logo

KOMPUTER TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH SAMARADORLIGI

Yuklangan vaqt:

20.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

40.828125 KB
MAVZU:  KOMPUTER
TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH
SAMARADORLIGI
                                       Mundarija::
KIRISH……………………………………………..2
1.Kompyuter axborot texnalogiyalari…………….....3
 2.Zamonaviy kompyuter axbrot texnalogiyalari va uning 
asosiytushunchalari…………………………………..6
3.Kompyuter texnologiyalaridan samarali foydalanish..9
XULOSA……………………………………………..14
Foydalanilgan adabiyotlar va manbalar ro’yxati……..15
Kirish. Zamonaviy dunyoda kompyuter texnologiyalaridan foydalanish kundalik 
hayotimizning ajralmas qismiga aylandi. Biznesdan ta'limgacha, sog'liqni 
saqlashdan o'yin-kulgigacha, kompyuter texnologiyalari bizning ishlash, 
o'rganish, muloqot qilish va o'zimizni ko'ngil ochish uslubimizda inqilob 
qildi. Kompyuter texnologiyalaridan foydalanish samaradorligi 
tadqiqotchilar, siyosatchilar va soha mutaxassislari orasida katta qiziqish va 
munozaralarga sabab bo'ldi. Ushbu inshoda biz hayotimizning turli 
jabhalarida kompyuter texnologiyalaridan foydalanish samaradorligini va bu
bizning yashash va ishlash tarzimizni qanday o'zgartirganini o'rganamiz. 
Biznesda samaradorlik.Kompyuter texnologiyalarining eng muhim 
ta'sirlaridan biri biznes operatsiyalari samaradorligiga bo'lgan. 
Kompyuterlar va dasturiy ilovalardan foydalanish jarayonlarni 
soddalashtirdi, mahsuldorlikni oshirdi va barcha hajmdagi korxonalar uchun
operatsion xarajatlarni kamaytirdi. Inventarizatsiyadan tortib mijozlar bilan 
munosabatlarni boshqarishgacha, buxgalteriya hisobi, inson resurslarini 
boshqarishgacha, kompyuter texnologiyalari turli biznes funktsiyalarini 
avtomatlashtirdi va optimallashtirdi, bu esa samaradorlik va rentabellikni 
oshirishga olib keldi.Masalan, korxona resurslarini rejalashtirish (ERP) 
tizimlaridan foydalanish korxonalarga ishlab chiqarishni rejalashtirish, 
inventarni boshqarish va buyurtmalarni qayta ishlash kabi asosiy biznes 
jarayonlarini birlashtirish va tartibga solish imkonini berdi. Bu turli bo'limlar 
o'rtasidagi muvofiqlashtirishning yaxshilanishiga, qaror qabul qilishning 
yaxshilanishiga va ish vaqtini qisqartirishga olib keldi. Kompyuter 
texnologiyalari, shuningdek, ta'lim berish va qabul qilish usullarini 
o'zgartirdi. Kompyuterlar, internet va raqamli o'quv vositalaridan  foydalanish ta'limni yanada qulay, interaktiv va shaxsiylashtirilgan qildi. 
Talabalar endi onlayn rejimda koʻplab taʼlim resurslari va materiallariga 
kirishlari, virtual sinflarda tengdoshlari va oʻqituvchilari bilan hamkorlik 
qilishlari, oʻzlarining individual taʼlim uslublari va afzalliklariga mos keladigan
interaktiv taʼlim faoliyati bilan shugʻullanishlari mumkin.
Kompyuter axborot texnalogiyalari.
Kompyuterlar va axborot texnologiyalari zamonaviy hayotning deyarli barcha jabhalariga
integratsiyalashgan. Kompyuter axborot texnologiyalari bo‘yicha mutaxassislar o‘zlari 
ishlayotgan korxonada qo‘llaniladigan apparat va dasturiy ta’minotni yaxshi bilishlari 
hamda bir qator katta va kichik masalalarda texnik yordam ko‘rsatish imkoniyatiga ega 
bo‘lishlari kerak. Ular kiberxavfsizlik, tarmoq va xavfsizlik, taqsimlangan hisoblash yoki 
elektron biznes loyihalarida ishlashga yo'naltirilgan bo'lishi mumkin. Ushbu sohadagi 
ba'zi sarlavhalar va asosiy yo'nalishlarga ma'lumotlar bazasi ma'murlari, axborot 
xavfsizligi tahlillari, tarmoq va kompyuter tizimlari ma'murlari, kompyuter tarmog'i yoki 
tadqiqot bo'yicha mutaxassislar kiradi.   Tajriba va ta'limga qarab, ushbu sohadagi 
ishchilar ma'lumotlar bazalarini ishlab chiquvchi, texnologiyani qo'llab-quvvatlash 
rejalari yoki tizimlari ustida ishlaydigan yoki axborot tizimlari ma'murlarini qo'llab-
quvvatlovchi guruhlarda bo'lishi mumkin - yoki ular kattaroq loyihaning bir tomonini 
boshqarishi mumkin.   Axborot texnologiyalari (inglizcha: Information Technology(IT)) 
— bu kompyuter tizimlari, dasturiy ta minot, dasturlash tillari, ma lumotlar, ʼ ʼ
ma lumotlarni qayta ishlash va saqlashni o z ichiga olgan tegishli sohalar to plami. 	
ʼ ʻ ʻ
Axborot texnologiyalari (AT) axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT)ning bir 
qismini tashkil qiladi. AT tizimi — odatda, axborot tizimi, aloqa tizimi yoki aniqrog i, 	
ʻ
kompyuter tizimi, jumladan, barcha apparat, dasturiy ta minot va periferik jihozlar — 	
ʼ cheklangan AT foydalanuvchilari guruhi va AT loyihasi tomonidan boshqariladigan tizim
va odatda AT tizimini ishga tushirish va joriy etishni nazarda tutadi.   AT atamasi odatda, 
kompyuterlar va kompyuter tarmoqlarining sinonimi sifatida ishlatiladi, lekin u televizor 
va telefon kabi boshqa axborot tarqatish texnologiyalarini ham qamrab oladi. Iqtisodiyot 
doirasidagi bir qancha mahsulot yoki xizmatlar axborot texnologiyalari, jumladan, 
kompyuter texnikasi, dasturiy ta minot, elektronika, yarimo tkazgichlar, internet, ʼ ʻ
telekommunikatsiya uskunalari va elektron tijorat bilan bog liq.	
