logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Umumiy
  4. DUNYO TILLARI VA TILLAR TASNIFI.

DUNYO TILLARI VA TILLAR TASNIFI.

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

23.9443359375 KB
Ko'chirib olish
DUNYO TILLARI VA TILLAR TASNIFI . Reja : 1.Dunyo tillarini tasniflash asoslari. 2.Tillarning geneologik tasnifi. 3.Tillarning morfologik tasnifi. 4. Analitik tizimdagi tillar. 5. Sintetik tizimdagi tillar. 6. Polisentetik tillar. 1. Dunyo tillarini tasniflash asoslari. Dunyoda 3000ga yaqin til borligi qayd qilingan. Mas., Rossiyada – 130, Hindistonda – 720, Indoneziya – 200, Fillipin – 80, Janubiy Gveniya – 400 va hokazo. Bu tillar funksional jihatdan teng emas . Birida bir qabila gaplashsa, ikkinchisi xalqaro til hisoblanadi. Ba’zi tillar yo‘q bo‘lib ketgan, ba’zilari o‘lik til: lotin va sanskrit tili. Dunyoda shuncha miqdorda til mavjud ekan, tabiiyki, ularni tasniflab o‘rganishga ehtiyoj tug‘iladi. Tillarning bir-biri bilan yaqinligi, qarindoshligi haqidagi fikrlar paydo bo‘lgach, ularni guruhlab o‘rganish birmuncha osonlashdi.. Fr.o. G.Postellus (1510-1581)ning «Tillarning qarindoshligi haqida», gol.o. I.Skaligerning (1540-1609) «Evropaliklarning tillari haqida muloha zalar» asarlari. Qiyosiy-tarixiy metodning yaratildi. F.Bopp (1791-1867) uch tomlik asari bilan tilshunoslikda agglyutinatsiya nazariyasi ni yaratdi. R.Raskning (1787-1832) - «Qadimgi island tili va island tilining paydo bo‘lishi», YA.Grimmning (1785-1863) - «Nemis tili grammatikasi», A.Vostokovning «Slaviyan tili haqida mulohazalar» (1820) asarlari. Qiyosiy-tarixiy tilshunoslik vujudga keldi. Geneologik tasnif yaratildi. XIX asrga kelib tilshunoslikda qator tasniflar vujudga keldi. Jumladan: areal- geografik, genetik-geneologik, morfologik-tipologik, funksional struktural kabi. Areal tasnif . Kamchiligi: qabila, elat, irq, hudud chegarasi bilan til chegarasi o‘zaro to‘g‘ri kelmaydi). Tillarning xalq tarixi bilan aloqasiga ko‘ra, asosan, uch tipga ajraladi: qabila tili, elat tili, milliy til . Funksional tasnif . Tilning jamiyatdagi vazifasi. ularning funksional differensiatsiyalashuviga olib keladi. Tipologik tasnif . Unda tillarning grammatik qurilishi asosga olinadi va tiplari belgilanadi: morfologik va sintaktik tipologiya. Morfologik tasnif ana shu usulga asoslanadi. So‘zlarning o‘zgarishi asosga olingan morfologik tipologiya tilshunoslikda keng tarqalgan. Sintakaktik tipologiyada gap ot va fe’l gaplarga ajratiladi. Geneologik tasnif da til faktlari tarixiy prinsip (usul) asosida o‘rganilib, tillarning qarindoshlik munosabati hisobga olinadi. Struktural tasnif da hamma tillarning vazifasi bir xilligidan kelib chiqib, ulardagi umumiylik va o‘xshashlik asos qilib olinadi. SHundan so‘ng geneologik va morfologik tasnif va ularning afzal tomonlariga to‘xtalib o‘tiladi. N.YA.Marrning stadial tasnif i. Uningcha til to‘rt unsurdan sal, ber, yon, rosh dan iborat bo‘lgan. Dunyodagi barcha tillar ana shu to‘rt unsurdan tarkib topgan. Alisher Navoiyning «Muhokamat-ul lug‘atayn» asari.(107 bet). 