logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Umumiy
  4. Freym haqida tushuncha

Freym haqida tushuncha

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

151.1435546875 KB
Ko'chirib olish
Reja: Kirish. Freym haqida tushuncha Freymda jadvallar yaratish Freymlar bilan ishlash. Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar Kirish Bizga ma’lumki bir vaqtning o‘zida brauzer oynasiga ikkita HTML hujjatni yuklay olmaymiz. Agar biz ishlatayotgan Web sahifalarimizning barchasida bir xil menyu bandlari mavjud bo‘lsa har safar Web sahifani yuklaganimizda bir xil ma’lumotni qayta-qayta yuklashga to‘g‘ri keladi. Bu ma’lumotlar uncha katta bo‘lmasligi mumkin, lekin uni yuklash ma’lum bir sekundlarni oladi. SHuning uchun Web sahifalarning o‘zgarmaydigan elmentlarini har safar yuklamasdan o‘zgarishsiz qoldirish kerak. Bu muammolarni echish imkoniyatlari bor. Biz bitta oynani bir nechta to‘g‘ri to‘rtburchaklarga bo‘lib ularning har biriga bitta HTML hujjat yuklashimiz mumkin. Bu to‘g‘ri to‘rtburchak sohalarni biz freymlar deb ataymiz. HTML da freymlarning ikki xil ko‘rinishi mavjud bo‘lib bular oddiy va suriluvchi freymlardir. Freymli strukturaga ega bo‘lgan hujjatlar va teglari yordamida yaratiladi. Bu ikki teg orasida hosil qilinayotgan alohida freymlarga oid ma’lumotlar e’lon qilinadi. Alohida freymlar va teglar yordamida yaratiladi. Agar sizning brauzeringiz freymlarni tushunmasa u holda ekranda teglari orasida yozilgan ma’lumot tasvirlanadi. tegining asosiy vazifasi brauzer oynasini bir nechta bo‘laklarga bo‘lish. Buning uchun asosan vertikal va gorizantal bo‘yicha freymlar o‘lchami va soninii ko‘rsatib turuvchi rows va cols parametrlari ishlatiladi. cols parametri brauzer oynasida gorizantal bo‘yicha freymlar soni va o‘lchamini ko‘rsatadi. Parametr qiymati sifatida vergullar bilan ajratilgan freymlar o‘lchamlari ro‘yxati keltiriladi. o‘lchamlar odatdagidek sonlarda yoki protsentlarda beriladi. Jimlik bo‘yicha 100% qiymat ishlatiladi. rows parametri brauzer oynasida vertikal bo‘yicha freymlar soni va o‘lchamini ko‘rsatadi. Parametrga qiymat berish cols parametri bilan bir xil bo‘ladi. Diqqat bilan HTML kodni va uning ekranda chiqargan natijasini tahlil qilish natijasidan Freymlar haqida umumiy ma'lumot. Bizga ma'lumki bir vaqtning o’zida brauzer oynasiga ikkita HTML hujjatni yuklay olmaymiz. Agar biz ishlatayotgan Web sahifalarimizning barchasida bir xil menyu bandlari mavjud bo’lsa har safar Web sahifani yuklaganimizda bir xil ma'lumotni qayta-qayta yuklashga to’g’ri keladi. Bu ma'lumotlar uncha katta bo’lmasligi mumkin, lekin uni yuklash ma'lum bir sekundlarni oladi. Shuning uchun Web sahifalarning o’zgarmaydigan elmentlarini har safar yuklamasdan o’zgarishsiz qoldirish kerak. Bu muammolarni echish imkoniyatlari bor. Biz bitta oynani bir nechta to’g’ri to’rtburchaklarga bo’lib ularning har biriga bitta HTML hujjat yuklashimiz mumkin. Bu to’g’ri to’rtburchak sohalarni biz freymlar deb ataymiz. Demak, “freymlar” br а uzerni kuzatuv oynasini yonma-yon joylashgan bir nechta to’g’ri burchakli sohalarga bo’lish imkonini beradi. Mazkur bo’laklardan har biriga alohida HTML-fayl, ya'ni boshqalardan mustaqil ravishda ko’zdan kechiriluvchi fayllarni yuklash mumkin. Zaruriyat tug’ulganda freymlar orasida o’zaro bog’liqlikni tashkil etish mumkin. O’zaro bog’liqlik tashkil etilganda freymlardan birida sso`lka tanlansa, boshqa freym oynasida kerakli hujjatning yuklanishiga olib keladi. Garchi HTML-hujjatlarda foydalanuvchiga axborot aks ettirilishining turli usullari havola etilsada, axborotni ifodalashning freym tizimi ham o’zining afzalliklariga ega. Quyidagi xollarda aynan freym tizimi qo’l keladi: Bir soxada ishlayotganda boshqa bir soxaga hujjatlarni yuklash orqali boshqarishni tashkil etish zarurati tug’ilganda; Ekranning boshqa hududlarida nima bo’lishidan qat'iy nazar ekranda doimo ko’rinib turishi kerak bo’lgan axborotni ko’zdan kechirish darchasining ma'lum qismiga joylashtirish lozim bo’lganda; Darchaning xar biri mustaqil ravishda ko’rib chiqilishi mumkin bo’lgan yonma- yon bir necha sohalarida joylashtirish qo’lay bo’lgan axborotni taqdim etish zarurati tug’ilganda. Freymlar tizimini