logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Umumiy
  4. HARBIY HARAKATLAR MODELINI YARATISH

HARBIY HARAKATLAR MODELINI YARATISH

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

289.4228515625 KB
Ko'chirib olish
MAVZU: HARBIY HARAKATLAR MODELINI YARATISH REJA: 1. Harbiy harakatlar modelini keltirib chiqarish 2. Lanchester harbiy harakatlarining 3 modeli 3. Lanchester harbiy harakatlari modellari tahlili 4. Davlatlararo harbiy harakatlar va qurollanish poygasi jarayonlari modellarini qurish va tahlil qilish. 1. Harbiy harakatlar modelini keltirib chiqarish Birinchi jahon urushi yillarida ingliz muhandisi va matematigi F. Lanchester havo janglari olib borishning matematik modellarini ishlab chiqdi. Faraz qilaylik, harbiy harakatlarda 2 ta , qarama-qarshi tomonlar ishtirok etishsin. Ularning vaqt momentidagi soni va bilan belgilaymiz. Shuningdek, va uzluksiz va differensiallanuvchi funksiyalar deb faraz qilamiz. Albatta bu farazlar real holatning soddalashtirishi hisoblanadi. Vaqtning qisqa oraliqlarida tomonlar tarkibi o’zgarishini juda kichik deb hisoblash mumkin. Bu kelishuvlar va lar uchun aniq formulalar olish uchun yetarli bo’lmasada, tomonlar soni o’zgarish tezligini ifodalash uchun yetarli faktorbo’lishi mumkin: tomonning harbiy harakatlarga bog’liq bo’lmagan yo’qotishlar tezligini ifodalovchi kattalik, tomonning bevosita harbiy to’qnashuvda yo’qotishlar tezligi, tomonga yetib keluvchi yordam tezligi. U holda ning o’zgarish umumiy tezligi (1) tenglama bilan beriladi. uchun ham shunga o’xshash tenglama hosil qilinadi. Endi masala va kattaliklar uchun mos tenglamalarni qo’rsatish va qurilgan differensial tenglamalarni tadqiq etishdan iborat. Olingan natijalar esa g’olib haqida xulosa chiqarishga yordam beradi. AQSh Qurolli Kuchlari rahbariyatining barcha darajalari uchun vositalar arsenali uzoq vaqtdan beri kompyuter modellashtirishni o'z ichiga olgan. 2000-yillarning boshidan beri AQSh harbiy rahbariyati harbiy-texnik siyosatni shakllantirishda ustuvor texnologiyalar qatorida jangovar operatsiyalarni taqlid qilish va simulyatsiya qilish vositalarini ajratdi. Har xil real jarayonlarni modellashtirish uchun kompyuter texnologiyalari, dasturlash texnologiyalari va tizim muhandislik asoslari rivojlanishining yuqori dinamikasi AQShda modellar va simulyatsiya tizimlarini ishlab chiqishda ulkan yutuq bo'ldi. AQSh Qurolli Kuchlarida modellashtirishni rivojlantirishning asosiy yo'nalishlari quyidagilardan iborat: Qurolli Kuchlar tarkibini optimallashtirish, qo'shinlarni (kuchlarni) jangovar bandligi uchun kontseptsiyalarni ishlab chiqish, taktikani va operativ san'atni ishlab chiqish, optimallashtirish qo'shinlar (kuchlar) ning birlashgan va koalitsion guruhlarini qurish va ulardan foydalanish sohasidagi muammolarni hal qilishga qaratilgan tizimlar va modellarni yaratish uchun qurol va harbiy texnikaning yangi modellarini sotib olish, tezkor va jangovar tayyorgarlikni takomillashtirish va boshqalar. Bunga qo'shma kuchlar tomonidan harbiy operatsiyalarni o'tkazish uchun namuna bo'lgan Birlashgan Urush Tizimi (JWARS) misol bo'la oladi. Bu sizga quruqlik, havo, dengiz operatsiyalari va jangovar operatsiyalarni, maxsus va axborot operatsiyalari kuchlari harakatlarini, kimyoviy qurollarni himoya qilish / ishlatish, harbiy teatrlarda raketaga qarshi mudofaa / havo hujumidan mudofaa tizimlarining ishlashini, qo'mondonlik qilish va kosmik razvedkasini taqlid qilishga imkon beradi. , aloqa va logistik yordam. JWARS - bu Smalltalk dasturlash tilida CASE (Computer Aided Software Development) vositalari yordamida ishlab chiqilgan zamonaviy konstruktiv modellashtirish tizimi. Bu voqea vaqtidan foydalanadi va harbiy qismlarning faoliyati va o'zaro ta'sirini simulyatsiya qiladi. Ushbu tizim doirasida ob-havo sharoiti va erning xususiyatlarini