2. Geneologik tasnif til faktlarini tarixiy prinsip asosida o‘rganib, tillarning qarindoshlik munosabatlarini aniqlay di. Eng ko‘p tarqalgan tillar quyidagilar: I. Hind-evropa tillari oilasi. 1. Hind tillari guruhi. Jonli tillar: hind, urdu, bengal, panjob, maraxti, singal’, nepal, bixar, oriy, assam, kashmir, lo‘lilar tili . O‘lik tillar: sanskrit . 2. Eron tillari guruhi: fors, pushtu, tojik, kurd, osetin, sug‘diylar tili, pomir tili . Pomir tillari, skif, pahlaviy, xorazmiy, qadimgi fors, parfiyan tillari o‘lik tillar hisoblanadi. 3. Slavyan tillari guruhi: sharqiy, janubiy, g‘arbiy. a) sharqiy: rus, ukrain, belorus . b) janubiy: bolgar, makedon, serb-xorvat, slovyan tili . v) chex, slovak, polyak, kashub, sorab . 4. Boltiq tillari guruhi: litva, latviya . 5. German tili guruhi: shimoliy, g‘arbiy, sharqiy. a) shimoliy: daniya, shved, norveg, island . b) g‘arbiy: ingliz, golland, frits, nemis . v) sharqiy: vestgot, ostgot (o‘lik tillar) 6. Roman tili guruhi: fransuz, ital’yan, ispan, portugal, rumin, moldovan, lotin . 7. Kelt tili guruhi: irland, shotland (o‘lik). 8. Grek tillari guruhi: grek 9. Alban tili 10. Arman tili II. Xom va som tillari oilasi. Som tillari: -sharqiy som tili: akkad -shimoliy som tili: xannan, oromiy . -janubiy som tili: arab va axmar tili Xom tillari: shilx, tuareg, kabil, amazirt, kot, beroer va kushit o‘lik tillardan liviya, numid, shtul, misr tillari kiradi. III. Kavkaz tillari oilasi. 1.G‘arbiy guruh: abxaz, kabardin, cherkas, adigey . 2.Nax tili guruhi: chechen, ingush, batsbiy . 3.Dog‘iston tillari guruhi: avar, darg‘in, lezgi, lak, tabasarin (bularning yozuvi bor) va andiy, karatin, tindin, chamolin, bagaul’, axvax, butlix, gadobern, sez, betedin (yozuvi yo‘q) tillari. 4. Janubiy yoki kartvel tillari guruhi: gruzin, zan, svan . IU. Ugor-fin tillari oilasi. 1.Ugor tillari guruhi: venger(mojor) tili,mansay tili va xantay . 2. Fin tillari guruhi: fin, sam, eston, karel, komi, udmurt, mariy, morden . Samodiy tillari guruhi: nenets, enets, selkum . V. Tungus-manjur tillari oilasi. 1.Tungus tillari guruhi: evenk, even . 2. Manjur tillari guruhi: manjur, nanay, udey, ul’g, orog (SHarqiy Sibir’, Saxalin, CHukotka) VI. Xitoy-tibet tillari oilasi. 1.Tay-xitoy tillari guruhi: xitoy, dungan, vet’nam, tay, laos . 2.Tibet-birma tillari guruhi: tibet, birma . VII. Dravid tillari oilasi : tamil, malalayam, telugu, kannar, tulu, barxun, gondi . VIII. Malay-polineziya tillari oilasi . Indoneziya tillari: malay, yava, dayak, tagal’, batak, age, bali, madur, torigi, bug‘iy . IX. Avstaliya tillari oilasi : asosiysi aranta . X. Papuas tillari oilasi . YAngi Gveniyadagi 400 ga yaqin til papuas tillari deb ataladi. XI. Afrika tillari oilasi . 1.Bantu tillari guruhi: bube, lundu, fang, kongo, rundi, ganda, poto, igala, luba, bemba, subiyya, suaxili, sanga, shambala, zulu, soto, venta, lunda. 2.Sudan tillari guruhi: zanda, banda, koma, kunama, kardofan, mil’tu . XII. Paleosiyo tillari oilasi . 1.CHukot tillari guruhi: chukot, koryak. 2.Sibir’ guruhi: odul’, nivx . XIII. Eskimos tillari oilasi . Vrengel, CHukotka, Kanada, Alyaskaning shimolida yashovchi xalqlarning tillari eskimos tillari oilasini tashkil qiladi. XIV. SHimoliy Amerika tillari oilasi . 