Dreamweaver dasturida web-sahifa yaratish
![Mavzu: Dreamweaver dasturida web-sahifa yaratish
REJA:
1. Dream Weaver dasturi muhiti va unda ishlash
2. Dream Weaver dasturi asosidata’limiy sayt yaratish usuli
1](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_1.png)
![Dream Weaver dasturi interfeysi va unda ishlash
Interfeys deganda informatikada dasturdagi turli komponentlar va
foydalanuvchi o’rtasidagi o’zaro aloqani taminlovchi vositalar va qoidalar
yig’indisi tushuniladi. Dreamweaver paketi taklif etadigan muomala usuli
zamonaviy foydalanuvchi uchun odatiy bo’lib qolgan grafik oynali interfeys
printsiplariga asoslanadi. Dreamweaver paketi o’sha sinfdagi boshqa
dasturlar bilan taqqoslaganda ancha aniq , moslashuvchan va shu bilan bir paytda
kuchli interfeys hisoblanadi. Palitralar, ko’p sonli klaviatura kombinatsiyalari va
menyu qatori uning asosiy «tashuvchi loyihalari» hisoblanadi. Barcha operatsiyalar
to’xtatilgach ekranda qoladigan oynalarni palitralari (Palette) yoki panellar (panel)
deb atash qabul qilingan. Ekranning maxsus ajratilgan pozitsiyalarida emas, balki
ixtiyoriy joyida joylasha oladigan oynalar ko’chib yuruvchi palitralar (floating
plette) deb ataladi. Dteamweavet dasturi muloqot oynalarining ko’pchiligi ko’chib
yuruvchi palitralar ko’rinishida ishlaydi.
Palitralar va panellar orasidagi kichik farqlar dasturni tavsiflash uchun
sezilarli ahamiyatga ega emas. SHuning uchun kelgusida bu atamalarni sinonimlar
sifatida qo’llaymiz.
Deyarli barcha palitralar birlashish xususiyatiga ega. Bu har xil palitralarni
bitta muloqot oynasida joylashtirish mumkinligini bildiradi. Birlashtirish amali
turli mavzu yoki buyruqlarga tegishli boshqaruv vositalariga ega bo’lgan ko’p
funktsiyali terma palitralarni olish imkoniyatini beradi. Birlashish xususiyatiga ega
bo’lgan palitralarni (ular dasturda ko’pchilikni tashqil etadi) modulli (dockable)
palitralar deb ataymiz. Bir necha alohida modullardan iborat murakkab palitralar
terma (tabbed) palitralar deb ataladi.
Dastur oynasining tashqi ko’rinishi
Rasmda ikkita oddiy modulli Layets va Histoty palitralardan iborat bo’lgan
terma palitraga misol keltirilgan. Objekts palitrasi tashqi obektlar:
2](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_2.png)
![rasmlar, jadvallar , qatlamlar freymlar va boshqa obektlarni qo’yish uchun
mo’ljallangan. Rasmda ko’rsatilgan boshqa barcha boshqaruv elementlari hujjat
oynasining ajralmas tashkil etuvchi qismi hisoblanadi. Texnik tizimlarning
ishonchli ishlashi, dasturiy mahsulotlari interfeyslarining qulayligi asosida to’g’ri
tashkil qilingan. Dteamweavet paketi formatlash va tahrirlashning deyarli barcha
asosiy buyruqlari uchun amalga oshirishning bir necha xil usullarini taklif etadi.
Keng formatli ekranlarning omadli egalari ularni palitralar va panellar yordamida
bajarishlari mumkin. Bundan mahrum foydalanuvchilarga esa dastur menyu qatori
buyruqlarini va klaviatura tugmalari kombinatsiyalaridan foydalaniladi.