tasvirlash uchun <FRAMESET>, <FRAME> yoki <NOFRAME> teglaridan foydalaniladi. Freymlardan tashkil topgan Web-sahifalar <BODY> bo’linmasiga ega bo’lishi mumkin emas. <FRAMESET> va </FRAMESET> konteynerlari xar bir freymni belgilash blokini o’rab turadi. Bunday konteynerning ichida faqat <FRAME> teglari yoki kiritilgan <FRAMESET> teglari mavjud bo’ladi. HTML da freymlarning ikki xil ko’rinishi mavjud bo’lib bular oddiy va suriluvchi freymlardir. Demak, freymli strukturaga ega bo’lgan hujjatlar <frameset> va </frameset> teglari yordamida yaratiladi. Bu ikki teg orasida hosil qilinayotgan alohida freymlarga oid ma'lumotlar e'lon qilinadi. Alohida freymlar <frame> va </frame> teglar yordamida yaratiladi. Agar sizning brauzeringiz freymlarni tushunmasa u holda ekranda <noframes> va </noframes> teglari orasida yozilgan ma'lumot tasvirlanadi. Garchi freymlar tizimi HTML 4.0 da standart bilan mustaxkamlangan bo’lsada, <NOFRAMES> tegi freymlarni qo’llab-quvvatlamaydigan brauzerlar yordamida ko’zdan kechirishda asqotadi. Demak, freymlarga bog’lanmagan brauzerlar uchun <NOFRAMES> va </NOFRAMES> teglari juftligidan foydalaniladi. Masalan: <NOFRAMES> butun HTML-hujjat </NOFRAMES> Mazkur teglar orasiga joylashtirilgan barcha ma'lumotlar freymlarni qo’llab- quvvatlash imkoniyatiga ega bo’lmagan brauzerlar yordamida aks ettiriladi. Freymlarga bog’langan brauzerlar esa <NOFRAMES> va </NOFRAMES> orasidagi barcha axborotga bog’liq emas. <FRAMESET> tegi freymlarni belgilaydi. <frameset> tegining asosiy vazifasi brauzer oynasini bir nechta bo’laklarga bo’lish. Buning uchun asosan vertikal va gorizantal bo’yicha freymlar o’lchami va soninii ko’rsatib turuvchi ishlatiladi. cols parametri brauzer oynasida gorizantal bo’yicha freymlar soni va o’lchamini ko’rsatadi. Parametr qiymati sifatida vergullar bilan ajratilgan freymlar o’lchamlari ro’yxati keltiriladi. O’lchamlar odatdagidek sonlarda yoki protsentlarda beriladi. Jimlik bo’yicha 100% qiymat ishlatiladi. rows parametri brauzer oynasida vertikal bo’yicha freymlar soni va o’lchamini ko’rsatadi. Parametrga qiymat berish cols parametri bilan bir xil bo’ladi. <FRAMESET> tegining atributlari: ROWS, COLS. Ushbu parametrlar qiymatlari piksellarda, foizlarda yoki nisbiy birliklarda berilishi mumkin. Qator yoki ustunlar soni mos ro’yxatdagi qiymatlar soni bilan aniqlanadi. Masalan: <FRAMESET ROWS = “100, 240, 140”> - uchta freymdan iborat to’plamni belgilaydi. Qiymatlar piksellarda berilgan. Birinchi freym 100 piksel, ikkinchisi 240 piksel va nihoyat so’nggi freym 140 piksel balandlikka ega. <FRAMESET ROWS = “25%, 50%, 25%”> - ekranning maqbul balandligidan yuqori qatorning qiymati 25 foiz, o’rta qatorniki 50 foiz, quyi qatorniki 25 foiz ekanligini bildiradi. <FRAMESET COLS = “*, 2*, 3*”> - qiymatlar nisbiy birliklarda. “Yulduzcha” – “*” fazoni proportsional taqsimlash uchun ishlatiladi. Har bir yulduzcha butunning bir qismini bildiradi. Hisoblab topish uchun yulduzchalar oldidagi sonlarni qo’shish va hosil bo’lgan sondan kasrning maxraji sifatida foydalaniladi. Yuqoridagi misolda birinchi ustun darcha umumiy kengligining 1/6, ikkinchi ustun 2/6, uchinchi ustun 3/6 qismini egallaydi. <FRAMESET COLS = “100, 25%, *, 2*”>. <FRAME> tegi alohida fayllarni belgilaydi, bu teg <FRAMESET> va </FRAMESET> teglari juftligining ichida joylashishi lozim. Masalan: <FRAMESET ROWS = “*, 2*”> <FRAME> </FRAME> </FRAMESET> <FRAMESET> tegi berilganida qancha alohida freymlar belgilangan bo’lsa, shuncha freym teglarini yozish lozim. Yuqorida keltirilgan parametrlar ishlatilgan misollarni ko’rib chiqamiz. Misol 1. <html> <head> <title>Freymlar </title> </head> <frameset cols="150,*"> <frame src="1.html"> <frame src="2.html"> <frame src="3.html" > <noframes><p>Afsuski sizning brauzeringiz freymlarni tushunmaydi. Brauzerning yangi versiyalaridan foydalaning </p> </noframes> </frameset> </html> Rasm 1. Diqqat bilan HTML kodni va uning ekranda chiqargan natijasini tahlil qilish natijasidan ko’rinadiki, bu erda <body> va </body> teglari ishlatilmagan. Bu teglar orasida ekranda hosil qilinishi kerak bo’lgan barcha asosiy ma'lumotlar yoziladi, <frameset> tegi bo’lsa brauzerga oynani freymlarga ajratish