200 dan oshiq. Ko‘pchiligi yo‘qolib ketgan yoki yozuvga ega emas. Birorta tillar oilasiga kirmagan tillar: yapon, koreys, ayn . XUI. Mo‘g‘il tillari oilasi : xalxa-mo‘g‘il, buryat, qalmiq . XVI. Turkiy tillar oilasi : 30 ga yaqin. Turk, ozorbayjon, turkman, gagauz, qrimtatar, qoragay, balgar, qo‘miq, nug‘oy, tatar, boshqird, oltoy, щ or, xakas, tuva, yoqut, qirg‘iz, o‘zbek, qoroqalpoq, chuvash, uyg‘ur, qozoq . 1.Bulg‘or tillari guruhi: chuvash, qadimgi bulg‘or, xazar . 2.O‘g‘uz tillari guruhi: turkman, truxman, o‘g‘uz-bulg‘or-gagauz, bolqon; ozarbayjon va turk . 3.Qipchoq tillari guruhi: qaray, qo‘miq, koragan-balqar, qrim-tatar- qirim, belorus, litva tatarlari: tatar, boshqird, no‘g‘oy, qaraqalpoq, qozoq . 4.O‘zbek va uyg‘ur tillari guruhi: o‘zbek, uyg‘ur . 5.O‘g‘iz tillari guruhi: tuva, tofalar, (yoki karagass-krasnoyarskda). 6.YOqut tili. 7.Xakas tili guruhi: xakas, shor, cho‘lim, oltoy-shimoliy shevalar . 8. Qirg‘iz-qipchoq tillari guruhi: qirg‘iz, oltoy . Geneologik tasnifda tillarning kelib chiqishi, so‘zlarning paydo bo‘lishi va manbai, ularning ma’no jihatdan yaqinligi, shu bilan birga, ularda tovushlar va affikslar o‘xshashligi hisobga olinadi. Zamonaviy tilshunoslik ma’lumotlariga ko‘ra hozirgi kunda 20 dan ortiq til oilalari mavjud. 3. Morfologik tasnif tillarning grammatik xususiyatlarini, aniqrog‘i, o‘zak va affikslarni qarama-qarshi qo‘yish asosida taqqoslab o‘rganishga asoslanadi. Bu tasnifiga F.SHlegel (1772-1829) asos solgan. U o‘zining «Hindlarning tili va donoligi» (1809) nomli asarida sanskrit tilini grek, lotin va turkiy tillar bilan chog‘ishtirib,tillarni ikki tipga ajratadi: affiksli tillar , flektiv tillar . Olimning bu tasnifi keyinchalik ukasi A.SHlegel tomonidan «Provansal tili va adabiyoti haqida mulohazalar» (1818) asarida qayta qo‘rib chiqilgan va tillar uch tipga bo‘lingan: flektiv (bukilish), agglyutinativ (qo‘shimchali), amorf (qo‘shimchasiz) tillar. V.fon Gumbol’d MT bilan qiziqib, tillarni to‘rt tipga ajratgan: amorf, agglyutinativ, flektiv va polisintetik . Polesintetik tillarga eskimos, aleut, chukot va Amerika hindulari tillarini kiritgan. A.Shlayxer uch tipga ajratgan: o‘zakli , aglyutinativ , flektiv . Hozirgi tilshunoslikda quyidagi to‘rt tipga asoslaniladi: I. O‘zakli yoki ajratuvchi tillar . Bu tillarga xitoy, birma, tay, tibet va boshqa janubiy-SHarqiy Osiyo tillari kiradi. Bu tillarda forma yasovchi, so‘z o‘zgartiruvchi affikslar yo‘q. Grammatik munosabat so‘z tartibi, urg‘u, intonatsiya va boshqa vositalar orqali ifodalanadi. II. Agglyutinativ tillar : turkiy va fin-ugor tillari, mo‘g‘ul tillari, dravid, batu, yapon tillari. Asosiy xususiyatlari: 1.Affikslar bir ma’noni ifodalaydi. 2. Affikslar o‘zakka qo‘shila veradi: maktablardan . Flektiv tillarda esa birikib ketadi: -viju/vid. 3. Turkiy tillarda prefiks yo‘q, grammatik ma’nolar affikslar orqali ifodalanadi. Flektiv tillarda ikkalasi ham mavjud. 