Mavzu: O‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkasiga egalik huquqini o`rnatish. Reja: I.Kirish. II.Asosiy qism: 1. O‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkasi. 2. Huquqiy asoslar. 3. Muammolar va qiyinchiliklar. III.Xulosa. 1

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR; 1. O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksi . (2021). — Yer resurslarini boshqarish va mulkchilik huquqlarini belgilovchi asosiy hujjat. 2. O‘zbekiston Respublikasi Mulkchilik to‘g‘risidagi qonun . (2020). — Mulkchilik huquqlarini himoya qilish va tartibga solish bo‘yicha qonun. 3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari va qarorlari . — O‘zboshimchalik bilan egallangan yerlar bo‘yicha maxsus normativ hujjatlar. 4. O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi hisobotlari . (2022). — Ekologik nazorat va yer resurslari masalalari bo‘yicha ma'lumotlar. 5. O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligi hisobotlari . (2021). — Yer resurslaridan foydalanish va boshqarish bo‘yicha statistik ma'lumotlar. 6. "Yer resurslari va ularni boshqarish" . (2021). – O‘zbekiston davlat geografiya universitetining ilmiy maqolalar to‘plami. 7. "Yer huquqi" . (2020). — O‘zbekiston va boshqa mamlakatlarda yer huquqi masalalariga bag‘ishlangan o‘quv qo‘llanma. 8. O‘zboshimchalik bilan egallangan yerlar bo‘yicha tadqiqotlar . (2022). — Mahalliy va xalqaro olimlar tomonidan tayyorlangan maqolalar va tadqiqotlar. 9. "O‘rmon fondi va yer resurslari" . (2022). — O‘rmon fondini boshqarish va yer resurslari bo‘yicha amaliyotlar va tavsiyalar. 10. Ekologik qonunchilik va amaliyot . (2021). — O‘zbekiston va boshqa mamlakatlarda ekologik qonunlar va ularning ta’siri haqidagi materiallar. Bu adabiyotlar o‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkasiga egalik huquqini o‘rnatish jarayonini to‘g‘ri tushunishga yordam beradi. 2

Kirish. Yer resurslari har bir davlatning iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishi uchun muhim ahamiyatga ega. O‘zbekiston kabi mamlakatlarda yerning maqsadli va oqilona foydalanilishi, barqaror rivojlanishni ta’minlash uchun zarurdir. Biroq, ba’zan yer uchastkalari o‘zboshimchalik bilan egallanadi, bu esa yer munosabatlarida qonuniy muammolarni keltirib chiqaradi. O‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkalariga egalik huquqini o‘rnatish jarayoni, ijtimoiy adolat va mulkchilik huquqini ta'minlashda alohida o‘rin tutadi. Ushbu jarayon, o‘z ichiga mulkchilik huquqlarini belgilash, rasmiylashtirish va yer resurslaridan foydalanishni tartibga solish kabi masalalarni oladi. Shuningdek, o‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkalariga egalik huquqini o‘rnatish, ko‘plab qonuniy va ijtimoiy omillarni inobatga olishni talab etadi. Bu jarayon, yerni egallashda qatnashgan shaxslar o‘rtasida ijtimoiy ziddiyatlar va to‘siqlarni bartaraf etishga yordam berishi mumkin. Ushbu referatda, o‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkasiga egalik huquqini o‘rnatish jarayoni, uning huquqiy asoslari, muammolari va amaliy jihatlari ko‘rib chiqiladi. Bu orqali, yer resurslarini samarali boshqarish va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash bo‘yicha tavsiyalar beriladi. O‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkasi. O‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkasi — bu rasmiy mulkchilik huquqi yoki ijara shartnomasi bo‘lmasdan, shaxslar tomonidan noqonuniy ravishda egallanayotgan yer hisoblanadi. Bu holat ko‘pincha yer taqsimoti, iqtisodiy sharoitlar va ijtimoiy ziddiyatlar bilan bog‘liq muammolar natijasida yuzaga keladi. Sabablari 1. Ijtimoiy-iqtisodiy omillar : O‘zboshimchalik bilan yer egallash ko‘pincha ijtimoiy muammolar, masalan, uy-joy yetishmovchiligi, ishsizlik va iqtisodiy qiyinchiliklar bilan bog‘liq. 2. Qonunchilikdagi bo‘shliqlar : Mavjud qonunlarning noaniqligi yoki ularning qattiq amal qilinmasligi fuqarolarni o‘zlarining manfaatlarini himoya qilish maqsadida o‘zgarishlarga olib keladi. 3. Mahalliy ijtimoiy ziddiyatlar : Aholining o‘zaro kelishmovchiligi va mahalliy darajada resurslardan foydalanish bo‘yicha nizolar. 3

