logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Umumiy
  4. Extranet electron va mobil tizimlari

Extranet electron va mobil tizimlari

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

275.259765625 KB
Ko'chirib olish
Extranet electron va mobil tizimlari R eja: 1. Extranet haqida Mobil tizimlar haqida tushuncha. Mobil qurilmalar uchun tizimlar. 2. Android arxitekturasi va ilovalar strukturasi tasnifi. Android foydalanuvchi interfeysini yaratish. Android tizimida Layout va View lardan foydalanish. Animatsiya. 3. Mobil ilovalarda ma’lumotlar bazasi. GPS xizmati. Extranet bu - Extranet korporativ ilovasi Internet tarmog'ida ishlaydigan yopiq korporativ portal bo'lib, u yopiq korporativ materiallarni joylashtiradi va vakolatli foydalanuvchilarga kompaniyaning avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimiga kirishni , shuningdek kompaniyaning sheriklari va doimiy mijozlariga bir qator materiallardan foydalanish imkoniyatini beradi. shuningdek, shaxsiy elektron pochta. Agar ekstranet deb tasniflangan tarmoqlar haqida gapiradigan bo'lsak, dastlab ichki tarmoqlarni tashkil qilishni tushunishimiz kerak , bu odatda intranet deb ataladi. Farq nima? Intranet mahalliy tarmoqlar turlaridan biri sifatida faqatgina kompaniyaning yoki korxona xodimlarining ichki oqibatlarga olib keladigan oqibatlarga olib kelishi mumkin bo'lgan tarmoq yoki portal hisoblanadi. Tashqi foydalanuvchilar bunday yopiq resursga yoki hatto umumiy foydalanishdagi hujjatlarga kirish imkoniga ega emas. Farq nima? Intranet mahalliy tarmoqlar turlaridan biri sifatida faqatgina kompaniyaning yoki korxona xodimlarining ichki oqibatlarga olib keladigan oqibatlarga olib kelishi mumkin bo'lgan tarmoq yoki portal hisoblanadi. Tashqi foydalanuvchilar bunday yopiq resursga yoki hatto umumiy foydalanishdagi hujjatlarga kirish imkoniga ega emas. O'z navbatida, extranet cheklangan kirish tarmog'i yoki manba hisoblanadi. Biroq, bu kabi huquqlar tegishli huquqlarga ega bo'lgan holda, kompaniya xodimlariga ham , tashqi foydalanuvchilarga ham ruxsat etiladi. Intranet boshqa kompyuter tarmoqlaridan qo`yidagi bilan farqlanadi. Bir yoki bir necha serverlardan tashkil etilgan tarmoq mijozi undagi elektron hujjat , ma’lumotlar bazasi va fayllardan foydalanish uchun , ularning qaysi serverda qaysi derektoriyada qanday nom bilan saqlanganligini , ularga kirish usul va shartlarini bilishi zarur bo`ladi. Intranet boshqa kompyuter tarmoqlaridan qo`yidagi bilan farqlanadi. Bir yoki bir necha serverlardan tashkil etilgan tarmoq mijozi undagi elektron hujjat, ma’lumotlar bazasi va fayllardan foydalanish uchun, ularning qaysi serverda qaysi derektoriyada qanday nom bilan saqlanganligini, ularga kirish usul va shartlarini bilishi zarur bo`ladi. Mobil tizimlar va ularning rivojlanish tarixi . Mobil tizimlar – bu mobil qurilmalar (smartfonlar, tabletlar va boshqa mobil qurilmalar) ni boshqarish uchun mo‘ljallangan tizimlar hisoblanadi. Mobil tizimlar ikkita asosiy platforma ya’ni “user-facing” dasturiy ta’minot platformasi va qurilmalarni boshqarish uchun mo‘ljallangan quyi sathdagi real-vaqt tizimidan iborat bo‘ladi. Mobil tizim ( mobile OS ) — smartfonlar , planshetlar , PDA yoki boshqa mobil qurilmalar uchun tizim . Garchi noutbuklarni mobil qurilmalar deb tasniflash mumkin bo lsa-da, odatda ularda ishlatiladigan tizimlar mobilʻ hisoblanmaydi, chunki ular dastlab katta statsionar kompyuterlar uchun ishlab chiqilgan bo lib, ular an anaviy ravishda maxsus „mobil“ funksiyalarga ehtiyoj ʻ ʼ sezmagan va ularga ehtiyoj sezmagan. Ushbu farq ikkala gibrid bo lgan ba zi ʻ ʼ yangi tizimlarda xiralashgan Mobil tizimlar shaxsiy kompyuter tizimining funksionalligini mobil va qo lda ishlaydigan qurilmalar: ʻ sensorli ekran, uyali , Bluetooth , Wi-Fi , GPS- navigatsiya, kamera, videokamera, nutqni aniqlash, ovoz yozish moslamasi, musiqa pleyeri, NFC va infraqizil masofadan boshqarish moslamalari bilan birlashtiradi. Android tizimida ishlovchi milliy dasturlar ishlab chiqishning ahamiyati Android (yunoncha so z bo lib, ikki bo g ini — «erkak» va ʻ ʻ ʻ ʻ «o xshash») ʻ — odamsifat robot ma‘nosini ifoda etadi. Balki mana shuning uchun Android tizimi logotipida robot tasvirlangandir. Android tizimining yaratilishi tarixi 2002-yillardan boshlangan. Mana shu davrda Google korporatsiyasi yaratuvchilari E. Rubinning dasturiy ishlanmalari to‘plami bilan qiziqib qoladilar. Dastlab mobil qurilmalar uchun yangi tizimni yaratish loyihasi bilan katta maxfiylik ostida Android Inc. Kompaniyasi shug ullangan, ushbu kompaniyani keyinchalik Google sotibʻ oladi. Android — Linux yadrosiga asoslangan kommunikatorlar, planshetli kompyuterlar, elektron kitoblar, raqamli musiqa uskunalari, qo l soatlari, ʻ netbuklar va smartbuklar uchun portativ (tarmoqli) tizimdir. Keyinchalik Google Open Handset Alliance (OHA) alyansini tashkil qildi, u hozirda ham platformani qo llab-quvvatlash va yanada rivojlantirish bilan shug ullanadi. Android Google ʻ ʻ tomonidan ishlab chiqilgan kutubxona orqali qurilmani boshqaruvchi Java- ilovasini yaratishga imkon beradi. Android Native Development Kit Si va boshqa tillarda yozilgan ilovalarni yaratadi. 