ʻ   Axborot texnologiyasi 
— bu axboriy ma'lumotni bir Ko’rinishdan ikkinchi, sifat jixatidan yangi Ko’rinishga 
keltirish, axborotni yig’ish, qayta ishlash va uzatishning usul va vositalari majmuasidan 
foydalanish jarayonidir.   Axborot texnologiyalari jamiyat axborot resurslaridan okilona 
foydalanishning eng muhim usullaridan biri bo’lib, xozirgi vaktga kadar bir necha 
evolyutsion bosqichlarni bosib utdi.Ana shu bosqichlarga qisqacha to’xtalib o’tamiz.
   1-bosqich. XIX asrning ikkinchi yarmigacha davom etgan. Bu bosqichda «Kullik» 
axborot texnologiya tarag’kiy etgan. Uning vositasi: pero, siyoxdon, kitob. 
Kommunikatsiya, ya'ni aloqa odamdan odamga yoki pochta orqali xat vositasida amalga 
oshirilgan.
   2-bosqich. XIX asrning oxiri, unda «Mexanik» texnologiya rivoj topgan. Uning asosiy 
vositasi yozuv mashinkasi, arifmometr kabilardan iborat.
   3-bosqich. XX asr boshlariga mansub bo’lib, «Elektromexanik» texnologiyalar bilan 
fark qiladi Uning asosiy vositalari sifatida telegraf va telefonlardan foydalanilgan. Bu 
bosqichda axborot texnologiyasining maqsadi xam uzgardi. Unda asosiy urKu axborotni 
tasvirlash shaklidan, uning mazmunini shakllantirishga kuchirildi.
    4-bosqich. XX asr urtalariga to’g’ri kelib, «Elektron» texnologiyalar kullanilishi bilan 
belgilanadi. Bu texnologiyalarning asosiy vositasi EHMlar va ular asosida tashkil 
etiladigan avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlari va axborot izlash tizimlaridir.
     5-bosqich. XX asr oxiriga to’g’ri keladi. Bu bosqichda «Kompyuter» texnologiyalari 
tarag’kiy etdi. Ularning asosiy vositasi turli maqsadlarga muljallangan dasturiy 
vositalarga ega bo’lgan shaxsiy kompyuterlardir. Bu bosqichda kundalik turmush, 
madaniyat va boshqa soxalarga muljallangan texnik vositalarning o’zgarishi ro’y berdi.  Lokal va global kompyuter tarmoklari ishlatila boshlandi.   Axborot texnologiyalari bir 
necha turlarga bo’linadi:
       Ma'lumotlarga ishlov beruvchi axborot texnologiyalari. Ular ma'lum algoritmlar 
bo’yicha boshlang’ich ma'lumotlarga ishlov beruvchi masalalarni yechishga 
muljallangan. Masalan, xar bir firmada o’zining xodimlari haqidagi axborotga ishlov 
beruvchi axborot texnologiyasi albatta bo’lishi kerag’. Boshkarishning axborot 
texnologiyalari. Ularning maqsadi ish faoliyati qaror qabul qilish bilan bog’liq bo’lgan 
insonlarning axborotga bo’lgan talabini kondirishdan iborat. Boshkarishning axborot 
tizimlari tashkilotning utmishi, xozirgi xolati va kelajagi haqidagi axborotni xam o’z 
ichiga oladi. Ofis(idora)ning axborot texnologiyasi.Avtomatlashtirilgan ofisning 
zamonaviy axborot texnologiyalari bu — tashkilot ichidagi va tashki muxit bilan 
kommunikatsion jarayonlarni kompyuter tarmoklari va axborotlar bilan ishlovchi boshqa 
zamonaviy vositalar asosida tashkil etish va kullab-kuvvatlashdan iborat. Buning uchun 
maxsus dasturiy vositalar xam ishlab chiqilgan. Ulardan biri Microsoft Offise dasturlar 
paketidir. Uning tarkibiga Word matn muxarriri, Excel elektron jadvali, Power point 
takdimot uchun grafikani tayyorlash dasturi, Microsoft Access ma'lumotlar omborini 
boshqarish tizimlari kiradi.   Hozirgi paytdagi kompyuterlar uchun ko’plab dasturiy 
vositalar mavjudki, ular barcha turdagi axborot texnologiyalarini ta'minlay oladi. 
Ularning ayrimlari bilan qisqacha tanishib chiqamiz.Ma'lumotlar ombori. Uar qanday 
axborot texnologiyasining majburiy komponenti ma'lumotlar omboridir (MO). 
Avtomatlashtirilgan ofisda MO firmaning ishlab chiqarish tizimi haqidagi barcha 
ma'lumotlarni uzida saklaydi. Matn protsessori. Bu matnli xujjatlarni tashkil etish va 
ularga ishlov berishga muljallangan dasturiy vosita turidir. Masalan, matn muxarririda 
tayyorlangan xat va xujjatlarni doimiy ravishda qabul qilish menedjerga firmadagi 
xolatni doimo nazorati ostida to’tishga yordam beradi.Elektron pochta (Ye-mail) — 
kompyuterlardan tarmokda foydalanishga asoslangan bo’lib, xamkor (partnyor)larga 
ma'lumotlar junatish yoki ulardan ma'lumot olish imkoniyatini yaratadi.Audiopochta — 
bu ma'lumotlarni klaviatura yordamida emas, balki tovush orqali uzatuvchi pochtadir.  
Moddiy ishlab chiqarish texnologiyasining maqsadi insonning talabini kondiradigan 
yangi maxsulot ishlab chiqarishdan iborat. Axborot texnologiyasining maqsadi esa  insonning biror-bir ishni bajarishi uchun zarur bo’lgan, uni taxlil etish va u asosida qaror 
qabul qilishi kerag’ bo’lgan yangi axborotni ishlab chiqarishdan iborat (2.4-rasm). Turli 
texnologiyalarni kullab, bitta moddiy resurs lardan turli maxsulotlar olish mumkin. Xuddi
shu narsani axborot texnologiyalariga nisbatan xam aytish mumkin. Misol: 
matematikadan nazorat ishini bajarganda xar bir o’quvchi boshlang’ich axborotni qayta 
ishlash uchun o’zining bilimini kullaydi. Masalaning yechimi bo’lgan yangi axborot 
maxsuloti, o’quvchi tanlay olgan masalani yechish texnologiyasi, usuliga bog’liq.Moddiy
ishlab chiqarishda turli maxsus jixozlar, stanoklar, uskunalar va boshqalar ishlatiladi. 
Axborot texnologiyalari uchun xam o’zining «uskunalari», vositalari mavjud. Bular 
kseroks, telefaks, faks, skaner va boshqa vositalardir. Bu vositalar orqali axborotga ishlov
berilib, uzgartiriladi. Uozirgi paytda axborotga ishlov berish uchun kompyuterlar va 
kompyuter tarmoklari keng kullanilmokda. Axborot texnologiyasida kompyuterlar va 
kompyuter tarmoklarining kullanishiga urKu berish maqsadida ko’pincha kompyuter va 
kommunikatsion texnologiya haqida gapirishadi.
