Funksiya

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

151.8671875 KB

Ko'chirib olish

Funksiya
Reja:
1. Funksiya yaratish ;
2. Qiymatlarni qaytarish;
3. Funksiya prototiplari;
4. Parametrlarni qiymat va adresga ko’ra jo’natish;

Fu nk s i y a f a qat c ha qi r i l g an v a qt d a i s h l ay di ga n k od bl og i
hi s ob l a na di . F un k s i y a ga pa r a me t r l a r s i f at i da m a' l u mo t l ar ni uz at i s h
mu mk i n . F un k s i y al ar m ua y y a n b i r v az i f an i ba j a r i s h uc hu n i s h l at i l ad i .
K o d y oz i s h j ar ay o ni da y a r at ga n f unk s i y a da n b i r y ok i b i r nec ht a ma r t a
i s h l at i s h y ok i u mu ma n i s hl at m as l i k i m k o ni y at i g a e ga s i z .
Funksiya yaratish.
S i z k o' p m ar t a f unk s i y a ni us hb u d ar s g ac h a i s hl at i b
k el di ng i z . m a i n ( ) ha m bi r f u nk s i y a hi s ob l a na di . d as t u r i s hg a t us h ga n
v aqt i d a bi r i nc h i b o' l i b us hb u f unk s i y a i s h l a y d i . B u s t a nd ar t f u nk s i y a
bo ' l i b s i z h am s h u k ab i f u nk s i y al ar y ar at i s h i n gi z mu mk i n .
Fu nk s i y a y a r at i s h uc h un b i r i nc hi f unk s i y a qa y t a r a di ga n t i p y ok i
f unk s i y a t u r i k ey i n n om i v a ( ) oc h i l ad i . qav s i c h i d a s i z m a' l u mo t l ar
y a' ni pa r a me t r l a r n i q ab ul q i l as i z .
void myFunction () {
// Bu qiymat qaytarmaydigan funksiya
}
Mi s o l t us hu nt i r i l di .
 m y F u n c t i o n ( ) f u n k t s i y a n o m i
 v o i d f u n k t s i y a q i y m a t q a y t a r m a y d i g a n f u n k s i y a l i g i d a n d a l o l a t
b e r a d i .
 { } b u f u n k s i y a t a n a s i b o ' l i b . B u y e r d a o ' z i n g i z g a k e r a k l i k o d n i
k i r i t i s h i n i g i z m u m k i n . U n u t m a n g m a i n ( ) f u n k s i y a s i d a n i m a a m a l
b a j a r s a n g i z b u n d a h a m s h u n d a y a m a l n i b a j a r i s h i n i n g i z m u m k i n .
Funksiya Chaqirish
Fu nk s i y a o' z i d an o' z i i s hl ab k et ma y d i . F un k s i y a ni c ha qi r i s hd an
s o' ng i s h ga t us ha di . Fu nk s i y an i q ay t a qa y t a f oy d al an i s hi ni ng i z
mu mk i n . F un k s i y an i c ha qi r i s h uc hu n f unk s i y a no mi i k k i qav s ( ) v a
nu qt al i v e r g ul bi l a n t ug al l a na di .
#include <iostream>
using namespace std ;
void myFunction () {

cout << "I'm a developer. MasterSherkulov!" ;
}
int main () {
myFunction();
return 0 ;
}
int foo(int k, int t)
{
int result;
result = k * t;
return (result);
}
Yuqoridagi foo funksiyamizning ismi, () qavslar ichidagi
parametrlar – int tipidagi k va t lar kirish
argumentlaridir , ular faqat ushbu funksiya ichida
ko'rinadi va qo'llaniladi. Bunday o'zgaruvchilar lokal
(local - mahalliy) deyiladi.
result foo() ning ichida e’lon qilinganligi uchun u ham
lokaldir. Demak biz funksiya ichida o'zgaruvchilarni va
sinflarni (class) e’lon qilishimiz mumkin ekan. Lekin
funksiya ichida boshqa funksiyani e’lon qilib bo'lmaydi.
foo() funksiyamiz qiymat ham qaytaradi. Qaytish
qiymatining tipi foo() ning e’lonida eng boshida kelgan
- int tipiga ega. Biz funksiyadan qaytarmoqchi bo'lgan