3](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_3.png)
![Menyu qatori - bu Windows ning ixtiyoriy ilovasining zaruriy atributidir. U
komandalarga, muloqot oynalariga , tugmalarga yo’l ochadi, ular yordamida hujjat
yaratish, dasturni sozlash, vizuallashtirish jarayonini boshqarish kabi samarali
ishlar bajariladi. Menyu qatorining har bir bandi vazifasi jihatidan bir- biriga
yaqin kiritilgan menyu va kichik menyular ierarxiyasini hosil qiluvchi buyruqlar
guruhini birlashtiradi. Bu bandlarning qisqacha tavsifini keltiramiz.
1. File menyusi (Fayl) fayllar bilan bog’liq buyruqlarni, gipermatnli hujjatlar
shablonlari bilan ishlash, eksport qilish, import qilish va brouzer dasturlarida
ko’rish buyruqlarini o’z ichiga oladi.
2.
Edit (Pravka) menyusiga tahrirlash va qidirish bilan bog’liq buyruqlar kiradi.
3.
View (Vid) menyusi interfeysning yordamchi elementlarini va gipermatnli
hujjat obektlarining ko’rinishlari ustida ishlovchi buyruqlarni o’z ichiga oladi.
Insert (Vstavka) menyusiga har-xil obektlarni import qilish buyruqlari kiradi:
rasmlar, jadvallar, formalar, katlamlar, maxsus belgilar va boshqa obektlarni
import qilish.
4.
Modify (Izmenit) menyusi o’z ichiga gipermatnli hujjat obektlari atributlarini
o’zgartirish buyruqlarini oladi.
5.
Text (Tekst) menyusi o’z ichiga matnli fragmentlami hosil qilish va ularni
formatlash bilan bog’liq buyruqlami o’z ichiga oladi.
6.
Commands (Komandbi) menyusi gipermatnli hujjatlarni avtomatik qayta
ishlash buyruqlarini o’z ichiga oladi.
7.
Menyu qatorining Site (Sayt) bo’limi sayt bilan ishlash vositalari va
4](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_4.png)
![gipermatnli hujjatlar bilan bog’liq murakkab tizimlar vositalarini o’z ichiga
olgan.
8.
Window (Okno) menyusi dasturga tegishli palitralar, panellar va muloqot
oynalarini o’rnatish va olib tashlash bilan bog’liq buyruqlami o’z ichiga oladi.
9.
Help (Spravka) menyusida dasturdan foydalanish haqidagi interaktiv
malumotlarni chaqirish, elektron qo’llanmani chaqirish kabi buyruqlar
joylashgan.
Uskunalarlar paneli dastuming asosiy dispetcherlik (nozimlik) pulti vazifasini
bajaradi. U eng ko’p ishlatiladigan buyruqlar va tahrirlash resurslarini chaqirish
tugmalarini birlashtiradi. Bu ixchamgina panel kiritilgan menyu va kichik menyular
tizimi navigatsiyasi bilan bog’liq sarf-harajatlarni anchagina qisqartiradi.
Unda joylashgan barcha boshqaruv elementlarini sanab o’tamiz (chapdan o’ngga)
Dreamweaver dasturining uskunalar panellarining ko’rinishlari.
• Code View (Rejim razmetki) - gipermatnli hujjatning faqat belgili kodlari
tasvirlanadi. (dizayni tasvirlanmaydi).
5](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_5.png)
![ Code and Design View (Rejim razmetki i planirovki). Tugmasi bosilganda
hujjat oynasi ikki qismga ajraladi: birinchi oynada belgili kodlar beriladi ,
ikkinchi oynada esa gipermatnli sahifaning dizayni, yani tashqi ko’rinishi
beriladi.
Design View (Rejim planirovki). Dasturda ishlashning vizual - WYSIWYG
rejimiga o’tish tugmasi.
Title (Zagolovok) - bu matnli maydon hujjatning sarlavhasini kiritishga
mo’ljallangan.
File Management (Upravlenie faylami) - tarmoqda malumot almashish uchun
xizmat qiladigan fayllar bilan ishlash buyruqlaridan tarkib topgan menyuni
ochish tugmasi.