  Zamonaviy kompyuter axborot texnologiyalari va ularning asosiy tushunchalari.
Informatika bu - axborotlarni kompyuter yordamida qayta ishlash, yigish, ifodalash va 
uzatish usullari bilan shugullanuvchi fandir. Informatika deganda har bir odam soz 
qandaydir axborot, ushbu axborot biror narsaga, hodisa yoki jarayonga tegishli ekanligi, 
va boshqalar haqida borishligini tushunadi. XX asrning 60-yillarida Informatika fan 
sifatida Fransiyada qollanila boshladi. Informatika atamasi lotincha informatic sozdan 
kelib chiqqan bolib, tushuntirish, xabar qilish, bayon etish manosini anglatadi. Ingliz 
tilida bu atamaga Computer science (kompyuter texnikasi haqida fan) sinonimi mos 
keladi. Computer – hisoblash texnikasi degani.
Kibernetika va infоrmatika sоhasida ilmiy-tadqiqоt ishlarini оlib bоrish va xalq 
xojaligiga jоriy etish maqsadida 1956 yilda akademik M.T.Orоzbоev tashabbusi bilan 
Ozbekistоn Fanlar Akademiyasi tarkibida V.I.Rоmanskiy nоmli Matematika instituti 
qоshida Hisoblash texnikasi bolimi оchildi. Unga V.K.Qоbulоv raxbar etib tayinlandi va 
1958 yilda Respublikamizda ilk bоr «Ural-1» rusumli EHM ornatildi yilda markaziy 
Оsiyo mintaqasida Ozbekistоn Respublikasi Fanlar Akademiyasi tarkibida hisoblash  markazi bolgan Kibernetika instituti, 1978 yilda esa uning asosida Kibernetika ilmiy 
ishlab chiqarish birlashmasi tashkil etildi. Axborotlashtirish haqida (1993 yil may), EHM 
va malumotlar bazasi uchun dasturlarni huquqiy muhofazalash haqida (1994 yil may) 
qonunlari, Ozbekistоn Respublikasi Prezidentining 2002 yil 30 maydagi 
«Kоmpyuterlashtirishni yanada rivоjlantirish va axbоrоt- kоmmunikasiya 
texnоlоgiyalarini jоriy etish togrisida»gi farmоni, Vazirlar Mahkamasining 2001 yil 23 
maydagi « yillarda kompyuter va axborot texnologiyalarini rivojlantirish, «Internet»ning 
xalqaro axborot tizimlariga keng kirib borishini taminlash dasturini ishlab chiqishni 
tashkil etish chora-tadbirlari togrisida»gi 230-sonli qarori qabul qilingan.
ахborotdir Informatika sohasining eng asosiy resursi bu – ахborotdir. Ахborot - оlamdagi
butun borliq, undagi roy beradigan voqea, hodisa va jarayonlar haqidagi xabar va 
malumotlardir. Yani voqea va hodisalarning sezgi organlarimizga tasiri. Ахborot inson 
nutqida, kitob va gazeta- jurnallardagi matnlarda, musavvir tasvirida va boshqalarda 
mavjuddir. Ахborotni almashishFikrМоliyaviy kelishuv Ахborot tushunchasi.Sezish 
azolari, turli asboblar va hokazolar yordamida qayd etiladigan tashqi dunyo dalillari 
malumotlar deb ataladi. Malumotlar aniq vazifalarni hal etishda zarur va foydali deb 
topilsa axborotga aylanadi. Masalan, qogozga telefon raqamlarini malum tartibda yozib, 
birovga korsatsangiz, u buni malumot sifatida qabul qiladi. Biroq ana shu har bir telefon 
raqami qarshisiga muayyan korxona yoki tashkilot nomi, uning faoliyat turi yozib 
qoyilsa, avvalgi malumot axborotga aylanadi. Ахborotni almashishFikrМоliyaviy 
kelishuv.Ахborot manbalari va istemolchlarining har xilligi axborot shaklining turli 
korinishda bolishiga olib keladi: -Belgili -Belgili – turli ishoraviy belgilardan iborat 
axborotlar. -Matnli -Matnli – harf, raqam va belgilar toplamidan iborat axborot -Grafik -
Grafik – tasvirlardan iborat bolgan tasavvur korinishidagi. Shuningdek, ogzaki, yozma, 
bosma, jadval va boshqalar.Axborotdan foydalanish imkoniyati va samaradorligi uning 
reprezentativligi, mazmundorligi, yetarliligi, aktualligi, oz vaqtidaligi, anikdigi, 
ishonarliligi, barqarorligi kabi asosiy istemol sifat korsatkichlari bilan bogliqdir: 
a)axborotning reprezentativligi obyekt xususiyatini adekvat ifoda etish maqsadlarida uni 
togri tanlash va shakllantirish bilan boglikdir.  b)axborotning mazmundorligi semantik (mazmuniy) hajmini ifoda etadi.
 v)axborotning yetarliligi (tolaligi) qaror qabul qilish uchun minimal, lekin yetarli 
tarkibga (korsatkichlar jamlamasiga) ega ekanligini bildiradi. Togri qaror qabul qilish 
uchun toliq bolmagan, yani yetarli bolmagan, xuddi shuningdek, ortiqcha bolgan axborot 
ham foydalanuvchining qabul qilgan qarorlari samaradorligini kamaytiradi.
  g)axborotning aktualligi (dolzarbligi) axborotdan foydalanish vaqtida uning boshqarish 
uchun qimmatliligi sakdanib qolishi bilan belgilanadi va uning xususiyatlari ozgarishi 
dinamikasi hamda ushbu axborot paydo bolgan vaqtdan buyon otgan vaqt oraligiga 
bogliq boladi.
 d)axborotning oz vaqtidaligi uning avvaldan belgilab qoyilgan vazifani hal etish vaqti 
bilan kelishilgan vaqtdan kechikmasdan olinganligini bildiradi. 
e)axborotning aniqligi olinayotgan axborotning obyekt, jarayon, hodisa va hokazolarning 
real holatiga yaqinligi darajasi bilan belgilanadi. 