2012-yilning uchinchi choragida sotilgan smartfonlarning 75 foizida Android tizimi o rnatilgan. ʻ Android tiziminig ustunliklari:  Ba’zi sharhlovchilar Android qator hollarda veb-syorfing, Google Inc servislari bilan mosligi kabi va boshqa xususiyatlari bilan o z ʻ raqobatchilaridan biri Apple iOS kompaniyasiga qaraganda o zini yaxshi ʻ namoyon qilishini aytadilar. Android, iOS ga nisbatan ochiq platforma hisoblanadi, bu holat unda ko proq funksiyalarni amalga oshirishga imkon ʻ beradi;  iOS va Windows Phone 7 dan farqli ravishda, Androidda fayllarni qabul qilish va uzatishga ham imkon beruvchi Bluetooth oqimini to la amalga ʻ oshirish mavjud. FTP-serverini, tarmoqqa ulanish nuqtasi rejimi (PAN xizmati) va Bluetooth orqali guruhli birinchi darajali tarmoqni (GN xizmati) amalga oshirish mavjud;  Android-apparatlarida, odatda, USB va xotira kartalarini olmasdan turib boshqa uzatish usullari tezlik cheklanishlaridan qat’iy nazar kompyuter fayllarini tezlikda telefonga ko chirishga imkon beruvchi, MicroSDkardrider ʻ mavjud; bundan tashqari, iOS va Windows Phone 7 sinxronlashtirish dasturi (iTunes va Zune), orqali amalga oshirishdan tashqari, biror-bir fayllarni telefonga/telefondan to g ridan-to g ri uzatish mumkin emas, Androidʻ ʻ ʻ ʻ tizimidagi telefonlar esa xotira kartasi fayllar tizimini USB mass storage device («fleshka») kabi uzatish imkoniga ega;  А vvaldan dasturni «tekshirilmagan manbalardan» (misol uchun, xotira kartasidan) o rnatish taqiqlanishiga qaramay, ushbu cheklash apparat ʻ sozlashlarida doimiy vositalar yordamida o chiriladi, bu holat esa internet- ʻ ulanishlarsiz dasturlarni telefonlar va planshetlarga o rnatishga imkon beradi ʻ (misol uchun, Wi-Fi-ulanish nuqtalariga ega bo lmagan va odatda juda ʻ qimmat turadigan mobil internetga pul sarflashni istamaydigan foydalanuvchilar uchun), hamda barcha istaganlarga Android uchun ilovalarni bepul yozish va o z apparatida test sinovlaridan o tkazish imkonini beradi, ʻ ʻ shu bilan birga, iOS va Windows Phone 7 da hatto o z dasturlarini tarqatish ʻ istagi bo lmaganda ham loyihachining qayd etish ro yxatini sotib olishi kerak ʻ ʻ bo lardi; ʻ  Androiddan ARM, MIPS, x86 kabi turli apparatli platformalarda foydalanish mumkin;  Ilovalar boshqa muqobil Google play magazinlari mavjud, misol uchun Amazon dan Appstore for Android, Opera Store, Yandex.Store. Android tizimi uchun telefonlar ishlab chiqarish: Hozirda bir qancha kompaniyalar Android uchun o‘z telefonini sotuvga chiqarmoqda, masalan HTC kompaniyasining Dream, Magic, Droid hamda Motorola kompaniyasining Motorola Droid telefonlaridir. Motorola Droid chiqarilganidan so‘ng birinchi haftadayoq Motorola kompaniyasi 150000 ta telefonni sotishga ulgurdi. Android grafik rejimi va animatsion muhiti qolgan iPhone, Windows mobile sistemalari darajasiga ko‘tarish maqsadida shu sistemalarning dasturiy ta’minotidan Androidda ham yaratila boshlandi. Android tizimi uchun yaratilgan dasturlardagi qo shimchaʻ qulayliklar : Oddiy foydalanuvchi uchun yana ko‘plab dasturiy ta‘minotlar yaratilgan bo‘lib bular sizga bir qator qulayliklar yaratishga xizmat qiladi. Masalan, Quickpedia – Wikipedia bilan ishlash uchun yaratilgan. Bunda dastur Wikipedia sahifasini sizning telefon ekrani hajmiga moslashtirib ko‘rsatadi, siz ko‘rgan maqolaning matnini xotiraga saqlab qo‘yish imkoniyati mavjud. Life360 – sizga qaysidir butun rayon bo‘ylab ma’lumot uzatishga yoki qabul qilishga yordam beradi, dastur ko‘proq tog‘lik hududlarda xatardan ogoh qilishda kerak bo‘ladi masalan siz tog‘lik hududlarni o‘rganuvchi tadqiqotchisiz qishloqni qor bosish xavfini hisoblab chiqib buning 70% aniqligiga ishonch hosil qildingiz shunda dastur orqali butun qishloqdagi fuqarolarning mobil telefoniga ogohlantirish uzatishingiz mumkin. Locale – sizni har daqiqada bezovta qiladigan telefonni nazorat qiluvchi dastur bo‘lib telefoningizni qaysi hududda qanday rejimda bo‘lishini belgilab qo‘yasiz, natijada GPS orqali nazorat qilinayotgan telefoningiz belgilangan hududga kirganda tebranish rejimida ishga tushadigan yoki qo‘ng‘iroq rejimida ishga tushadigan bo‘ladi. Endilikda Android