Pteview/Debug in Btowset (Prosmotr/otladka v brouzere) - tugmasi
gipermatnli hujjatni ko’rish va undagi Java Sctipt kodlarini tanlangan
brouzerda ishlash yoki ishlamasligini tekshiruvchi buyruqlaridan iborat
menyuni ochadi.
Teftesh Design View (Obnovit stranitsu) - bu buyruq berilgandan so’ng,
hujjatning belgili matnlarida bo’lgan barcha o’zgarishlar loyihalash rejimiga
uzatiladi. Ana shu vaqtda kodlarni interpritatsiyasi va sintaksik tekshiruv
boshlanadi. Xato fragmentlari sariq rangda ko’rsatiladi. To’g’rilari esa sahifada
tasvirlanadi.
Tefetence (Spravka) - tugmasi elektron malumotli qo’llanmani ekranga
chiqarib beradi. Bu qo’llanmada gipermatnli belgilash tili deskriptorlari
ifodalangan.
6](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_6.png)
![
Code Navigation (Navigatsiya po kodam) - tugmasi Java Sctipt tilida yozilgan
belgili kodlarni tuzatishni boshqaruv buyruqlaridan tarkib topgan menyuni
ochadi.
View Options (Parametral otobrajeniya) - tugmasi hujjat oynasining
qo’shimcha elementlari vizualizatsiyasini boshqaruvchi buyruqlar menyusini
ochadi. Bu menyuga asosiy menyu qatoridagi View menyusining bir necha
buyruqlari kiradi.
7](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_7.png)
![Edite Sizees (O’lchamlarni to’g’rilash) ning oxirgi bandi hujjat oynasining
o’lchamlarini tanlash va ularni standartlar ro’yxatiga kiritish imkonini beradi.
Ekranda Ptefetences (Sozlashlar) muloqot oynasi paydo bo’ladi, unda Width
(kenglik, eni) maydonida-kenglik, Hight (balandlik) maydonda esa soha balandligi
belgilanadi. yangi standartning matnli tavsifi Desctiption (tavsiya) maydonida
ko’rsatiladi.
Barcha o’lchamlar dastur oynasining xizmat elementlarini: o’lchov chiziqlari
va menyu qatorini inobatga olmasdan hisoblab chiqiladi. Faqatgina hujjat va uning
obektlari uchun ajratilgan ishchi soha hisobga olinadi. Dteamweavet dasturida holat
qatorining balandligi, chap va o’ng maydonlar eng ommaviy brouzerlar Mictosoft
Explotet va Netscafe Navigatot larning shunga o’xshash o’lchamlariga asosan tanlab
olinadi.
Kontekstli menyu
Kontekstli menyu Windows operatsion tizimining xatto boshlovchi foydalanuvchilari
uchun ham yaxshi tanish. Boshqaruvning bu standart usuli ushbu operatsion tizimi
boshqaruvida ishlovchi ko’pchilik ilovalar (dasturlar) tomonidan ko’p qo’llaniladi.
Uning mohiyati sodda. Sichqonchaning o’ng tugmasini hujjat oynasining obekti
ustida bosilsa, ekranga obekt turiga bog’liq bo’lgan mazmunli menyu chiqadi. Bu
menyuda shu obektga tegishli yoki ushbu holatda talab qilinishi ko’proq ehtimolligi
bor bo’lgan buyruqlar to’plangan.
Dreamweaver dasturining barcha versiyalari kontekstli menyu bilan aloqada bo’ladi.
Kontekstli menyuning o’lchamlari buyruklari safi kengaydi, qo’shimcha darajalarga
ega bo’ldi va endi har qanday holatda chaqirilishi mumkin. 6-rasmda oyna ixtiyoriy
bo’sh nuqtasida sichqonchaning o’ng tugmasi bosilsa dastur chiqarib beradigan
kontekstli menyuga misol keltirilgan.