hisobga olgan holda uch o'lchovli virtual jang maydonini yaratish, jangovar operatsiyalarni moddiy-texnik jihatdan ta'minlash, aniq axborot oqimlari tizimini yaratish, shuningdek, qaror qabul qilish masalalari qo'mondonlik va boshqaruv tizimidagi qo'llab-quvvatlash yaxshilab ishlab chiqilgan. JWARSning asosiy maqsadi qo'shma operatsion birlashmalarning (OOF) jangovar operatsiyalarini simulyatsiya qilishdir, bu qurolli kuchlarni qo'shma tezkor rejalashtirish va ulardan foydalanish sifatini oshirishi, qo'shma qo'shinlarning jangovar imkoniyatlarini baholashi va Qurolli kuchlarni qurish uchun kontseptual hujjatlarni ishlab chiqishi kerak. Umuman olganda kuchlar. Ushbu tizim operativ rejalashtirish va ijro etish jarayonini har tomonlama nazorat qilish, shuningdek bir xil vazifalarni bajarilishini ko'p marta takrorlash imkonini beradi, bu esa qabul qilingan harakatlar natijalarini tahlil qilish va kuchlardan foydalanishning eng samarali stsenariylarini tanlash qobiliyatini sezilarli darajada oshiradi. Modelni ishlab chiqish dasturni tahlil qilish va baholash bo'limi boshlig'ining bevosita rahbarligi ostida amalga oshiriladi. JWARSning istiqbolli strategik kontseptsiyalarni ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish, tarmoqqa yo'naltirilgan jangovar operatsiyalar sharoitida OOFdan jangovar foydalanish shakllari va usullarini ishlab chiqish uchun ahamiyati ta'kidlangan. JWARS-ning so'nggi versiyasi teatrlararo harbiy transport tarmog'ini modellashtirish uchun modulli tizim, OOF boshqaruv tizimini takomillashtirilgan modellashtirish, mobil maqsadlarga qarshi zarbalarni simulyatsiya qilish qobiliyati, geoinformatsion va geofizik ma'lumotlar bazasi mavjudligi bilan ajralib turadi. Janubi-Sharqiy Osiyo, Uzoq Sharq, Janubiy Osiyo va Janubiy Amerika uchun dastur kodini modernizatsiya qilish va yangi texnik bazani joriy etish, stsenariyni yaratish imkoniyati va boshqalar tufayli tezlikni oshirdi. Ommaviy qirg'in qurollaridan foydalanishni modellashtirish hozirgi paytda kimyoviy qurollardan himoyani simulyatsiya qilish va uning jangovar bo'linmalarga va atrof-muhitga ta'sirini baholashni o'z ichiga oladi. Yaqin kelajakda biologik va yadro qurollaridan foydalanishni baholashni modellashtirish uchun bloklar yaratish rejalashtirilgan. 2. Lanchester harbiy harakatlarining 3 modeli Harbiy jangavor harakatlarni yuritish, unga tayyorgarlik ko‘rishni tizimli o‘rganish bilan harbiy fan shug‘ullanadi. Jangni rejalashtirish va harbiy harakatlarning tabiatini o‘rganish maqsadida matematik metodlar azaldan qo‘llanilib kelinadi. Jang va ziddiyatli vaziyatlarni modellashtirishning ko‘p ma’lum bo‘lgan va keng tarqalgan modellardan biri Lanchester-Osipov modeli hisoblanadi. Bugungi kunga kelib, aviatsiyada harbiy harakatlarni boshqarish bo‘yicha ko‘plab imitatsiya modellari va kompyuter tizimlari ishlab chiqilyapti va tadbiq qilinyapti. Harbiy operatsiyalarni o‘rganishning tashkiliy qismi o‘yinlar nazariyasi hisoblanadi. Shu bilan birga, harbiy ilm nuqtai nazariyasidan har qanday jang tomonlardan birining jangdan g‘olib (mag‘lub) chiqishi bilan yakunlanadi. K.Klauzevitsga ko‘ra urushni xalqning harakati, armiya va hukumatning urushdagi birligi bilan tushuntirish mumkin. Urushda ruhiy kattaliklar (sarkardaning iste’dodi, armiyaning jangavor ruhiy tayyorgarligi, xalq ruhiyati) eng muhim o‘rinda turadi. Bu to‘g‘risida N.N.Golovin shunday deydi: “Jangchining ruhiy ustunlik jihatlari barcha zamon sarkardalari tomonidan yuqori baholangan”. 