yana bir imkoniyatini taqdim qildi, ya‘ni Microsoft Office 2007 Word, Excel va PowerPointda yaratilgan fayllarini o‘qish va ularni telefoningizning o‘zida yaratishingiz uchun QuickOffice dasturi yaratildi, siz bu dastur bilan bemalol Word, Excel va PowerPointda yaratilgan fayllarni o‘qib ularga o‘zgartirishlar kiritib xotiraga saqlab qo‘yishingiz mumkin. Android tizimida ishlovchi milliy resurslar Hozirgi kunda har bir kishi o z mobil telefoniga ega va biz telefonlarning ʻ rusumlari haqida ko‘p eshitganmiz. Telefonlarning rusumlariga qarab tanlaymiz va narx ham shunga bog‘liq deb o‘ylaymiz. Mobil telefonning narxi bir jihatdan unda ishlayotgan sistemaga ham bog‘liqdir. Telefonimizda ishlayotgan dasturiy ta’minot nafaqat uning narxiga, balki telefonning boshqa xususiyatlari va qulayliklarini ham belgilab beradi. Bugungi kunda mobil tizimlar sohasida qo‘llanilayotgan asosiy dasturiy ta’minotlar Symbian, Windows Mobile, iPhod systemasi, Android, Web OS va yana bir ochiq kodli yosh sistema Samsung Electronics ning kechagina yaratilgan Bada sistemasi. Bugungi kunda juda tez ommalashayotgan, mobil qurilmalar uchun yaratilgan ochiq kodli sistema – Android tizimidir. Android tarixi (Operatsion Sistemaning yaralishi va bosgan yo‘li) 1991-yil Linus Torvalds boshlab bergan erkin va ochiq kodli sistemalar 2007 yilga kelib telefonlarni ham egallay boshladi. Aslida bu qanday boshlangan edi? 2005-yil iyul oyida Google kompaniyasi telefonlarga dastur ishlab berish bilan shug‘ullanadigan Android Inc. nomli kichik kompaniyani sotib oladi. Ushbu Android Inc. kompaniyasining asoschilaridan biri Andy Rubin bugungi kunda Googlening mobil aloqalari bilan shug‘ullanuvchi bo‘limiga rahbarlik qiladi. 2007 yilga kelib Google butun dunyoni hayratga solishga muvoffaq bo‘ladi, ya’ni xuddi shu yili u Symbian, Windows mobile, iPhone sistemalari bilan raqobatlasha oladigan yangi mobil sistemaga asos soldi. Hozirda O zbekistonda ham Android tizimi foydalanuvchilari ko‘payibʻ borayabti, lekin bu foydalanuvchilar uchun Android tizimida ishlovchi, O‘zbek tilidagi milliy dasturlar yetishmovchiligini ko‘rishimiz mumkin. Android tizimi uchun yaratilgan dasturiy qurilmalarning o‘ziga xosligi va xususiyatlari Android dasturiy ta’minotini ishlab chiqishda Googlening Java kutubxonlaridan, mikroprotsessor kodi esa ARM arxitekturasida C dasturlash tilida va uni mashina kodiga o‘girishda GCC kompilyatoridan foydalniladi. Android grafikasi va animatsiya uchun ham ochiq kodli bo‘lgan OpenGL ES biblatekalaridan, ma‘lumotlarni saqlash va boshqarish uchun SQLitedan foydalanilgan. Sistema MP3, MP4, MIDI, OGG, MPEG-4, WAV, formatidagi audio va video fayllarni hamda JPEG, PNG, GIF, BMP farmatli suratlarni qo‘llab quvvatlaydi. Androidning 1.5- versiyasida sizga YouTubega videolarni yuklash va ekranda animatsion rejimda ishlash mumkin edi. 2009-yili 15 sentabrda taqdim qilingan Android 1.6 versida Google dasturiy vositalari qo‘llanilgan bo‘lib, tezkor qidirish maqsadida ekranning yuqorisida ―quick search box joylashtirilgan. Yozishga erinadiganlar uchun esa‖ tovush bilan qidirish texnologiyalari qo‘llanilgan. 2010-yilning Oktabrida Android 2.0 ommaga taqdim qilindi. Bu versiya Telefonning protsessor tezlgini oshirish va telefon protsessorining samarali ishlashini ta‘minladi. Ishlab chiqilgan yangi Androidda kontakt listda endi kontakt nomi bilan birgalikda uning rasmini ham qo‘yishingiz mumkin va siz bu kontaktning ustiga bossangiz alohida qismdan uni joylashgan joyini aniqlashda, Gmail orqali xat yo‘llashda va qo‘ng‘iroq qilishda foydalanishingiz mumkin. Androidda Internetdan foydalanish uchun aynan shu sistema uchun yaratilgan WebKit brauzeridan foydalaniladi, endilikda bu brauzer HTML5ni ham qo‘llab quvvatlaydi. Google sistemani yaratishga yaratdiyu sistemani asosan o‘zining dasturiy vositalari bilan to‘ldira boshladi. Masalan Google Voice tovush xizmatlari uchun, Sky Map yulduzlar xaritasi, Google qidirish xizmati, Google Maps xaritalari va Gmail kabilardir. Android foydalaniladigan dasturiy ta‘minoti Javada yozilgan bo‘lib, yaratatilgan dasturni mashina kodiga o‘girish uchun standart Java Virtual Machinedan emas Android uchun yaratilgan Dilvak Virtual Machinedan foydalaniladi. Android dasturining afzalliklari: - Android tizimida ishlovchi mobil qurilmalar Gmail, Google Docs, Maps va boshqa Google kompaniyasining xizmatlari bilan to‘liq ishlay oladi. - Android market hozirgi kunda eng zo‘r dasturiy ta‘minot Web-saytlaridan hisoblanadi va Android uchun juda ko‘p bepul dasturlar mavjud. - Android kommunikatorlari yordamida xohlagan mobil aloqa operatorini tanlash imkoniyati mavjud. - Android