Django frameworkida ma’lumotlar bazasi hamda ilova strukturasi bilan ishlash,
![Django frameworkida ma’lumotlar bazasi hamda ilova strukturasi bilan
ishlash,
Reja:
1. Freymlar h aqida umumiy ma’lumot.
2. Frame tegi va uning parametrlari.](/data/documents/4ab4284e-7968-490c-8eac-461c331dacf1/page_1.png)
![1. Freymlar haqida umumiy ma’lumot
Bizga ma’lumki bir vaqtning o’zida brauzer oynasiga ikkita HTML
hujjatni yuklay olmaymiz. Agar biz ishlatayotgan Web sahifalarimizning
barchasida bir xil menyu bandlari mavjud bo’lsa har safar Web sahifani
yuklaganimizda bir xil ma’lumotni qayta-qayta yuklashga to’g’ri keladi. Bu
ma’lumotlar uncha katta bo’lmasligi mumkin, lekin uni yuklash ma’lum bir
sekundlarni oladi. Shuning uchun Web sahifalarning o’zgarmaydigan
elmentlarini h ar safar yuklamasdan o’zgarishsiz qoldirish kerak. Bu
muammolarni yechish imkoniyatlari bor. Biz bitta oynani bir nechta to’g’ri
to’rtburchaklarga bo’lib ularning h ar biriga bitta HTML hujjat yuklashimiz
mumkin. Bu to’g’ri to’rtburchak so h alarni biz freymlar deb ataymiz. HTML
da freymlarning ikki xil ko’rinishi mavjud bo’lib bular oddiy va suriluvchi
freymlardir. Freymli strukturaga ega bo’lgan hujjatlar <frameset> va
</frameset> teglari yordamida yaratiladi. Bu ikki teg orasida h osil
qilinayotgan alohida freymlarga oid ma’lumotlar e’lon qilinadi. Alohida
freymlar <frame> va </frame> teglar yordamida yaratiladi. Agar sizning
brauzeringiz freymlarni tushunmasa u h olda ekranda <noframes> va
</noframes> teglari orasida yozilgan ma’lumot tasvirlanadi.
<frameset> tegining asosiy vazifasi brauzer oynasini bir nechta bo’laklarga
bo’lish. Buning uchun asosan vertikal va gorizantal bo’yicha freymlar
o’lchami va soninii ko’rsatib turuvchi rows va cols parametrlari ishlatiladi.
cols parametri brauzer oynasida gorizantal bo’yicha freymlar soni va
o’lchamini ko’rsatadi. Parametr qiymati sifatida vergullar bilan ajratilgan
freymlar o’lchamlari ro’yxati keltiriladi. o’lchamlar odatdagidek sonlarda
yoki prosentlarda beriladi. Jimlik bo’yicha 100% qiymat ishlatiladi.
rows parametri brauzer oynasida vertikal bo’yicha freymlar soni va
o’lchamini ko’rsatadi. Parametrga q iyma t berish cols parametri bilan bir xil
bo’ladi.](/data/documents/4ab4284e-7968-490c-8eac-461c331dacf1/page_2.png)
![Misol : 9_1
<html>
<head><title>Freymlar</title></head>
<frameset cols=”150,*”>
<frame src=”9_1_1.htm”>
<frame src=”9_1_2.htm”>
<noframes><p>afsuski sizning brauzeringiz freymlarni tushinmaydi.
Brauzerning yangi versiyalaridan foydalaning </p>
</noframes>
</frameset>
</html>
Di qq at bilan HTML kodni va uning ekranda chiqargan natijasini ta h lil
qilish natijasidan ko’rinadiki, bu yerda <body> va </body> teglari
ishlatilmagan. Bu teglar orasida ekranda h osil q ilnishi kerak bo’lgan barcha
asosiy ma’lumotlar yoziladi, <frameset> tegi bo’lsa brauzerga oynani
freymlarga ajratish h aqida ma’lumot beradi. Yuqoridagi misolda biz clos
parametrini ikkita qiymati bilan ishlatdik. Bu qiymatda birinchi freym uchun](/data/documents/4ab4284e-7968-490c-8eac-461c331dacf1/page_3.png)
![150 piksel joy ikkinchi freym uchun esa qolgan joyning hammasi ishlatilishi
ko’rsatilgan. Misolda ko’rganimizdek <frame> teglari h ar bir freymni
alohida e’lon qiladi va ularning xossalarini ko’rsatadi. Misolimizda biz
qiymat sifatida html hujjatning manzilini qabul kiluvchi src paramerini
ishlatdik. Bundan tashqari biz <noframes> va </noframes> teglarini ham
ishlatdik. Bu teglar orasida yozilgan ma’lumot brauzer tomonidan freym
texnologiyasi tushunilmagan h olatda ekranda paydo bo’ladi. Berilgan
o’lchamda bo’lingan freymlar chegarasini foydalanuchi tomonidan
o’zgartirish imkoniyati mavjud. Buning uchun splitter deb nomlanuvchi
chegara chizig’idan sichqoncha ko’rsatkichi bilan ushlab surish kifoya.