1916 yili 1-jahon urushi paytida Frederik Lanchester qarama-qarshi kuchlar orasidagi munosabatlarni ko‘rsatish maqsadida differentsial tenglamalar sistemasini ishlab chiqqan. Ular orasidan Lanchesterning chiziqli qonunlari (haqqoniy jang, qo‘l jangi yoki ko‘zlanmagan o‘q otish) va kvadratik qonunlari (XX asrdan boshlab ko‘zlangan o‘q otish) deb nomlanuvchilari alohida qaraladi. Ushbu ishda hozirgacha keng qo‘llanilib keluvchi jang modeli sifatida – jang davomida tomonlarning dinamik harakatlarini ifodalovchi differentsial tenglamalar keltirilgan. Differentsial tenglamalar harbiy harakatlarni tahlil qilish, ziddiyatlarni rivojlanish qonuniyatlarini o‘rganish, shuningdek ziddiyatli holatlarda o‘zini tutishning qonun qoidalarini ishlab chiqishda foydali hisoblanadi. Chiziqli model. Chiziqli tenglamalar trival holatni namoyon qiladi: kuchlar almashinuvi sodir bo‘ladi, bunda yo‘qotishlar dinamikasi quyidagi tenglama bilan ifodalanadi:  (A 0 – A(t))   (B 0 – B(t)) (1) Chiziqli qonuniyatlar bir odam boshqasi bilan kurashgandagi yo‘qotishni tasvirlaydi. Bunda kuchsiz tomon yutqazadi (halok) bo‘ladi, kuchlisi esa quvvatini yo‘qotadi. bu yerda, Af va Bf jangdan keyin tomonlar kuchlari, A0 va B0 jang boshidagi tomonlar kuchlari,  va  tomonlar otish quvvati koeffitsienti. Quyidagi belgilashlarni kiritamiz: – tomonlar soniga turli faktorlar ta’siri darajasini xarakterlovchi nomanfiy o’zgarmaslar; p ( t ) va q ( t ) – kun davomida raqib tomonlarga qo’shimcha kuchlar kelishi imkoniyatini hisobga oluvchi hadlar; – harbiy harakatlar boshlanishidan oldin tomonlar soni. Endi yuqorida aytib o’tilgan uch modelni yozib chiqamiz: A) regulyar armiyalar o’rtasida harbiy harakatlari uchun B) partizan otryadlari o’rtasidagi harakatlari uchun S ) aralash tipli harakatlar modeli Har bir sistema tomonlar soni o’zgarishini ifodalaydi va (1) ko’rinishga ega. Harbiy harakatlarga bog’liq bo’lmagan yo’qotishlar hadlari ( va lar) bu yo’qotish nisbiy tezligi o’zgarmaslarini topish imkonini beradi: Lanchester modellarida va hadlar harbiy harakatlar mavjudligini bildiradi. (A) sistemada har bir tomon raqib tomon harbiy qurol vositalari ta’sir doirasida joylashgan hamda faqat jonli kuchlarda talofat yetkaziladi deb hisoblaymiz. U holda koeffisiyent y tomonning harbiy harakatlari samaradorligini, had esa tomonning harbiy yo’qotishlarini anglatadi. Xuddi shunday hadga izoh bermi mumkin. Bu koeffisentlarni topish uchun ularni (2) ko’rinishda qaraymiz, bu yerda va va tomonlarining harbiy qudrati, va - tomonlarining aniq nishonga tegish ehtimolligi. Kvadratik model. Kvadratik tenglamalar zamonaviy jangni ifodalaydi. Tomonlarning birlik vaqt ichidagi bir-biriga yetkazdigan talofati, har bir tomon kuchlariga proportsionaldir. Odatda kvadratik modelni Lanchester- Osipov modeli ham deyiladi. Ushbu model 1 harbiy janglar dinamikasini tasvirlashda ishlatiladi. A t ( )  ko‘klar armiyasining soni, B t ( )  qizillar armiyasining t vaqt momentidagi soni. 1 Ko‘klar va qizillarning o‘rtacha o‘q otish effektivligi mos ravishda  va  konstantalar bilan beriladi. Masalan, agar   0,7 bo‘lsa, u holda qizillarning 10 ta o‘q uzishidan 7 tasi dushmanga tegadi. Shunday qilib,  va  parametrlar qurolning texnik xarakteristikasi va qurolni ishlatuvchi askarlarning qay darajada o‘qitilganligi, shuningdek taktik savodxonlik va komandirlar tajribasini ko‘rsatadi. quyidagi soddalashtiruvchi taxminlarni hisobga olgan holda, ko‘klar va qizillar armiyalari orasida harbiy harakatlar modelini tuzamiz: – dushmanlar faqatgina qarshi tomon o‘qlaridan yo‘qotishga uchraydi; – hech bir tomonga qo‘shimcha kuch kelmaydi; – “g‘alaba” dushman tarafni butunlay mag‘lubiyatini anglatadi, bunda o‘zining armiyasi soni nol bo‘lishi kerak emas; – durrang holati mavjud. Bunda ikki taraf bir-birini butunlay yo‘q qilishgacha boradi. A t ( ) 0, B t ( ) 0. Keltirilgan soddalashtirishlarni hisobga olgan holdagi model, differentsial tenglamalar sistemasi bilan ifodalanadi. dA t ( )  B t dt ( ) , (3) dB t ( )   A t dt ( ) bu yerda, A t ( ) va B t ( ) – t vaqt momentidagi tomonlar kuchlari,  va  esa ularning effektiv otish quvvati. A (0)  A 0 va B (0)  B 0 jang boshidagi tomonlar kuchlarini hisobga olib, (3) tenglamalar sistemaning analitik yechimi quyidagicha bo‘ladi: A t ( ) A cht 0   B (4)   B t ( )  B cht 0   A   Shunday qilib, Lanchester modeliga asosan jang doimiy davom etadi, bunda kuchsiz tomon kuchi nolga intiladi, kuchliniki esa  A B 0 2  0 2 ga  intiladi. Bu esa tomonning otish quvvati qancha katta bo‘lsa, g‘alaba uchun shuncha kam tavon to‘lashiga to‘g‘ri kelishini anglatadi. 