qiymatning tipi ham funksiya e’lon qilgan qaytish
qiymati tipiga mos kelishi kerak - ayni o'sha tipda
bo'lishi yoki o'sha tipga keltirilishi mumkin bo'lgan
tipga ega bo'lishi shart. Funksiyadan qiymatni return
ifodasi bilan qaytaramiz. Agar funksiya hech narsa
qaytarmasa e’londa void tipini yozamiz. Ya’ni:
Funksiya – bu yordamchi algoritm bo’lib (dasturosti), ish
natijasi sifatida ma’lum bir qiymatlari olinadi.
Misollar:
• Sondan ildiz chiqarish
• Murakkab formulalar x bo’yicha qiymatlarni hisoblash
• Savolga javob (oddiy osonki yoki yo’q?)
Nega?
• Dasturning turli joylarida bir xil hisoblashlarni bajarish
uchun
• Ommabop funksiyalar kutubxonasini yaratish uchun
O’zgaruvchi:
Xotiraning nomlangan qismi bo’lib, o’zida ma’lum bir
toifadagi qiymatlarni saqlaydi. O’zgaruvchining nomi va
qiymatlari bo’ladi. O’zgaruvchining nomi orqali qiymat
saqlanayotgan xotira qismiga murojaat qilinadi.
Programma ishlashi jarayonida o’zgaruvchining qiymatini
o’zgartirish mumkin. Har qanday o’zgaruvchini
ishlatishdan oldin, uni e’lon qilish lozim.
Quyidagi butun sozlardan foydalanish uchun b , haqiqiy
sonlardan foydalanish uchun h o’zgaruvchisi e’lon
qilingan:
int b;
float h;
O’zgarmaslar (const)

Hisoblash jarayonida qiymatini o’zgartirmaydigan
kataliklarga aytiladi.
float const pi = 3.14;
Programmaning ma’lum qismini tavsiflash uchun ishlatiladi
va bu qatorda hech qanday aml bajarilmaydi, ya’ni
programmaning biror qismini yaxshiroq tushuntirish uchun
xizmat qiladi. Izoh «/*» va «*/» simvollari orasida beriladi.
/* Bu yerga izoh yoziladi. */
Bundan tashqari birsatrli izohlardan ham foydalanish
mumkin. Buning uchun izoh boshiga «//» belgisi qo’yiladi.
Operator
Tilning yakunlangan jumlasi hisoblanadi va ma’lumotlar
taxlilining tugallangan bosqichini ifodalaydi. Operator
nuqtali vergul «;» bilan ajratiladi.
Identifikator
Programmist tomonidan programma elementlari (funksiya,
o’zgaruvchilar, o’zgarmaslar …) uchun ixtiyoriy nom.
Funksiyanın elonqilish
C++ dilində funksiya aşağıdakı kimi elan olunur:
Nəticənin_tipi funksiyanın_adı (tip1 argument1, tip2
argument2, ...);
Burada nəticənin_tipi funksiyanın qaytaracağı nəticənin
tipini göstərir. Əgər funksiya heç bir nəticə qaytarmırsa,
onda nəticənin_tipi olaraq void yazırıq.
funksiyanın_adı olaraq ingilis əlifbasının hərflərindən,
rəqəmlərdən, _ simvolundan istifadə edə bilərik. Funksiya
adı mütləq ingilis əlifbası hərfi ilə başlamalıdır və operator
adları ilə üst-üstə düşməməlidir. Funksiyanın adından
sonra mötərizə daxilində funksiyanın qəbul edəcəyi

$arqumentlərin siyahısı verilir. Arqumentlər bir-birindən vergüllə ayrılır. Arqumentlərin əsas tipi önəmlidir. Funksiyanın elanında arqumentlərə verilən adlar heç bir əhəmiyyət daşımır və onlar buraxıla bilər. Aşağıdakı kimi: Nəticənin_tipi funksiyanın_ad (tip1, tip2, ...); Nümunə: int cem (int x, int y); Burada biz int tipli nəticə qaytaran və int tipli iki arqument qəbul edən cem funksiyası elan elədik. Biz bunu aşağıdakı kimi də yaza bilərik, harada ki, arqumentlərin adları göstərilmir. int cem (int, int ); Funksiyanın mətn kodunun tərtibi Funksiyanı elan etməklə biz kompilyatora funksiya (ad, tip, arqumentlər) barəsində məlumat veririk.Funksiyanın mətn kodunu tərtib etməklə biz onun görəcəyi işi proqramlaşdırmış oluruq. Bunun üçün aşağıdakı qaydadan istifadə edirik: Nəticənin_tipi funksiyanın_ad (tip1 arg1, tip2 arg2) { proqram kodu return nəticə; } Burada ilk sətir funksiyanın elanı sətridir. Fərq yalnız odur ki, mötərizədən sonra ; deyil { simvolu gəlir. { simvolu funksiyanın proqram kodu blokunun başlanğıcını bildirir. { simvolundan sonra funksiyanın proqram kodu yerləşdirilir. Burada biz adi halda olduğu kimi, istənilən proqram kodu yerləşdirə bilərik və hətta digər funksiyalara$