j)axborotning ishonarliligi axborotning real mavjud obyektlarni zarur aniqlik bilan ifoda 
etish xususiyati bilan belgilanadi. z)axborotning barqarorligi axborotning asos qilib 
olingan malumotlar anikdigini buzmasdan ozgarishlarga tasir qilishga qodirligini aks 
etgiradi.   Ахborot texnologiyasi va tizimlari Теxnologiya Теxnologiya – grekcha tildan 
tarjima qilinganda sanat, mahorat kabi manolarni bildiradi. Axborot texnologiyasi - 
obekt, jarayon yoki hodisalar holati haqidagi malumotlarni bir korinishdan ikkinchi, sifat 
jihatdan mutloq yangi korinishga keltiruvchi malumotlarni toplash, qayta ishlash 
uzatishning vosita va usullari majmuasidan foydalanish jarayonidir. Axborot 
texnologiyasi axborot tizimlari bilan mukammal boglangan bolib, ular uchun axborot 
texnologiyasi asosiy muhit hisoblanadi. Bir qaraganda axborot texnologiyasi va tizimi 
ta'rifi bir-biriga oxshash korinadi, lekin bunday emas. Axborot texnologiyasi 
kompyuterda saqlanayotgan ma'lumotlar ustidan tartiblashgan qoidalar asosida amal, 
harakat va bosqichlarni bajarish jarayonidir. Axborot texnologiyasining asosiy maqsadi 
birlamchi axborotni maqsadga yonaltirilgan harakat natijasida qayta ishlash yoli bilan 
foydalanuvchiga kerakli axborotni berishdir.Axborot tizimi kompyuterlar, kompyuterlar 
tarmogi, das-turiy mahsulotlar, ma'lumotlar bazasi, insonlar, turli texnik va dasturiy aloqa
vositalari hamda boshqa qurilmalardan tashkil topgan muhitdir. Axborot tizimining  asosiy maqsadi axborotni saqlash va uzatishdan iboratdir. Axborot tizimi axborotni qayta 
ishlash inson- kompyuter tizimidir. Axborot texnologiyasi kompyuterda axborotni qayta 
ishlashda xodimlarning aniq yonaltirilgan harakatlar toplamidir. Axborot tizimi qaror 
qabul qilishni qollab quvvatlash va axborot mahsulotlarini ishlab chiqarishda kompyuter 
axborot texnologiyasidan foydalanayotgan inson-kompyuter tizimidir.Ахborot tizimi 
Telekommunikatsiya tizimi Kompyuter tizimi Korxona tizimi
Ахborotlashgan jamiyat. Axborotni kodlash Jamiyatning axborotlashuvi deganda, 
zamonaviy Axborot tehnologiyalar va telekomunikasiyalar asosida davlat hokimiyati, 
turli vazirlik va idoralar, ishlab chiqarish korhonalari, mahalliy oz-ozini boshqarish 
organlarining, hamda fuqarolarining axborotlarga bolgan ehtiyojlarini etarli va tola 
qoplab oladigan, qulay sharoitlar yaratishga qaratilgan ijtimoiy - iqtisodiy va ilmiy - 
texnikaviy jarayon tushuniladi. Axborotlashgan jamiyat jamiyatning kopchilik azolari 
axborot, ayniqsa, uning oliy shakli bolmish bilimlarni ishlab chiqarish, saqlash, qayta 
ishlash va amalga oshirish bilan band bolgan jamiyatdir. Axborotlashgan jamiyatga 
otishda kompyuter va telekommunikasiya axborot texnologiyalari negizida yangi 
axborotni qayta ishlash sanoati yuzaga keladi.Har xil turdagi malumotlar (tovush, matn, 
tasvir, video) kompyuterda raqamlar (kodlar) korinishida saqlanadi. Har birini saqlashda 
kompyuter maxsus qoidani qollaydi. Masalan: musiqani saqlash uchun u har bir vaqt 
intervalida bolgan tovush tebrlanish kodini xotiraga saqlaydi; tasvirda esa tasvirni bir 
nechta satr va ustunlarga bo`lib, kesish nuqtalarning har birining rangini kodini xotiraga 
saqlaydi; matnda esa har bir belgi, raqam, harf kodini xotiraga saqlaydi. Biz unlik sanok 
sistemada hamma hisob kitoblarni qilsak, kompyuter esa ikkilik sanoq sistemada ularni 
bajaradi. Shuning uchun malumotlarni minimal hajmi BIT deb nomlanib 1 yoki 0 ga teng
boladi. Bu sonlarni manosi - xa yoki yuk va tugri yoki notugri. Maksimal 256 belgi 
bulishi mumkinligi uchun bitta qanaqadir belgi uchun xotirada 1 BAYT hajm xotira 
ajratiladi (1 bayt = 2 3 bit = 8 bit). Baytdan katta olchov birliklari ham bor: 1 bayt = 8 bit.
1 Kilobayt = 1024 bayt = 2 10 bayt 1 Megabayt = 1024 Kilobayt = 2 10 Kb = 2 20 bayt, 1
Gegabayt = 1024 Megabayt = 2 10 Mb = 2 20 Kb = 2 30 bayt. 1 Terabayt = 1024  Gegabayt = 2 10 Gb = 2 20 Mb = 2 30 Kb = 2 40 bayt. 1 Petabayt = 1024 Terabayt = 2 
10 Tb = 2 20 Gb = 2 30 Mb = 2 40 Kb = 2 50 bayt
Kompyuter texnologiyalaridan samarali foydalanish.
Hozirgi zamon mutaxassislari faoliyat doiralari qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, 
informatika bo‘yicha keng kolamdagi bilimlarga, zamonaviy hisoblash texnikasi, 
informatika aloqa va kommunikatsiya tizimlari, orgtexnika vositalari va ulardan 
foydalanish borasida yetarli malakalarga ega bo‘lishi hamda yangi informatsion texnika 
va texnologiya asoslarini, uning ertangi kuni, rivoji to‘g‘risidagi bilimlarni o‘zida 
mujassamlashtirgan bo‘lishi kerak. Zamonaviy hisoblash texnikalari va informatsion 
texnologiyaning kun sayin rivojlanib, jamiyatning esa tobora informatizatsiyalashib 
borishi sababli uzluksiz ta’lim tizimining o‘rta va yuqori bosqichlariga informatika, 
ishlab chiqarish va boshqarish jarayonlarini kompyuterlashtirish bo‘yicha bir qator o‘quv 
fanlari kiritilgan
XX asr o1rtalariga kelib tezkor mashina mexanizmlaridan foydalana boshlandi, 
murakkab texnika va texnologiyalar o‘ylab topildi. Kopgina masalalarni xal qilish 
jarayonida axborot hajmi behisob bir majmuaga aylanadi hamda bu axborotlarni yig‘ish 
va uzatish vositalarini yaratish, ularni vaqtida qayta ishlab, boshqarish uchun zarur 
bolgan choralarni belgilab chiqish kerak bo‘lib qoldi. Ko‘pchilik vazifalarni bajarishda 
boshqarish jarayonlarini takomillashtirish, axborot tizimini joriy etish, mutaxassislarni 
kompyutyerda ishlashga o‘rgatish muhim ahamiyatga ega. AKT o‘quvchilarni 
rag‘batlantiradi va ularning qiziqishini oshiradi. AKT o‘quvchilarni kelajakdagi 
faoliyatiga tayyorlashga ko‘mak beradi. Hozirgi zamonda mehnat faoliyati o‘quvchilar 
qoniqish bilan ishlatayotgan kompyuterlar, texnologiyalar, dasturlar va qurilmalar 
yordamida boshqariladi. AKT XXI asrning yangi ta’lim berish vositasidir.