0 0 sht sht      Ushbu tenglamalarga mos holda, jang davomiyligi quyidagicha: 1 A 0  B 0  1 A 0  T  2 ln A 0  B 0   arcth B 0  (5) t vaqt momentidagi kuchlar nisbati quyidagi kattalik bilan ifodalanadi. A 0  (6) k  B 0  k ustunlik koeffitsienti ziddiyatli vaziyatning boshidagi kuchlarning nisbati va effektiv o‘q uzishlar nibatiga bog‘liq, xususan u jang boshidagi kuchlar nisbatiga ko‘proq bog‘liq, chunki ,  kattaliklar (6) da kvadrat ildiz ostiga kiritilgan. Masalan, og‘ir vaziyatda raqibdan 3 karra ustunlikka ega bo‘lish uchun 9 barovar samaraliroq qurolga (va/yoki yaxshiroq o‘qitilgan shaxsiy tarkibga) ega bo‘lish kerak bo‘ladi. Agar k 1 bo‘lsa, birinchisi ikkinchisidan kuchliroq va jang qandaydir vaqtdan so‘ng uning g‘olibligi bilan tugaydi. Agar k 1 bo‘lsa, aksincha, ikkinchi tomon kuchli. Agar k 1 bo‘lsa, tomonlar kuchlari teng (tomonlar bir birlariga nisbatan ustunlikka ega emas). Agar guruhlardan biri ikkinchisidan kuchliroq bo‘lsa, u holda kuchli tomon ma’lum bir vaqt momentidan boshlab jiddiy yo‘qotishlarga yuz tutadi, kuchsiz tomon soni esa tez kamayib boradi va oxir oqibat butunlay yo‘q bo‘ladi. Keltirilgan munosabatlar ziddiyatli vaziyatni butunlay to‘liq real ifodalamasada, dushmanni yutish, kuchlarni va vositalarni maksimal kam yo‘qotish uchun kuchlarni asosiy nuqtaga yo‘naltirish kerak ekanligini ko‘rsatadi. 3. Lanchester harbiy harakatlari modellari tahlili Endi har bir differensial modelga to’xtalib o’tamiz. A ) Kvadratik qonun . Faraz qilamiz, doimiy armiyada harbiy harakatlarning bog’liq bo’lmagan yo’qotishlar yo’q va ular yordam kuchlari olmasin. U holda A) sistema matematik modelidx dt = − by ,dy dt = − cx (3) ko’rinishiga keladi. 2-tenglamani 1-tenglamaga bo’lib dy dx = cx by (4) tenglamani olamiz. (4) tenglamani integrallaymiz va (5) tenglamaga kelamiz. (5) munosabat (3) sistema nima uchun kvadratik qonunli modelga mos kelishini tushuntiradi. Agar kabi belgilasak, (5) dan kelib chiquvchi by 2− cx 2= K (6) tenglama giperbolani aniqlaydi ( da to’g’ri chiziqlar juftligi) va biz (3) sistemani aniqroq klassifikasiyalashimiz mumkin. Soddalik uchun faqat 1-kvadrant qaralmoqda. Egri chiziqlardagi yo’nalish strelkalari vaqt o’tishi bilanqo’shin soni o’zgarish yo’nalishini bildiradi. Agar bo’lsa tomon g’olib bo’ladi, (6) ga ko’ra y o’zgaruvchi nolga aylanishi mumkin emas, qiymatda bo’ladi. Shunday qilib, tomon g’olib bo’lishi uchun ular , ya’ni by 0 2> cx 0 2 (7) bo’ladigan holatga intilish kerak. (2) formulaga ko’ra (7) ni quyidagicha yozib olish mumkin: ( y0 x0) 2 > c b = rxp x ryp y . Bundan ko’rinadiki, kuchlar nisbatining o’zgarishi tomonlardan biriga kvadratik qonuniga mos ustunlik beradi. (6) formula tomonlar kuchlar nisbatini vaqtga bog’liqsiz ravishda aniqlaydi. Vaqtni hisobga oluvchi formulani keltirib chiqaramiz. (3) sistemaning 1- tenglamasini bo’yicha differesiallaymiz. 