platformasi paydo bo‘lganiga uncha ko‘p vaqt bo‘lmagan bo‘lsa ham, u anchagina ko‘p imkoniyatlarni taqdim etadi va shunga yarasha Androidda ishlaydigan qurilmalarni narxi ham unchalik baland emas. - Android bu to‘liqligicha ochiq tizim hisoblanadi. - Android ko‘p jarayonli tizim, ya‘ni unda bir vaqtning o‘zida bir necha dasturlar ishlash imkoniyati mavjud. - Android qurilmalarini hammasida virtual klaviatura mavjud. Ba‘zi Android qurilmalarida ham virtual, ham haqiqiy klaviatura mavjud bo‘ladi. - Android tizimi faqatgina kommunikatorlarda emas, balki planshet kompyuterlar, netbuklar va boshqa gadjetlarda ham ishlay oladi. Android arxitekturasi va ilovalar strukturasi tasnifi Android tizimining yana bir afzalliklaridan biri shundaki, unda tanlangan obyekt strukturasini dastur orqali realizatsiya qilishda ancha imkoniyatlar mavjud. Dastur strukturasi avtomatlashgan holda tizim tomonidan yaratiladi, dasturlovchi esa dastur tuzish jarayonida dastur obyektlarini mantiqan bog lanishʻ bosqichlarini to g ri tanlay bilishi va modullar orqali uzatilishi kerak bo lgan ʻ ʻ ʻ parametrlarni to g ri tanlab uzata olishi yetarlidir. ʻ ʻ Ma lumotlar yaxlitligi va ishonchliligi ʻ Android tizimida dastur tuzish jarayonida ma lumotlar yaxlitligi va ʻ ishonchligi himoyasini oshirish uchun Eclipse dasturlash muhitini o rnatish ʻ arayonida dasturlar uchun alohida fayl yaratish so raladi va dasturlash muhitida ʻ tuzulgan va tuzulayotgan dasturlar shu faylda saqlab boriladi. Har bir dastur fayli lohida bo lib, bu fayl ham o z navbatida ichidagi saqlanadigan ma lumotlar turiga ʻ ʻ ʻ qarab bir necha, fayllarga bo linadi. ʻ Vizual elementlarni kodda olish va boshqarish Yuqorida ko‘rsatilgan TextView elementi juda muhim xususiyatga ega - id yoki element identifikatori. Ushbu identifikator Java kodidan xml faylida aniqlangan elementga kirish imkonini beradi. Misol uchun, MainActivity sinfiga o‘ting va uning kodini o‘zgartiring: Setcontentview usuli yordamida second_layout faylidan belgilar o‘rnatiladi. Yana bir muhim nuqta - TextView vizual elementini olish. Uning kodida biz Android xususiyatini aniqladik: id, keyin bu id orqali uni olishimiz mumkin. ID-da elementlarni olish uchun Activity klassi findViewById usuliga ega. Bu usul shaklida resurs ID uzatiladi R.id. [id_element]. ushbu usul barcha elementlar uchun asosiy sinf ob'ektini ko‘rish ob'ektini qaytaradi, shuning uchun usulning natijasi TextView turiga olib kelishi kerak. Keyinchalik, biz ushbu element bilan biror narsa qilishimiz mumkin, bu holda uning matnini o‘zgartiramiz. Va eng muhimi, ob'ektni olish setContentView usulida ushbu ingl.element aniqlangan belgilar o‘rnatilgandan so‘ng sodir bo‘ladi. Va agar biz loyihani boshlasak, TextView yangi matnni chiqaradi: Mobil ilova ( inglizcha : Mobile app ) — ma lum bir platformaʼ ( iOS , Android , Windows Phone va boshqalar) uchun ishlab chiqilgan smartfonlar, planshetlar va boshqa mobil qurilmalarda ishlashga mo ljallangan ʻ dastur. Ko pgina mobil ilovalar qurilmaning o zida oldindan ʻ ʻ o rnatiladi yoki ʻ ularni App Store , Google Play va boshqalar kabi onlayn dastur do konlaridan ʻ bepul yoki pullik bilan yuklab olish mumkin. Dastlab, mobil ilovalar elektron pochtani tezda tekshirish uchun ishlatilgan, ammo ularning yuqori talablari boshqa sohalarda ham kengayishiga olib keldi, masalan, mobil telefon va GPS o yinlari, suhbatlashish, video tomosha qilish vaʻ Internetdan foydalanish. Ushbu atama 2007-yildan beri juda mashhur bo lib, 2010-yilda Amerika Dialektik Jamiyati tomonidan „Yil so zlari“ ʻ ʻ ro yxatiga kiritilgan. ʻ Mobil ilovalar bozori bugungi kunda juda rivojlangan va barqaror o sib ʻ bormoqda. Statista prognozlariga ko ra, 2020-yilda mobil ilovalar sanoatining ʻ yillik yalpi daromadi $189 milliarddan oshadi. [3] Ma ’ lumotlar bazasi bu — tartiblangan ma ’ lumotlarni saqlovchi va qayta ishlovchi axborot modeli hisoblanadi . Soddaroq qilib aytganda , bir hil turdagi axborotlarni o ‘ zida saqlovchi va berilgan so ‘ rovlar orqali ularni taqdim etuvchi model . Misol uchun , kitoblar javoni , bu ma ’ lumotlar bazasi hisoblanadi , ya ’ ni bir hil turdagi ( kitoblarni ) ob ’ yektlarni o ‘ zida saqlaydi , yoki bo ‘ lmasa telefon raqamlar yozilgan kitobcha , bu yerda ism , telefon raqam kabi bir hil tipdagi ma ’ lumotlar saqlanadi , bu ham ma ’ lumotlar bazasi . Android ma'lumotlar bazalari bilan mashhur SQLite kutubxonasidan foydalanadi. SQLite ko‘plab maishiy elektron qurilmalar va dasturlarda, jumladan, ba'zi MP3 pleyerlar, iPhone, iPod Touch, Mozilla Firefox va boshqalarda ishlatiladigan juda ishonchli ma'lumotlar bazasi tizimi sifatida o‘zini namoyon qildi. Android