müraciət də edə bilərik. Bundan əlavə, biz funksiyanın öz
kodu daxilində onun özünə müraciət də edə bilərik. Buna
proqramlaşdırmada rekursiya deyirlər.
Gəlin, yuxarıda elan etdiyimiz cem funksiyasının proqram
kodunu tərtib edək:
int cem (int x, int y)
{
int z;
z = x + y;
return z;
}
Burada funksiyanın daxilində int tipli z dəyişəni elan etdik.
Daha sonra, z dəyişəninə funksiyanın arqumentlərinin
( x və y ) cəmini mənimsətdik və alınmış qiyməti nəticə
olaraq qaytardıq.

5.3 Return əmri, funksiyadan geri qayıtma
Proqramda hər- hansı funksiyaya müraciət aşağıdakı
şəkildəki kimi baş verir:

$#include <iostream> /* cəm funksiyanın elanı */ int cem (int x, int y); int main (int argc, char *argv[]) { int x,y,z; std::cout<<"x-i daxil edin \n"; std::cin>>x; std::cout<<"y-i daxil edin \n"; std::cin>>y; /* cəm funksiyasını çağırırıq */ z = cem(x,y); std::cout<<"x ilə y-in cəmi = "<<z<<"\n";$ $return 0; } Ko’rsatkichlar K o ' r s at k i c h. O ' z i ni ng qi y ma t i s i f at i d a x ot i r a ma nz i l i i ni k o' r s at uv c h i ( s a ql ov c h i ) o' z ga r uv c hi l a r g a - k o ' r s a t k i c h o' z ga r u v c h i l ar dey i l ad i . Ma s a l a n : K o' r s at k i c h ni ng q i y m at i 1 . 0 x 2 2 f f 4 0 2 . 0 x 2 2 f f 3 3 3 . v a x a k a z o k a b i x o t i r a n i n g a n i q q i s m i b o ' l i s h i m u m k i n . B os hq a o' z ga r uv c hi l a r k a bi , k o' r s at k i c h l a r d an f oy da l a ni s h uc h un ul ar ni e' l o n q i l i s h, t o i f as i n i a ni ql as h s h ar t . int *countPtr, count ; bu y er da c o unt P t r - i nt t oi f as i d ag i o b' ek t g a k o' r s at k i c h, c o un t es a od di y b ut u n ( i nt ) t o i f as i d ag i o' z ga r uv c hi . K o ' r s at k i c hl ar ni e' l o n q i l i s h da ha r b i r o' z ga r uv c hi ol di ga n * qo ' y i l i s hi s ha r t . Maslahat: Ko'rsatkich o'zgaruvchilarini e'lon qilishning uchta usuli mavjud, ammo birinchi usul afzal ko'riladi: string * mystring; string *mystring; string * mystring; * op er at or ( de r e f er en ce op er at or i ) y or da mi da o' z g ar uv c hi ni ng qi y ma t i ni ol i s h uc hu n k o' r s at g i c h da n f oy d al an i s hi ng i z m um k i n : # include <iostream> # include <string> using namespace std ; int main() { string food = "Palov" ; string * ptr = &food ; cout << ptr << "\n" ; cout << * ptr << "\n" ; return 0 ; }$ $0 x 6 d f e d 4 P a l o v Ko'rsatkich. O'zining qiymati sifatida xotira manziliini ko'rsatuvchi (saqlovchi) o'zgaruvchilarga - ko'rsatkich o'zgaruvchilar deyiladi. Masalan : Ko'rsatkichning qiymati 1) 0x22ff40 2) 0x22ff33 3) va xakazo kabi xotiraning aniq qismi bo'lishi mumkin. Boshqa o'zgaruvchilar kabi, ko'rsatkichlardan foydalanish uchun ularni e'lon qilish, toifasini aniqlash shart.int *countPtr, count; bu yerda countPtr - int toifasidagi ob'ektga ko'rsatkich, count esa oddiy butun (int) toifasidagi o'zgaruvchi. Ko'rsatkichlarni e'lon qilishda har bir o'zgaruvchi oldigan * qo'yilishi shart. Misol 1: Ko'rsatkich ko'rsatayotgan manzili qiymatini dasturi #include <iostream.h> int main() { int n = 5; int * nPtr; // & manzilini olish amali nPtr = &n; cout << "n=" << n << endl; *nPtr = 15; cout << "n=" << n << endl; cout << "\nKo'rsatkich qiymati,\n";$ $cout << "ya'ni ko'rsatkich ko'rsatayotgan manzili=" << nPtr<<endl; cout << "Ko'rsatkich ko'rsatayotgan manzili qiymati=" <<*nPtr<<endl; system ("pause"); return 0; } Misol 2: Ko'rsatkich - joylashgan manzili dasturi #include <iostream.h> int main() { double n = 5; double *kPtr; kPtr = &n; cout << "o'zgaruvchilar qiymati" << endl; cout << "n=" << n << endl; cout << "*kPtr=" << *kPtr << endl; cout << "\nxotira manzilii" << endl; cout << "n - o'zgaruvchisi joylashgan manzili. &n=" << &n << endl; cout << "Ko'rsatkich ko'rsatayotgan manzili. kPtr=" << kPtr << endl; cout << "Ko'rsatkich - joylashgan manzili. &kPtr=" << &kPtr << endl; cout << "\n o'zgaruvchilarni xotirada egallagan xajmi" << endl; cout << "n=" << sizeof(n) << endl;$ cout << "*kPtr=" << sizeof(kPtr) << endl;
system ("pause");
return 0;
}