AKT o‘rganish va o‘qitishning yangi imkoniyatlarini ochib beradi. AKT 
o‘qituvchilarning kasbiy o‘sishi uchun ularga o‘z fanlari bo‘yicha o‘qitishning yangi 
usullarini kiritishga, yangi yondashuvlarni qo‘llashga, g‘oyalarni ro‘yobga chiqarish va 
yangi ko‘nikmalarni rivojlantirishga imkoniyat yaratadi. AKT o‘z resurslaridan oqilona 
foydalanishga imkoniyat yaratadi. AKT o`quv jarayonini oqilona boshqarish va nazorat 
qilish orqali vaqtni hamda mablag‘ni tejaydi. AKT darslarga tayyorgarlik jarayonini  qisqartiradi va o‘qish jarayonini o‘quvchilar uchun qiziqarli hamda ko‘ngilochar qiladi. 
AKT moslanuvchandir. AKT turli yoshdagi o‘quvchilar, turli darajadagi o‘qituvchilar 
uchun moslashtirilishi mumkin hamda ta’lim jarayonida o‘qituvchilar va o‘quvchilar 
uchun ko‘makdir. Axborot texnologiyalari faqat fan va texnika hodisasi bo‘lmasdan, 
iqtisodiy rivojlanishning muhim omiliga aylanmoqda. Axborot bilan kamrab olinmagan 
biror muhim xo‘jalik sektorini (ishlab chiqarish, transport, kredit-moliya sohasi, savdo) 
tasavvur qilish qiyin. Ayni payda hisoblash texnikasi va aloqa vositalari asosida 
axborotni to‘plash, saqlash va taqdim etishning zamonaviy usullari yangi axborot 
texnologiyalari va xizmatlarni sotish (tarqatish) maqsadlarida ishlab chiqarish mustaqil 
tarmoq sifatida shakllandi va ajralib chiqdi. Shunday qilib xalq xo‘jaligini 
axborotlashtirish kelajakka qadam qo‘yish demakdir.   Mustaqillik yillarining dastlabki 
kunlaridan boshlab mamlakatimizda axborotlashgan jamiyat qurish borasida keng 
islohatlar olib borilayotgan davrda yoshlarning axborot madaniyatini shakillantirish 
ta’lim tizimining muhim vazifalaridan biridir. O’quvchi va talabalarning axborot 
madaniyatini shakillantirish ta’lim muassasalarida va keying bosqichda Oliy ta’lim 
muassasalarida “Informatika va axborot texnologiyalari” fanini o’qitish davrida amalga 
oshiriladi. Shuning uchun, ta’lim muassasalarida “Informatika va axborot 
texnalogiyalari” fanini  zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalari asosida o’qitish 
muhim ahamiyat kasb etadi.Ushbu fan, birinchidan umum ta’lim fanlardan biri bo’lib 
hisoblansa, ikkinchidan fan doirasida olingan bilim, malaka va ko’nikmalarni  
o’quvchilar bo’lg’usi kasbiy faoliyatlarida qo’llay olishlari kerak. Shuning uchun, ta’lim 
tizimidagi har qanday umum ta’lim fanning xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, 
“Informatika va axborot texnologiylari”  fanidan ham o’qitishning samaradorligini 
oshirish uchun kelgusida biz kasbiy faoliyatimizda o’quv maqsadlarimizni aniq va 
ravshan qo’yishimiz,  o’qitishdan kuzatiladigan natijani belgilashimiz va o’quv 
jarayonida innovatsion ta’lim texnologiyalarini joriy etishimiz lozim. Hozirgi davrda 
olimlar innovatsion ta’lim texnologiyalari tarkibini samarali usul  va vositalar asosida 
tizimlashtirib,  ularning  tub mohiyatini ochib berishga erishmoqdalar.  Ayniqsa,  
axborot-kommunikatsiya texnologiyalarning jadal rivojlanishi axborot-ta’lim muhitini 
shakillantirishga va innovatsion darslarni tashkil etishga keng imkoniyatlarni ochib  bermoqda.Axborot tizimlarining asosiy vazifasi hodisa va jarayonlar kechishini 
boshqarish imkoniyatlarini yaratishdan iborat. Shuningdek, axborotlarga asoslangan, 
maqsadi oldindan belgilangan va shu maqsadga erishish dasturi ishlab chiqarilgan 
boshqariluvchi jarayonga maqsadli ta’sir ko’rsatadi.  Axborotlarni avloddan-avlodga 
uzatishning ahamiyati ta’lim – tarbiya ishining ahamiyati bilan hamohangdir.  Axborot 
texnologiyalari (AT) – bu tizim masalalar yechimini topish maqsadida axborotlarni 
yig’ish, qayta yig’ish, qayta tiklash, saqlash, ifodalash, tizimlash, uzatish va uni 
iste’molchiga foydalanishga qulay holga keltirsh jarayonini kompyuter va 
telekommunikatsiya vositalari yordamida amalga oshiriladigan, tartibga solingan amaliy 
dasturlar majmuasidir.  Axborot texnologiyalari – jarayonlarni boshqarishdagi asosiy 
manba bo’lib hisoblanadi.  Tayyorlangan ma’lumotlarni tizimga ajratish va qayta ishlash 
hamda kerakli maqsadlar bo’yicha qayta ishlangan ma’lumotlarni uzatishni o’z ichiga 
oladi. Axborotlashtirish  faqatgina fan va texnika yutug’i bo’lmasdan, balki ular ta’lim,  
tarbiya, san’at, tibbiyot, iqtisodiyot, qishloq xo’jaligi, sanoat va shu kabi sohalarning 
rivojlanishida ham doimo omil bo’la oladi. Axborot- kommunikatsiya  texnologiyalari 
esa o’z navbatida motivlarni yuzaga keltiruvchi eng muhim omillardan biridir. Chunki, 
axborotlarning jamlanganligi, ko’rgazmaliligi, ya’ni turli xil taqdim etish 
imkoniyatlarining mavjudligi, animatsiyalardan foydalanish, ta’lim-tarbiya 
oluvchilarning yoshi va fiziologik xususiyatlariga mos axborotlarni taqdim etib borish 
o’quvchilarda  ta’limga bo’lgan qiziqishni va bilim olishga bo’lgan ichki 
harakatlantiruvchi  kuchlar (motiv) ni yuzaga keltiradi. Bu borada olib boriladigan ishlar 
mazmuni motivni  o’stirishga, uni qo’ya bilishni o’rgatishdan iborat. Axborotlashtirish  
axborot jarayonlarini rivojlantirish vosita va sharoitlarining butun majmui bo’lib, tegishli 