2-tenglamadan foydalansak, (9) ga kelamiz. Endi , boshlang’ich shartlardan foydalanib, (9) ning yechimini olamiz: (10) bu yerda . Xuddi shunga o’xshash (11) Quyidagi rasmda (10) va (11) funksiya grafiklari (ya’ni yoki da) holda tasvirlangan: Chiziqli qonun . Bunda ham yuqoridagidek shartlar qo’yilgan bo’lsa, ( V ) sistema (12) ko’rinishga keladi. Bu sistemadagi 2-tenglamani 1-tenglamaga bo’lib, quyidagi sodda tenglamaga kelamiz: Uni integrallasak, (13) tenglikni hosil qilamiz. Bu (13) tenglikni (14) ko’rinishda yozib olish mumkin, bu yerda Bundan agar bo’lsa, tomon g’olib bo’lishi kelib chiqadi. Quyidagi rasmda ning turli qiymatlarida (14) chiziqli funksional bog’liqlikning geometrik talqini tasvirlangan: Parabolik qonun . Bunda ham yuqoridagi kabi shartlarda partizan kuchlari doimiy armiyaga qarshi jang olib bormoqda deb hisoblaylik. Bu holda quyidagi sistemaga ega bo’lamiz. (15) bu yerda x(t) partizan kuchlari, doimiy armiya kuchlari. (15) sistema 2- tenglamasini 1- chisiga bo’lib, dy dx = c gy tenglamani olamiz. Uni integrallab, quyidagi gy 2(t)= 2cx (t)+M (16) munosabatni olamiz, bu yerda M = gy 0 2− 2cx 0 . Shunday qilib, (15) differensial sistema parabolik qonunga bo’ysunuvchi modelga mos keladi. Agar bo’lsa partizanlar g’olib chiqadi, aks holda mag’lubiyatga uchraydi. Quyidagi rasmda ning turli qiymatlarida (16) tenglama bilan aniqlanuvchi parabolalar tasvirlangan. : tomon g’olib : tenglik : tomon g’olib : g’olib : g’olib Tajribalar shuni ko’rsatadiki, regulyar armiya g’olib bo’lishi uchun nisbat 1 dan katta bo’lishi kerak. Harbiy harakatlar olib borishning parabolik qonuniga asoslanib, shartni e’tiborga olgan holda shart bajarilsa, regulyar armiya muvaffaqiyati kafolatlanadi degan xulosaga kelamiz. Lanchester-Osipov modelidan foydalanib jangovar guruhlarni tahlilini qaraymiz. 1-masala. Mos ravishda 300 va 250 kishidan iborat ikkita guruh orasida to‘qnashuv sodir bo‘ldi. 1-guruhning o‘rtacha o‘q otish tezligi minutiga p 1= 600 ta o‘q otishga, 2-guruhniki esa minutiga p 2= 500 ta o‘q otishga teng. 1- guruhdagi jangchining dushmanni mag‘lub qilish ehtimolligi p 1 = 0.04 ga, 2- guruhniki esa p 2= 0.06 ga teng. Jang qaysi tomon g‘alabasi bilan yakun topadi? Yechim: Jang quvvati koeffitsientini har bir tomonning effektiv o‘q otish tezligi sifatida aniqlaymiz; p 1 p 1 = 0.04 600 24; p 2 = p 2 * 0.06; Birinchi guruhning jangovar ustunlik koeffitsienti quyidagiga teng bo‘ladi. A 0    300 24  6 4 1.07. k  B 0  250 30 5 5 Demak, 1-guruh g‘olib bo‘ladi. Lanchester modellari doirasida hujum va mudofaa kuchlarini taqsimlashni optimallashtirish masalasining ko‘p turlari mavjud. Lanchester turidagi tenglamalarga zahirani kiritish, kuchlar va vositalarni taqsimlashni aks ettiruvchi boshqariluvchi o‘zgaruvchilarni va boshqa parametrlarni kiritish optimallashtirish modellarida optimal boshqaruv o‘yin masalalariga keladi. Lanchester modellari doirasida hujum va mudofaa kuchlarini taqsimlashni optimallashtirish masalasining ko‘p turlari mavjud. Lanchester turidagi tenglamalarga zahirani kiritish, kuchlar va vositalarni taqsimlashni aks ettiruvchi boshqariluvchi o‘zgaruvchilarni va boshqa 117 parametrlarni kiritish optimallashtirish modellarida optimal boshqaruv o‘yin masalalariga keladi. 4. Davlatlararo harbiy harakatlar va qurollanish poygasi jarayonlari modellarini qurish va tahlil qilish. Qurollanish poygasi — qurolli kuchlar sohasida ustunlik uchun ikki yoki undan ortiq kuchlar (va ko pinchaʻ — butun harbiy bloklar ) o rtasidagi ʻ siyosiy qarama-qarshilik. Bunday qarama-qarshilik paytida har bir tomon juda ko p qurol-yarog larni ʻ ʻ ishlab chiqaradi, dushman bilan tenglik o rnatishga yoki undan o tib ketishga ʻ ʻ harakat qiladi. Sovuq urush davridagi Sovet Ittifoqi va Qo shma Shtatlar ʻ o rtasidagi qarama- ʻ qarshilikning bir qismi sifatida yadroviy raketa poygasi misol bo ladi. Bir ʻ mahallar amerikalik astronom Karl Sagan SSSR va AQShni tizzagacha benzinda turgan ikkita odam, biri uchta gugurt bilan, ikkinchisi esa beshta gugurt bilan turgani kabi solishtirgan. Asosan, bu davlatlar o rtasidagi poyga ʻ yadro qurollarining eng ilg or turlarini ishlab chiqish va ularni imkon qadar ʻ ko proq ishlab chiqarishdan iborat edi. Bunday siyosatning oqibatlaridan biri ʻ haddan tashqari harbiy xarajatlar, ilg or texnologiyalarning asosan mudofaa ʻ sanoatida kontsentratsiyasi va gipertrofiyalangan