cout << "*kPtr=" << sizeof(kPtr) << endl;
system ("pause");
return 0;
}

Funksiya Reja: 1. Funksiya yaratish ; 2. Qiymatlarni qaytarish; 3. Funksiya prototiplari; 4. Parametrlarni qiymat va adresga ko’ra jo’natish;

Fu nk s i y a f a qat c ha qi r i l g an v a qt d a i s h l ay di ga n k od bl og i hi s ob l a na di . F un k s i y a ga pa r a me t r l a r s i f at i da m a' l u mo t l ar ni uz at i s h mu mk i n . F un k s i y al ar m ua y y a n b i r v az i f an i ba j a r i s h uc hu n i s h l at i l ad i . K o d y oz i s h j ar ay o ni da y a r at ga n f unk s i y a da n b i r y ok i b i r nec ht a ma r t a i s h l at i s h y ok i u mu ma n i s hl at m as l i k i m k o ni y at i g a e ga s i z . Funksiya yaratish. S i z k o' p m ar t a f unk s i y a ni us hb u d ar s g ac h a i s hl at i b k el di ng i z . m a i n ( ) ha m bi r f u nk s i y a hi s ob l a na di . d as t u r i s hg a t us h ga n v aqt i d a bi r i nc h i b o' l i b us hb u f unk s i y a i s h l a y d i . B u s t a nd ar t f u nk s i y a bo ' l i b s i z h am s h u k ab i f u nk s i y al ar y ar at i s h i n gi z mu mk i n . Fu nk s i y a y a r at i s h uc h un b i r i nc hi f unk s i y a qa y t a r a di ga n t i p y ok i f unk s i y a t u r i k ey i n n om i v a ( ) oc h i l ad i . qav s i c h i d a s i z m a' l u mo t l ar y a' ni pa r a me t r l a r n i q ab ul q i l as i z . void myFunction () { // Bu qiymat qaytarmaydigan funksiya } Mi s o l t us hu nt i r i l di .  m y F u n c t i o n ( ) f u n k t s i y a n o m i  v o i d f u n k t s i y a q i y m a t q a y t a r m a y d i g a n f u n k s i y a l i g i d a n d a l o l a t b e r a d i .  { } b u f u n k s i y a t a n a s i b o ' l i b . B u y e r d a o ' z i n g i z g a k e r a k l i k o d n i k i r i t i s h i n i g i z m u m k i n . U n u t m a n g m a i n ( ) f u n k s i y a s i d a n i m a a m a l b a j a r s a n g i z b u n d a h a m s h u n d a y a m a l n i b a j a r i s h i n i n g i z m u m k i n . Funksiya Chaqirish Fu nk s i y a o' z i d an o' z i i s hl ab k et ma y d i . F un k s i y a ni c ha qi r i s hd an s o' ng i s h ga t us ha di . Fu nk s i y an i q ay t a qa y t a f oy d al an i s hi ni ng i z mu mk i n . F un k s i y an i c ha qi r i s h uc hu n f unk s i y a no mi i k k i qav s ( ) v a nu qt al i v e r g ul bi l a n t ug al l a na di . #include <iostream> using namespace std ; void myFunction () {