texnik, bazani yaratish, tashkiliy, iqtisodiy, madaniy-ma’rifiy  islohotlar qilishni o’z 
ichiga oluvchi jarayon bo’lib, u ta’limni texnologiyalashtirishga keng imkoniyatlar 
yaratadi. Axborotlardan samarali foydalanish asosida faoliyat ko’rsatish quyidagi 
vazifalarni hal etishning ma’qul yo’llarini ta’minlab beradi:
- manba va unda kechadigan jarayon to’g’risidagi ma’lumotlarni qayta ishlash;
- jarayonlar kechishi haqidagi davriy ma’lumotlarni muntazam olib turish va ular asosida 
nazoratlar olib borish.   Eng so’nggi texnik yutuqlar ko’pincha ta’lim jarayonida o’zining  munosib o’rnini egallagan, bu ma’noda axborot-kommunikatsiya texnologiyalari ham 
istisno emas.O’quv jarayonida kompyuterlardan foydalanish bo’yicha dastlabki tajribalar 
hisoblash texnikasidan foydalanish ta’lim jarayoni  samaradorligini sezilarli  darajada 
oshirishi, bilimlarni hisobga olish va baholashni yaxshilashi, qiyin vazifalarni hal qilishda
o’qituvchining har bir ta’lim oluvchiga yakka tartibda yordam berishini  ta’minlash kabi 
imkoniyatlarni yaratadi.Zamonaviy dunyoda kompyuter texnologiyalaridan foydalanish 
kundalik hayotimizning ajralmas qismiga aylandi. Biznesdan ta'limgacha, sog'liqni 
saqlashdan o'yin-kulgigacha, kompyuter texnologiyalari bizning ishlash, o'rganish, 
muloqot qilish va o'zimizni ko'ngil ochish uslubimizda inqilob qildi. Kompyuter 
texnologiyalaridan foydalanish samaradorligi tadqiqotchilar, siyosatchilar va soha 
mutaxassislari orasida katta qiziqish va munozaralarga sabab bo'ldi. Ushbu inshoda biz 
hayotimizning turli jabhalarida kompyuter texnologiyalaridan foydalanish 
samaradorligini va bu bizning yashash va ishlash tarzimizni qanday o'zgartirganini 
o'rganamiz.Biznesda samaradorlikKompyuter texnologiyalarining eng muhim 
ta'sirlaridan biri biznes operatsiyalari samaradorligiga bo'lgan. Kompyuterlar va dasturiy 
ilovalardan foydalanish jarayonlarni soddalashtirdi, mahsuldorlikni oshirdi va barcha 
hajmdagi korxonalar uchun operatsion xarajatlarni kamaytirdi. Inventarizatsiyadan tortib 
mijozlar bilan munosabatlarni boshqarishgacha, buxgalteriya hisobi, inson resurslarini 
boshqarishgacha, kompyuter texnologiyalari turli biznes funktsiyalarini avtomatlashtirdi 
va optimallashtirdi, bu esa samaradorlik va rentabellikni oshirishga olib keldi.Masalan, 
korxona resurslarini rejalashtirish (ERP) tizimlaridan foydalanish korxonalarga ishlab 
chiqarishni rejalashtirish, inventarni boshqarish va buyurtmalarni qayta ishlash kabi 
asosiy biznes jarayonlarini birlashtirish va tartibga solish imkonini berdi. Bu turli 
bo'limlar o'rtasidagi muvofiqlashtirishning yaxshilanishiga, qaror qabul qilishning 
yaxshilanishiga va ish vaqtini qisqartirishga olib keldi. Xuddi shunday, mijozlar bilan 
munosabatlarni boshqarish (CRM) dasturiy ta'minoti korxonalarga mijozlar bilan o'zaro 
munosabatlarni boshqarish va tahlil qilish, savdo jarayonlarini avtomatlashtirish, mijozlar
ehtiyojini qondirish va saqlashni yaxshilash imkonini berdi.Bundan tashqari, bulutli 
hisoblashning paydo bo'lishi kengaytiriladigan va tejamkor IT infratuzilmasi va 
xizmatlarini taqdim etish orqali biznes operatsiyalari samaradorligini yanada oshirdi.  Endilikda korxonalar apparat va dasturiy ta’minotga katta investitsiyalarni talab 
qilmasdan turib, saqlash, qayta ishlash quvvati va dasturiy ilovalar kabi hisoblash 
resurslariga to‘lov asosida kirishlari va ulardan foydalanishlari mumkin. Bu nafaqat 
egalik qilishning umumiy qiymatini kamaytirdi, balki korxonalarning o'zgaruvchan bozor
talablariga javob berish uchun moslashuvchanligi va chaqqonligini yaxshiladi.Ta'lim 
samaradorligiKompyuter texnologiyalari, shuningdek, ta'lim berish va qabul qilish 
usullarini o'zgartirdi. Kompyuterlar, internet va raqamli o'quv vositalaridan foydalanish 
ta'limni yanada qulay, interaktiv va shaxsiylashtirilgan qildi. Talabalar endi onlayn 
rejimda ko plab ta lim resurslari va materiallariga kirishlari, virtual sinflarda tengdoshlariʻ ʼ
va o qituvchilari bilan hamkorlik qilishlari, o zlarining individual ta lim uslublari va 	
ʻ ʻ ʼ
afzalliklariga mos keladigan interaktiv ta lim faoliyati bilan shug ullanishlari mumkin.	
ʼ ʻ
Xulosa.
Xulosa qilib aytish kerakki zamonaviy axborot texnologiyalari qo’llanilayotgan  bugun 
har yerda, har qadamda uchratish mumkin. O’quvchi- yoshlarni  zamonaviy axborot 
texnologiyalari va zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanishni o’rgatish, 
ularda o’z faoliyat sohasida yangi axborot texnologiyalari va interfaol usullardan 
foydalanish o’rganilayotgan mavzuning yana keng qamrovli  tushunib olishga , bilim 
ko’nikma va malakalarning  mustahkamlanishiga olib keladi.Yana shuni aytish mumkin, 
ta’lim muassasalarida Informatika va axborot texnologiyalari fanini zamonaviy 
pedagogik texnologiyalar va interfaol usullardan foydalanish  darslarning mazmunli 
tashkil etilishi va talabalarda o’zlashtirish ko’rsatkichlarini oshirish hamda mustahkam 
bilim olishlariga yordam beradi. Foydalanilgan adabiyotlar va manbalar ro’yxati:
1.”Ta’lim to’g’risida”gi qonuni // Xalq ta’limi ,1997.No  5 S.4-16.