haqida ma'lumot beradi. Yuqoridagi misolda biz cols parametrini ikkita qiymati bilan ishlatdik. Bu qiymatda birinchi freym uchun 150 piksel joy ikkinchi freym uchun esa qolgan joyning hammasi ishlatilishi ko’rsatilgan. Misolda ko’rganimizdek <frame> teglari har bir freymni alohida e'lon qiladi va ularning xossalarini ko’rsatadi. Misolimizda biz qiymat sifatida html hujjatning manzilini qabul qiluvchi src parametrini ishlatdik. Bundan tashqari biz <noframes> va </noframes> teglaridan ham foydalandik. Bu teglar orasida yozilgan ma'lumot brauzer tomonidan freym texnologiyasi tushunilmagan holatda ekranda paydo bo’ladi. Berilgan o’lchamda bo’lingan freymlar chegarasini foydalanuchi tomonidan o’zgartirish imkoniyati mavjud. Buning uchun splitter deb nomlanuvchi chegara chizig’idan sichqoncha ko’rsatkichi bilan ushlab surish kifoya. Asosiy brauzer oynasini bitta ustunda joylashgan ikkita freym va qolgan joyni egallovchi uchinchi freym ko’rinishida bo’lishimiz uchun quyidagi html kodni yozishimiz kerak. Misol 2. <html> <head><title>uchta freym</title></head> <frameset cols="20%,*"> <frameset rows="*,*"> <frame src="1.html"> <frame src="2.html"> </frameset> <frame src="3.html"> </frameset> </html> Rasm 2. Frame tegi va uning parametrlari (atributlari). NAME PAME SRC FRAMEBORDER=YES/NO (Faqat IE lar uchun) MARGINWIDTH MARGINHEIGHT NORESIZE SCROLLING <frame> tegi alohida freymlar xossalarini o’rnatish uchun ishlatiladi. Endi biz <frame> tegida ishlatiladigan parametrlar (atributlar) bilan tanishib chiqamiz. name parametri freymning nomini ko’rsatishda ishlatiladi, buni id parametri bilan almashtirmaslik kerak. NAME parametri berilgan freymga gipermurojaat sifatida ishlatish mumkin bo’lgan freymning nomini belgilaydi. Masalan: <FRAME SRC=“sample.html” NAME=“frame1”> frame1 deb nomlangan ushbu freymga gipermurojaat qilinishi mumkin. Masalan: <A HREF=“other.html” TARGET=“frame1”> frame1 </A> freymiga other.html faylini yuklash uchun shu erga sichqoncha kursori bosiladi. pame parametri yordamida berilgan nom o’zak freymdan tashqarida joylashgan boshqa bir hujjatni yuklaganda teglarda gipermurojaat sifatida ishlatiladi. src parametri freymda tasvirlanishi kerak bo’lgan HTML hujjatning URL manzilini berishda ishlatiladi. Odatda bunday manzil sifatida asosiy hujjat qaysi katalogda bo’lsa, usha erda joylashgan HTML - faylning nomidan foydalaniladi. Masalan: <FRAMESET SRC=“sample.html”> Zero, freymni tasvirlashda berilgan HTML fayl to’liq HTML hujjat bo’lishi kerak, ya'ni u HTML, HEAD, BODY va boshqalarga ega bo’lishi lozim. Agar freymdan tasvirni aks ettirishda foydalanilsa, unda: <FRAME SRC=“http://www.bhv.ru/exampl.gif”> frameborder parametri freym chegara hoshiyalarining bo’lish yoki bo’lmasligini ko’rsatadi. Parametr qiymati 0 yoki 1 sonlari bo’lishi mumkin. Jimlik bo’yicha parametr 1 qiymat qabul qiladi va freym chegara hoshiyasi ko’rinuvchi bo’ladi. Agar qiymat 0 freym chegarasi hoshiyasi ko’rinmaydi MARGINWIDTH va MARGINHEIGHT parametrlari (atributlari) MARGINWIDTH va MARGINHEIGHT atributi freym xoshiya (chegara) kengligini belgilaydi. Atributlar qiymatlari piksellarda beriladi. Masalan: <FRAME MARGINWIDTH = “5” MARGINHEIGHT = “7”> Bu erda freym yuqori va pastda 5 piksel, o’ng va chap tomonlaridan esa 7 piksel chegaraga ega. Ishlatilishi mumkin bo’lgan eng kichik qiymat 1 pikseldir. Demak, marginwidth parametri freymning gorizontal bo’yicha o’lchamini piksellarda beradi. marginheight parametri freymning vertikal bo’yicha o’lchamini piksellarda beradi. noresize parametri freym o’lchamlarining o’zgarmasligini ta'minlaydi. Ya`ni, NORESIZE parametri (atributi) foydalanuvchi tomonidan freym o’lchami o’zgartirilishining oldini olishda ishlatiladi. Agar biz bu parametrni qo’llasak foydalanuvchi tomonidan freym chegaralarini o’zgartirish imkoni bo’lmaydi. Bu parametrda qiymat yo’q. Masalan: <FRAME NORESIZE> Tabiiyki NORESIZE atributining bitta freymga nisbatan qo’llanilishi boshqa freymlar o’lchami o’zgartirilishining ham oldi olinishiga sabab bo’ladi scrolling parametri foydalanuvchiga freymdagi o’tkazish yo’lakchasi (lineyka prokrutki)ni boshqarish imkonini beradi. Uning sintaksisi: <FRAME SCROLLING= “YES/ NO/ AVTO”> ko’rinishga ega. Qiymat sifatida quyidagi auto, yes, no kalit so’zlaridan bittasini qabul qiladi. Jimlik bo’yicha auto qiymati qabul qilingan bo’ladi, bu esa freymdagi ma'lumotlar tasvirlanish sohasiga joylashmagan vaqtda utkazish yulakchasi paydo bo’lishini bildiradi. yes qiymati esa freymdagi ma'lumot tasvirlanish sohasiga sig’ishi yoki sig’masligidan qat'iy nazar o’tkazish yo’lakchasi doimo chiqib turishini bildiradi. no qiymati esa freymda o’tkazish yo’lakchasining chiqishini umuman taqiqlaydi. Biz yuqoridagi misollarimizda freymlar brauzer oynasini alohida bo’laklarga to’liq bo’lganini ko’rdik. Lekin freymlarning shunday turi ham mavjudki, ularni HTML hujjatga xuddi grafik tasvir joylashtirganday joylashtirish mumkin. Bunday turdagi freymlarni HTML hujjatga joylash uchun <iframe> tegi ishlatiladi. Grafik ob'ekt joylashtirish tegidan farqli ravishda bu teg o’zining yopiluvchi </iframe> tegiga ega. Misol 3. <html> <head> <title>Freymlar </title> </head> <body> <p>Matn va <iframe src=“3.htm”></iframe>freym</p> </body> </html> Rasm 3. Freymlar orasidagi o’zaro ta'sir Freymlar bilan ishlayotganda foydalanuvchi uchun qo’lay bo’lgan hujjat yuklash sxemasini yaratish mumkin. Freymlar orasidagi o’zaro aloqa hujjatlarni boshqa freymdagi buyruqlar yordamida aynan tanlangan freymga yuklash imkonini berishidadir. Bu maqsadda <A> tegining TARGET atributidan foydalaniladi. TARGET atributi ushbu gipermurojaat ko’rsatayotgan hujjat yuklanuvchi freym yoki brauzer oynasi nomini belgilaydi. O’zgartirilmagan holda ushbu parametr yo’q bo’lganda hujjat joriy freym yoki oynada yuklanadi. Freym nomi sifatida mavjud darcha yoki freym nomi berilishi yoki bo’lmasa yangi oyna ochish uchun yangi nom berilishi mumkin. 4 ta zaxiradagi nomlar bor. Ular: _blank, _self, _top, _parent. Bulardan tashqari “_” belgisi bilan boshlanuvchi har qanday nomdan foydalanish maqsadga muvofiq emas. TARGET=“_blank” – hujjatning yangi oynaga yuklanishini ta'minlaydi. Bu oyna nomga ega bo’lmasligi tufayli unga boshqa hujjatni yuklashning iloji bo’lmaydi. TARGET=“_self” dan foydalanilganda hujjat joriy freymga yuklanadi. TARGET=“_top” hujjatning butun darchaga yuklanishiga sabab bo’ladi. TARGET=“_parent” hujjatning joriy freymning freym-ota-onasi tomonidan egallangan sohasiga yuklanishiga olib keladi. Tarkibi “A” freymiga yuklangan frame_a.html faylining bittagina test.html fayliga TARGET parametrining turli qiymatlariga ega 6 ta gipermurojaat mavjud Brauser oynasidagi mustaqil to'g'ri to'rtburchak shaklidagi maydon bo'lib, u o'z ichiga boshqa alohida mustaqil HTML hujjatlarni birlashtira oladi. HTMl bo'yicha o'quv qo'llanmaning ushbu bo'limida siz har bir darchasida (oynasi) alohida mustaqqil HTML hujjatlarni ochish imkonini beruvchi freymlarnituzish usullari bilan tanishib chiqasiz. Freymlar brauserdagi yangi oyna emas, balki bu alohida oyna yoki ramka bo'lib, u brauserning ocxilib turgan oynasi ichida aks ettiriladi. Bu bo'limda, bir freymdan ikkinchi freymlarni bir-biriha havolalar yordamida bog'lash usullarini tahlil qilinadi. Freymlar - tuzish Ushbu freymlar qo'llanilgan sahifaning umumiy tuzilishini ko'rib chiqsak : <FRAMESET> - freymlar tuzilishini belgilovchi ochuvchi teg (freymset) <FRAME> - brinchi freym <FRAME> - ikkinchi freym </FRAMESET> - freymsetni yopuvchi teg Shemada ko'rinib turganidek, har gal <FRAMESET> tegi yordamida freymlar tuzilishini belgilash lozim. Shundan so'ng bevosita freymlar <FRAME> tegiga n avbat keladi. Ohirgi navbatda </FRAMESET> freymset yopuvchi teg yoziladi. Hozircha bu oddiy sxemani eslab qoling. Murakkab freymlar qo'llanilgan sahifalar haqida ushbu bo'limda keyinroq ma'lumot beriladi. Freymlar - oddiy misol Hullas, freymlar bilan ko'rsatilgan oddiy misolni kurib chiqamiz. Ishni boshlashdan oldin, oddiy HTML formatida ikkita hujjat yarating. Birinchi hujjatga "Freym-1" ikkinchisiga esa "Freym-2" deb yozing va ularni frem1.html и frem2.html deb nomlang. Bu ikkita fayllar bizning misolimizda ikki freymlar uchun asosiy manba bo'lib hizmat qiladi.Endi esa HTML formatida keyingi hujjatni yarating. <HTML> <HEAD> <TITLE>freymlar</TITLE> </HEAD> <FRAMESET COLS=200,*> <FRAME NAME=left SRC=frame1.html> <FRAME