ma'lumotlar bazalarini katalogda saqlaydi /data / data / < imyavashegopaketa>/databases qurilmangizdagi (yoki emulyator). Odatiy bo‘lib, barcha ma'lumotlar bazalari xususiy bo‘lib, ularga faqat ularni yaratgan ilovalar kirishi mumkin.Php+MySQL to‘plami bilan tajribaga ega bo‘lganlar juda ko‘p tanish narsalarni topadilar va tezda ishlash tamoyilini tushunadilar. Avvalo, Android-da tayyor SQLiteOpenHelper sinfiga ega ekanligini esdan chiqarmasligingiz kerak. Esingizda bo‘lsin, biz o‘z loyihalarimizda har doim Activity (extends Activity) dan meros bo‘lib qoldik. Ma'lumotlar bazasi bilan ishlashda ham xuddi shunday qilish kerak GPS imkoniyatlari Deyarli har bir zamonaviy smartfonda GPS o‘rnatilgan. GPS yordamida foydalanuvchi quyidagilarni amalga oshirishi mumkin: ma'lum bir marshrutni qurishi va unga amal qilishi, uning joylashgan joyini aniqlashi, boshqa abonentlarning joylashishini aniqlashi (turli xil ilovalar yordamida). Telefon raqami bo‘yicha geolokatsiya ko‘plab ota-onalar uchun qulay xususiyatdir. Global joylashishni aniqlash tizimi (GPS) - yerning orbitasida bir guruh sun'iy yo‘ldoshlar tomonidan amalga oshiriladigan texnik mo‘'jizadir. GPS qabul qiluvchilariga aniq manzil, tezlik va vaqt ma'lumotlarini hisoblash va ko‘rsatish imkonini beruvchi aniq signallarni uzatadi. Sun'iy yo‘ldoshlardan olingan signallarni ushlash orqali GPS qabul qiluvchilar o‘zingizning manzilingizni aniqlab olish uchun trilaterariyaning matematik tamoyilidan foydalana olishadi. Yo‘l xaritalari, qiziqish nuqtalari, topografik ma'lumotlar va boshqa ko‘p narsalar kabi hisoblash kuchi va xotirada saqlanadigan ma'lumotlarning qo‘shilishi bilan GPS qabul qiluvchilar joylashuvni, tezlikni va vaqt ma'lumotlarini foydali formatga aylantira oladi. GPSning ixtirosi va evolyutsiyasi GPS dastlab AQSh Mudofaa vazirligi tomonidan (DOD) harbiy dastur sifatida yaratilgan. Tizim 1980-yillarning boshidan buyon faol bo‘lgan, ammo 90- yillarning oxirlarida tinch aholiga yordam bera boshlagan. Consumer GPS ko‘plab mahsulotlar, xizmatlar va Internet-asosidagi kommunal xizmatlar bilan ko‘p milliard dollarlik sanoatga aylandi. Ko‘pgina texnologiyalar bilan bir qatorda, uning rivojlanishi davom etmoqda; bu haqiqiy zamonaviy mo‘'jizadir, muhandislar cheklovlarini tan olishadi va ularni engish uchun doimo ishlaydi. GPS qobiliyati  GPS butun ob-havo sharoitida, butun dunyoda va butun dunyoda to‘g‘ri ishlaydi.  GPS signallaridan foydalanish uchun abonent to‘lovi yo‘q.  GPS qabul qiluvchilar, odatda, 15 metr ichida aniqlanadi va Wide Area Augmentation System (WAAS) signallarini ishlatadigan yangi modellar uch metr ichida aniq. GPS cheklovlari  GPS signallari zich o‘rmon, kanyon devorlari, osmono‘par binolar, ko‘priklar, devorlar va shunga o‘xshash narsalar orqali bloklanishi mumkin, bu aniq GPS navigatsiya qilishni qiyin yoki imkonsiz qiladi.  Xuddi shunday, GPS ham ichki va er osti bo‘shliqlarda yaxshi ishlamaydi.  Sun'iy yo‘ldosh texnikasi, radio shovqinlari va quyosh bo‘ronlari qopqoq bo‘shliqlariga sabab bo‘lishi mumkin. Xalqaro harakatlar AQShda joylashgan va ishlaydigan GPS - dunyodagi eng keng tarqalgan kosmik yo ‘ ldoshli sun ' iy yo ‘ ldosh navigatsiya tizimi , biroq Rossiya GLONASS sun ' iy yo ‘ ldosh turkumlari global xizmatni taqdim etadi . Ba'zi iste'molchi GPS qurilmalari har ikkala tizimdan ham adolatni yaxshilash va etarli manzil ma'lumotlarini olish ehtimoli oshiradi. GPS haqida qiziqarli ma'lumotlar GPSning ishlashi kundan - kunga foydalanadigan ko ‘ plab odamlar uchun sirdir . Ushbu faktlar sizni ajablantirishi mumkin:  Harbiy GPS ikki frekansdan foydalanadi, fuqarolik faqat bittadan foydalanadi. Bu aniqlikni oshiradi. Ikki tomonlama chastotali GPS qurilmalari tinch aholi uchun mavjud, ammo ularning qiymati va hajmi ularning samarasizligini ta'minlaydi.  AQSh hukumati davom etayotgan, ko‘p milliard dollarlik yaxshilanish va zamonaviylashtirish dasturini amalga oshirib kelmoqda.  AQSh soliq to‘lovchilari dunyodagi GPS xizmatlarini, asosan, Mudofaa vazirligi orqali jamlaydi. 2017 byudjeti 900 million dollar atrofida.  Amerikaning qo‘shma fuqarolik / harbiy organi, fazoviy joylashuvi, navigatsiya va vaqt belgilari bo‘yicha milliy Ijroiya qo‘mitasi GPSni boshqaradi. AQSh Havo kuchlari uni saqlab turishadi va boshqaradi.  2017 yilga kelib, 24 ta GPS yo‘ldoshi Yerni aylantiradi.  GPS har kuni uyali telefonlar, soatlar, kompyuterlar, ob-havo prognozi, energiya etkazib berish, navigatsiya va favqulodda holatlarda yoki falokatga qarshi javob kabi qurilmalar, qulayliklar va xizmatlar uchun juda muhimdir.  