2. Axborot-kommunikatsiya texnalogiyalar va tizimlar.Dadabaeva R.A 
Nasridinova.Sh.T. N.X .Ibragimova .L.T . Ermatov .Sh.T “Sano-standart” 2017.-552b.
3.Axborot-kommunikatsiya texnalogiyalar va tizimlar.O'quv qullanma.Kenjabayev A.T., 
Ikramov M.M., Allanazarov A.Sh., O'zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti. 
2017-408b.
4. Taylaqov N.I. Ta'lim tizimida zamonaviy axborot texnologiyalarinijoriy etishning 
istiqbollari // Ta'lim va tarbiya -T 2002
Akhmedov, B. A., Xalmetova, M. X., Rahmonova, G. S., Khasanova, S. Kh. (2020). 
Cluster  method  for  the  development  of  creative  thinking  of  students  of  higher 
educational institutions.  Экономика   и   социум ,  12 (79), 588- 591.  
5. Akhmedov, B. A., Makhkamova, M. U., Aydarov, E. B., Rizayev, O. B. (2020). 
Trends in the use of the pedagogical cluster to improve the quality of information 
technology lessons.  Экономика   и   социум ,  12 (79), 802-804.   
6.Akhmedov, B. A., Majidov, J. M.,  Narimbetova, Z.  A.,  Kuralov, Yu.  A. (2020). 
Active  interactive  and  distance  forms  of  the  cluster  method  of  learning  in 
development of higher education.  Экономика   и   социум ,  12 (79), 805-808. 
 
7.Akhmedov, B. A., Eshnazarova, M. Yu., Rustamov, U. R., Xudoyberdiyev, R. F. 
(2020).  Cluster  method  of  using  mobile  applications  in  the  education  process. 
Экономика и социум,  12 (79), 809-811.   
 
8. Akhmedov ,  B .  A .,   Kuchkarov ,   Sh .   F.,  (2020).  CLUSTER  METHODS  OF 
LEARNING ENGLISH USING INFORMATION TECHNOLOGY. SCIENTIFIC 
PROGRESS, 1(2), 40-43.

MAVZU: KOMPUTER TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH SAMARADORLIGI Mundarija:: KIRISH……………………………………………..2 1.Kompyuter axborot texnalogiyalari…………….....3 2.Zamonaviy kompyuter axbrot texnalogiyalari va uning asosiytushunchalari…………………………………..6 3.Kompyuter texnologiyalaridan samarali foydalanish..9 XULOSA……………………………………………..14 Foydalanilgan adabiyotlar va manbalar ro’yxati……..15 Kirish.

Zamonaviy dunyoda kompyuter texnologiyalaridan foydalanish kundalik hayotimizning ajralmas qismiga aylandi. Biznesdan ta'limgacha, sog'liqni saqlashdan o'yin-kulgigacha, kompyuter texnologiyalari bizning ishlash, o'rganish, muloqot qilish va o'zimizni ko'ngil ochish uslubimizda inqilob qildi. Kompyuter texnologiyalaridan foydalanish samaradorligi tadqiqotchilar, siyosatchilar va soha mutaxassislari orasida katta qiziqish va munozaralarga sabab bo'ldi. Ushbu inshoda biz hayotimizning turli jabhalarida kompyuter texnologiyalaridan foydalanish samaradorligini va bu bizning yashash va ishlash tarzimizni qanday o'zgartirganini o'rganamiz. Biznesda samaradorlik.Kompyuter texnologiyalarining eng muhim ta'sirlaridan biri biznes operatsiyalari samaradorligiga bo'lgan. Kompyuterlar va dasturiy ilovalardan foydalanish jarayonlarni soddalashtirdi, mahsuldorlikni oshirdi va barcha hajmdagi korxonalar uchun operatsion xarajatlarni kamaytirdi. Inventarizatsiyadan tortib mijozlar bilan munosabatlarni boshqarishgacha, buxgalteriya hisobi, inson resurslarini boshqarishgacha, kompyuter texnologiyalari turli biznes funktsiyalarini avtomatlashtirdi va optimallashtirdi, bu esa samaradorlik va rentabellikni oshirishga olib keldi.Masalan, korxona resurslarini rejalashtirish (ERP) tizimlaridan foydalanish korxonalarga ishlab chiqarishni rejalashtirish, inventarni boshqarish va buyurtmalarni qayta ishlash kabi asosiy biznes jarayonlarini birlashtirish va tartibga solish imkonini berdi. Bu turli bo'limlar o'rtasidagi muvofiqlashtirishning yaxshilanishiga, qaror qabul qilishning yaxshilanishiga va ish vaqtini qisqartirishga olib keldi. Kompyuter texnologiyalari, shuningdek, ta'lim berish va qabul qilish usullarini o'zgartirdi. Kompyuterlar, internet va raqamli o'quv vositalaridan

foydalanish ta'limni yanada qulay, interaktiv va shaxsiylashtirilgan qildi. Talabalar endi onlayn rejimda koʻplab taʼlim resurslari va materiallariga kirishlari, virtual sinflarda tengdoshlari va oʻqituvchilari bilan hamkorlik qilishlari, oʻzlarining individual taʼlim uslublari va afzalliklariga mos keladigan interaktiv taʼlim faoliyati bilan shugʻullanishlari mumkin. Kompyuter axborot texnalogiyalari. Kompyuterlar va axborot texnologiyalari zamonaviy hayotning deyarli barcha jabhalariga integratsiyalashgan. Kompyuter axborot texnologiyalari bo‘yicha mutaxassislar o‘zlari ishlayotgan korxonada qo‘llaniladigan apparat va dasturiy ta’minotni yaxshi bilishlari hamda bir qator katta va kichik masalalarda texnik yordam ko‘rsatish imkoniyatiga ega bo‘lishlari kerak. Ular kiberxavfsizlik, tarmoq va xavfsizlik, taqsimlangan hisoblash yoki elektron biznes loyihalarida ishlashga yo'naltirilgan bo'lishi mumkin. Ushbu sohadagi ba'zi sarlavhalar va asosiy yo'nalishlarga ma'lumotlar bazasi ma'murlari, axborot xavfsizligi tahlillari, tarmoq va kompyuter tizimlari ma'murlari, kompyuter tarmog'i yoki tadqiqot bo'yicha mutaxassislar kiradi. Tajriba va ta'limga qarab, ushbu sohadagi ishchilar ma'lumotlar bazalarini ishlab chiquvchi, texnologiyani qo'llab-quvvatlash rejalari yoki tizimlari ustida ishlaydigan yoki axborot tizimlari ma'murlarini qo'llab- quvvatlovchi guruhlarda bo'lishi mumkin - yoki ular kattaroq loyihaning bir tomonini boshqarishi mumkin. Axborot texnologiyalari (inglizcha: Information Technology(IT)) — bu kompyuter tizimlari, dasturiy ta minot, dasturlash tillari, ma lumotlar, ʼ ʼ ma lumotlarni qayta ishlash va saqlashni o z ichiga olgan tegishli sohalar to plami. ʼ ʻ ʻ Axborot texnologiyalari (AT) axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT)ning bir qismini tashkil qiladi. AT tizimi — odatda, axborot tizimi, aloqa tizimi yoki aniqrog i, ʻ kompyuter tizimi, jumladan, barcha apparat, dasturiy ta minot va periferik jihozlar — ʼ

