DREAMWEAVER  DASTURIDA   WEB-SAHIFA   YARATISH. DREAMWEAVER  DASTURINING  ASOSIY  OYNASI  ELEMENTLARI. REJA: Dreamweaver  dasturining  asosiy  oynasi  elementlari. Dreamweaver  dasturining  imkoniyatlari. Dizayn  kod  va  aralash  rejimda  ishlash.    

Professional dasturlar  qatoriga  kiruvchi  Dreamweaver  MX  dasturi  o‘zining  barcha imkoniyatlari  bilan  har  qanday  murakkablik  va  mashtabdagi  HTML  sahifalarni yaratish  va  o‘zgartirishga  qodir.  U  vizual  loyihalash  (WYSIWYG)  rejimini ta’minlab,  dastlabki  matnli  WEB  – hujjatlarning  juda  aniq  ishlashi  bilan  ajralib turadi  va  katta  tarmoqli  loyihalarning  qo‘llab  quvvatlovchi  ichki  qurilgan vositalarga  ega. Dasturda  ko‘rinib  turadigan  vizual  loyihalash  izchil  olib  boriladi.  Matnlar  hamda ob’ektlarning  obrazlari  ustida  olib  boriladigan  ishlar  bevosita  kodlashtirishdan ustun  turadigan  gipermatnli  hujjatlar  yaratish  usulini  vizual  deb  atash  qabul qilingan.  Dastur  nafaqat  vizual  loyihalash  vositalarining   kuchli  bazasiga  ega ,  balki Web  – sahifalarni  deyarli  maxsus  ko‘rib  chiqish  dasturlari  yordamida  aks  ettirishga ham  qodir:  Microsoft  Internet  Explorer  yoki  Netscape  Navigator. Dastur  Web  –  dizayn  soxasida  gipermatnli  hujjatlarni  to‘g‘ridan-to‘g‘ri kodlashtirish  yordamida  yaratishni  afzal  ko‘ruvchi  mutaxassislarga  ham  ma’qul keladi.  Dreamweaver  qobig‘iga  gipermatnli  belgilovchi  diskreptorlar  bilan  ishlash uchun  zarur  barcha  uskunalarga  ega  to‘liq  funktsional  HTML  tahrirlagichi integratsiya  qilingan. Dreamweaver  dasturi  ochiq  arxitektura  printsiplariga  asoslangan.  Bu  amaliy dasturni  interfeysi  (Application  Programming  Interface,  API)  to‘liq  ochiq ekanligini  bildiradi.  Uning  yordamida  tashqi  dasturchilar  hamda  dasturiy  ta’minot bilan  shug‘ullanuvchi  firmalar  dastur  va  uning  interfeysiga  radikal  funktsional o‘zgartirishlar  kiritishi:  yangi  qurilma  qo‘shish,  menyu  paneli  yoki  bo‘limini yaratish,  yangi  ob’ekt  yoki  multimedia  roligini  dasturlashtirish  va  xokazolar. Dreamweaver  MX  bu  - nafaqat  interfeysning  tashqi  ko‘rinishi  yangilangani,  balki radikal  texnologik  yangilangan,  gipermatnli  belgilash  tili  imkoniyatlari  kengaygan. Web-sahifa  maketlarini  yaratish  uchun  yangi  ashyolar  paydo  bo‘ldi;  bu  tizimga Flash  ob’ektlarni  qo‘yish  (integrirovana)  buyruqlari  qo‘shilgan;  bu  esa  kelajakda WEB  uzellar  bilan  boshqarish  va  turli  jamoaviy  ishlarni  loyihalashda  rivojlanishga imkon  beradi.  Belgili  kodlar  bilan  ishlash  vositalari  sezilarli  darajada  rivojlandi. MX–  versiyasi  bu  ixtiyoriy  murakkablikdagi  dastlabki  matn  bilan  ishlash  uchun kuchli  bazaga  ega  bo‘lgan  gipermatnli  dasturlashning  to‘laqonli  qobig‘idir. Hujjatning  oynasi  endi  har  xil  rejimlarda  ishlashi  mumkin.  Design  View  (Rejim planirovki)  rejimida,  foydalanuvchi  HTML  sahifa  maketini  taxminan  shunday ko‘rinishda  ko‘rish  mumkin.  Code  View  (Rejim  razmetki)  rejimida  esa  hujjatning oynasida  belgili  matn  sahifasining  barcha  deskriptorlari,  stsenariylari  va kommentariyalari   tasvirlanadi.  Dasturning  bu   rejimlari  orasida   kichik koordinatsiya  mavjud.  Kodlarni  o‘zgartirish  maket  modifikatsiyasiga  olib  keladi,

