Kompyuterning asosiy qurilmalari va tarkibi

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1238.111328125 KB

Ko'chirib olish

Kompyuterning asosiy qurilmalari va tarkibi
mavzusida tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI
SAMARQAND 2022

REJA:
1.Shaxsiy kompyuterlar tarixidan.
2.Kompyuterning asosiy qurilmalari
3.Kompyuterning qo’shimcha qurilmalari
SAMARQAND 2022

Shaxsiy kompyuterlar

1 - shaxsiy kompyuter
1973-yil Fransiyada
Truong Trong Ti
tomonidan ishlab
chiqarilgan. Avvaliga mazkur kompyuter
elektron o’yinchoq sifatida qabul qilingan.
So’ngra bu kompyuter 1977-yilda amerikalik
Stiv Jobs boshliq “Apple Compyuter” firmasi
tomonidan mukammallashtirilib, ommaviy
ravishda chiqarila boshlandi. Kompyuter - bu
turli hajmdagi, har xil ko’rinishdagi axborotlarni
tezlik bilan ishlab berishni ta’minlovchi universal
avtomatik qurilmadir
SAMARQAND 2022

Sistema bloki
Sistema bloki asosiy xotira,
protsessor va elektron
sxemadan tashkil topgan.
Asosiy xotira esa tezkor
xotira qurilmasi (TXQ)
hamda doimiy xotira
qurilmasi (DXQ)dan tashkil
topgan. TXQda (boshqacha nomi RAM ―
Random Access Memory) kompyuterga
kiritilgan va ish jarayonida hosil bo’lgan barcha
axborotlar saqlanadi. Kompyuter manbaadan
uzilgach TXQdagi ma’lumotlar o’chib ketadi.
DXQda esa axborotlar o’zgarmasdan doimiy
saqlanadi. Masalan, bizning shaxsiy rasmlar,
videolar va musiqalarimiz saqlanishi mumkin.
SAMARQAND 2022

Ona plata
Ona plata (ingl.
Motherboard yoki ingl.
mainboard — Asosiy
plata; материнка) Shaxsiy
kompyuterning asosiy
komponentlari (Markaziy protsessor, TXQ
kontrolleri va TXQ, yuklanuvchi DXQ, BIOS
kontrollerlari) o’rnatiladigan plata. Odatda ona
platada razyomlar (slotlar) joylashgan bo’ladi.
Protssesor
Markaziy protsessor (ingl. central
processing unit - CPU, markaziy
hisoblash qurilmasi). 1971-yilda Intel
firmasi tomonidan 2250 tranzistorli
birinchi mikroprotsessor 4004 ishlab
chiqarilgan. Arifmetik va mantiqiy amallarni
bajaruvchi, boshqaruvchi qurilma. Har bir dastur
buyruqlar ketma-ketligidan tashkil topadi. Protsessor
shu buyruqlarini bajaradi. Protsessorlar o’ta katta
integral sxemalar asosida quriladi. Protsessor tezligi
1 sekundda bajaradigan amallar soni bilan belgilanadi
va u Hz (gers) larda o’lchanadi. Protsessorning bir
vaqtning o’zida necha bit bilan ishlashi uning
SAMARQAND 2022

razryadini belgilaydi. Hozirgi kunda 8, 16, 32, 64,
128 razryadli protsessorlar keng qo’llanilmoqda
Operativ xotira
RAM - Random Access Memory (tanlov
asosida ixtiyoriy qismiga murojaat
qilinadigan xotira) Bu qurilma registrlardan
tashkil topgan. Registr ― bu ma’lumotlarni
ikkilik shaklda vaqtinchalik saqlovchi qurilma. Registr
triggerlardan tashkil topadi. Triggerlarning miqdori
kompyuter necha razryadli ekanligini ko’rsatadi. Registr
(uyacha) larning har bir razryadiga 1 bit axborot to’g’ri
keladi. 8 bit axborot birgalikda 1 baytni tashkil qiladi. Har
1 bayt o’z tartib raqami(adresi)ga ega bo’ladi. Uyachaning
uzunligi mashina so’zi uzunligini belgilab beradi.
Qattiq disk
HDD (ingl. Hard Disk Drive – qattiq
disk qurilmasi) kompyuterning tashqi
xotirasi bo’lib, sistema blokiga
o’rnatiladi hamda ma’lumotlarni saqlashda ishlatiladi.
Uning hajmi bir necha 10 Gbaytdan - 10 Tbaytgacha
yetadi. Vinchestor deganda, silindrsimon germetik idishda
joylashtirilgan, bir o’qqa mustahkamlangan ustma - ust
disklar majmui tushuniladi. 1 - vinchestor 1973 - yilda
IBM firmasi tomonidan 3340 modelida yaratilgan
SAMARQAND 2022