harbiy-sanoat majmuasi edi. Sovet rahbariyati 1970-yillarda R-36 raketalarini keng miqyosda joylashtirish orqali ilk yadroviy raketa zarbasi bo yicha ustunliklariga erishdi. ʻ Yadro raketa poygasi SSSR va AQSh o rtasidagi urushga olib kelishi ʻ mumkin bo lsa-da, bu fan va yangi texnologiyalar, birinchi ʻ navbatda kompyuter va aerokosmik rivojlanishi uchun ulkan turtki bo ldi ʻ (qarang. Kosmik poyga). Qurollanish poygasi boshlanib, hayotni harbiylashtirish borgan sari avj oldi. Qurollanish poygasiga katta ta’sir ko‘rsatayotgan omillardan biri Yevropa davlatlari o‘rtasidagi hududiy nizolar ham edi. Yevropa davlatlari o‘rtasida munosabatlarni keskinlashtirgan yana boshqa bir sabab, ularning bir-biridan iqtisodiy va harbiy-strategik ustunlikka erishish uchun kurashi bo‘ldi. Ayni paytda, XIX asrning oxiriga kelib, iqtisodiy ko‘rsatkichlar bo‘yicha Yevropada birinchi, dunyoda AQSHdan keyingi ikkinchi o‘rinni muqim egallab olgan Germaniya Buyuk Britaniya va Fransiyaning g‘azabini keltirardi. Rossiya esa, o‘z navbatida, Germaniyaning xotirjamligiga putur yetkazayotgan edi. Shu tariqa dunyoning rivojlangan buyuk davlatlar o‘rtasida bo‘lib olinishi, iqtisodiy va siyosiy raqobat, harbiy-strategik ziddiyat va qurollanish poygasi boshlanib ketdi. Monopoliyalarning vujudga kelishi, birinchidan, ishlab chiqarishga yangi texnika va texnologiyalarni yanada kengroq joriy etishga imkoniyat yaratdi. Bu esa mehnat unumdorligining keskin oshishini ta’minladi. Ikkinchidan esa, jamiyatning juda ozchilik guruhi qo‘lida ulkan hokimiyat to‘planishiga olib keldi. Shuning uchun ham AQSH monopoliyachilarini bekorga „Amerikaning tojsiz qirollari“ deb atashmagan edi. Ular AQSH hukumatining ichki va tashqi siyosatiga katta ta’sir ko‘rsata olganlar. Yoki Germaniyada „Kruppga nima yaxshi bo‘lsa, u Germaniya uchun ham yaxshi“, deyishardi. Chunki, ular ulkan miqdordagi boylikka egalik qilardi. Uchinchidan, monopolistik kapitalizm qirg‘in-barot mustamlakachilik urushlarini kuchaytirganligi bilan ham ajralib turadi. Bunday urushlarning, ayniqsa, XIX asr oxirida kuchayishi „imperializm“ atamasining keng ishlatilishiga olib keldi. Bu atama dastlab industrial davlatlarning mustamlakachilikdan iborat tashqi siyosatlariga nisbatan ishlatildi. Keyinchalik „imperializm“ atamasi „monopolistik kapitalizm“ atamasining sinonimi o‘rnida qo‘llaniladigan bo‘ldi. Shu tariqa, bu ikki atama ayni bir xil ma’noni anglata boshladi. Foydalanilgan adabiyotlar: 1. “Oliy harbiy ta’lim muassasalari kursant va tinglovchilarining Oliy harbiy ta’lim muassasalari kursantlarining ilmiy-ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishning dolzarb muammolari” mavzusidagi ilmiy-amaliy anjumani ilmiy maqolalar to‘plami. Toshkent, O‘zbekiston Respublikasi Milliy gvardiyasi Harbiytexnik instituti, 2019. Shadmanov E.Sh., i.f.d. professor 2. Maxmudov J.M., Fayziyev B.M . « Matematik modellashtirish» fanidan o’quv – uslubiy majmua («5480100 - Amaliy matematika va informatika» ta’lim yo’nalishi bakalavr talabalari uchun). O’quv-uslubiy majmua. – Samarqand: SamDU nashri, 2019

MAVZU: HARBIY HARAKATLAR MODELINI YARATISH REJA: 1. Harbiy harakatlar modelini keltirib chiqarish 2. Lanchester harbiy harakatlarining 3 modeli 3. Lanchester harbiy harakatlari modellari tahlili 4. Davlatlararo harbiy harakatlar va qurollanish poygasi jarayonlari modellarini qurish va tahlil qilish. 1. Harbiy harakatlar modelini keltirib chiqarish