Property Inspectot palitrasi
8](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_8.png)
![Property Inspectot (Inspektor svoystv) palitrasi — bu dasturning asosiy
instrumentidir. HTML sahifasida joylashgan obektlar atributlarini o’zgartirish
ishlarining asosiy qismini uning yordamida bajariladi.
Property Inspectot palitrasi ko’chib yuruvchi palitradan iborat bo’lib, uning tarkibi
bajarilayotgan operatsiyaga, tanlangan obekt turiga va kursorning holatiga qarab, mos
ravishda o’zgarib turadi. Palitrani ekranga chiqarish uchun quyidagi Window >
Properties (Okno > Svoystva) buyruqni berish yoki CTTL+F tugmalar
kombinatsiyasini bosish kerak. Bu buyruqni qaytadan berish palitrani ekrandan olib
tashlaydi.
Dreamweaver o’zining bir qancha qo’shimcha funktsiyalari bilan
foydalanuvchilarga manzur bo’ldi:
birinchidan, Dreamweaver barcha palitralari erkin holatda turadi. Ularni qaerga
surib qo’ysangiz o’sha erda joylasha oladi. Bu esa monitorning ish maydoni xududini
boshqaruvning xizmatchi elementlari va hujjatning oynasiga eng optimal bo’lish
imkonini beradi. Ikki monitorli tizimda ishlaydigan foydalanuvchilar barcha
yordamchi oyna va palitralarni bitta monitorga joylab, ikkinchisida esa hujjatlar bilan
ishlashi mumkin.
Ikkinchidan, dastur palitralari birlashish xususiyatiga ega.
Uchinchidan , barcha ochiq palitralarni dastur ish stolidan olib tashlovchi buyruq
mavjud. Bu operatsiyalarni F tugmasini bosish bilan ham bajarish mumkin. Bu
tugmani takror bosish esa yana tiklash imkonini beradi.
: Layout (Komponovka) va View (Vid). Ular maketlash rejimiga o’tish va sahifannig
strukturasini tezda yaratishga imkoni beradi. Bu elementlar bilan qisqacha tanishib
o’tamiz:
9](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_9.png)
![
Dtaw Layout Cell (Sozdanie maketnoy yacheyki) - maketli katakcha yaratish
instrumentini faollashtiradi.
Dtaw Layout Table (Sozdanie maketnoy tablitsbi). Maketli jadval yaratish
instrumentini faollashtiradi.
Standatd View (Standartnbiy rejim). Hujjat bilan ishlashning standart rejimiga
o’tish.
Layout View (Rejim maketirovaniya) - Hujjatni maketlash rejimiga o’tish.
Ushbu bo’limni nomi palitra sarlavxasi qatori ostida tasvirlanadi. Bo’limni ochish
uchun shu nomni sichqoncha chap tugmasi bilan bosing. Ochilgan menyudan
foydalanuvchi kerakli qismni tanlashi mumkin. Palitraning ayrim bo’limlarida
hamma tugmalar ham tasvirlanmaydi. Masalan, Common (O^ie) bo’limi yigirmaga
yaqin tugmani o’z ichiga oladi, ularning hammasi ham palitra oynasiga sig’maydi.
Boshqa tugmalarni ko’rish uchun prokrutkadan foydalanish (prokrutkani vazifasini
palitraning chetida joylashgan strelkali tugmalar bajaradi) yoki muloqot oynasining
o’lchamini kattalashtirish kerak.
Aksariyat xollarda obektlarni qo’yish uchun qo’shimcha parametrlarni kiritishga
to’g’ri keladi. Bunday holatlarda ekranda foydalanuvchi tanlashi yoki malumot
kiritishi mumkin bo’lgan muloqot oynasi paydo bo’ladi. Bu oynaga foydalanuvchi
obektning kerakli obektlarini tanlash yoki kiritish kerak.