Bank-moliya, qurilish, aviatsiya va moliya bozorlariga, qishloq xo‘jaligiga va shunga o‘xshash ko‘plab sohalar GPS-ning aniqligiga tayanadi.  GPS milliy xavfsizlik uchun juda muhimdir. Barcha yangi harbiy texnika GPS-uskunalar bilan jihozlangan.  GPS dunyo bo‘ylab havo, dengiz va avtomobil tashish tizimlarini xabardor qiladi. Adabiyotlar: 1. M.Aripov, M.Muxammadiev. Informatika, informatsion texnologiyalar. Darslik.T.: TDYUI,2005 y. 180 b. 2. Sattorov A. Informatika va axborot texnologiyalari.Darslik. T.:-“O‘qituvchi”,2011 y. 3. R.H. Ayupov, S.Q. Tursunov. Raqamli texnologiyalar. Monografiya, –T.:, TDPU. 2020. 4. “Beginning AndroidTM4 Application Development”, by Wei-Meng Lee, printed at Radha Offset, Delhi in 2013, pages –533.Chapter-1. Getting started with Android programming 5. “AndroidTMApplication Development Cookbook”, by Wei-Meng Lee, printed at Sharda Offset Press, Delhi in 2013, pages –385. 6. http://en.wikipedia.org/wiki/Mobile_operating_system 7. http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_mobile_operating_systems 8. http://en.wikipedia.org/wiki/Android_(operating_system) 9. http://www.tutorialspoint.com/android/android_overview.htm 10. http://www.diffen.com/difference/Android_vs_iOS Glossariy Mobil tizimlarning rivojlanish bosqichlari quyidagicha Y a ratilgan yili Qurilma va OT nomi Tasnifi 1979–1992 Mobil qurilmalar Jarayonlarni boshqarish uchun embedded systems tizimlardan foydalanilgan 1993 Birinchi smartfonlar Touchscreen, e-mail va PDA xususiyatlari mavjud 1996- 2002 Palm OS, Windows CE, Nokia Touchscreen, e-mail, S40 internet xizmatlari va PDA xususiyatlari mavjud 2002 BlackBerry smartfonlari Xavfsizlik protokollari 2005 Nokia, birinchi internet tablet, Maemo OS 2007 Apple IPhone, iOS "mobile phone" va "internet communicator 2007-2008 Android, OHA Birinchi android smartfonlari 2010 Windows Phone OS 2011 MeeGo birinchi Linux mobil tizimi Nokia, Intel va Linux Foundation asosida Nokia N9 da sinalgan Mobil qurilmalarga dasturiy vositalar yaratish uchun platformalar Nomi Dasturlash tili Android Java,qisman C/C+ BlackBerry iOS SDK Java Objective –C, Objective Pascal Java ME Windows Phone (WP) Java Visual C+,Visual C#, Visual Basic Marmalade C/C+ Python Python FireFox HTML5, CSS, OS JavaScript Zamonaviy mobil qurilmalar uchun tizimlarning asosiy funksiyalari  Touchscreen  Cellular  Bluetooth  Wi-Fi  GPS mobile navigation  camera, video camera  speech recognition, voice recorder  music player  near field communication (NFC)  infrared blaster (IR blaster). Androidoperatsion tizimining xususiyatlari Xususiyat i Tasnifi Beautiful UI Android OS basic screen provides a beautiful and intuitive user interface. Connectivit y GSM/EDGE, IDEN, CDMA, EV-DO, UMTS, Bluetooth, Wi-Fi, LTE, NFC and WiMAX. Storage SQLite, a lightweight relational database, is used for data storage purposes. Media support H.263, H.264, MPEG-4 SP, AMR, AMR-WB, AAC, HE-AAC, AAC 5.1, MP3, MIDI, Ogg Vorbis, WAV, JPEG, PNG, GIF, and BMP Messagin g SMS and MMS Web browser Based on the open-source WebKit layout engine, coupled with Chrome's V8 JavaScript engine supporting HTML5 and CSS3. Multi-touch Android has native support for multi- touch which was initially made available in handsets such as the HTC Hero. Multi-tasking User can jump from one task to another and same time various application can run simultaneously. Resizable widgets Widgets are resizable, so users can expand them to show more content or shrink them to save space Multi- Language Supports single direction and bi- directional text. GCM Google Cloud Messaging (GCM) is a service that lets developers send short message data to their users on Android devices, without needing a proprietary sync solution. Wi-Fi Direct A technology that lets apps discover and pair directly, over a high- bandwidth peer-to-peer connection Android Beam A popular NFC-based technology that lets users instantly share, just by touching two NFC-enabled phones together. Mobil qurilmalar uchun dasturiy vositalar  Touchscreen  Cellular  Bluetooth  Wi-Fi  GPS mobile navigation  camera, video camera  speech recognition, voice recorder  music player  near field communication (NFC)  infrared blaster (IR blaster). Hozirgi kunda Android qurilmalarning jahon bozoridagi turlari  Smartphones  Tablets  E-reader devices  Netbooks  MP4 players  Internet TVs

Extranet electron va mobil tizimlari R eja: 1. Extranet haqida Mobil tizimlar haqida tushuncha. Mobil qurilmalar uchun tizimlar. 2. Android arxitekturasi va ilovalar strukturasi tasnifi. Android foydalanuvchi interfeysini yaratish. Android tizimida Layout va View lardan foydalanish. Animatsiya. 3. Mobil ilovalarda ma’lumotlar bazasi. GPS xizmati.

