MAVZU: PSIXOLOGIK FANLARNI O’QITISH JARAYONIDA TURLI PEDAGOGIK USLUBLARNI QO’LLASH REJA KIRISH I-bob.Psixologiyani o’qitishning individual jihatlari va usullari 1.1.Psixologiyani o’qitishning o’ziga xos jihatlari 1.2. Ta’lim jarayonida pedagogik texnologiyalardan foydalanish usullari II.BOB.Psixologik texnologiyalar va o’qitish uslublari 2.1.Psixologiyani o’qitishning metodlari 2.2. Ta’lim usullari va metodlari Xulosa. Kurs ishida foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. KIRISH.

Mavzuning dolzarbligi: O'qitish usullarining asosiy vazifasi to'g'ri xulq-atvor ko'nikmalari va odatlarini rivojlantirishdir. Bundan tashqari, ular ongni shakllantirishga sezilarli ta'sir ko'rsatadi: o'quvchi ma'lum natijalarga olib keladigan faoliyatda paydo bo'lgan ishonchlarni qat'iy tasdiqlaydi va mustahkamlaydi. Insoniyat tarixida va pedagogika fanining rivojlanishida ushbu guruhning usullari ko'pincha eng muhim deb hisoblangan. Shunday qilib, Ya.A. Komenskiy haqiqiy ta'lim suhbatda emas, amalda amalga oshiriladi, deb ta'kidladi. U faqat faoliyatda odatlar rivojlanib borishi xarakterning asosi bo'lishini ta'kidladi. Yarim asrdan ko'proq vaqt davomida Sovet pedagogikasida o'qitish usullari asosiy usullardan biri edi (ishontirish usullari bilan bir qatorda). Ichida zamonaviy sharoitlar bizning mamlakatimizda va chet ellarda ushbu ta'lim usullari katta ahamiyatga ega. O'qitish o'quvchilarni to'g'ri xatti-harakatlarning ko'nikmalari va odatlarini shakllantirish uchun muayyan harakatlarni muntazam ravishda bajarishga va ushbu harakatlarni bajarishga rag'batdir. Ushbu usul bolalarni tarbiyalashda erta yoshdan boshlab odatlarini shakllantirish uchun qo'llaniladi ma'lum vaqt yotish, yuvish, o'yinchoqlarni tozalash, xushmuomala bo'lish va hk. O'rganish harakatlarning namunasini ko'rsatish va unga ijobiy hissiy munosabatni shakllantirishdan boshlanadi. Keyin bolaga harakatni o'zlashtirishda yordam beriladi, bu harakatni amalga oshirish doimiy ravishda rag'batlantiriladi (bolaga bu harakatni bajarish kerakligi eslatiladi, qilingan ishlarni tasdiqlaydi). O'qitishning samaradorligi uchun quyidagilar zarur. - bajarilgan harakat o'quvchi uchun foydali bo'lishi va agar kerak bo'lsa, uning foydasi bolaga tushunarli bo'lishi kerak; - harakatlar jozibador model asosida amalga oshirilishi kerak; - harakatni bajarish uchun qulay sharoitlar yaratilishi kerak; - xatti-harakatlar muntazam ravishda (har doim zarur holatlar kombinatsiyasi bilan) olib borilishi, o'qituvchi tomonidan nazorat qilinishi va rag'batlantirilishi, tengdoshlari (jamoa) tomonidan qo'llab-quvvatlanishi kerak.