Dasturning HTML bilan ishlash imkoniyatlari
Dteamweavet dasturining yaratuvchilari gipermatnli hujjatlarning ko’plab
tahrirlash operatsiyalarini to’g’ridan-to’g’ri HTML deskriptorlari yordamida bajarish
mumkin. HTML so’zma-so’z tarjimada: gipermatnlarni belgilash tili (HypetText
10](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_10.png)
![Matkup Language) manosini beradi. HTML tili bu - instruktsiyalar to’plami yoki
kiritilgan matn va import qilingan obektlarni ekranda namoyishini taminlab beradigan
ifodalardir. Bu tilning elementlarini deskriptorlar yoki teglar deb nomlash qabul
qilingan. Ingliz tilidan tag (yorlik, belgi va boshqa manolarni beradi). Deskriptorlarni
saqlash uchun ASCII belgilari qo’llaniladi. SHuning uchun har qanday gipermatnli
hujjatni belgilashni har qanday oddiy matn muharrirlarida bajarish mumkin. Buning
uchun xatto Bloknot dasturi ham etarli.
Gipermatnli hujjatlarni yaratishning asosiy qoidalari bilan tanishib chiqamiz. HTML
tilining kodlari hujjatning matnli massivlari qismi hisoblanadi.
Endi deskriptorlar bilan tanishib chiqamiz.
Deskriptorlar ikki xil bo’ladi.
yakka va juft deskriptorlar.
Juft deskriptorlar ayrim xollarda konteynerlar deyiladi. Hujjatga tegishli matnlar va
uning belgili kdlarini ajratish uchun, HTML tili kodlari burchakli qavslarda yoziladi.
Juft deskriptorlar (konteynerlar) o’z ichiga deskriptorlar juftligini, ochiladigan
(boshlangich) va yopiladigan (oxirgi) deskriptorlar. Bu juftliklar ko’rinishida yozilib,
o’z qiymatini juftlik orasidagi hujjat fragmentiga o’tkazadi.
Boshqacha aytganda konteyner juftliklari orasiga hujjat fragmenti yoziladi.
Deskriptorlar ana shu fragment uchun ishlaydi xolos. yakka deskriptorlarda
yopiladigan teg bo’lmaydi. Masalan, deskriptori gorizontal chiziq hosil qiladi, - esa
matnli qatorni ifodalaydi, eng muhim yakka deskriptorlardan biri maxsus kodi
hisobalanadi. U rasmlami qo’yiladigan holatini va joylashuvini belgilaydi.
11](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_11.png)
![Endi Dreamweavet dasturida shablon asosida yangi hujjat hosil qilamiz. Yangi
hujjatning bo’sh (tuldirilmagan) bo’lishi xammamizga malum. Quyida bunday
sahifaning gipermatnli belgilari keltirilgan.
12](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_12.png)
![Fayllar bilan ishlash. Fayllarni ochish texnikasi Windows tizimida ishlaydigan
boshqa dasturlardan farqi yo‘q. Buning uchun File- Open (Файл -Открыть)
buyrug‘ini berish kerak. Bu buyruqni klaviaturadan CTRL+0 tugmalar
kombinatsiyasini bosish bilan ham bajarish mumkin. Bundan tashqari dasturda
fayllarni ochishning surib kelish usuli ham mavjud. HTML fayl belgisini sichqon
yordamida surib kelib , hujjat oynasining ixtiyoriy eriga tashlansa fayl ochiladi.
Dasturda bir vaqtda bir necha oyna bilan ishlash imkoniyati faqatgina kompyuterning
bo‘sh xotirasi bilan mos ravishda cheklanadi. Agar dasturda bo‘sh sahifa bilan ish
boshlagan bo‘lsa, u holda yangi fayl har qanday holatda uni o‘rnini egallaydi.
Dreamweaver dasturi ochiladigan HTML sahifalarida sintaksis xatolarni tekshiradi.
Dastur standart HTML gipermatnli belgilash tilida yozilgan barcha kengaytmali
fayllarni ocha oladi. Ularga quyidagilar kiradi:
.HTM, .HTML, .ASP, .CFM, .CFML, .TXT, .SHTM, .SHTML, .STM, .LASSO, .XM
L, .CSS, .PHP.