O‘ziga xos xususiyatlari 1. Noqonuniylik : O‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkalari rasmiy ravishda mulk sifatida tan olinmaydi va bu yerda joylashgan obyektlar qonuniy hujjatlarsiz ishlatiladi. 2. Rasmiy hujjatsiz foydalanish : Egallangan yerda joylashgan obyektlar ko‘pincha rasmiy hujjatlarsiz va to‘lovlarsiz faoliyat yuritadilar. 3. Ijtimoiy ziddiyatlar : O‘zboshimchalik bilan egallangan yerlar ko‘pincha ijtimoiy ziddiyatlarga sabab bo‘lishi mumkin, chunki boshqa mulk egalari yoki jamoatchilik tomonidan protestlar va qarshiliklar yuzaga kelishi mumkin. Huquqiy holati O‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkalariga egalik huquqini o‘rnatish jarayoni murakkab bo‘lib, ko‘plab qonuniy to‘siqlar bilan bog‘liq. O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksi va boshqa huquqiy normativ hujjatlar bu jarayonni tartibga solishga xizmat qiladi. 1. Egalik huquqini rasmiylashtirish : O‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkalarini rasmiylashtirish uchun mahalliy hokimiyat organlariga murojaat etish va zarur hujjatlarni tayyorlash talab etiladi. 2. Qonuniy qarorlar : Mahalliy hukumat tomonidan o‘zboshimchalik bilan egallangan yerlarni qonuniylashtirish bo‘yicha qarorlar chiqarilishi mumkin. Muammolar va qiyinchiliklar  Qonuniy to‘siqlar : Rasmiy hujjatlarni tayyorlash va mahalliy hokimiyat bilan kelishuvlar ko‘pincha murakkab va vaqt talab qiladi.  Ijtimoiy ziddiyatlar : O‘zboshimchalik bilan egallangan yerlar bo‘yicha munozaralar va ijtimoiy ziddiyatlar ko‘plab muammolarni keltirib chiqaradi. O‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkasi — bu muhim ijtimoiy-iqtisodiy masala bo‘lib, uni hal qilish uchun qonuniy va ijtimoiy yondashuvlar zarur. Mavjud qonunlarni takomillashtirish, jamoatchilikni xabardor qilish va muvofiqlikni ta'minlash, bu jarayonda muvaffaqiyatga erishishda yordam beradi. O‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkalariga egalik huquqini o‘rnatish jarayoni, nafaqat mulkchilik huquqini rasmiylashtirish, balki ijtimoiy barqarorlikni ta'minlashga ham xizmat qiladi. Huquqiy asoslar . 4

O ‘ zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkasiga egalik huquqini o ‘ rnatish jarayonida bir qator huquqiy asoslar muhim rol o ‘ ynaydi . Ushbu asoslar yer munosabatlarini tartibga solish , mulkchilik huquqlarini himoya qilish va ijtimoiy adolatni ta ’ minlash uchun zarur . Quyida asosiy huquqiy normativ hujjatlar va prinsiplarga to‘xtalib o‘tamiz: 1. O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksi Yer kodeksi — bu yer resurslarini boshqarish va ulardan foydalanish bo‘yicha asosiy qonuniy hujjatdir. Kodeksda quyidagi muhim jihatlar ko‘rsatilgan:  Yerga egalik va foydalanish huquqi : Yerning mulkchilik huquqlari, ulardan foydalanish shartlari va majburiyatlar belgilangan.  O‘zboshimchalik bilan egallash : Kodeksda o‘zboshimchalik bilan egallangan yerlar holati va ularga oid rasmiylashtirish tartibi haqida ma’lumotlar mavjud. 2. O‘zbekiston Respublikasi Mulkchilik to‘g‘risidagi qonun Bu qonun mulkchilik huquqlarini himoya qilish va mulk egalari o‘rtasidagi munosabatlarni tartibga soladi. O‘zboshimchalik bilan egallangan yerlar bo‘yicha quyidagi jihatlar muhim:  Mulkchilik huquqi : Huquqiy tartibda rasmiylashtirilgan mulkchilik huquqlari kafolatlanadi.  Noqonuniy egallash : Mulkchilik huquqi bo‘lmagan shaxslar tomonidan noqonuniy ravishda egallangan yerlar haqida qoidalar mavjud. 3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlari va farmonlari Mahalliy hukumatlar va davlat rahbari tomonidan chiqarilgan maxsus qarorlar va farmonlar, o‘zboshimchalik bilan egallangan yerlarni tartibga solish va rasmiylashtirish jarayonida muhim ahamiyatga ega. Bu hujjatlar orqali:  Maxsus ruxsatnomalar : O‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkalariga egalik huquqini rasmiylashtirish uchun maxsus ruxsatlar chiqarilishi mumkin.  Ijtimoiy dasturlar : Ijtimoiy adolatni ta'minlash maqsadida yer taqsimoti bo‘yicha dasturlar ishlab chiqilishi mumkin. 4. Mahalliy qonunlar va normativ hujjatlar 5