KORRUPSIYAGA QARSHI KURASH – FUQAROLIK JAMIYATINI RIVOJLANTIRISHNING USTUVOR SHARTI Reja 1. Korrupsiya va unga qarshi kurash tushunchasi. 2. Korrupsiyaga qarshi kurash borasida xalqaro huquqiy hujjatlar. 3. Korrupsiya fuqarolik jamiyati rivojlanishiga zid bo’lgan salbiy voqiylik. 4. Korrupsiyaga qarshi kurash ishlarida fuqarolar hamda fuqarolik jamiyati institutlarining ishtirok etishi 5. O’zbekiston Respublikasi ―Korrupsiyaga qarshi kurashish to’g’risidagi qonuni(2017 yil fevral).

Talaba nimani bilishi kerak: - Korrupsiya va unga qarshi kurash haqida tushunchalarni . - Korrupsiyaga qarshi kurash borasida xalqaro huquqiy hujjatlar to’g’risida . - Birlashgan Millatlar Tashkiloti homiyligida qabul qilingan EKOSOS (BMTning iqtisodiy va ijtimoiy kengashi)ning Korrupsiyaga qarshi kurash rezolyusiyasi (1995 yil) haqida - Davlat mansabdor shaxslarining xalqaro axloq kodeksi (1996 yil) haqida . - Millatlararo uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurash konvensiyasi (2000 yil) haqida . - 2008 yil iyul oyida O’zbekiston Respublikasini BMTning ―Korrupsiyaga qarshi kurash konvensiyasiga qo’shilishi haqida . - O’zbekiston Respublikasi ―Korrupsiyaga qarshi kurashish to’g’risida gi‖ qonuni.(2017 yil fevral) to’g’risida . - Korrupsiya fuqarolik jamiyati rivojlanishiga zid bo’lgan salbiy voqiylik haqida . - Korrupsiyaga qarshi kurash ishlarida fuqarolar hamda fuqarolik jamiyati institutlarining ishtirok etishi to’g’risida . Tayanch konspekt: Mustaqillikning ilk kunlaridan boshlab mamlakatimizda demokratik huquqiy davlat va kuchli fuqarolik jamiyati qurishning umumiy strategiyasini amalga oshirish doirasida qonun ustuvorligini ta’minlash, fuqarolarning huquq va erkinliklarini himoya qilish, sud-huquq tizimini isloh qilish yuzasidan qator chora- tadbirlar izchil amalga oshirib kelinmoqda. Tarixan qisqa davr ichida mamlakatda qonuniylik va huquq-tartibotni ta’minlashning institusional va huquqiy asoslari shakllantirildi, korrupsiyaga qarshi kurashishning samarali tizimi yaratildi. Mazkur yo’nalishdagi islohotlarni amalga oshirish davomida milliy qonunlarga xalqaro huquqning umume’tirof etilgan normalarini singdirish masalasiga alohida e’tibor berildi va bu munosabat 2008 yilda qabul qilingan «Birlashgan Millatlar Tashkilotining korrupsiyaga qarshi konvensiyasiga (Nyu-York, 2003 yil 31

oktyabr) O’zbekiston Respublikasining qo’shilishi to’g’risida»gi Qonunda o’z aksini topdi. Korrupsiya dunyo miqyosida hal etilishi lozim bo’lgan global muammolardan biridir. Ushbu illat har qanday davlat va jamiyatning siyosiy- iqtisodiy rivojlanishiga jiddiy putur yetkazadi, inson huquq va erkinliklarining poymol bo’lishiga olib keladi. Shu bois unga qarshi kurash xalqaro ahamiyat kasb etib, jahon siyosatining muhim masalalari qatoridan joy olgan. 2010 yilda O’zbekiston Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkiloti Korrupsiyaga qarshi kurashish tarmog’ining Istambul harakat dasturiga qo’shildi. So’nggi yillarda korrupsiyaga qarshi kurashishning huquqiy mexanizmlarini takomillashtirishga qaratilgan bir qator muhim normativ-huquqiy hujjatlar, jumladan Byudjet va Bojxona kodekslari (yangi tahrirda), «Huquqbuzarliklar profilaktikasi to’g’risida» gi, «Ijtimoiy sheriklik to’g’risida»g i, «Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi to’g’risida» gi, «Tezkor-qidiruv faoliyati to’g’risida» gi, «Elektron hukumat to’g’risida» gi, «Ichki ishlar organlari to’g’risida» gi qonunlar qabul qilindi.