4. Turkiy tillarda ko‘makchilar ot yoki ot vazifasidagi so‘zlardan keyin keladi, sintaktik munosabat ifodalaydi: Ukam uchun oldim . Flektiv tillarda oldin kelib, shu vazifani bajaradi: v knige, nad stolem . 5. Turkiy tillarda rod (jins) kategoriyasi yo‘q. III. Flektiv tillar hind-evropa tillari kiradi. So‘zning morfologik formalarining fleksiya orqali yasalishi bu tillarning asosiy xususiyatlaridir. Bu tillarda har bir mustaqil so‘zning dastlabki shakli ham negiz va qo‘shimchalarga bo‘linadi, natijada o‘zak negiz mustaqil qo‘llanmaydi. Mas., rus tilida siju, sidish, sidyat so‘zlari- ning o‘zak-negizi sid, sij bo‘lib, ular mustaqil qo‘llanmaydi. Flektiv tillarga so‘z yasovchi va so‘z o‘zgartiruvchi funksiyani bajaradigan ichki fleksiya xos. Bunda o‘zak-negiz tovush almashinuvi bilan turli grammatik ma’nolar ifodalanadi. Mas., arab tilida: ktb-kataba: u yozdi, kotib: yozuvchi, kitob: kitob, akteb kabi. Morfologik tasnifda so‘zlarning tuzilishi eng muhim, eng asosiy belgi qilib olinadi. Tillarning kelib chiqishi e’tiborga olinmaydi. Unda so‘zlarning o‘zaro bog‘lanishidagi so‘z, turlovchi va tuslovchi qo‘shimchalarning bor-yo‘qligi, ularning xususiyatlari va so‘z yasalishi tomonlari hisobga olinadi. 4.Analitik tizimdagi tillar. Analitik – grekcha analitikas – echilish, ajralish demakdir. Analitik tillarning xususiyati shundan iboratki, bu tillarda grammatik munosabatlar qo‘shimchalar orqali emas, analitik vositalar (so‘z tartibi, bog‘lovchi, ko‘makchi va boshqalar) yordamida ifodalanadi . Ingliz, fransuz, fors kabi tillar mana shunday tillardir. Analitik tillarga roman tillari, Daniya, yangi grek va boshqa tilar kiradi. 4. Sintetik tizimdagi tillar. Sintetik (gr. sintetikos – biriktirish, birikish ) tillarda grammatik ma’no qo‘shimchalar orqali, ya’ni so‘zning tarkibida ifodalanadi. Masalan, rus tilida knigu so‘zi leksik ma’nodan tashqari bir necha grammatik ma’nolarni ham ifodalaydi (viniteln ы y padej, birlik va jenskiy rod). YAna: hozirgi litva, slavyan, nemis tillari kiradi. 5. Polisintetik tillar . Bu tillarning asosiy morfologik xususiyatlari ega, aniqlovchi, to‘ldiruvchi va holni ifodalab kelgan so‘zlar fe’l bilan birikib, murakkab tarkibli qo‘shma so‘z formasiga o‘xshash gap hosil qilishdir. Mas., chukot tilida: t’mayn’valmnark’nmen – men (t’), katta (mayn), pichoqni (vala), charxlayapman (mnarkan); t ы -ata-kaa-nm ы rk ы in - men semiz bug‘ularni o‘ldirayapman. Bunda gap boshida ega, oxirida kesim, to‘ldiruvchi, hol, aniqlovchilar esa ega bilan kesimning o‘rtasida keladi. Tillarni bunday tasnif qilish nihoyatda nisbiy. Ular mutlaq qoidalarga bo‘ysunmaydi. Foydalanilgan adabiyotlar 1. Mirziyoev Sh. Buyuk kelajagimizni m ard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. – T oshkent : O‘zbekiston . 2017. 2.Mirziyoev Sh. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. – Toshkent: O‘zbekiston, 2017. 3. Abduazizov A.Tilshunoslik nazariyasiga kirish. -Toshkent, 2010. 4. Ирисқулов И.Тилшуносликка кириш. -Тошкент, 2009. 5. Rasulov R.Umumiy tilshunoslik. - Т oshkent, 2013. 6. Тилшунослик назарияси ва методологияси. Тузувчи: Ҳ. Дадабоев. –Тошкент, 2004. 7. Х olmanova Z. Tilshunoslikka kirish. -Toshkent, 2007.