vizul rejimda  (tartibda)  rejalashtirish  yoki  formatlashga  o‘zgartirish  kiritishga  olib keladi; Dreamweaver  tizimi  qobig‘iga  barcha  zaruriy  qurilmalarga  ega  bo‘lgan  to‘laqonli kodlar  tahrirlagichidan  iborat  dastur  integratsiya  qilingan.  Unda  HTML hujjatlarining  dastlabki  matnlari  bilan  ishlashni  engillashtiruvchi  vositalar: kiritilgan  teglarning  sarlavxalari,  turli   kodlarni  rangli  belgilash ,  tez  qidirib  topish vositalari  aks  etgan.  Sintaktik  noto‘g‘ri  loyihalarni  aniqlash,  uzun  qatorlarni avtomatik  ko‘chirish,  avtokorrektsiya  rejimi  yo‘lga  qo‘yilgan.  Dastur  vositalari yordamida  nafaqat  gipermatnli  sahifalarni,  balki  matnli  ko‘rinishiga  ega  har qanday  hujjatlarni,  dasturlar,  stsenariylar,  oddiy  matnlar,  XML  belgili  hujjatlar  va boshqalarni  tahlil  qilish  mumkin. Belgilash  kodlari  bilan  ishlashni  ma’lumot  paneli  ancha  oddiylashtiradi.  Bu  dastur ichiga  qurilgan  interaktiv  ma’lumotnoma  gipermatnli  belgilash  tilining  barcha standart  loyihalarini  va  u bilan  bog‘langan  vositalarni:  diskreptorlar,  atributlar, ierarxik  stildagi  o‘ziga  xosliklarning  deklaratsiyalari  (Cascading  Style  Sheet),  Java Script  tilining  sintaktik  loyihalarini  qisqa  va  lo‘nda  shaklda  tavsiflaydi. Tajribadan  ma’lumki  xatto  eng  tajribali,  HTML  tilini  chuqur  biladigan  Web-  ustasi ham  bu  til  standartiga  kiruvchi  yuzlab  kodlar  va  atributlarni  eslab  qolishga  qodir emas.  Ma’lumotlar  paneli  deskriptorni  aniq   va  ravshan  tavsiflab  beradi ,  uning atributlari  hamda  ko‘rib  chiqish  dasturining  turli  versiyalari  bilan  mos  tushishi haqida   ma’lumot   beradi. Java  Script  stsenariylar Java  Script  dasturlash  tilida  yozilgan  stsenariylardagi  yashirin  xatolarni  aniqlash imkonini  beradi.  Bu  vosita  nafaqat  hozirgi  vaqtda  WEB-dasturlash  sohasida qo‘llaniladigan  ko‘p  sonli  analizatorlar  uchun  qiyin  bo‘lmagan,  sintaksis  xatolarni aniqlashga  qodir.  Kodalarni  tuzatish  vaqtida  dastur  ichiga  qurilgan  nazorat nuqtalari  va  qadamba-qadam  bajariladigan  dastur  ko‘rsatmalari  hamda o‘zgaruvchilarning  holatini  nazorat  vositalari  mexanizmiga  ega. Doimo  sezilarli  potentsialga  ega  bo‘lgan  vizual  loyihalash  tahrirlagichining uskunalari  yana  bir  vosita  bilan  boyitildi.  Bu  gipermatnli  sahifalarni  rejalashtirish va  yaratish  uchun  mo‘ljallangan  maxsus  dastur  ishi  rejimidir.  U  sahifani  aks ettirishning  maxsus  rejimi  (Layout  view)  va  ikkita  uskuna  ko‘rinishida  amalga oshirilgan  bo‘lib,  ular  yordamida  maket  elementlarini  chizish  mumkin.  Ixtiyoriy murakkablikdagi  maket  dastur  eskizi  va  mustaqil  tuzadigan  jadval  asosida bajariladi.

Tahrirlagichning oldingi  avlodlari  vektorli  animatsiyalashgan  tasvirlar  sohasida birinchilar  qatorida  bo‘lgan  Flash  dasturi  bilan  juda  yaxshi  o‘zaro  aloqada  bo‘lishi bilan  ajralib  turgan.  Dasturning  joriy  versiyasiga  animatsiyalashgan  ob’ektlarni generatsiya  qilishning  ikkita  asosiy  buyrug‘i  integratsiya  qilingan.  Endi  bevosita dastur  oynasida  interaktiv  tugma  yoki  «jonli  matn»  yaratish  mumkin.  Bunga o‘xshash  ob’ektlarni  kiritishning  texnik  tomoni  o‘ta  soddalashtirilgan  va loyihalashtirishdan   ko‘ra   ko‘proq   anketalashtirishga   o‘xshab   ketadi. Foydalanuvchidan  Flash  – texnologiya  sohasida  chuqur  bilimlar  talab  qilinmaydi, u  faqat  muloqot  oynasi  sohasini  to‘ldirishi  kerak.  Zamonaviy  dasturlarning ko‘pchiligi  animatsiyalashgan  Flash  – grafikani  aniq  aks  ettiradi.  Bu  tipdagi ob’ektlar  a’lo  darajada  mashtablanishi  bilan  ajralib  turadi  va  tarmoq  bo‘ylab uzatishda  ham  diskda  saqlashda  juda  kam  resurs  talab  qiladi.  