NAME=right SRC=frame2.html> </FRAMESET> <NOFRAMES> Sizning brouzeringiz freymlarni tushunmaydi. </NOFRAMES> </HTML> Demak siz ham uzingizning birinchi sahifangizni freymlar yordamida yaratingiz. Endi shu yaratgan sahifangizni frameset.html deb nomlab oldin yaratilgan frame1.html va frame2.html fayllar turgan papkada saqlang va frameset.html faylini o'z brouzeringizda oching. Va sizda quyidagi natija hosil bulishi kerak. Kurib turganingizdek SRC ulchami <FRAME> tegi HTML formatidagi hujjatga yo'l ko'rsatyapti va siz ushbu freymda yuklashingiz kerak bo'ladi. Birinchi navbatda, e’tibor bergan bulsangiz HTML formatidagi freymlar tizimidagi sahifada <BODY> tegi mavjud emas. Bu esa juda muhimdir. Agar siz <BODY> tegini ishlatsangiz u holda hamma <FRAMESET> и <FRAME> teglari brouzeringiz tomonidan o'chiriladi. Ikkinchi eslatma esa <NOFRAMES> tegiga taalluqlidir. U shunday holatga mo'ljallangan-ki, bu holatda sizning brouzeringiz freymlarni qo'llab- quvvatlamaydi. Bu holatda <NOFRAMES> tegidan keyingi barcha ma'lumotlar ko'rsatiladi. Bizning misolimizda esa quyidagi yozuv"Sizning brouzeringiz freymlarni qo'llab-quvvatlamaydi " Freymlar - oddiy freym Bizning misolimizda <FRAMESET> va <FRAME> teglarini biz oddiy o'lchamlarda ishlatgan edik. Endigi navbatda biz freymlar yordamida o'z sahifamizda nimalarni o'zgartira olishimizni ko'rib chiqaylik. frameset.html sahifasini baruzerda yoki HTML teglarni tahrirlovchi dasturda oching. Foydalanuvchi sizning fraymlaringizni ulchamlarini o'zgartira olmaydigan qilishingiz mumkin. Siz hozir freym chegaralariga sichqoncha ko'rsatgichini belgilab uning o'lchamlarini hohlagan tarzda o'zgartirishingiz mumkin. NORESIZE <FRAME> tegining parametr ushbu freymni o'zgarib bo'lmasligini anglatadi. Misol: <FRAME NAME=left SRC=frame1.html NORESIZE> <FRAME NAME=right SRC=frame2.html NORESIZE> Keyingi holatlarda, agar siz freymlar orasidagi chegaralardan voz kechmoqchi bo'lsangiz u holda siz <FRAMESET> tegining quyidagi o'lchamini ishlatishingiz zarur. BORDER <FRAMESET> tegining o'lchami freymlar chegaralari orasidagi masofani piksellarda ifodalaydi. Freym orasidagi chegarani umuman bo'lmasligi uchun shu o'lchamni nolga tenglashtiramiz Misol: <FRAMESET COLS=200,* BORDER=0> <FRAME> tegining yana bir muhim ulchami SCROLLING <FRAME> tegining bu parametri mavjud freymda sahifalash chizig'ini mavjudligi yoki mavjud emasligini belgilaydi. Bu parametrning yes, no va auto belgilari bu freymda sahifalash chizig’ini borligini, yo'qligini va agar kerak bo'lsa ishlatilishini ko'rsatadi. Misol: <FRAME NAME=left SRC=frame1.html NORESIZE SCROLLING=auto> <FRAME NAME=right SRC=frame2.html NORESIZE SCROLLING=yes> <FRAMESET> tegining quyidagi ikkita o'lchamlarini siz bilishingiz zarur,COLS va ROWS ularning bagaradigan ishi freymlar orasidagi vertikal va gorizontal ajratilganligini ko'rsatadi. COLS <FRAMESET> tegining bu parametri gorizontal freymlarning chapdan o'ngga tuzilishuni ko'rsatadi. O'lchami raqamlar bilan beriladi. Bu freymlarning kengligi piksellarda yoki foizlarda beriladi va bir- biridan tinish belgisi bilan agratiladi. '*' simvol shuni ko'rsatadiki, qolgan umimiy maydon shu freymga ajratilishini anglatadi. Misol: <FRAMESET COLS=200,*,100> Bu misolda uchta freym mavjud bo'lib, birinchisi-200 piksel, ohirgisi -100 piksell, ikkinchisi(o'rtadagi freym)-qolgan maydonning hammasi shu freym uchun ajratilgan <FRAMESET COLS=20%,100,50,*> Bu misolda esa to'rtta freym bo;lib, birinchisi maydonning 20%ni, ikkinchisi-100 pikselli, uchunchisi-50 pikselli, to'rtinchisi esa qolgan maydonni tashkil etadi. ROWS <FRAMESET> tegining bu parametri freymlarning vertikal tepadan pastga bo';lgan tuzilishuni ko'rsatadi. O'lchami raqamlar bilan beriladi. Bu freymlarning balandligi piksellarda yoki foizlarda beriladi va bir- biridan tinish belgisi bilan ajratiladi. '*' simvol shuni ko'rsatadiki u umumiy qolgan maydonni shu freymga agratilishini anglatadi. Misol: <FRAMESET ROWS=50%,50%> Balandligi ekranning 50% tashkil qiluvchi ikkita freym. Anglash qiyin emaski, bu ifodani ROWS parametrida, simbol orqali quyidagicha yozish mumkin 50%,* Freymlar murakkab freymlar tuzish Ushbu bo'limning boshida siz tanishib