O’zbekistonda mustaqilligi davrida xalq ta’limi tizimidagi islohotlar Reja: . 1. O’zbekiston Respublikasi xalq ta’limi tizimidagi tub o’zgarishlar. 2. Ta’lim to’g’risidagi qonunning qabul qilinishining ahamiyati. 3. Kadrlar tayyorlash Milliy dasturining amalga oshirilish yo’llari 4. Prezident I.Karimovning asarlarida ta’lim-tarbiyaning ahamiyatlari haqida.

1991-yil 31-avgustda O’zbekiston Respublikasining mustaqilligi e’lon qilingandan keyin respublikada ta’lim tizimi 1992 yilda qabul qilingan «Ta’lim to’g’risida»gi qonun va ko’yidagi strategiya asosida ishlab chiqildi: -ta’limning uzluksiz bo’lishi; -ta’limni kompleks ravishda uyushtirish; -ta’limni demokratilashtirish va insonparvarlashtirish; -ta’lim sistemasini fan sohalari bilan integrasiyalashtirish; -umumiy urta ta’lim asosida yoshlarni maxsus bilim yurtlarida o’qishga, mutaxassislikka tayyorlash. Respublikada amalga oshirilgan uzluksiz ta’lim sistemasi barcha ta’lim bosqichlari - maktabgacha tarbiya va boshlang’ich, tayanch bosqichlari, o’rta va hunar maktablari, o’rta maxsus va oliy o’quv yurtlari, maktabgacha tarbiya muassasalari, malaka oshirish institutlari o’rtasida uzviylik bo’lishida , ta’limni ilm-fan yutuqlari bilan bog’liq holda tashkil etishda muhim omil bo’ldi. Bolalarni oilada bog’chaga, bog’chada maktabgacha o’qishga tayyorlash, umumiy o’rta ta’lim asosida o’quvchilarni maxsus bilim yurtlarida mutaxassislikka tayyorlashda jiddiy yutuqlarga erishildi. Uzluksiz ta’lim sistemasi barcha ta’lim sistemasi, barcha ta’lim bosqichlarining istiqbolli bo’lishiga, ta’limni demokratiyalashtirishsh va insonparvarlashtirishga, ta’limni mehnat tarbiyasi bilan bog’liq holda tashkil etishga o’quv fanlarni integrasiyalashtirishga yordam berdi. Tarbiyaga kompleks yondashish bilan aqliy mehnat, axloqiy, nafosat va jismoniy tarbiyalar o’rtasidagi uzviylik mustahkamlandi, o’quvchilar hayot haqida kengroq tasavvurga ega bo’la boshladilar. Kompleks prinsipi tarbiyaning, o’quvchilar faoliyatining mazmunli bo’lishini, ta’lim vazifalarini ham kompleks ravishda amalga oshirishni ta’minladi. Bu prinsip maktab, oila, jamoatchilik o’rtasidagi aloqani mustahkamlash, bu aloqaning pedagogik sifat kasb etishida,

yoshlarning anglash mustaqil fikrlash faoliyati va axloq-odobli bo’lib o’sishida ijobiy ahamiyatga ega bo’ldi. Tarbiyada kompleks prinsipi qo’llash o’quv yurtlari, ta’lim muassasalarida barcha tarbiyaviy ishlar hamda, tarbiya jarayoni-vazifa, maqsad, mazmun, usul, shakl, vosita natijalarining o’zaro aloqada bo’lishini ta’minladi. Ta’lim va tarbiya mazmuni, shakl va usullari bu sohada erishilgan ilg’or tajribalar asosida ishlab chiqildi, bunda ta’limni jahon standarti darajasida bo’lishi nazarda tutildi. Yaratilgan ta’lim davlat standartlarida ularning ijtimoiy maqsadini ifoda etuvchi bo’lishiga e’tibor berildi, ularda mustaqillik davri talab etayotgan ta’lim mazmuni, darajasi, usul va shakllari belgilandi. Davlat standarti va konsepsiyalar asosida yaratilgan dastur va darsliklarda, ayniqsa gumanitar fanlarga doir barcha dastur va darsliklarda milliy va umuminsoniy qadriyatlar o’z aksini topdi. Ma’lumki, istiqlol mafkurasining asoslarini yaratish avvalo, ta’lim-tarbiya zamini bo’lgan oila va maktabgacha tarbiya muassasalaridan boshlanadi. Ularda tarbiyalanayotgan va maktabda o’qiyotgan bolalar vatan, jamiyat, xalq haqida muayyan tasavvurga ega bo’lishlari, ularning qalbida Vatan tuyg’usi, ulug’ allomalarimiz va ular qoldirgan ma’naviy meroslar bilan faxrlanish kerak. Ana shu talablardan kelib chiqqan olda tibbiy kasbga, muallimlik va murabbiylik kasb, malakaga ega bo’lgan ayollar istiqomat qilayotgan oilalarda uy bog’chalarida aniq dasturlar asosida pedagogikadan milliy va umuminsoniy qadriyatlar ifodalangan darslik va qo’llanmalar yaratishga kirishildi. Bu ishda o’quvchi va talabalar hamda bo’lg’usi o’qituvchilarning umumiy madaniyati va ma’naviyatini, pedagogik bilim va pedagogik madaniyatini, pedagogik tafakkurini o’stirish asosiy maqsad qilib quyildi. Bu maqsad pedagogik fikrlashga doir bilim va axloqiy, tarbiyaviy g’oyalar, umumbashariy va milliy madaniy qadriyatlarni puxta o’rganish bilan amalga oshirilmoqda.