Monitor
Monitor kompyuterning ish
jarayonida vujudga
keladigan axborotlarni
ekranda yoritib berishga
xizmat qiladigan qurilma. Monitor grafik yoki matn
holatida ishlashi mumkin. Matn holatida belgi o’rinlari
deyiluvchi alohida qismlarga, grafik holatida esa piksel
nomli nuqtalarga bo’linadi. Monitordagi piksellarning
umumiy miqdori hamda ranglar soni monitorning imkon
darajasini belgilaydi. Hozirda monitorlarning HGC, CGA,
EGA, VGA va SVGA turlari keng tarqalgan.
Klaviatura
Klaviatura (ingl. keyboard)
Kompyuterga turli shakldagi
axborot kiritish yo’llaridan biri
klaviaturada joylashgan tugma
(klavish)lar ko’magida amalga
oshiriladi. Aniq bir tugma yoki
tugmalar birikmasining bosilishi
aynan mos ikkilik kodining kiritilishiga olib keladi. Bunga
sabab shriftlovchi nomli mikrosxema ma’lum tugma
bosilishida hosil bo’luvchi signalni ikkilik kodiga
aylantirib beradi. Standart klaviaturalarda 101 yoki 102 ta
klavish bo’ladi. Oldingi turlarida 86 ta bo’lgan. Vazifasiga
ko’ra klaviaturadagi klavishlar 6 guruhga bo’linadi. Ular
SAMARQAND 2022

1) funksional 2) alifbo-raqamli 3) yo’nalishli 4) raqamlar
paneli 5) maxsuslashtirilgan 6) modifikatorlar
Sichqoncha
Sichqoncha (ingl. mouse – sichqon)
ma’lumot kiritish qurilmasi bo’lib, biror
tekislik bo’ylab yurg’izilganda ostidagi
lazer nuri harakat haqidagi ma’lumotni
kompyuterga uzatadi va ekrandagi kursor mos
yo’nalishlarda harakatlanadi. Sichqonchaning tugmalari
yordamida kompyuterga biror buyruq berish mumkin.
Birinchi sichqonchali kompyuter ― Xerox 8010 Star
Information System mini-kompyuteri 1981-yilda ishlab
chiqarilgan .
SAMARQAND 2022

Kompyuterning asosiy qurilmalari va tarkibi mavzusida tayyorlagan MUSTAQIL ISHI SAMARQAND 2022

REJA: 1.Shaxsiy kompyuterlar tarixidan. 2.Kompyuterning asosiy qurilmalari 3.Kompyuterning qo’shimcha qurilmalari SAMARQAND 2022

Shaxsiy kompyuterlar 1 - shaxsiy kompyuter 1973-yil Fransiyada Truong Trong Ti tomonidan ishlab chiqarilgan. Avvaliga mazkur kompyuter elektron o’yinchoq sifatida qabul qilingan. So’ngra bu kompyuter 1977-yilda amerikalik Stiv Jobs boshliq “Apple Compyuter” firmasi tomonidan mukammallashtirilib, ommaviy ravishda chiqarila boshlandi. Kompyuter - bu turli hajmdagi, har xil ko’rinishdagi axborotlarni tezlik bilan ishlab berishni ta’minlovchi universal avtomatik qurilmadir SAMARQAND 2022

Sistema bloki Sistema bloki asosiy xotira, protsessor va elektron sxemadan tashkil topgan. Asosiy xotira esa tezkor xotira qurilmasi (TXQ) hamda doimiy xotira qurilmasi (DXQ)dan tashkil topgan. TXQda (boshqacha nomi RAM ― Random Access Memory) kompyuterga kiritilgan va ish jarayonida hosil bo’lgan barcha axborotlar saqlanadi. Kompyuter manbaadan uzilgach TXQdagi ma’lumotlar o’chib ketadi. DXQda esa axborotlar o’zgarmasdan doimiy saqlanadi. Masalan, bizning shaxsiy rasmlar, videolar va musiqalarimiz saqlanishi mumkin. SAMARQAND 2022

Ona plata Ona plata (ingl. Motherboard yoki ingl. mainboard — Asosiy plata; материнка) Shaxsiy kompyuterning asosiy komponentlari (Markaziy protsessor, TXQ kontrolleri va TXQ, yuklanuvchi DXQ, BIOS kontrollerlari) o’rnatiladigan plata. Odatda ona platada razyomlar (slotlar) joylashgan bo’ladi. Protssesor Markaziy protsessor (ingl. central processing unit - CPU, markaziy hisoblash qurilmasi). 1971-yilda Intel firmasi tomonidan 2250 tranzistorli birinchi mikroprotsessor 4004 ishlab chiqarilgan. Arifmetik va mantiqiy amallarni bajaruvchi, boshqaruvchi qurilma. Har bir dastur buyruqlar ketma-ketligidan tashkil topadi. Protsessor shu buyruqlarini bajaradi. Protsessorlar o’ta katta integral sxemalar asosida quriladi. Protsessor tezligi 1 sekundda bajaradigan amallar soni bilan belgilanadi va u Hz (gers) larda o’lchanadi. Protsessorning bir vaqtning o’zida necha bit bilan ishlashi uning SAMARQAND 2022

O'xshashlar

Kompyuterning qo´shimcha qurilmalari

Kompyuterning qo`shimch qurilmalari

Kompyuterning asosiy va qoʻshimcha qurilmalari. Asosiy va qoʻshimcha qurilmalarning asosiy xususiyatlari, turlari va vazifalari.

Shaxsiy kompyuterlarning asosiy va qo'shimcha qurilmalari

Kompyuterning asosiy va qo'shimcha qurilmalari.Sistema blokining tarkibiy qismlari