cheklangan AT foydalanuvchilari guruhi va AT loyihasi tomonidan boshqariladigan tizim va odatda AT tizimini ishga tushirish va joriy etishni nazarda tutadi. AT atamasi odatda, kompyuterlar va kompyuter tarmoqlarining sinonimi sifatida ishlatiladi, lekin u televizor va telefon kabi boshqa axborot tarqatish texnologiyalarini ham qamrab oladi. Iqtisodiyot doirasidagi bir qancha mahsulot yoki xizmatlar axborot texnologiyalari, jumladan, kompyuter texnikasi, dasturiy ta minot, elektronika, yarimo tkazgichlar, internet, ʼ ʻ telekommunikatsiya uskunalari va elektron tijorat bilan bog liq. ʻ Axborot texnologiyasi — bu axboriy ma'lumotni bir Ko’rinishdan ikkinchi, sifat jixatidan yangi Ko’rinishga keltirish, axborotni yig’ish, qayta ishlash va uzatishning usul va vositalari majmuasidan foydalanish jarayonidir. Axborot texnologiyalari jamiyat axborot resurslaridan okilona foydalanishning eng muhim usullaridan biri bo’lib, xozirgi vaktga kadar bir necha evolyutsion bosqichlarni bosib utdi.Ana shu bosqichlarga qisqacha to’xtalib o’tamiz. 1-bosqich. XIX asrning ikkinchi yarmigacha davom etgan. Bu bosqichda «Kullik» axborot texnologiya tarag’kiy etgan. Uning vositasi: pero, siyoxdon, kitob. Kommunikatsiya, ya'ni aloqa odamdan odamga yoki pochta orqali xat vositasida amalga oshirilgan. 2-bosqich. XIX asrning oxiri, unda «Mexanik» texnologiya rivoj topgan. Uning asosiy vositasi yozuv mashinkasi, arifmometr kabilardan iborat. 3-bosqich. XX asr boshlariga mansub bo’lib, «Elektromexanik» texnologiyalar bilan fark qiladi Uning asosiy vositalari sifatida telegraf va telefonlardan foydalanilgan. Bu bosqichda axborot texnologiyasining maqsadi xam uzgardi. Unda asosiy urKu axborotni tasvirlash shaklidan, uning mazmunini shakllantirishga kuchirildi. 4-bosqich. XX asr urtalariga to’g’ri kelib, «Elektron» texnologiyalar kullanilishi bilan belgilanadi. Bu texnologiyalarning asosiy vositasi EHMlar va ular asosida tashkil etiladigan avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlari va axborot izlash tizimlaridir. 5-bosqich. XX asr oxiriga to’g’ri keladi. Bu bosqichda «Kompyuter» texnologiyalari tarag’kiy etdi. Ularning asosiy vositasi turli maqsadlarga muljallangan dasturiy vositalarga ega bo’lgan shaxsiy kompyuterlardir. Bu bosqichda kundalik turmush, madaniyat va boshqa soxalarga muljallangan texnik vositalarning o’zgarishi ro’y berdi.

Lokal va global kompyuter tarmoklari ishlatila boshlandi. Axborot texnologiyalari bir necha turlarga bo’linadi: Ma'lumotlarga ishlov beruvchi axborot texnologiyalari. Ular ma'lum algoritmlar bo’yicha boshlang’ich ma'lumotlarga ishlov beruvchi masalalarni yechishga muljallangan. Masalan, xar bir firmada o’zining xodimlari haqidagi axborotga ishlov beruvchi axborot texnologiyasi albatta bo’lishi kerag’. Boshkarishning axborot texnologiyalari. Ularning maqsadi ish faoliyati qaror qabul qilish bilan bog’liq bo’lgan insonlarning axborotga bo’lgan talabini kondirishdan iborat. Boshkarishning axborot tizimlari tashkilotning utmishi, xozirgi xolati va kelajagi haqidagi axborotni xam o’z ichiga oladi. Ofis(idora)ning axborot texnologiyasi.Avtomatlashtirilgan ofisning zamonaviy axborot texnologiyalari bu — tashkilot ichidagi va tashki muxit bilan kommunikatsion jarayonlarni kompyuter tarmoklari va axborotlar bilan ishlovchi boshqa zamonaviy vositalar asosida tashkil etish va kullab-kuvvatlashdan iborat. Buning uchun maxsus dasturiy vositalar xam ishlab chiqilgan. Ulardan biri Microsoft Offise dasturlar paketidir. Uning tarkibiga Word matn muxarriri, Excel elektron jadvali, Power point takdimot uchun grafikani tayyorlash dasturi, Microsoft Access ma'lumotlar omborini boshqarish tizimlari kiradi. Hozirgi paytdagi kompyuterlar uchun ko’plab dasturiy vositalar mavjudki, ular barcha turdagi axborot texnologiyalarini ta'minlay oladi. Ularning ayrimlari bilan qisqacha tanishib chiqamiz.Ma'lumotlar ombori. Uar qanday axborot texnologiyasining majburiy komponenti ma'lumotlar omboridir (MO). Avtomatlashtirilgan ofisda MO firmaning ishlab chiqarish tizimi haqidagi barcha ma'lumotlarni uzida saklaydi. Matn protsessori. Bu matnli xujjatlarni tashkil etish va ularga ishlov berishga muljallangan dasturiy vosita turidir. Masalan, matn muxarririda tayyorlangan xat va xujjatlarni doimiy ravishda qabul qilish menedjerga firmadagi xolatni doimo nazorati ostida to’tishga yordam beradi.Elektron pochta (Ye-mail) — kompyuterlardan tarmokda foydalanishga asoslangan bo’lib, xamkor (partnyor)larga ma'lumotlar junatish yoki ulardan ma'lumot olish imkoniyatini yaratadi.Audiopochta — bu ma'lumotlarni klaviatura yordamida emas, balki tovush orqali uzatuvchi pochtadir. Moddiy ishlab chiqarish texnologiyasining maqsadi insonning talabini kondiradigan yangi maxsulot ishlab chiqarishdan iborat. Axborot texnologiyasining maqsadi esa