Birinchi jahon urushi yillarida ingliz muhandisi va matematigi F. Lanchester havo janglari olib borishning matematik modellarini ishlab chiqdi. Faraz qilaylik, harbiy harakatlarda 2 ta , qarama-qarshi tomonlar ishtirok etishsin. Ularning vaqt momentidagi soni va bilan belgilaymiz. Shuningdek, va uzluksiz va differensiallanuvchi funksiyalar deb faraz qilamiz. Albatta bu farazlar real holatning soddalashtirishi hisoblanadi. Vaqtning qisqa oraliqlarida tomonlar tarkibi o’zgarishini juda kichik deb hisoblash mumkin. Bu kelishuvlar va lar uchun aniq formulalar olish uchun yetarli bo’lmasada, tomonlar soni o’zgarish tezligini ifodalash uchun yetarli faktorbo’lishi mumkin: tomonning harbiy harakatlarga bog’liq bo’lmagan yo’qotishlar tezligini ifodalovchi kattalik, tomonning bevosita harbiy to’qnashuvda yo’qotishlar tezligi, tomonga yetib keluvchi yordam tezligi. U holda ning o’zgarish umumiy tezligi (1) tenglama bilan beriladi. uchun ham shunga o’xshash tenglama hosil qilinadi. Endi masala va kattaliklar uchun mos tenglamalarni qo’rsatish va qurilgan differensial tenglamalarni tadqiq etishdan iborat. Olingan natijalar esa g’olib haqida xulosa chiqarishga yordam beradi. AQSh Qurolli Kuchlari rahbariyatining barcha darajalari uchun vositalar arsenali uzoq vaqtdan beri kompyuter modellashtirishni o'z ichiga olgan. 2000-yillarning boshidan beri AQSh harbiy rahbariyati harbiy-texnik siyosatni shakllantirishda ustuvor texnologiyalar qatorida jangovar operatsiyalarni taqlid qilish va simulyatsiya qilish vositalarini ajratdi. Har xil real jarayonlarni modellashtirish uchun kompyuter texnologiyalari, dasturlash texnologiyalari va tizim muhandislik asoslari rivojlanishining yuqori dinamikasi AQShda modellar va simulyatsiya tizimlarini ishlab chiqishda ulkan yutuq bo'ldi. AQSh Qurolli Kuchlarida modellashtirishni rivojlantirishning asosiy yo'nalishlari quyidagilardan iborat: Qurolli Kuchlar tarkibini optimallashtirish, qo'shinlarni (kuchlarni) jangovar bandligi uchun

kontseptsiyalarni ishlab chiqish, taktikani va operativ san'atni ishlab chiqish, optimallashtirish qo'shinlar (kuchlar) ning birlashgan va koalitsion guruhlarini qurish va ulardan foydalanish sohasidagi muammolarni hal qilishga qaratilgan tizimlar va modellarni yaratish uchun qurol va harbiy texnikaning yangi modellarini sotib olish, tezkor va jangovar tayyorgarlikni takomillashtirish va boshqalar. Bunga qo'shma kuchlar tomonidan harbiy operatsiyalarni o'tkazish uchun namuna bo'lgan Birlashgan Urush Tizimi (JWARS) misol bo'la oladi. Bu sizga quruqlik, havo, dengiz operatsiyalari va jangovar operatsiyalarni, maxsus va axborot operatsiyalari kuchlari harakatlarini, kimyoviy qurollarni himoya qilish / ishlatish, harbiy teatrlarda raketaga qarshi mudofaa / havo hujumidan mudofaa tizimlarining ishlashini, qo'mondonlik qilish va kosmik razvedkasini taqlid qilishga imkon beradi. , aloqa va logistik yordam. JWARS - bu Smalltalk dasturlash tilida CASE (Computer Aided Software Development) vositalari yordamida ishlab chiqilgan zamonaviy konstruktiv modellashtirish tizimi. Bu voqea vaqtidan foydalanadi va harbiy qismlarning faoliyati va o'zaro ta'sirini simulyatsiya qiladi. Ushbu tizim doirasida ob-havo sharoiti va erning xususiyatlarini hisobga olgan holda uch o'lchovli virtual jang maydonini yaratish, jangovar operatsiyalarni moddiy-texnik jihatdan ta'minlash, aniq axborot oqimlari tizimini yaratish, shuningdek, qaror qabul qilish masalalari qo'mondonlik va boshqaruv tizimidagi qo'llab-quvvatlash yaxshilab ishlab chiqilgan. JWARSning asosiy maqsadi qo'shma operatsion birlashmalarning (OOF) jangovar operatsiyalarini simulyatsiya qilishdir, bu qurolli kuchlarni qo'shma tezkor rejalashtirish va ulardan foydalanish sifatini oshirishi, qo'shma qo'shinlarning jangovar imkoniyatlarini baholashi va Qurolli kuchlarni qurish uchun kontseptual hujjatlarni ishlab chiqishi kerak. Umuman olganda kuchlar. Ushbu tizim operativ rejalashtirish va ijro etish jarayonini har tomonlama nazorat qilish, shuningdek bir xil vazifalarni bajarilishini ko'p marta takrorlash imkonini beradi, bu esa qabul qilingan harakatlar natijalarini tahlil qilish va kuchlardan foydalanishning eng samarali stsenariylarini tanlash qobiliyatini sezilarli darajada oshiradi. Modelni ishlab chiqish dasturni tahlil qilish va baholash bo'limi boshlig'ining bevosita rahbarligi ostida amalga oshiriladi. JWARSning istiqbolli strategik kontseptsiyalarni ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish, tarmoqqa