Extranet bu - Extranet korporativ ilovasi Internet tarmog'ida ishlaydigan yopiq korporativ portal bo'lib, u yopiq korporativ materiallarni joylashtiradi va vakolatli foydalanuvchilarga kompaniyaning avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimiga kirishni , shuningdek kompaniyaning sheriklari va doimiy mijozlariga bir qator materiallardan foydalanish imkoniyatini beradi. shuningdek, shaxsiy elektron pochta. Agar ekstranet deb tasniflangan tarmoqlar haqida gapiradigan bo'lsak, dastlab ichki tarmoqlarni tashkil qilishni tushunishimiz kerak , bu odatda intranet deb ataladi. Farq nima? Intranet mahalliy tarmoqlar turlaridan biri sifatida faqatgina kompaniyaning yoki korxona xodimlarining ichki oqibatlarga olib keladigan oqibatlarga olib kelishi mumkin bo'lgan tarmoq yoki portal hisoblanadi. Tashqi foydalanuvchilar bunday yopiq resursga yoki hatto umumiy foydalanishdagi hujjatlarga kirish imkoniga ega emas. Farq nima? Intranet mahalliy tarmoqlar turlaridan biri sifatida faqatgina kompaniyaning yoki korxona xodimlarining ichki oqibatlarga olib keladigan oqibatlarga olib kelishi mumkin bo'lgan tarmoq yoki portal hisoblanadi. Tashqi foydalanuvchilar bunday yopiq resursga yoki hatto umumiy foydalanishdagi hujjatlarga kirish imkoniga ega emas. O'z navbatida, extranet cheklangan kirish tarmog'i yoki manba hisoblanadi. Biroq, bu kabi huquqlar tegishli huquqlarga ega bo'lgan holda, kompaniya xodimlariga ham , tashqi foydalanuvchilarga ham ruxsat etiladi. Intranet boshqa kompyuter tarmoqlaridan qo`yidagi bilan farqlanadi. Bir yoki bir necha serverlardan tashkil etilgan tarmoq mijozi undagi elektron hujjat , ma’lumotlar bazasi va fayllardan foydalanish uchun , ularning qaysi serverda qaysi derektoriyada qanday nom bilan saqlanganligini , ularga kirish usul va shartlarini bilishi zarur bo`ladi. Intranet boshqa kompyuter tarmoqlaridan qo`yidagi bilan farqlanadi. Bir yoki bir necha serverlardan tashkil etilgan tarmoq mijozi undagi elektron hujjat, ma’lumotlar bazasi va fayllardan foydalanish uchun, ularning qaysi serverda

qaysi derektoriyada qanday nom bilan saqlanganligini, ularga kirish usul va shartlarini bilishi zarur bo`ladi. Mobil tizimlar va ularning rivojlanish tarixi . Mobil tizimlar – bu mobil qurilmalar (smartfonlar, tabletlar va boshqa mobil qurilmalar) ni boshqarish uchun mo‘ljallangan tizimlar hisoblanadi. Mobil tizimlar ikkita asosiy platforma ya’ni “user-facing” dasturiy ta’minot platformasi va qurilmalarni boshqarish uchun mo‘ljallangan quyi sathdagi real-vaqt tizimidan iborat bo‘ladi. Mobil tizim ( mobile OS ) — smartfonlar , planshetlar , PDA yoki boshqa mobil qurilmalar uchun tizim . Garchi noutbuklarni mobil qurilmalar deb tasniflash mumkin bo lsa-da, odatda ularda ishlatiladigan tizimlar mobilʻ hisoblanmaydi, chunki ular dastlab katta statsionar kompyuterlar uchun ishlab chiqilgan bo lib, ular an anaviy ravishda maxsus „mobil“ funksiyalarga ehtiyoj ʻ ʼ sezmagan va ularga ehtiyoj sezmagan. Ushbu farq ikkala gibrid bo lgan ba zi ʻ ʼ yangi tizimlarda xiralashgan Mobil tizimlar shaxsiy kompyuter tizimining funksionalligini mobil va qo lda ishlaydigan qurilmalar: ʻ sensorli ekran, uyali , Bluetooth , Wi-Fi , GPS- navigatsiya, kamera, videokamera, nutqni aniqlash, ovoz yozish moslamasi, musiqa pleyeri, NFC va infraqizil masofadan boshqarish moslamalari bilan birlashtiradi. Android tizimida ishlovchi milliy dasturlar ishlab chiqishning ahamiyati Android (yunoncha so z bo lib, ikki bo g ini — «erkak» va ʻ ʻ ʻ ʻ «o xshash») ʻ — odamsifat robot ma‘nosini ifoda etadi. Balki mana shuning uchun Android tizimi logotipida robot tasvirlangandir. Android tizimining yaratilishi tarixi 2002-yillardan boshlangan. Mana shu davrda Google korporatsiyasi yaratuvchilari E. Rubinning dasturiy ishlanmalari to‘plami bilan qiziqib qoladilar. Dastlab mobil qurilmalar uchun