Fayllarni saqlash. Dreamweaver da fayllarni saqlash ham Windows tizimining
boshqa standart dasturlaridagi singari amalga oshiriladi. Buning uchun menyu
qatorining File menyusidagi: File- Save (Файл- Сохранить…) va File- Save as
(Файл- Сохранить как…) buyruqlarini berish kerak. Birinchi buyruqni CTRL+S
tugmalar kombinatsiyasini bosish bilan ham bajarish mumkin. Bu buyruq shu
nomdagi muloqot oynasini hosil qiladi. Oynaga foydalanuvchi tomonidan faylning
nomi, tipi va joyi belgilanadi. Agar avval hujjatga nom berilgan bo‘lsa u holda
avtomatik ravishda Save as (Сохранить как) buyrug‘ining muloqot oynasi hosil
bo‘ladi. Bu buyruqni CTRL+SHIFT+S tugmalar kombinatsiyasi yordamida ham
bajarish mumkin.
Gipermatnli hujjatlar fayllari Windows operatsion tizimida .htm kengaytma oladi,
Macintosh platformasida esa .html kengaytma oladi. Ammo bu kengaytmadagi
13](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_13.png)
![fayllarni dasturlarda ochish va saqlash buyruqlari bajarilishi teng kuchli. Dasturda
ochilishi mumkin bo‘lgan barcha tipdagi fayllar, xuddi shu dasturda saqlanadi ham.
Bekor qilish va takrorlash. Tabiiy sharoitda yoki ilmiy laboratoriyalarda o‘tadigan
ko‘pgina fizik jarayonlar qaytmas hisoblanadi. Bu tabiatshunoslikning olamning
butun ilmiy manzarasini shakllantiruvchi fundamental qoidalaridan biridir. Nazariy
va eksperimental fizikaning butun bilishga oid arsenali ana shu bazaviy farazga
asoslanadi. Zamonaviy hisoblash mashinalari insonni bu falsafiy kategoriyadan
qisman qutqarishga qodir. Ko‘pchilik zamonaviy dasturlar qoniqarsiz natijani bekor
qilishga imkon beradi. Ya’ni hujjatning avvalgi holatiga qaytish, qabul qilingan
qarorlarni qadamba-qadam orqaga qaytarish imkonini beradi.
Dreamweaver dasturida buning uchun Edit- Undo (Правка- Отмена) buyrug‘ini
bajarish yoki CTRL+Z tugmalar kombinatsiyasini bosish etarli.
Dastur bekor qilishni bir nechta o‘zaro bog‘langan ketma-ket qadamda amalga
oshiradi. Bu ketma-ketlik qadamlarining soni dasturning tegishli ko‘rsatgichida
ifodalangan songa teng; odatda bu son 100 ga teng.
XULOSA
Professional dasturlar qatoriga kiruvchi Dreamweaver MX dasturi o‘zining
barcha imkoniyatlari bilan har qanday murakkablik va mashtabdagi HTML
sahifalarni yaratish va o‘zgartirishga qodir. U vizual loyihalash (WYSIWYG)
rejimini ta’minlab, dastlabki matnli WEB – hujjatlarning juda aniq ishlashi bilan
ajralib turadi va katta tarmoqli loyihalarning qo‘llab quvvatlovchi ichki qurilgan
vositalarga ega.
Dasturda ko‘rinib turadigan vizual loyihalash izchil olib boriladi. Matnlar
hamda ob’ektlarning obrazlari ustida olib boriladigan ishlar bevosita kodlashtirishdan
ustun turadigan gipermatnli hujjatlar yaratish usulini vizual deb atash qabul qilingan.
14](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_14.png)
![Dastur nafaqat vizual loyihalash vositalarining kuchli bazasiga ega , balki Web –
sahifalarni deyarli maxsus ko‘rib chiqish dasturlari yordamida aks ettirishga ham
qodir: Microsoft Internet Explorer yoki Netscape Navigator.