Jismoniy mashqlar - bu muayyan harakatlarning ongli axloqiy norma asosida takroran bajarilishi. Ushbu usul o'rta va katta yoshdagi o'quvchilarni tarbiyalashda qo'llaniladi va o'rganishning mantiqiy davomi hisoblanadi. O'qitish va jismoniy mashqlarni aniq ajratib bo'lmaydi, mashq qaysi yoshdan boshlash kerakligini aniqlab bo'lmaydi: bu ko'proq o'quvchilarning umumiy rivojlanish darajasiga va ularni tarbiyalashga bog'liq. Tadqiqot maqsadi: Tadqiqotimiz maqsadi fanni o’rganish jarayonida psixologiya fanini o’qitish va psixologiyaning hozirgi kunga kelib q anday yutuqlarga erishganligi haqida to’liq ma’lumotga ega bo’lish. Tadqiqot predmeti: Tadqiqot predmeti bo’lib psiologiyani o’rganishda uning hozirgi kunda tutgan o’rnini aniqlash hisoblanadi. Tadqiqot obyekti: Tadqiqotimiz obyekti bo’lib SamDU Psixologiya va ijtimoiy-siyosiy fanlar fakulteti Psixologiya yo’nalishi 3-bosqich talabalari xizmat qiladi. Tadqiqotning vazifalari: 1. Psixologiyaning tarixdagi va hozirgi holatini o’rganish . 2. Psixologiyaga o’zbek olimlarining qo’shgan hissasini aniqlash. 3.Psixik funksiyalarni psixologik tadqiqotlar yordamida o’rganish. 4. D avr talabi bo’yicha zamonaviy psixologik metodlar bilan tanishish . Tadqiqot farazi: Psixologiyaning tarixiy taraqqiyotidan to bugungi kungi yutuqlarigacha bo’lgan davrni o’rganish orqali psixologiya rivojiga o’z hissamizni qo’shish. Tadqiqotning metodologik asosi: O’zbekiston Respublikasining «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi», «Ta’lim to’g’risida»gi Qonun, Birinchi Prezident imiz I.A.Karimovning barkamol avlod tarbiyasi bo’yicha g’oyalari, ma’ruzalari, mutafakkirlarning ta’lim-tarbiya jarayoni samaradorligini oshirish bo’yicha ilmiy qarashlari, shuningdek Respublikamiz pedagog-psixolog olimlarining psixologik jarayonlarini o’rganish, psixologiyaning hozirgi vaqtdagi ba’ zi kamchiliklarini bartaraf etish muammolariga bag’ishlangan tadqiqotlari kurs ishimizni yozish uchun asos qilib olindi.

I-bob. Psixologiyani o’qitishning individual jihatlari va usullari 1.1. Psixologiyani o’qitishning o’ziga xos jihatlari 19-asr oxirida pedagogika va psixologiyada ko'plab tajribalar va yutuqlar amalga oshirilganda pedagogik psixologiya mu^aqil sohaga aylandi. U ta'lim psixologiyasi, tarbiya psixologiyasi va o'qituvchi psixologiyasidan iborat. Ushbu psixologiya sohasi ko'pincha Amerikada Ta'lim psixologiyasi deb ataladi. Ta'lim psixologiyasi - bu odamlarning ta'lim sharoitida qanday o'rganishini, ta'lim tadbirlarining samaradorligini, o'qitish psixologiyasini va tashkilot sifatida maktablarning ijtimoiy psixologiyasini o'rganadi. Ta'lim psixologiyasi o'quvchilarning qanday o'rganishi va rivojlanishi bilan shug'ullanadi, ko'pincha iqtidorli bolalar va o'ziga xos nogironligi bo'lgan kichik guruhlarga e'tibor beradi. Ta'lim psixologiyasini chuqurroq tushunish uchun uning boshqa fanlar bilan o'zaro aloqasini to'g'ri tekshirish yaxshiroqdir. Ko'pgina ma'lumotlar Psixologiyadan keladi, lekin u o'z navbatida fanning boshqa ko'plab sohalarini boyitadi. Ta'lim psixologiyasi kognitiv fan va o'rganish fanlaridan oladi va unga hissa qo'shadi. O'quvchilarning qobiliyatlarini yaxshiroq tushunish uchun har bir