Dasturning  kam ahamiyatga   ega   bo‘lgan   yangiliklarini   qisqacha   sanab   o‘tamiz: Ierarxik  stildagi  o‘ziga  xosliklar  (CSS)  bilan  ishlash  vositalari  sezilarli  darajada takomillashtirilgan. Macromedia  firmasi  tomonidan  ishlab  chiqilgan  Fire  woks  grafik  redaktori  bilan Dreamweaver  dasturining  integratsiyasi  yanada  rivojlantirildi. Yangi  Assets  (resurslar)  paneli  yaratildi.  U  dasturda  bitta  WEB  – tugunning  bir necha  sahifasi  tomonidan  birgalikda  ishlatiladigan  turli  xildagi  ma’lumotlarning omborxonasi  vazifasini  bajaradi.  Bular  tasvirlar,  animatsiya  roliklari,  ranglar, tashqi  dalillar,  stsenariylar,  kutubxonalar  va  boshqalar  bo‘lishi  mumkin. Saqlanayotgan  resurslarni  turli  sahifalarning  talab  qilinadigan  sohalarida  joyini o‘zgartirish  (yoki  surish)  yo‘li  bilan  joylashtirish  mumkin. oldingi  versiyalarning  achinarli  cheklashlar  ishlab  chiquvchining  izohlari  bilan bekor  qilingan  (Design  Notes).  Endi  ularni  ixtiyoriy  gipermatnli  fayllar  va ob’ektlar  bilan  bog‘lash,  ularni  tarmoq  bo‘ylab  ishlab  chiquvchilar  jamoasining boshqa  a’zolari  bilan  almashish  mumkin. Site  Report  (Otchet  o sayte)  buyrug‘i  loyiha  holati  haqidagi  batafsil  hisobotni  hosil qiladi.  Hisobot  o‘ziga  ko‘p  sonli  giperbog‘lanishli  hujjatlarni  biriktiradi. Tahrirlagichga  versiyalarni  va  dasturiy  ta’minotni  yangilashni  boshqarishni  nazorat qilishning  etakchi  dasturiy  vositasi  bo‘lgan  Microsoft  Source  Safe  paketli integratsiya  vositalari  qo‘shilgan.  Bu  narsa  Dreamweaver  tizimini  Internet  uchun

murakkab loyihalarni  ishlab  chiquvchi  jamoa  uchun  asosiy  uskuna  sifatida qo‘llanilishiga  asos  bo‘ladi. Dasturning  bu  versiyasi  WEBDAV  bayonnomasini  to‘laqonli  qo‘llab-  quvvatlaydi. Bu  versiyalarni  boshqarish  va  taqsimlangan  ishni  tashkil  qilish  bo‘yicha kengaytirilgan   imkoniyatlarga   ega   bo‘lgan   klassik   bayonnomaning kengaytirilishidir. -Interfeysni  standartlashtirish  va  sayqal  berish  bo‘yicha  katta  ish  qilindi. Macromedia  firmasi  ko‘pgina  dasturlarning  tashqi  ko‘rinishi  noto‘rg‘un palitralarning  yagona  kontseptsiyasiga  asoslanadi.  Muharrirning  oxirgi  versiyasida palitralarning  ko‘rinishi  standartlashtirilgan.  Ularning  deyarli  hammasi  tarkibiy majmuaviy  palitralarga  birlashish  imkoniyatiga  ega  bo‘ldilar.  Oldingi versiyalarning   ro‘yxatga   olishdagi   ba’zi   kamchiliklar   tuzatildi. Klaviatura  kombinatsiyalari  bir  shaklga  keltirildi.  Ular  web–dizayn  uchun Macromedia  firmasi  tomonidan  ishlab  chiqilgan,  barcha  dasturlash  vositalari uchun  umumiy  bo‘lgan  ichki  standartga  moslashtirilgan.  Ichiga  qurilgan  menedjer yordamida  tugmalarning  har  qanday  tuzilishini  o‘zgartirish  mumkin. Dastur  o‘rnatilgandan  keyin  uni  ishga  tushirish  uchun  Windows  bosh  menyusidan Пуск  - Программы  - Macromedia  Dreamweaver  MX  - Dreamweaver  MX buyruqlar  ketma-  ketligini  tanlash  kerak.  Natijada  quyidagi  oyna  ishga  tushadi: 9.1-rasm.  Dasturni  ishga  tushirilishi. Oynadagi  va  bo‘limlaridan  mos  ravishda  Basic  Page  va  HTML  tiplari  tanlanadi  va tugmasi  bosiladi.  So‘ngra  dastur  to‘liq  ishga  tushadi.  Bu  oyna  quyidagi  ko‘rinishda bo‘ladi: 9.2-  rasm.  Dastur  interfeysi. Dasturni  yuklashning  boshqa  bir  nechta  universal  usullari  mavjud.  Bu  bizga  oddiy Microsoft  office  paketi  dasturlaridan  ham  ma’lum. Interfeys  deganda  informatikada  dasturdagi  turli  komponentlar  va  foydalanuvchi o‘rtasidagi  o‘zaro  aloqani  ta’minlovchi  vositalar  va  qoidalar  yig‘indisi  tushuniladi.