cout << "I'm a developer. MasterSherkulov!" ; } int main () { myFunction(); return 0 ; } int foo(int k, int t) { int result; result = k * t; return (result); } Yuqoridagi foo funksiyamizning ismi, () qavslar ichidagi parametrlar – int tipidagi k va t lar kirish argumentlaridir , ular faqat ushbu funksiya ichida ko'rinadi va qo'llaniladi. Bunday o'zgaruvchilar lokal (local - mahalliy) deyiladi. result foo() ning ichida e’lon qilinganligi uchun u ham lokaldir. Demak biz funksiya ichida o'zgaruvchilarni va sinflarni (class) e’lon qilishimiz mumkin ekan. Lekin funksiya ichida boshqa funksiyani e’lon qilib bo'lmaydi. foo() funksiyamiz qiymat ham qaytaradi. Qaytish qiymatining tipi foo() ning e’lonida eng boshida kelgan - int tipiga ega. Biz funksiyadan qaytarmoqchi bo'lgan

qiymatning tipi ham funksiya e’lon qilgan qaytish qiymati tipiga mos kelishi kerak - ayni o'sha tipda bo'lishi yoki o'sha tipga keltirilishi mumkin bo'lgan tipga ega bo'lishi shart. Funksiyadan qiymatni return ifodasi bilan qaytaramiz. Agar funksiya hech narsa qaytarmasa e’londa void tipini yozamiz. Ya’ni: Funksiya – bu yordamchi algoritm bo’lib (dasturosti), ish natijasi sifatida ma’lum bir qiymatlari olinadi. Misollar: • Sondan ildiz chiqarish • Murakkab formulalar x bo’yicha qiymatlarni hisoblash • Savolga javob (oddiy osonki yoki yo’q?) Nega? • Dasturning turli joylarida bir xil hisoblashlarni bajarish uchun • Ommabop funksiyalar kutubxonasini yaratish uchun O’zgaruvchi: Xotiraning nomlangan qismi bo’lib, o’zida ma’lum bir toifadagi qiymatlarni saqlaydi. O’zgaruvchining nomi va qiymatlari bo’ladi. O’zgaruvchining nomi orqali qiymat saqlanayotgan xotira qismiga murojaat qilinadi. Programma ishlashi jarayonida o’zgaruvchining qiymatini o’zgartirish mumkin. Har qanday o’zgaruvchini ishlatishdan oldin, uni e’lon qilish lozim. Quyidagi butun sozlardan foydalanish uchun b , haqiqiy sonlardan foydalanish uchun h o’zgaruvchisi e’lon qilingan: int b; float h; O’zgarmaslar (const)

Hisoblash jarayonida qiymatini o’zgartirmaydigan kataliklarga aytiladi. float const pi = 3.14; Programmaning ma’lum qismini tavsiflash uchun ishlatiladi va bu qatorda hech qanday aml bajarilmaydi, ya’ni programmaning biror qismini yaxshiroq tushuntirish uchun xizmat qiladi. Izoh «/*» va «*/» simvollari orasida beriladi. /* Bu yerga izoh yoziladi. */ Bundan tashqari birsatrli izohlardan ham foydalanish mumkin. Buning uchun izoh boshiga «//» belgisi qo’yiladi. Operator Tilning yakunlangan jumlasi hisoblanadi va ma’lumotlar taxlilining tugallangan bosqichini ifodalaydi. Operator nuqtali vergul «;» bilan ajratiladi. Identifikator Programmist tomonidan programma elementlari (funksiya, o’zgaruvchilar, o’zgarmaslar …) uchun ixtiyoriy nom. Funksiyanın elonqilish C++ dilində funksiya aşağıdakı kimi elan olunur: Nəticənin_tipi funksiyanın_adı (tip1 argument1, tip2 argument2, ...); Burada nəticənin_tipi funksiyanın qaytaracağı nəticənin tipini göstərir. Əgər funksiya heç bir nəticə qaytarmırsa, onda nəticənin_tipi olaraq void yazırıq. funksiyanın_adı olaraq ingilis əlifbasının hərflərindən, rəqəmlərdən, _ simvolundan istifadə edə bilərik. Funksiya adı mütləq ingilis əlifbası hərfi ilə başlamalıdır və operator adları ilə üst-üstə düşməməlidir. Funksiyanın adından sonra mötərizə daxilində funksiyanın qəbul edəcəyi

O'xshashlar

Funksiya grafigi parametrlarini sozlash.

Mapleda funksiya analizi va ko’phadlar bilan ishlash

Xarakterestik funksiya tarifi va uning xossalari.Uzluksiz moslik xaqidagi teoremalar

Qavariq funksiyalar va ularning xossalari. Funksiyalarning qavariqlik kriteriyalari. Qavariq funksiyalarning ekstremumlari.

PYTHON DASTURLASH TILIDA FUNKSIYALARNI YARATISH VA ULARDAN FOYDALANISH