o'qituvchi o'zining farqlovchi xususiyatlari, individualligi bilan nafaqat balog'at yoshida, balki bolaligida ham tanishishi kerak, deb hisoblaymiz. Shu maqsadda pedagogik psixologiya inson taraqqiyoti nazariyalarini ishlab chiqadi va qo'llaydi. Bu yerda ular juda muhim, chunki ularning asosiy maqsadi aqliy qobiliyatlardagi barcha o'zgarishlarni, bilimning tabiati haqidagi axloqiy fikrlashni tekshirishdir. O'quv jarayonini tashkil etish. O'qitish jarayonini tashkil etar ekan, o'qituvchi ta'lim tamoyilini qo'llashi, o'qitishning psixologik jihatlariga e'tibor berishi va o'qitish materiali va uslubini o'quvchilarning jismoniy rivojlanishiga moslashtirishi kerak. S. Hardjono ishni tashkil etishda va ayniqsa, materialni yetkazishda o'qituvchi quyidagilarni bilishi va ulardan foydalanishi kerak degan xulosaga keldi: 1) umumiy psixologiya nazariyasi; 2) rivojlanayotgan yoshning psixologiyasi; 3) ko'pgina psixologik rivojlanish darajalarining tipologiyasi;

4) individual xususiyat psixologiyasi. O'qitish jarayonida ikkita asosiy jihat mavjud - o'qitish va tarbiyalash bir-biri bilan chambarchas bog'liq. Ta'limning maqsadi - o'quvchining shaxsiyatini rivojlantirish. O'qitish ko'proq bilim berishi, o'quvchining ko'nikma va malakalarini oshirishi kerak. Muvaffaqiyatli ta'lim va tarbiya jarayoni uchun o'qituvchi o'quvchining chet tilini o'zlashtirishi uchun ushbu ikki jihatning rivojlanish bosqichini to'g'ri tushunishi kerak. Bu ish davomida yondashuvlarni tanlashda, mashqlar, matnlarni tanlashda hisobga olinishi kerak. S.Hardjono o'qitishning intellektini oshirish jarayoniga katta e'tibor beradi. U buni to'rt bosqichga ajratadi: 1) o'qituvchi yangi materialni taqdim etadi va tushuntiradi; 2) o'qituvchi yangi material haqiqatan ham o'quvchilar tomonidan o'zlashtirilganligiga ishonch hosil qiladi; 3) o'qituvchi o'quvchilarni materialni mu^aqil ishlab chiqarishga o'rgatadi; 4) o'qituvchi o'quvchilarni o'quv materialidan faol va ijodiy foydalana oladigan qilib tarbiyalaydi. Tilni muvaffaqiyatli o'zlashtirish jarayonining navbatdagi bosqichi talabalarning diqqatini jalb qiladi. Materialni yaxshiroq taqdim etish va uni talabalar tomonidan o'zlashtirishi uchun o'qituvchi ham diqqatni yo'naltirish jarayoni va berilgan dars materialini o'zlashtirishjarayoni bilan bog'liq bo'lgan psixologik nazariya bilan tanishishi kerak. Bundan tashqari, har bir o'qituvchi uchun talabalarning diqqatini jamlash juda muhimdir. Buning uchun o'qituvchi turli xil o'qitish usullaridan foydalanadi. Shunday qilib, ko'rgazmali yordamni aniq vaqtda qo'llash bu holatda katta yordam beradi. O'qituvchi bir necha daqiqadan so'ng o'quvchilarning e'tiborini yo'qotmaslik uchun g'amxo'rlik qilishi kerak. Vizual yordamni o'z vaqtida ishlatish juda muhim, aks holda ta'sir butunlay teskari bo'ladi. Masalan, dars boshida sinf oldiga osilgan rasm yoki biron bir &ol ijobiy ta'sir ko'rsatmaydi, chunki o'quvchilar buni allaqachon ko'rgan va ularning diqqati bir vaqtning o'zida to'planmaydi. Bunday holda, ko'rgazmali yordamni o'z vaqtida ishlatmaslik salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Shunday qilib, ko'rgazmali yordamni aniq vaqtda qo'llash bu holatda katta yordam