chiqqan, freymlar ishlatilgan sahifaga yana bir bor murojaat qilsak. Berilgan sahifada uchta freym bo'lib, bu freymlar tarkibida gorizontal hamda vertikal holatdagi freymlar mavjud. Bu sahifani yaratish uchun biz nima qilishimiz kerak ? Demak hammasini bir boshdan boshlaymiz. Murakkab tarkibli freymlarni yaratishimiz uchun, biz jadvallarni qanday yul bilan yaratgan bulsak shu yul bilan yaratishimiz qulayroqdir. Oq qogozga fraymlar tuzilishi andozasini chizib oling va shu fraymlarni raqamlab chiqing. Bizning misolimizda fraymlar tuzilishi quyidagicha bo’ladi: 1 2 3 Fraymlarni quyidagicha raqamlaymiz chapda o’ngga, tepadan pastga qarab. Endigi navbatni yangi sahifani yaratishga bersak. Bizning misolimizda yolgiz <FRAMESET> tegi orqali fraymlar strukturasini belgila olmaysiz, nega deganda bir <FRAMESET> tegida fraymlarni birgalikda gorizontal(COLS) va vertikal(ROWS) joylashtirish iloji yuq. Gap shundaki bir nechta <FRAMESET> teglarni quyidagicha ishlatiladi. <HTML> <HEAD> <TITLE>freymlar</TITLE> </HEAD> <FRAMESET COLS=150,* BORDER=0> <FRAME SRC=left.html SCROLLING=yes NORESIZE> <FRAMESET ROWS=70,* BORDER=0> <FRAME SRC=top.html SCROLLING=auto NAME=top NORESIZE> <FRAME SRC=content.html SCROLLING=yes NAME=content NORESIZE> </FRAMESET> </FRAMESET> <NOFRAMES> Sizning brauzeringiz bu fraymlarni qullab quvvatlamaydi. </NOFRAMES> </HTML> Hullas birinch <FRAMESET> tegi qupol qilib aytganda ekranni ikkita fraymga , ya’ni ung va chap fraymlarga agratadi. Ikkinchi <FRAMESET> tegi esa ung qisim (ung fraym) ni yana ikkita tepa va past fraymga agratadi. Ketma-ketlik tartibi HTML farmatida oldin kursatib utilganidek bulishi shart. Birinchi navbatda birinch <FRAMESET> tegi. Keyin birinchi fraym(ung fraym). Undan keyin ikkinchi fraym kelishi kerak edi , ammo biz ikkinchi <FRAMESET> tegi yordamida uni yana ikkiga bo'ldik, ya’ni biz ikkinchi fraym (chap fraym)ga yana ikkita fraymni vertikal holda (ROWS=70,*) joylashtirgan bulamiz. Keyin ikkita fraym keladi va ikkala <FRAMESET> teglari yopiladi. Mana endi natija quyidagicha buladi, ya’ni chap fraymda left.html, ung tomondagi fraymning yuqori qismida top.html va quyi qismida content.html fraymlar yuklanadi. Freymlar - havolalar tuzish Belgilanga maxsus freymda HTML hujjatni ocxilishi uchun havolani qanday tuzish lozim? bu juda ham oson. Buning uchun, freym ishlatiladigan sahifa yaratilganda, freym nomini berib o'tish lozim. NAME <FRAME> tegining bu parametri maskur freym nomini belgilaydi. Freym nomlari, ushbu freymga boshqa freymdan havola tuzish uchun qo'llaniladi. Buzning misolimizda quyidagi kodlar qo'llanilgan: <FRAMESET COLS=150,* BORDER=0> <FRAME SRC=left.html NAME=left SCROLLING=yes NORESIZE> <FRAMESET ROWS=70,* BORDER=0> <FRAME SRC=top.html NAME=top SCROLLING=auto NORESIZE> <FRAME SRC=content.html NAME=content SCROLLING=yes> </FRAMESET> </FRAMESET> Natijada quyidagi nomlardagi freymlar vjudga keladi left, top va content. Endi,chap freymdagi havoladan asosiy freymda hujjatni ocxilishi uchun <A> tegining TARGET parametrini content teng qilib belgilash lozim, ya’ni: <A HREF=1.html TARGET=content>1-Punkt </A> Agarda ko’rgan bo’lsangiz ba’zi bir internet sahifalarda tepasidagi bir qism oyna o’zgarmas shakilda ko’rsatib turadi, yoki esa yon tarafdagilar, agarda qandaydir linkni bossangiz unda sizga ekranning o’ng tarafiga kerakli ma’lumotni ochib beradi. Bu sahifa FRAME orqali tuzilgandir. Misol: (main.htm) <HTML> <HEAD> <TITLE>Framelar misoli</TITLE> </HEAD> <FRAMESET COLS="30 %, *"> <FRAME SRC="leftframe.htm"> <FRAME SRC="rightframe.htm"> </FRAMESET> </HTML> (leftframe.htm) <HTML> <BODY> <H2>bu bizning chap oynamiz</H2> </BODY> </HTML> (rightframe.htm) <HTML> <BODY> <H1>bu bizning o’ng oynamiz</H1> </BODY> </HTML> Bu yerda biz, <FRAMESET> tegini ichiga olgan holda <FRAME> tegini ishlatdik. Bu har doim shunday bo’lishi kerak. COLS - bu yerda siz kolonkalar qanday oynani bo’lib olishini berasiz. Bizning misolda 30% oynani chap tarafdagi frame oladi, qolgan qismini esa o’ng taraf. Bizning bir oynamiz uch HTM file’lardan iboratdir, birinchisi asosiy oynamiz, u ikki leftframe va rightframe file’larini yuklaydi. Endi keling chap tarafimizga bitta link qo’yaylik va yengi