Asosiy brauzer oynasini bitta ustunda joylashgan ikkita freym va qolgan
joyni egallovchi uchinchi freym ko’rinishida bo’lishimiz uchun kuydagi html
kodni yozishimiz kerak.
Misol 9_2
<html>
<head><title>uchta freym</title></head>
<frameset cols=”20%,*”>
<frameset rows=”*,*”>
<frame src=”9_1_1.htm”>
<frame src=”9_1_2.htm”>
</frameset>
<frame src=”9_1_3.htm”>
</frameset>
</html>](/data/documents/4ab4284e-7968-490c-8eac-461c331dacf1/page_4.png)
![2. Frame tegi va uning parametrlari.
<frame> tegi alohida freymlar xossalarini o’rnatish uchun ishlatiladi. Endi
biz < frame > tegida ishlatiladigan parametrlar bilan tanishib chiqamiz.
name parametri freymning nomini ko’rsatishda ishlatiladi, buni id
parametri bilan almashtirmaslik kerak. p ame parametri yordamida berilgan
nom o’zak freymdan tashqarida joylashgan boshqa bir hujjatni yuklaganda
teglarda gipermurojaat sifatida ishlatiladi.
src parametri freymda tasvirlanishi kerak bo’lgan HTML hujjatning
URL ini berishda ishlatiladi.
frameborder parametri freym chegara h oshiyalarining bo’lish yoki
bo’lmasligini ko’rsatadi. Parametr qiymati 0 yoki 1 sonlari bo’lishi mumkin.
Jimlik bo’yicha parametr 1 qiymat qabul qiladi va freym chegara h oshiyasi
ko’rinuvchi bo’ladi. Agar qiymat 0 freym chegarasi h oshiyasi ko’rinmaydi.
marginwidth parametri freymning gorizontal bo’yicha o’lchamini
piksellarda beradi.
marginheight parametri freymning vertikal bo’yicha o’lchamini
piksellarda beradi.](/data/documents/4ab4284e-7968-490c-8eac-461c331dacf1/page_5.png)
![noresize parametri freym o’lchamlarining o’zgarmasligini ta’minlaydi.
Agar biz bu parametrni q o’ llasak foydalanuvchi tomonidan freym
chegaralarini o’zgartirish imkoni bo’lmaydi. Bu parametrda qiymat yo’q.
scrolling parametri foydalanuvchiga freymdagi o’tkazish y o’ lakchasi
(lineyka prokrutki)ni boshqarish imkonini beradi. Qiymat sifatida quyidagi
auto, yes, no kalit so’zlaridan bittasini qabul qiladi. Jimlik bo’yicha auto
qiymati qabul qilingan bo’ladi, bu esa freymdagi ma’lumotlar tasvirlanish
so h asiga joylashmagan vaqtda utkazish yulakchasi paydo bo’lishini bildiradi.
yes qiymati esa freymdagi ma’lumot tasvirlanish so h asiga sig’ishi yoki
sig’masligidan q at ’ iy nazar o’tkazish yo’lakchasi doimo chi q ib turishini
bildiradi. no qiymati esa freymda o’tkazish y o’ lakchasining chiqishini
umuman taqiqlaydi.
Biz yuqoridagi misollarimizda freymlar brauzer oynasini alohida
b o’ laklarga to’liq bo’lganini ko’rdik. Lekin freymlarning shunday turi ham
mavjudki, ularni HTML hujjatga xuddi grafik tasvir joylashtirganday
joylashtirish mumkin. Bunday turdagi freymlarni HTML hujjatga joylash
uchun <iframte> tegi ishlatiladi. Grafik obyekt joylashtirish tegidan farqli
ravishda bu teg o’zining yopiluvchi </iframe> tegiga ega.