Iqtisodiyotni erkinlashtirish, ishchanlik muhitini yaxshilash, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik uchun qulay sharoitlar yaratish, ma’muriy to’siqlarni bartaraf etish hamda lisenziyalash va ruxsat berish tartib-taomillarini soddalashtirish, davlat xaridlari mexanizmlarini takomillashtirish, davlat xizmatchilarining odob-axloq qoidalarini tasdiqlashga doir bir qator chora-tadbirlar amalga oshirildi. Korrupsiyaga qarshi kurashishning huquqiy asoslarini yanada takomillashtirish maqsadida ilg’or xorijiy tajribani hisobga olgan holda «Korrupsiyaga qarshi kurashish to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasining Qonuni ishlab chiqildi. Har bir qonun yaxshilikni ko’zlab, ezgu maqsadda qabul qilinadi. Ayrim qonunlar o’z mazmun-mohiyatiga ko’ra davlat va jamiyat taqdiri, xalq kelajagi, har birimizga daxldor bo’ladi. Milliy parlamentimiz tomonidan qabul qilinib, 3 yanvar 2017 yil Prezidentimiz tomonidan imzolangan «Korrupsiyaga qarshi kurashish to’g’risida»gi qonun ana shunday tarixiy ahamiyatga ega hujjatlardan biridir 6 bob va 34 moddadan iborat ushbu qonunda korrupsiyaga qarshi kurashish bo’yicha keng qamrovli chora-tadbirlar va me’yorlar belgilangan. Korrupsiya nima? Bu haqda hammaning o’ziga xos tasavvuri, tushunchasi bor, albatta. Qonunda unga shunday ta’rif berilgan : « korrupsiya — shaxs ning o’z mansab yoki xizmat mavqyeidan shaxsiy manfaatlarini yoxud o’zga shaxs larning manfaatlarini ko’zlab moddiy yoki nomoddiy naf olish maqsadida qonunga xilof

ravishda foydalanishi, xuddi shuningdek, bunday nafni qonunga xilof ravishda taqdim etish». Qonunda korrupsiyaga qarshi kurashish bo’yicha faoliyatni amalga oshiruvchi va unda ishtirok etuvchi organlar hamda tashkilotlar, korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida huquqiy madaniyatni yuksaltirish, korrupsiyaning oldini olishga doir chora-tadbirlar, korrupsiyaga oid huquqbuzarliklarni aniqlash, ularga chek qo’yish, javobgarlikning muqarrarligi kabi masalalar aniq belgilab qo’yilgan Mazkur qonun bilan yaqindan tanishish, uning har bir moddasini chuqur o’rganib, hayotimizga tatbiq etishga intilish, sodda qilib aytganda, korrupsiya balosining naqadar mud hish illat ekanini tushunish, mustaqil idrok etish, eng muhimi, unga qarshi kurashish har birimizning fuqarolik burchimizdir. Dunyoda korrupsiyaning turi ham, tavsifi ham juda ko’p. Uning kelib chiqish sabablarini ochish, unga qarshi kurashishning samarali yo’llarini topish bo’yicha olimlar, turli institutlar va xalqaro tashkilotlar tomonidan yuzlab, minglab tadqiqotlar o’tkazilgan. Turli ko’rsatkich va raqamlar aks etgan jadvallar yaratilgan, o’ziga xos reytinglar tuzilgan. Hatto korrupsiyaning xilma-xil formulalari ham ishlab chiqilgan. Bu boradagi ishlar va izlanishlar izchil davom etmoqda. Ijtimoiy-tarixiy vaziyat, fuqarolarning huquqiy dunyoqarashi, davlat tuzilishi, iqtisodiy rivojlanish omillaridan kelib chiqib, har bir davlat korrupsiyaga qarshi o’ziga xos usullarda kurashmoqda. Bu borada eng samarali yo’l hali topilgan emas. Chunki korrupsiya bir qarashda oddiy jinoyat bo’lib ko’ringani