O’zbek tiliga davlat maqomi berilishi bilan ona tilini chuqur o’rganish - umumiy o’rta maktab va boshqa o’quv yurtlari ta’limining asosi qilib quyilda. Ona tilida beriladigan bilimlarni o’zlashtirish jarayonida o’quvchilarning mantiqiy tafakkurini o’stirish, ularda ona tilidan ko’nikma va malakalarni shakllantirish, ularni o’zbek adabiy tilining yozma va og’zaki shaklini puxta o’zlashtirgan madaniyatli va savodli qilib yetishtirish nazarda tutiladi. Sho’ro davrida «SSSR tarixi» deb nomlangan, aslida Rossiya tarixidan iborat bo’lgan darslikka ilova hisoblangan «O’zbekiston xalqlari tarixi» tubdan qayta ishlandi. (V, VIII, IX sinflar) «Inson va jamiyat», (XI sinf) fanlarini o’qitishga soat ajratildi «Iqtisod alifbosi» (boshlang’ich sinf) , «Iqtisodiy bilim asoslari» (V-IX) ishlab chiqildi. X-XI sinf o’quvchilari o’z xohishlariga kura «Huquqshunoslik», «Menejment va marketing asoslari», «Din tarixi»ni fakultativ kurslarida egallamoqdalar. Ta’limda test usuli qo’llanildi, iqtidorli bolalarni aniqlashga o’qitishga katta ahamiyat berilmoqda. Mingdan ortiq iqtidorli bolalar Amerika, Angliya, Shvesiyada ta’lim olib mustaqil Respublikamiz xalq xo’jaligi uchun zarur bo’lgan bilim va kasblarni egallashmoqdalar. Maktab - ta’lim uzluksiz ta’lim tizimining markaziy bo’limidir. Ana shu bosqichda o’quvchilar bilimlarning asosini egallaydilar, ularda ijodiy qobiliyat, mustaqil fikrlash, Vatan, jamiyat, shaxs axloq-odob haqidagi tushunchalar shakllanadi, takomillashadi. Boshlang’ich bosqich (1-4 sinf)da asosiy e’tibor o’quvchilar savodini chiqarishga, ularda mustaqil fikrlash o’z fikrini ifodali bayon qilish malakasini shakllantirish va rivojlantirishga yo’naltiriladi. Bu bosqichda ta’lim jarayonida o’quvchilarda mantiqiy tafakkur qila olish va kommunikativ savodxonlikni oshirishi, o’z-o’zini anglash salohiyatlarini moddiy borliq, go’zallikni his qilish, undash zavqlanish va uni yanada go’zallashtirish ishtiyog’ini o’stirishga, milliy urf odatlarni sevish va o’z hayotlarida ulardan foydalanish malakalarini tarkib toptirishga e’tibor berildi.

V-IX sinflarda ma’naviy qadriyatlarni shakllantirishga samarali ta’sir ko’rsatuvchi sanat turi bo’lgan adabiyotni o’qitishda sog’lom, e’tiqodli, milliy va umumbashariy qadriyatlarini anglaydigan barkamol shaxsni shakllantirish asosiy maqsad qilib qo’yildi. O’quvchilarda badiy adabiyotga havas, mehr uyg’otish badiy asarlarni o’qib tushunadigan va tahlil qila oladigan va o’z fikrin og’zaki va yozma ravishda to’g’ri, erkin ifodalay oladigan qilib tarbiyalash orqali amalga oshirilmoqda. Keyingi yillarda tashkil etilgan pedagogikadan ixtisoslashtirilgan kurslarda Vatan tarixi va madaniyati, qadimiy urf-odatlarimizni har tomonlama o’rganish va tatbiq etish asosiy vazifa qilib qo’yildi. Shunga kura, hozirgi davr talabi asosida o’zbek tili jadallik bilan o’rgatilmoqda. Maktabgacha tarbiya muassasalari uchun tuzilgan san’at dasturida bolalarni tevarak-atrofida, tashqi muhitda sodir bulayotgan voqyea va hodisalar bilan oshno qilish, turli tasvirlar vositasida bu voqyealar haqidagi tasavvurlarini rivojlantirishga e’tibor berildi. Jismoniy tarbiya dasturida bolalarni jismonan kuchli, chaqqon, tetik qilib tarbiyalash asosiy maqsad qilib quyildi. O’yin dasturida an’ana sifatida davom etib kelayotgan milliy o’yinlar, xalq og’zaki ijodi asosida bolalarga quvonch baxsh etish, ularning tafakkurini o’stirish, Vatan tabiati go’zalligidan bahramand qilish va ularda go’zallikni saqlash, himoya qilishga intilish, qiziqish hissini tarbiyalash talab etiladi. Musiqa dasturida o’zbek xalqining turmush tarzi, milliy an’analari, urf- odatlari, mumtoz va hozirgi davr badiiy asarlari asosida yaratilgan musiqa orqali bolalarda musiqa san’atiga havas, go’zal Vatanimizga havas tuyg’usini shakllantirish va rivoj toptirish asosiy maqsad qilib quyildi. Mehnat dasturida bolalarga o’z-o’ziga mehnat qilish tabiat bag’rida ishlash, qo’l mehnati va uning mohiyati, qilingan mehnat go’zalligi, yasalgan buyum, narsalarning chiroyli va puxta bo’lishidan faxrlanish tuyg’usini tarbiyalash, tejamkorlik qobiliyatini o’stirish nazarda tutiladi. Umuman maktabgacha tarbiya davlat standartlarida yosh avlodni jismonan sog’lom, ruhan tetik odob-axloqli, iymon-e’tiqodli shaxsni tarbiyalash bo’yicha