logo

Onlayn do’kon mobil ilovasini yaratish

Yuklangan vaqt:

19.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1427 KB
Mavzu:            Onlayn do’kon mobil ilovasini yaratish              
Mundarija
Kirish………………………………………………………………………… 2
I.BOB. NAZARIY QISM…………………………………………………… 5
1.1. Vizual studio tarixi va vizual dasturlash g’oyasi……………………….. 5
1.2 Dasturiy ta’minot………………………………………………………… 6
1.3 Integrallashgan muhitlar…………………………………………………. 11
II.BOB. AMALIY QISM ……………………………………………………. 15
2.1. Onlayn do’kon ilovasini dizaynini yaratish ………………..…...………. 15
2.2. Onlayn do’koni sifatli xizmat ko’rsatuvchi ilova  ..……………………... 23
III.BOB. Xulosa.……………………………………………………………... 25
IV.BOB. Foydalanilgan adabiyotlar…………………………………………. 26 Kirish
Bu kurs ishida “ Onlayn do’kon mobil ilovasini yaratish ” mavzusini yoritib
berar ekanmiz nazariy qismida Android studio tarixi, dinamik dasturlash tamoyili
mavzulariga   to’xtalib   ketamiz.   Amaliy   qismida   esa   elektron   kutubxonada
muammolar   yechim   topishi,   elektron   kutubxona   mavzusini   Android   studio   tilida
ifodalanishi   kabi   misollarni   ishlab   ketamiz.   Xulosa   qismini   hamma   ishlarni
bajarganimizdan keyin yozamiz. Inson va ma’lumotlarga ishlov berish o’rtasidagi
aloqa kompyuter dasturlari orqali boshqariladi. Markaziy protsessor (CRI) belgilari
to’plami   ikkita   belgigacha   “0”   va   “1”   yoki   “yoqilgan”   va   “o’chirilgan”   bilan
chegeralangan.   Inson   harflardan,   raqamlardan,   tasvirlardan   foydalanadi.   Inson   va
mashina   o’rtasidagi   interfeysni   (muloqotni),   (kodlashtirish)ni   dasturiy   ta’minot
tartibga   solib   turadi.   Bu   vazifadan   tashqari   kompyuter   dasturi   operatsion   tizimi
ko’rinishida   kompyuterni   butun   apparat   qismini   boshqarilishini   tartibga   soladi.
Shunday qilib dasturiy ta’minot ikki qismga bo’linadi:  
 tizimli dastur ko’rinishidagi apparat qismining boshqarilishi   
 muammolarning yechilishiga qaratilgan amaliy dasturlar 
Bu bilan bir qatorda tizimli va amaliy dasturlar ishlab chiqish va kompyuter
xizmatini   yengillashtirish   uchun   bir   qator   dasturlash   tillari   va   qo’llash   servisi
mavjud.
Tizimli   dastur   shu   bilan   birga,   kompyuter   va   unga  tegishli   periferiyalardan
foydalanishga imkon beradi. Tizimli dasturlarga foydalanuvchining ma’lumotlarga
ishlov berish tizimining ishlash tamoyillari bo’yicha keyingi texnik belgilarga ega
bo’lishini   talab   qilmasdan,   masalani   kiritish   va   chiqarish   boshqaruvini
tayyorlaydigan operatsion tizimlarini o’z ichiga oladi.
Xizmat   uchun   belgilangan   va   yordamchi   dasturlar   ham   tizimli   dasturlarga
oid bo’lib, masalan formatlash va nusxalashda axborot tashuvchilar bilan muomala
qilish singari operatsion tizimlar bilan munosabatni yengillashtiradi. Windows XP,
1 Windows   2003   mijozserver   arxitekturali   Novell,   UNIX   va   LINUXning   har   xil
variantlari mashhur operatsiya tizimlaridandir.
Professional   va   kundalik   masalalar   qo’yilishini   hal   qilish   uchun   iqtisodiy,
texnik   va   ilmiy   sohadan     amaliy   dasturlar   foydalaniladi   yoki   ishlab   chiqiladi.