Dastur Web – dizayn soxasida gipermatnli hujjatlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri
kodlashtirish yordamida yaratishni afzal ko‘ruvchi mutaxassislarga ham ma’qul
keladi. Dreamweaver qobig‘iga gipermatnli belgilovchi diskreptorlar bilan ishlash
uchun zarur barcha uskunalarga ega to‘liq funktsional HTML tahrirlagichi
integratsiya qilingan.
Dreamweaver dasturi ochiq arxitektura printsiplariga asoslangan. Bu amaliy
dasturni interfeysi (Application Programming Interface, API) to‘liq ochiq ekanligini
bildiradi. Uning yordamida tashqi dasturchilar hamda dasturiy ta’minot bilan
shug‘ullanuvchi firmalar dastur va uning interfeysiga radikal funktsional
o‘zgartirishlar kiritishi: yangi qurilma qo‘shish, menyu paneli yoki bo‘limini yaratish,
yangi ob’ekt yoki multimedia roligini dasturlashtirish va xokazolarni amalga oshirish
mumkin bo’ladi.
15](/data/documents/71935d79-b626-4a88-ab8b-3d633f6647a4/page_15.png)
Mavzu: Dreamweaver dasturida web-sahifa yaratish REJA: 1. Dream Weaver dasturi muhiti va unda ishlash 2. Dream Weaver dasturi asosidata’limiy sayt yaratish usuli 1
Dream Weaver dasturi interfeysi va unda ishlash Interfeys deganda informatikada dasturdagi turli komponentlar va foydalanuvchi o’rtasidagi o’zaro aloqani taminlovchi vositalar va qoidalar yig’indisi tushuniladi. Dreamweaver paketi taklif etadigan muomala usuli zamonaviy foydalanuvchi uchun odatiy bo’lib qolgan grafik oynali interfeys printsiplariga asoslanadi. Dreamweaver paketi o’sha sinfdagi boshqa dasturlar bilan taqqoslaganda ancha aniq , moslashuvchan va shu bilan bir paytda kuchli interfeys hisoblanadi. Palitralar, ko’p sonli klaviatura kombinatsiyalari va menyu qatori uning asosiy «tashuvchi loyihalari» hisoblanadi. Barcha operatsiyalar to’xtatilgach ekranda qoladigan oynalarni palitralari (Palette) yoki panellar (panel) deb atash qabul qilingan. Ekranning maxsus ajratilgan pozitsiyalarida emas, balki ixtiyoriy joyida joylasha oladigan oynalar ko’chib yuruvchi palitralar (floating plette) deb ataladi. Dteamweavet dasturi muloqot oynalarining ko’pchiligi ko’chib yuruvchi palitralar ko’rinishida ishlaydi. Palitralar va panellar orasidagi kichik farqlar dasturni tavsiflash uchun sezilarli ahamiyatga ega emas. SHuning uchun kelgusida bu atamalarni sinonimlar sifatida qo’llaymiz. Deyarli barcha palitralar birlashish xususiyatiga ega. Bu har xil palitralarni bitta muloqot oynasida joylashtirish mumkinligini bildiradi. Birlashtirish amali turli mavzu yoki buyruqlarga tegishli boshqaruv vositalariga ega bo’lgan ko’p funktsiyali terma palitralarni olish imkoniyatini beradi. Birlashish xususiyatiga ega bo’lgan palitralarni (ular dasturda ko’pchilikni tashqil etadi) modulli (dockable) palitralar deb ataymiz. Bir necha alohida modullardan iborat murakkab palitralar terma (tabbed) palitralar deb ataladi. Dastur oynasining tashqi ko’rinishi Rasmda ikkita oddiy modulli Layets va Histoty palitralardan iborat bo’lgan terma palitraga misol keltirilgan. Objekts palitrasi tashqi obektlar: 2