DUNYO TILLARI VA TILLAR TASNIFI . Reja : 1.Dunyo tillarini tasniflash asoslari. 2.Tillarning geneologik tasnifi. 3.Tillarning morfologik tasnifi. 4. Analitik tizimdagi tillar. 5. Sintetik tizimdagi tillar. 6. Polisentetik tillar.

1. Dunyo tillarini tasniflash asoslari. Dunyoda 3000ga yaqin til borligi qayd qilingan. Mas., Rossiyada – 130, Hindistonda – 720, Indoneziya – 200, Fillipin – 80, Janubiy Gveniya – 400 va hokazo. Bu tillar funksional jihatdan teng emas . Birida bir qabila gaplashsa, ikkinchisi xalqaro til hisoblanadi. Ba’zi tillar yo‘q bo‘lib ketgan, ba’zilari o‘lik til: lotin va sanskrit tili. Dunyoda shuncha miqdorda til mavjud ekan, tabiiyki, ularni tasniflab o‘rganishga ehtiyoj tug‘iladi. Tillarning bir-biri bilan yaqinligi, qarindoshligi haqidagi fikrlar paydo bo‘lgach, ularni guruhlab o‘rganish birmuncha osonlashdi.. Fr.o. G.Postellus (1510-1581)ning «Tillarning qarindoshligi haqida», gol.o. I.Skaligerning (1540-1609) «Evropaliklarning tillari haqida muloha zalar» asarlari. Qiyosiy-tarixiy metodning yaratildi. F.Bopp (1791-1867) uch tomlik asari bilan tilshunoslikda agglyutinatsiya nazariyasi ni yaratdi. R.Raskning (1787-1832) - «Qadimgi island tili va island tilining paydo bo‘lishi», YA.Grimmning (1785-1863) - «Nemis tili grammatikasi», A.Vostokovning «Slaviyan tili haqida mulohazalar» (1820) asarlari. Qiyosiy-tarixiy tilshunoslik vujudga keldi. Geneologik tasnif yaratildi. XIX asrga kelib tilshunoslikda qator tasniflar vujudga keldi. Jumladan: areal- geografik, genetik-geneologik, morfologik-tipologik, funksional struktural kabi. Areal tasnif . Kamchiligi: qabila, elat, irq, hudud chegarasi bilan til chegarasi o‘zaro to‘g‘ri kelmaydi). Tillarning xalq tarixi bilan aloqasiga ko‘ra, asosan, uch tipga ajraladi: qabila tili, elat tili, milliy til .

Funksional tasnif . Tilning jamiyatdagi vazifasi. ularning funksional differensiatsiyalashuviga olib keladi. Tipologik tasnif . Unda tillarning grammatik qurilishi asosga olinadi va tiplari belgilanadi: morfologik va sintaktik tipologiya. Morfologik tasnif ana shu usulga asoslanadi. So‘zlarning o‘zgarishi asosga olingan morfologik tipologiya tilshunoslikda keng tarqalgan. Sintakaktik tipologiyada gap ot va fe’l gaplarga ajratiladi. Geneologik tasnif da til faktlari tarixiy prinsip (usul) asosida o‘rganilib, tillarning qarindoshlik munosabati hisobga olinadi. Struktural tasnif da hamma tillarning vazifasi bir xilligidan kelib chiqib, ulardagi umumiylik va o‘xshashlik asos qilib olinadi. SHundan so‘ng geneologik va morfologik tasnif va ularning afzal tomonlariga to‘xtalib o‘tiladi. N.YA.Marrning stadial tasnif i. Uningcha til to‘rt unsurdan sal, ber, yon, rosh dan iborat bo‘lgan. Dunyodagi barcha tillar ana shu to‘rt unsurdan tarkib topgan. Alisher Navoiyning «Muhokamat-ul lug‘atayn» asari.(107 bet). 2. Geneologik tasnif til faktlarini tarixiy prinsip asosida o‘rganib, tillarning qarindoshlik munosabatlarini aniqlay di. Eng ko‘p tarqalgan tillar quyidagilar: I. Hind-evropa tillari oilasi. 1. Hind tillari guruhi. Jonli tillar: hind, urdu, bengal, panjob, maraxti, singal’, nepal, bixar, oriy, assam, kashmir, lo‘lilar tili . O‘lik tillar: sanskrit . 2. Eron tillari guruhi: fors, pushtu, tojik, kurd, osetin, sug‘diylar tili, pomir tili . Pomir tillari, skif, pahlaviy, xorazmiy, qadimgi fors, parfiyan tillari o‘lik tillar hisoblanadi. 3. Slavyan tillari guruhi: sharqiy, janubiy, g‘arbiy.