sahifani shu link’ga bosganda o’ng tarafda ochsin: Misol: Misol: (main.htm) <HTML> <HEAD> <TITLE>Framelar misoli</TITLE> </HEAD> <FRAMESET COLS="30 %, *"> <FRAME SRC="leftframe.htm" > <FRAME SRC="rightframe.htm" NAME=ik_oyna > </FRAMESET> </HTML> (leftframe.htm) <HTML> <BODY> <H2>bu bizning chap oynamiz</H2> <A HREF=ikkinchi.htm target=ik_oyna>Ikkinchi oynaga yangi oynani ochish</A> </BODY> </HTML> (rightframe.htm) <HTML> <BODY> <H1>bu bizning o’ng oynamiz</H1> </BODY> </HTML> (ikkinchi.htm) <HTML> <BODY> <H1>Ikkinchi oynamiz ham ocxildi</H1> </BODY> </HTML> Va agarda chap oynadagi linkni bossak unda bizning o’ng oynamizga ikkinchi.htm sahifasi ochiladi. <NOFRAME> tegi agarda sizning Web Browseringiz FRAME tegini ishlatmaydigan bo’lsa unda shu tegning orasidagi ma’lumot ekranga chiqadi. Endi agarda yana ham mukammalroq bir misolni ko’rib chiqmoqchi bo’lsak unda quyidagi misolni qarang va o’zingiz mulohaza qilib ko’ring. Misol <HTML> <FRAMESET ROWS="*,*"> <NOFRAMES> <H1>Web Browser FRAME tegini ko’rsatmas ekan</H1> </NOFRAMES> <FRAMESET COLS="70%,30%"> <FRAME SRC="link1.htm"> <FRAME SRC="link2.htm"> </FRAMESET> <FRAMESET COLS="40%,40%,*"> <FRAME SRC="link3.htm"> <FRAME SRC="link4.htm"> <FRAME SRC="link5.htm"> </FRAMESET> </FRAMESET> </HTML> Va link1.htm link2.htm, link3.htm, link4.htm, link5.htm file’larini o’zingiz hohlagan shakilda yarating. Va ishlatib ko’ring. Ekraningiz shu kabi ko’rinishi kerakdir Xulosa Freymli strukturaga ega bo’lgan hujjatlar va teglari yordamida yaratiladi. Bu ikki teg orasida hosil qilinayotgan alohida freymlarga oid ma’lumotlar e’lon qilinadi. Alohida freymlar va teglar yordamida yaratiladi. Agar sizning brauzeringiz freymlarni tushunmasa u holda ekranda teglari orasida yozilgan ma’lumot tasvirlanadi. tegining asosiy vazifasi brauzer oynasini bir nechta bo’laklarga bo’lish. Buning uchun asosan vertikal va gorizantal bo’yicha freymlar o’lchami va sonini ko’rsatib turuvchi rows va cols parametrlari ishlatiladi. Foydalanilgan adabiyotlar 1. X.D.Yuldashev. Kompyuter grafikasi. O'quv qo'llanma. - Т .: «Tafakkur», 2020, 310 bet. 2. Yuldashev. X.D. 3ds max dasturining imkoniyatlari. Андижон машинасоз-лик институти "МАШИНАСОЗЛИК" илмий хабарномаси 2019, №1 (13). 56-63 бет. Андижон - 2019 й.

Reja: Kirish. Freym haqida tushuncha Freymda jadvallar yaratish Freymlar bilan ishlash. Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish Bizga ma’lumki bir vaqtning o‘zida brauzer oynasiga ikkita HTML hujjatni yuklay olmaymiz. Agar biz ishlatayotgan Web sahifalarimizning barchasida bir xil menyu bandlari mavjud bo‘lsa har safar Web sahifani yuklaganimizda bir xil ma’lumotni qayta-qayta yuklashga to‘g‘ri keladi. Bu ma’lumotlar uncha katta bo‘lmasligi mumkin, lekin uni yuklash ma’lum bir sekundlarni oladi. SHuning uchun Web sahifalarning o‘zgarmaydigan elmentlarini har safar yuklamasdan o‘zgarishsiz qoldirish kerak. Bu muammolarni echish imkoniyatlari bor. Biz bitta oynani bir nechta to‘g‘ri to‘rtburchaklarga bo‘lib ularning har biriga bitta HTML hujjat yuklashimiz mumkin. Bu to‘g‘ri to‘rtburchak sohalarni biz freymlar deb ataymiz. HTML da freymlarning ikki xil ko‘rinishi mavjud bo‘lib bular oddiy va suriluvchi freymlardir. Freymli strukturaga ega bo‘lgan hujjatlar va teglari yordamida yaratiladi. Bu ikki teg orasida hosil qilinayotgan alohida freymlarga oid ma’lumotlar e’lon qilinadi. Alohida freymlar va teglar yordamida yaratiladi. Agar sizning brauzeringiz freymlarni tushunmasa u holda ekranda teglari orasida yozilgan ma’lumot tasvirlanadi. tegining asosiy vazifasi brauzer oynasini bir nechta bo‘laklarga bo‘lish. Buning uchun asosan vertikal va gorizantal bo‘yicha freymlar o‘lchami va soninii ko‘rsatib turuvchi rows va cols parametrlari ishlatiladi. cols parametri brauzer oynasida gorizantal bo‘yicha freymlar soni va o‘lchamini ko‘rsatadi. Parametr qiymati sifatida vergullar bilan ajratilgan freymlar o‘lchamlari ro‘yxati keltiriladi. o‘lchamlar odatdagidek sonlarda yoki protsentlarda beriladi. Jimlik bo‘yicha 100% qiymat ishlatiladi. rows parametri brauzer oynasida vertikal bo‘yicha freymlar soni va o‘lchamini ko‘rsatadi. Parametrga qiymat berish cols parametri bilan bir xil bo‘ladi.