yo'naltirilgan jangovar operatsiyalar sharoitida OOFdan jangovar foydalanish shakllari va usullarini ishlab chiqish uchun ahamiyati ta'kidlangan. JWARS-ning so'nggi versiyasi teatrlararo harbiy transport tarmog'ini modellashtirish uchun modulli tizim, OOF boshqaruv tizimini takomillashtirilgan modellashtirish, mobil maqsadlarga qarshi zarbalarni simulyatsiya qilish qobiliyati, geoinformatsion va geofizik ma'lumotlar bazasi mavjudligi bilan ajralib turadi. Janubi-Sharqiy Osiyo, Uzoq Sharq, Janubiy Osiyo va Janubiy Amerika uchun dastur kodini modernizatsiya qilish va yangi texnik bazani joriy etish, stsenariyni yaratish imkoniyati va boshqalar tufayli tezlikni oshirdi. Ommaviy qirg'in qurollaridan foydalanishni modellashtirish hozirgi paytda kimyoviy qurollardan himoyani simulyatsiya qilish va uning jangovar bo'linmalarga va atrof-muhitga ta'sirini baholashni o'z ichiga oladi. Yaqin kelajakda biologik va yadro qurollaridan foydalanishni baholashni modellashtirish uchun bloklar yaratish rejalashtirilgan.

2. Lanchester harbiy harakatlarining 3 modeli Harbiy jangavor harakatlarni yuritish, unga tayyorgarlik ko‘rishni tizimli o‘rganish bilan harbiy fan shug‘ullanadi. Jangni rejalashtirish va harbiy harakatlarning tabiatini o‘rganish maqsadida matematik metodlar azaldan qo‘llanilib kelinadi. Jang va ziddiyatli vaziyatlarni modellashtirishning ko‘p ma’lum bo‘lgan va keng tarqalgan modellardan biri Lanchester-Osipov modeli hisoblanadi. Bugungi kunga kelib, aviatsiyada harbiy harakatlarni boshqarish bo‘yicha ko‘plab imitatsiya modellari va kompyuter tizimlari ishlab chiqilyapti va tadbiq qilinyapti. Harbiy operatsiyalarni o‘rganishning tashkiliy qismi o‘yinlar nazariyasi hisoblanadi. Shu bilan birga, harbiy ilm nuqtai nazariyasidan har qanday jang tomonlardan birining jangdan g‘olib (mag‘lub) chiqishi bilan yakunlanadi. K.Klauzevitsga ko‘ra urushni xalqning harakati, armiya va hukumatning urushdagi birligi bilan tushuntirish mumkin. Urushda ruhiy kattaliklar (sarkardaning iste’dodi, armiyaning jangavor ruhiy tayyorgarligi, xalq ruhiyati) eng muhim o‘rinda turadi. Bu to‘g‘risida N.N.Golovin shunday deydi: “Jangchining ruhiy ustunlik jihatlari barcha zamon sarkardalari tomonidan yuqori baholangan”. 1916 yili 1-jahon urushi paytida Frederik Lanchester qarama-qarshi kuchlar orasidagi munosabatlarni ko‘rsatish maqsadida differentsial tenglamalar sistemasini ishlab chiqqan. Ular orasidan Lanchesterning chiziqli qonunlari (haqqoniy jang, qo‘l jangi yoki ko‘zlanmagan o‘q otish) va kvadratik qonunlari (XX asrdan boshlab ko‘zlangan o‘q otish) deb nomlanuvchilari alohida qaraladi. Ushbu ishda hozirgacha keng qo‘llanilib keluvchi jang modeli sifatida – jang davomida tomonlarning dinamik harakatlarini ifodalovchi differentsial tenglamalar keltirilgan. Differentsial tenglamalar harbiy harakatlarni tahlil qilish, ziddiyatlarni rivojlanish qonuniyatlarini o‘rganish, shuningdek ziddiyatli holatlarda o‘zini tutishning qonun qoidalarini ishlab chiqishda foydali hisoblanadi. Chiziqli model. Chiziqli tenglamalar trival holatni namoyon qiladi: kuchlar almashinuvi sodir bo‘ladi, bunda yo‘qotishlar dinamikasi quyidagi tenglama bilan ifodalanadi:  (A 0 – A(t))   (B 0 – B(t)) (1)

O'xshashlar

OSSURIYADA HARBIY QUSHINI
QADIMGI XITOY HARBIY SANATI -
Mo'g'ullarning g'arbiy yevropaga harbiy yurishlari
Musiqa mashg‘ulotlarida bolalarga musiqalar xarakteriga xos harakatlar, o‘zbek xalq raqs elementlari va ritmik harakatlar ustida ishlash
Oʼzbekistonni rivojlantirishning Harakatlar strategiyasi – milliy taraqqiyot asosi