a) sharqiy: rus, ukrain, belorus . b) janubiy: bolgar, makedon, serb-xorvat, slovyan tili . v) chex, slovak, polyak, kashub, sorab . 4. Boltiq tillari guruhi: litva, latviya . 5. German tili guruhi: shimoliy, g‘arbiy, sharqiy. a) shimoliy: daniya, shved, norveg, island . b) g‘arbiy: ingliz, golland, frits, nemis . v) sharqiy: vestgot, ostgot (o‘lik tillar) 6. Roman tili guruhi: fransuz, ital’yan, ispan, portugal, rumin, moldovan, lotin . 7. Kelt tili guruhi: irland, shotland (o‘lik). 8. Grek tillari guruhi: grek 9. Alban tili 10. Arman tili II. Xom va som tillari oilasi. Som tillari: -sharqiy som tili: akkad -shimoliy som tili: xannan, oromiy . -janubiy som tili: arab va axmar tili Xom tillari: shilx, tuareg, kabil, amazirt, kot, beroer va kushit o‘lik tillardan liviya, numid, shtul, misr tillari kiradi. III. Kavkaz tillari oilasi. 1.G‘arbiy guruh: abxaz, kabardin, cherkas, adigey . 2.Nax tili guruhi: chechen, ingush, batsbiy . 3.Dog‘iston tillari guruhi: avar, darg‘in, lezgi, lak, tabasarin (bularning yozuvi bor) va andiy, karatin, tindin, chamolin, bagaul’, axvax, butlix, gadobern, sez, betedin (yozuvi yo‘q) tillari. 4. Janubiy yoki kartvel tillari guruhi: gruzin, zan, svan .

IU. Ugor-fin tillari oilasi. 1.Ugor tillari guruhi: venger(mojor) tili,mansay tili va xantay . 2. Fin tillari guruhi: fin, sam, eston, karel, komi, udmurt, mariy, morden . Samodiy tillari guruhi: nenets, enets, selkum . V. Tungus-manjur tillari oilasi. 1.Tungus tillari guruhi: evenk, even . 2. Manjur tillari guruhi: manjur, nanay, udey, ul’g, orog (SHarqiy Sibir’, Saxalin, CHukotka) VI. Xitoy-tibet tillari oilasi. 1.Tay-xitoy tillari guruhi: xitoy, dungan, vet’nam, tay, laos . 2.Tibet-birma tillari guruhi: tibet, birma . VII. Dravid tillari oilasi : tamil, malalayam, telugu, kannar, tulu, barxun, gondi . VIII. Malay-polineziya tillari oilasi . Indoneziya tillari: malay, yava, dayak, tagal’, batak, age, bali, madur, torigi, bug‘iy . IX. Avstaliya tillari oilasi : asosiysi aranta . X. Papuas tillari oilasi . YAngi Gveniyadagi 400 ga yaqin til papuas tillari deb ataladi. XI. Afrika tillari oilasi . 1.Bantu tillari guruhi: bube, lundu, fang, kongo, rundi, ganda, poto, igala, luba, bemba, subiyya, suaxili, sanga, shambala, zulu, soto, venta, lunda. 2.Sudan tillari guruhi: zanda, banda, koma, kunama, kardofan, mil’tu . XII. Paleosiyo tillari oilasi . 1.CHukot tillari guruhi: chukot, koryak. 2.Sibir’ guruhi: odul’, nivx .

O'xshashlar

Tillar tipologiyasida universaliyalarning ahamiyati
DUNYO OKEANLARI
VIRUS VA UNING TASNIFI.
QO’SHIMCHALAR VA UARNING TASNIFI
ANTIVIRUSLAR VA UNING TASNIFI.