Diqqat bilan HTML kodni va uning ekranda chiqargan natijasini tahlil qilish natijasidan Freymlar haqida umumiy ma'lumot. Bizga ma'lumki bir vaqtning o’zida brauzer oynasiga ikkita HTML hujjatni yuklay olmaymiz. Agar biz ishlatayotgan Web sahifalarimizning barchasida bir xil menyu bandlari mavjud bo’lsa har safar Web sahifani yuklaganimizda bir xil ma'lumotni qayta-qayta yuklashga to’g’ri keladi. Bu ma'lumotlar uncha katta bo’lmasligi mumkin, lekin uni yuklash ma'lum bir sekundlarni oladi. Shuning uchun Web sahifalarning o’zgarmaydigan elmentlarini har safar yuklamasdan o’zgarishsiz qoldirish kerak. Bu muammolarni echish imkoniyatlari bor. Biz bitta oynani bir nechta to’g’ri to’rtburchaklarga bo’lib ularning har biriga bitta HTML hujjat yuklashimiz mumkin. Bu to’g’ri to’rtburchak sohalarni biz freymlar deb ataymiz. Demak, “freymlar” br а uzerni kuzatuv oynasini yonma-yon joylashgan bir nechta to’g’ri burchakli sohalarga bo’lish imkonini beradi. Mazkur bo’laklardan har biriga alohida HTML-fayl, ya'ni boshqalardan mustaqil ravishda ko’zdan kechiriluvchi fayllarni yuklash mumkin. Zaruriyat tug’ulganda freymlar orasida o’zaro bog’liqlikni tashkil etish mumkin. O’zaro bog’liqlik tashkil etilganda freymlardan

birida sso`lka tanlansa, boshqa freym oynasida kerakli hujjatning yuklanishiga olib keladi. Garchi HTML-hujjatlarda foydalanuvchiga axborot aks ettirilishining turli usullari havola etilsada, axborotni ifodalashning freym tizimi ham o’zining afzalliklariga ega. Quyidagi xollarda aynan freym tizimi qo’l keladi: Bir soxada ishlayotganda boshqa bir soxaga hujjatlarni yuklash orqali boshqarishni tashkil etish zarurati tug’ilganda; Ekranning boshqa hududlarida nima bo’lishidan qat'iy nazar ekranda doimo ko’rinib turishi kerak bo’lgan axborotni ko’zdan kechirish darchasining ma'lum qismiga joylashtirish lozim bo’lganda; Darchaning xar biri mustaqil ravishda ko’rib chiqilishi mumkin bo’lgan yonma- yon bir necha sohalarida joylashtirish qo’lay bo’lgan axborotni taqdim etish zarurati tug’ilganda. Freymlar tizimini tasvirlash uchun <FRAMESET>, <FRAME> yoki <NOFRAME> teglaridan foydalaniladi. Freymlardan tashkil topgan Web-sahifalar <BODY> bo’linmasiga ega bo’lishi mumkin emas. <FRAMESET> va </FRAMESET> konteynerlari xar bir freymni belgilash blokini o’rab turadi. Bunday konteynerning ichida faqat <FRAME> teglari yoki kiritilgan <FRAMESET> teglari mavjud bo’ladi. HTML da freymlarning ikki xil ko’rinishi mavjud bo’lib bular oddiy va suriluvchi freymlardir. Demak, freymli strukturaga ega bo’lgan hujjatlar <frameset> va </frameset> teglari yordamida yaratiladi. Bu ikki teg orasida hosil qilinayotgan alohida freymlarga oid ma'lumotlar e'lon qilinadi. Alohida freymlar <frame> va </frame> teglar yordamida yaratiladi. Agar sizning brauzeringiz freymlarni tushunmasa u holda ekranda <noframes> va </noframes> teglari orasida yozilgan ma'lumot tasvirlanadi.

Garchi freymlar tizimi HTML 4.0 da standart bilan mustaxkamlangan bo’lsada, <NOFRAMES> tegi freymlarni qo’llab-quvvatlamaydigan brauzerlar yordamida ko’zdan kechirishda asqotadi. Demak, freymlarga bog’lanmagan brauzerlar uchun <NOFRAMES> va </NOFRAMES> teglari juftligidan foydalaniladi. Masalan: <NOFRAMES> butun HTML-hujjat </NOFRAMES> Mazkur teglar orasiga joylashtirilgan barcha ma'lumotlar freymlarni qo’llab- quvvatlash imkoniyatiga ega bo’lmagan brauzerlar yordamida aks ettiriladi. Freymlarga bog’langan brauzerlar esa <NOFRAMES> va </NOFRAMES> orasidagi barcha axborotga bog’liq emas. <FRAMESET> tegi freymlarni belgilaydi. <frameset> tegining asosiy vazifasi brauzer oynasini bir nechta bo’laklarga bo’lish. Buning uchun asosan vertikal va gorizantal bo’yicha freymlar o’lchami va soninii ko’rsatib turuvchi ishlatiladi. cols parametri brauzer oynasida gorizantal bo’yicha freymlar soni va o’lchamini ko’rsatadi. Parametr qiymati sifatida vergullar bilan ajratilgan freymlar o’lchamlari ro’yxati keltiriladi. O’lchamlar odatdagidek sonlarda yoki protsentlarda beriladi. Jimlik bo’yicha 100% qiymat ishlatiladi. rows parametri brauzer oynasida vertikal bo’yicha freymlar soni va o’lchamini ko’rsatadi. Parametrga qiymat berish cols parametri bilan bir xil bo’ladi. <FRAMESET> tegining atributlari: ROWS, COLS. Ushbu parametrlar qiymatlari piksellarda, foizlarda yoki nisbiy birliklarda berilishi mumkin. Qator yoki ustunlar soni mos ro’yxatdagi qiymatlar soni bilan aniqlanadi. Masalan: <FRAMESET ROWS = “100, 240, 140”> - uchta freymdan iborat to’plamni belgilaydi. Qiymatlar piksellarda berilgan. Birinchi freym 100 piksel, ikkinchisi 240 piksel va nihoyat so’nggi freym 140 piksel balandlikka ega. <FRAMESET ROWS = “25%, 50%, 25%”> - ekranning maqbul balandligidan yuqori qatorning qiymati 25 foiz, o’rta qatorniki 50 foiz, quyi qatorniki 25 foiz ekanligini bildiradi.

O'xshashlar

Testologiya haqida tushuncha
Shaxs haqida tushuncha
Hissiyot haqida tushuncha
Ekologik tizimlar haqida tushuncha
malumotlar bazasi haqida tushuncha