yangi tizimni yaratish loyihasi bilan katta maxfiylik ostida Android Inc. Kompaniyasi shug ullangan, ushbu kompaniyani keyinchalik Google sotibʻ oladi. Android — Linux yadrosiga asoslangan kommunikatorlar, planshetli kompyuterlar, elektron kitoblar, raqamli musiqa uskunalari, qo l soatlari, ʻ netbuklar va smartbuklar uchun portativ (tarmoqli) tizimdir. Keyinchalik Google Open Handset Alliance (OHA) alyansini tashkil qildi, u hozirda ham platformani qo llab-quvvatlash va yanada rivojlantirish bilan shug ullanadi. Android Google ʻ ʻ tomonidan ishlab chiqilgan kutubxona orqali qurilmani boshqaruvchi Java- ilovasini yaratishga imkon beradi. Android Native Development Kit Si va boshqa tillarda yozilgan ilovalarni yaratadi. 2012-yilning uchinchi choragida sotilgan smartfonlarning 75 foizida Android tizimi o rnatilgan. ʻ Android tiziminig ustunliklari:  Ba’zi sharhlovchilar Android qator hollarda veb-syorfing, Google Inc servislari bilan mosligi kabi va boshqa xususiyatlari bilan o z ʻ raqobatchilaridan biri Apple iOS kompaniyasiga qaraganda o zini yaxshi ʻ namoyon qilishini aytadilar. Android, iOS ga nisbatan ochiq platforma hisoblanadi, bu holat unda ko proq funksiyalarni amalga oshirishga imkon ʻ beradi;  iOS va Windows Phone 7 dan farqli ravishda, Androidda fayllarni qabul qilish va uzatishga ham imkon beruvchi Bluetooth oqimini to la amalga ʻ oshirish mavjud. FTP-serverini, tarmoqqa ulanish nuqtasi rejimi (PAN xizmati) va Bluetooth orqali guruhli birinchi darajali tarmoqni (GN xizmati) amalga oshirish mavjud;  Android-apparatlarida, odatda, USB va xotira kartalarini olmasdan turib boshqa uzatish usullari tezlik cheklanishlaridan qat’iy nazar kompyuter fayllarini tezlikda telefonga ko chirishga imkon beruvchi, MicroSDkardrider ʻ

mavjud; bundan tashqari, iOS va Windows Phone 7 sinxronlashtirish dasturi (iTunes va Zune), orqali amalga oshirishdan tashqari, biror-bir fayllarni telefonga/telefondan to g ridan-to g ri uzatish mumkin emas, Androidʻ ʻ ʻ ʻ tizimidagi telefonlar esa xotira kartasi fayllar tizimini USB mass storage device («fleshka») kabi uzatish imkoniga ega;  А vvaldan dasturni «tekshirilmagan manbalardan» (misol uchun, xotira kartasidan) o rnatish taqiqlanishiga qaramay, ushbu cheklash apparat ʻ sozlashlarida doimiy vositalar yordamida o chiriladi, bu holat esa internet- ʻ ulanishlarsiz dasturlarni telefonlar va planshetlarga o rnatishga imkon beradi ʻ (misol uchun, Wi-Fi-ulanish nuqtalariga ega bo lmagan va odatda juda ʻ qimmat turadigan mobil internetga pul sarflashni istamaydigan foydalanuvchilar uchun), hamda barcha istaganlarga Android uchun ilovalarni bepul yozish va o z apparatida test sinovlaridan o tkazish imkonini beradi, ʻ ʻ shu bilan birga, iOS va Windows Phone 7 da hatto o z dasturlarini tarqatish ʻ istagi bo lmaganda ham loyihachining qayd etish ro yxatini sotib olishi kerak ʻ ʻ bo lardi; ʻ  Androiddan ARM, MIPS, x86 kabi turli apparatli platformalarda foydalanish mumkin;  Ilovalar boshqa muqobil Google play magazinlari mavjud, misol uchun Amazon dan Appstore for Android, Opera Store, Yandex.Store. Android tizimi uchun telefonlar ishlab chiqarish: Hozirda bir qancha kompaniyalar Android uchun o‘z telefonini sotuvga chiqarmoqda, masalan HTC kompaniyasining Dream, Magic, Droid hamda Motorola kompaniyasining Motorola Droid telefonlaridir. Motorola Droid chiqarilganidan so‘ng birinchi haftadayoq Motorola kompaniyasi 150000 ta telefonni sotishga ulgurdi. Android grafik rejimi va animatsion muhiti qolgan iPhone, Windows mobile sistemalari darajasiga ko‘tarish maqsadida shu sistemalarning dasturiy ta’minotidan Androidda ham yaratila boshlandi.

O'xshashlar

Mobil texnologiya vositalari va ilovalar yaratish. Mobil ilovalar yaratish muharrirlari. “Mening mobil ilovam” mavzusida loyiha ishi
Elеktron hujjat va electron hujjat almashunuvi
Moodle electron ta’lim tizimi va undan foydalanish
Internetda mavjud electron to'lovlarni xavfsizligini ta'minlash
Zamonaviy telekommunikatsion vositalar va xalqaro kompyuter tarmoqlari. Internet tarmog’i va uning xizmat turlari. WWW, Electron pochta. Qidiruv tizimlari va ulardan foydalanish asoslari.