rasmlar, jadvallar , qatlamlar freymlar va boshqa obektlarni qo’yish uchun mo’ljallangan. Rasmda ko’rsatilgan boshqa barcha boshqaruv elementlari hujjat oynasining ajralmas tashkil etuvchi qismi hisoblanadi. Texnik tizimlarning ishonchli ishlashi, dasturiy mahsulotlari interfeyslarining qulayligi asosida to’g’ri tashkil qilingan. Dteamweavet paketi formatlash va tahrirlashning deyarli barcha asosiy buyruqlari uchun amalga oshirishning bir necha xil usullarini taklif etadi. Keng formatli ekranlarning omadli egalari ularni palitralar va panellar yordamida bajarishlari mumkin. Bundan mahrum foydalanuvchilarga esa dastur menyu qatori buyruqlarini va klaviatura tugmalari kombinatsiyalaridan foydalaniladi. 3
Menyu qatori - bu Windows ning ixtiyoriy ilovasining zaruriy atributidir. U komandalarga, muloqot oynalariga , tugmalarga yo’l ochadi, ular yordamida hujjat yaratish, dasturni sozlash, vizuallashtirish jarayonini boshqarish kabi samarali ishlar bajariladi. Menyu qatorining har bir bandi vazifasi jihatidan bir- biriga yaqin kiritilgan menyu va kichik menyular ierarxiyasini hosil qiluvchi buyruqlar guruhini birlashtiradi. Bu bandlarning qisqacha tavsifini keltiramiz. 1. File menyusi (Fayl) fayllar bilan bog’liq buyruqlarni, gipermatnli hujjatlar shablonlari bilan ishlash, eksport qilish, import qilish va brouzer dasturlarida ko’rish buyruqlarini o’z ichiga oladi. 2. Edit (Pravka) menyusiga tahrirlash va qidirish bilan bog’liq buyruqlar kiradi. 3. View (Vid) menyusi interfeysning yordamchi elementlarini va gipermatnli hujjat obektlarining ko’rinishlari ustida ishlovchi buyruqlarni o’z ichiga oladi. Insert (Vstavka) menyusiga har-xil obektlarni import qilish buyruqlari kiradi: rasmlar, jadvallar, formalar, katlamlar, maxsus belgilar va boshqa obektlarni import qilish. 4. Modify (Izmenit) menyusi o’z ichiga gipermatnli hujjat obektlari atributlarini o’zgartirish buyruqlarini oladi. 5. Text (Tekst) menyusi o’z ichiga matnli fragmentlami hosil qilish va ularni formatlash bilan bog’liq buyruqlami o’z ichiga oladi. 6. Commands (Komandbi) menyusi gipermatnli hujjatlarni avtomatik qayta ishlash buyruqlarini o’z ichiga oladi. 7. Menyu qatorining Site (Sayt) bo’limi sayt bilan ishlash vositalari va 4
gipermatnli hujjatlar bilan bog’liq murakkab tizimlar vositalarini o’z ichiga olgan. 8. Window (Okno) menyusi dasturga tegishli palitralar, panellar va muloqot oynalarini o’rnatish va olib tashlash bilan bog’liq buyruqlami o’z ichiga oladi. 9. Help (Spravka) menyusida dasturdan foydalanish haqidagi interaktiv malumotlarni chaqirish, elektron qo’llanmani chaqirish kabi buyruqlar joylashgan. Uskunalarlar paneli dastuming asosiy dispetcherlik (nozimlik) pulti vazifasini bajaradi. U eng ko’p ishlatiladigan buyruqlar va tahrirlash resurslarini chaqirish tugmalarini birlashtiradi. Bu ixchamgina panel kiritilgan menyu va kichik menyular tizimi navigatsiyasi bilan bog’liq sarf-harajatlarni anchagina qisqartiradi. Unda joylashgan barcha boshqaruv elementlarini sanab o’tamiz (chapdan o’ngga) Dreamweaver dasturining uskunalar panellarining ko’rinishlari. • Code View (Rejim razmetki) - gipermatnli hujjatning faqat belgili kodlari tasvirlanadi. (dizayni tasvirlanmaydi). 5