Misol 9_3:
<html>
<head><title>Freymlar</title>
</head>
<body>
<p>Matn va <iframe src=”9_3.htm”></iframe>freym</p>
</body>
</html>](/data/documents/4ab4284e-7968-490c-8eac-461c331dacf1/page_6.png)
![](/data/documents/4ab4284e-7968-490c-8eac-461c331dacf1/page_7.png)
![Asosiy adabiyotlar
1. Matrosov S . Ch . i dr . HTML 4.0 v podlinnike. BHV-SPb, 2000. 672 s.
2. Uilton P. JAVASCRIPT. Osnovы. Simvol-plyus. 2002. 1056 s.
3. Kingli-Xyu E., Kingli-Xyu K. JAVASCRIPT 1.5: Uchebnыy kurs. Piter.
1-ye izdaniye. 2002.
4. Tomson L., Velling L. Razrabotka Web-prilojeniy na PHP i MySQL. - K.:
"DiaSoft", 2001. - 672 s.
Qo’ shimcha adabiyotlar
1. Speynauer S., Kuersia V. Spravochnik Web-mastera. - K: "BHV", 1997. -
368 s.
2. Brandenbau. JAVASCRIPT. Sbornik reseptov dlya professionalov. SPb.
2001.
3. Ratshiller T., Gerken T. PHP4: razrabotka Web-prilojeniy. Piter, 2001. -
384 s.
4. Yarger R., Riz Dj., King T. MySQL i mSQL. Bazы dannыx dlya
nebolshix predpriyatiy i Interneta. - SPb: Simvol-Plyus, 2000 - 560 s.
5. Xilayer S., Mizik D. Programmirovaniye Active Server Pages. - M:
"Russkaya redaksiya", 1999. - 296 s.
6. Xolzner S. Perl: spesialnыy spravochnik. - SPb: "Piter". 2000. - 496 s.
7. Shvars R., Kristiansen T. Izuchayem Perl. - K: "BHV", 2000. - 320 s.](/data/documents/4ab4284e-7968-490c-8eac-461c331dacf1/page_8.png)
Django frameworkida ma’lumotlar bazasi hamda ilova strukturasi bilan ishlash, Reja: 1. Freymlar h aqida umumiy ma’lumot. 2. Frame tegi va uning parametrlari.
1. Freymlar haqida umumiy ma’lumot Bizga ma’lumki bir vaqtning o’zida brauzer oynasiga ikkita HTML hujjatni yuklay olmaymiz. Agar biz ishlatayotgan Web sahifalarimizning barchasida bir xil menyu bandlari mavjud bo’lsa har safar Web sahifani yuklaganimizda bir xil ma’lumotni qayta-qayta yuklashga to’g’ri keladi. Bu ma’lumotlar uncha katta bo’lmasligi mumkin, lekin uni yuklash ma’lum bir sekundlarni oladi. Shuning uchun Web sahifalarning o’zgarmaydigan elmentlarini h ar safar yuklamasdan o’zgarishsiz qoldirish kerak. Bu muammolarni yechish imkoniyatlari bor. Biz bitta oynani bir nechta to’g’ri to’rtburchaklarga bo’lib ularning h ar biriga bitta HTML hujjat yuklashimiz mumkin. Bu to’g’ri to’rtburchak so h alarni biz freymlar deb ataymiz. HTML da freymlarning ikki xil ko’rinishi mavjud bo’lib bular oddiy va suriluvchi freymlardir. Freymli strukturaga ega bo’lgan hujjatlar <frameset> va </frameset> teglari yordamida yaratiladi. Bu ikki teg orasida h osil qilinayotgan alohida freymlarga oid ma’lumotlar e’lon qilinadi. Alohida freymlar <frame> va </frame> teglar yordamida yaratiladi. Agar sizning brauzeringiz freymlarni tushunmasa u h olda ekranda <noframes> va </noframes> teglari orasida yozilgan ma’lumot tasvirlanadi. <frameset> tegining asosiy vazifasi brauzer oynasini bir nechta bo’laklarga bo’lish. Buning uchun asosan vertikal va gorizantal bo’yicha freymlar o’lchami va soninii ko’rsatib turuvchi rows va cols parametrlari ishlatiladi. cols parametri brauzer oynasida gorizantal bo’yicha freymlar soni va o’lchamini ko’rsatadi. Parametr qiymati sifatida vergullar bilan ajratilgan freymlar o’lchamlari ro’yxati keltiriladi. o’lchamlar odatdagidek sonlarda yoki prosentlarda beriladi. Jimlik bo’yicha 100% qiymat ishlatiladi. rows parametri brauzer oynasida vertikal bo’yicha freymlar soni va o’lchamini ko’rsatadi. Parametrga q iyma t berish cols parametri bilan bir xil bo’ladi.
