. Bu esa dasturchi uchun juda muxim , chunki dasturni boshlangich vaqtidanoq mashina vaqtidan dasturning bajarilishi jarayoniga nisbatan ancha tayerlanadi. Dasturni loyihalash, sozlash, testdan o`tkazishni bir - biriga bog`liq bo`lmagan holda mustaqil bajarish mumkin. Natijada dasturchi mashina vaqtidan yutadi. Dasturdan foydalanishdagi kamchiliklardan biri uning hajmi katta bo`lishiga qaratiladi. Agar dasturni chiqarish nuqtaga qo`yib, dasturni biron - bir joyidan buyruq berilsa , u buyruqni samarali bajaradi. Dasturni ketma-ketlik bilan bajarishda aloqa buyrug`i uzib qo`yiladi va buning oqibatida xotira va vaqt meyorlanadi. Modulni dasturlash - bu dasturni modul deb ataluvchi mantiqiy qismlarga ajratish jarayonidir. Bu qismlar aloxida ketma - ket loyihalanadi, chunki katta masala bir

necha kichik masalalarga bo`linsa uni hal etish yoki echish ancha engillashadi. Agar masalani yuqoridan quyigacha loyihalansa, unda u albatta taxminiy modullar uchun bir necha kichik vazifalarga bo`linadi. 1). Modul qo`llanilgan konteksta bog`liq bo`lmagan, xolda, to`g`ri va aniq dasturiy modulga erishish kerak. 2). Oldindan modulning ichki ishi to`g`risida xech qanday ma`lumotga ega bo`lmagan xolda modul yordamida katta dasturni formalashga intilish lozim. Tadbiqiy dasturlash va standart jarayonlar qulay modullarga misoldir. Buni ham yuqoridan pastga qarab bajariladi. Faqat unda vazifalarni boshqarish tilini biladi. Odatda loyiha "tanasini" ni bir kishi bajarish mumkin. Bu esa loyihani butunligini ta`minlaydi va dasturni tushunish oson bo`ladi. Modulni printcipi qo`llanilaetganligi sababli asosiy dastur qisqa bo`lish va ko`maklashuvchi kichik dasturlarni yaratuvchi va modullovchi kichik va modullarni chiqaruvchi bo`lishi kerak. Ko`maklashuvchidastur haqiqiy dastur yaralgunga qadar o`rnini bosuvchi qisqa buyruqlar ketma - ketlikdan iborat. Ko`maklashuvchi dastur 2 ga bo`linadi. Soxta va almashinuvchan modullar. Soxta modul xech qanday ish bajarilmaydi , u faqat chaqiruvchi modullarga boshqaruvni kaytarib beradi. Vaqtincha almashinuvchi modulni murakkab modul yaratulgunga qadar oddiy qayta ishlashni bajaradi. Almashinuvchi modul natijani bermagunga qadar chiqaruvchi modul ishini davom ettirmasiligi kerak. Ko`maklashuvchi dasturlar dasturning boshqa bo`g`inlarini (segmentga) testdan o`tkazish uchun ham xizmat qiladi. Bosh dasturni 2 ta muvaffakiyatli loyihalar ishlab chiqarilgandan so`ng tarkibiy dasturlarning hamma usullari birlashtirilib BDB (bosh dastur birgadasi) tuziladi. 1. Texnik boshqarishda loyihani texnik ekspertlarni nazorat qilish. 2. Qo`l ostidagilarni boshqarishda odamlarni hisobotligini va tartibligini nazorat

O'xshashlar

“PROGRAMMALASH ASOSLARI” FANIDAN

Modulli dasturlashning kelib chiqish tarixi.

Ziyonet axborot ta'lim tarmogʻi va undan foydalanish.

“Programmalash asoslari” fanidan “Sayohat agentligi” faoliyatini baholash uchun dasturiy ilova yaratish

Multimodulli programmalar yaratish usullari