Foydalanuvchilar   va   qo’llanish   miqdoriga  ko’ra   soni   va   ushbu   amaliy  dasturlarni
yana bo’laklarga bo’lib chiqish mumkin.   
Standart   dasturiy   ta’minot   quyidagicha   ko’rinishda   deyarli   har   qanday
masala qo’yilishi uchun amal qiladi, masalan: 
 Matnga ishlov berish (masalan, MS Word) 
 Elektron jadvallar bilan ishlash (masalan, MS Excel) 
 Ma’lumotlar bazalari (masalan, MS Access, Oracle) 
 Grafiklar (masalan, Visio, CorelDraw) 
 Nashriy   tizimlar   (Desktop   Publishing)   (mas.   Adobe   Pagemaker,
QuarkXPress) 
 Loyihalash (masalan, MS Project)
Standart   dasturiy   ta’minot   foydalanuvchilarning   keng   doirasi   talablarini
hisobga   olgan   holda   ishlab   chiqilgan   va   bu   bilan   eng   ko’p   umumiy   vazifalarni
namoyon qilgan bir paytda, soliq idorasi, arxitektorlar, mebel tayyorlovchilar kabi
muayyan   kasbiy   guruhlar   tegishli   talablarga   muvofiqlashtirilgan   tayyor   xizmatlar
ko’lamiga   ega   bo’lgan   amaliy   dasturlarning   tarmoq   paketlari   deb   ataluvchi
dasturlardan foydalanadilar, ya’ni bunday dasturlarga talabgor bo’ladilar.
Agar   xizmatlarning   bunday   o’ziga   xos   tarmoq   ko’lami   alohida   tashkilot
muammolarini   hal   qilish   uchun   baribir   haddan   tashqari   umumiy   bo’lib   chiqsa,
unda   bir   yoki   bir   nechta   tashkilotlar   talablariga   moslashuvchi   alohida   dasturiy
ta’minot   ishlab   chiqish   imkoniyatigina   qoladi   xolos.   Bu   yerda   misol   sifatida   bir
yoki   bir   nechta   tashkilotlar   tomonidan   foydalaniladigan   mutlaqo   o’zgacha   ishlab
2 chiqarish   mashinalarini   boshqarish   uchun   qo’llanuvchi   ishlab   chiqarishni
rejalashtirish tizimini tasavvur qilish mumkin. 
Yuqorida   bayon   qilingan   fikr-mulohazalarga   muvofiq   texnik   yoki   iqtisodiy
sohalaridagi   muammolarni   ma’lumotlarga   ishlov   berish   texnikasi   va
texnalogiyalari   yordamida   yechish   uchun   turlicha   alternativalar   (yondoshuvlar)
mavjud: 
 Mavjud dasturiy ta’minotdan foydalanish yoki uni qo’lga kiritish. 
 Yangi standart, tarmoq yoki alohida dasturiy ta’minotni ishlab chiqish. 
Bu orqali o’z kuchlari bilan yoki ishlab chiqish haqidagi yoki chetdan taklif
qilingan   mutaxassislar   tomonidan   ishlab   chiqish   haqidagi   masalaga   bevosita
bog’liq   bo’lib,   u   har   doim   ham   tashkilotning   ichki   ‘‘Nou-Xau»si   tomonidan
aniqlanavermaydi.   AT   tashkilotiga   dasturiy   mahsulot   ishlab   chiqishni   topshirish
foydalimi yoki bunday dasturiy loyihani o’z tashkilotida amalga oshirish foydalimi
degan savolga javob beradi va mohiyatiga ko’ra ishlab chiqarish iqtisodiy tabiatini
namoyon qiladi (xarajatlar, foydalar, tahlil).  
3 I.BOB. NAZARIY QISM
1.1. Vizual studio tarixi va Android dasturlash g’oyasi
Android   Studio   -   bu   Microsoft   kompaniyasining   integratsiyalashgan   ishlab
chiqish   muhiti   (IDE).   U   veb-saytlar,   veb-ilovalar,   veb-xizmatlar   va   mobil
ilovalarni o’z ichiga olgan kompyuter dasturlarini ishlab chiqish uchun ishlatiladi.