Misol : 9_1 <html> <head><title>Freymlar</title></head> <frameset cols=”150,*”> <frame src=”9_1_1.htm”> <frame src=”9_1_2.htm”> <noframes><p>afsuski sizning brauzeringiz freymlarni tushinmaydi. Brauzerning yangi versiyalaridan foydalaning </p> </noframes> </frameset> </html> Di qq at bilan HTML kodni va uning ekranda chiqargan natijasini ta h lil qilish natijasidan ko’rinadiki, bu yerda <body> va </body> teglari ishlatilmagan. Bu teglar orasida ekranda h osil q ilnishi kerak bo’lgan barcha asosiy ma’lumotlar yoziladi, <frameset> tegi bo’lsa brauzerga oynani freymlarga ajratish h aqida ma’lumot beradi. Yuqoridagi misolda biz clos parametrini ikkita qiymati bilan ishlatdik. Bu qiymatda birinchi freym uchun
150 piksel joy ikkinchi freym uchun esa qolgan joyning hammasi ishlatilishi ko’rsatilgan. Misolda ko’rganimizdek <frame> teglari h ar bir freymni alohida e’lon qiladi va ularning xossalarini ko’rsatadi. Misolimizda biz qiymat sifatida html hujjatning manzilini qabul kiluvchi src paramerini ishlatdik. Bundan tashqari biz <noframes> va </noframes> teglarini ham ishlatdik. Bu teglar orasida yozilgan ma’lumot brauzer tomonidan freym texnologiyasi tushunilmagan h olatda ekranda paydo bo’ladi. Berilgan o’lchamda bo’lingan freymlar chegarasini foydalanuchi tomonidan o’zgartirish imkoniyati mavjud. Buning uchun splitter deb nomlanuvchi chegara chizig’idan sichqoncha ko’rsatkichi bilan ushlab surish kifoya. Asosiy brauzer oynasini bitta ustunda joylashgan ikkita freym va qolgan joyni egallovchi uchinchi freym ko’rinishida bo’lishimiz uchun kuydagi html kodni yozishimiz kerak. Misol 9_2 <html> <head><title>uchta freym</title></head> <frameset cols=”20%,*”> <frameset rows=”*,*”> <frame src=”9_1_1.htm”> <frame src=”9_1_2.htm”> </frameset> <frame src=”9_1_3.htm”> </frameset> </html>
2. Frame tegi va uning parametrlari. <frame> tegi alohida freymlar xossalarini o’rnatish uchun ishlatiladi. Endi biz < frame > tegida ishlatiladigan parametrlar bilan tanishib chiqamiz. name parametri freymning nomini ko’rsatishda ishlatiladi, buni id parametri bilan almashtirmaslik kerak. p ame parametri yordamida berilgan nom o’zak freymdan tashqarida joylashgan boshqa bir hujjatni yuklaganda teglarda gipermurojaat sifatida ishlatiladi. src parametri freymda tasvirlanishi kerak bo’lgan HTML hujjatning URL ini berishda ishlatiladi. frameborder parametri freym chegara h oshiyalarining bo’lish yoki bo’lmasligini ko’rsatadi. Parametr qiymati 0 yoki 1 sonlari bo’lishi mumkin. Jimlik bo’yicha parametr 1 qiymat qabul qiladi va freym chegara h oshiyasi ko’rinuvchi bo’ladi. Agar qiymat 0 freym chegarasi h oshiyasi ko’rinmaydi. marginwidth parametri freymning gorizontal bo’yicha o’lchamini piksellarda beradi. marginheight parametri freymning vertikal bo’yicha o’lchamini piksellarda beradi.