Android   Studio   Windows   API,   Windows   Forms,   Windows   Presentation
Foundation,   Windows   Store   va   Microsoft   Silverlight   kabi   Microsoft   dasturiy
ta’minot   ishlab   chiqish   platformalaridan   foydalanadi.   U   mahalliy   kodni   ham,
boshqariladigan   kodni   ham   ishlab   chiqishi   mumkin.   Android   Studio   ilk   versiyasi
1.1 – rasmda tasvirlangan.
1.1 – rasm: ilk ko’rinishi.
Android   Studio   IntelliSense   (kodni   to’ldirish   komponenti)   va   kodni   qayta
ishlashni   qo’llab-quvvatlaydigan   kod   muharririni   o’z   ichiga   oladi.
Integratsiyalashgan   tuzatuvchi   ham   manba   darajasidagi   tuzatuvchi,   ham   mashina
darajasidagi tuzatuvchi sifatida ishlaydi. Boshqa o’rnatilgan vositalar qatoriga kod
profili,   GUI   ilovalarini   yaratish   uchun   dizayner,   veb-dizayner,   sinf   dizayneri   va
4 ma’lumotlar   bazasi   sxemasi   dizayneri   kiradi.   U   deyarli   barcha   darajadagi
funksionallikni   kengaytiruvchi   plaginlarni   qabul   qiladi,   jumladan,   manbalarni
boshqarish   tizimlarini   qo’llab-quvvatlash   (masalan,   Subversion   va   Git)   va
domenga   xos   tillar   uchun   muharrirlar   va   vizual   dizaynerlar   kabi   yangi   asboblar
to’plamlarini   yoki   dasturiy   ta’minotni   ishlab   chiqishning   boshqa   jihatlari   uchun
asboblar   to’plamini   qo’shish.   hayot   aylanishi   (masalan,   Azure   DevOps   mijozi:
Team Explorer).
Android   Studio   36   xil   dasturlash   tillarini   qo’llab-quvvatlaydi   [iqtibos
keltirish   kerak   va   kod   muharriri   va   tuzatuvchiga   tilga   xos   xizmat   mavjud   bo’lsa,
deyarli   har   qanday   dasturlash   tilini   (turli   darajada)   qo’llab-quvvatlashga   imkon
beradi.   O’rnatilgan   tillarga   C,   C++,   C++/CLI,   Android   Basic   .NET,   C#,   F#,
JavaScript,   TypeScript,   XML,   XSLT,   HTML   va   CSS   kiradi.   Python,   Ruby,
Node.js   va   M   kabi   boshqa   tillarni   qo’llab-quvvatlash   plaginlari   orqali   mavjud.
Ilgari Java (va J#) qo’llab-quvvatlangan.
Android   Studio   ning   eng   asosiy   nashri,   Community   nashri   bepul   mavjud.
Android Studio Community nashri  shiori  "Talabalar, ochiq manbali  va individual
dasturchilar uchun bepul, to’liq xususiyatli IDE".
1.2 Dasturiy ta’minot
Hisoblash   tizimi   (kompyuter   va  tarmoqlar)   tarkibi.  Hisoblash  tizimi  tarkibi
konfigurasiya   deb   ataladi.   Odatda   hisoblash   texnikasining   apparat   va   dasturiy
vositalari   alohida   olib   o’rganiladi.   Shuning   uchun   ham   mos   ravishda   hisoblash
tizimlari   apparat   konfigurasiyasi   va   dasturiy   konfigurasiyasi   alohida   olib
o’rganiladi.   Bunday   bo’linish   axborot   texnologiyalari   uchun   muhim   ahamiyatga
egadir,   chunki   ko’p   xollarda   alohida   olingan   masala   echimini   ham   apparat,   ham
dastur   vositalari   yordamida   ta’minlash   mumkin.   Apparat   ta’minoti.   Hisoblash
tizimlarining   apparat   ta’minoti   tarkibiga,   apparat   konfigurasiyani   tashkil   etuvchi
qurilma   va   asboblar   kiradi.   Zamonaviy   kompyuter   va   hisoblash   majmua
(kompleks)lari   blok-modulli   konstruksiya   (tuzilish)dan   iborat.   Ma’lum   ishlarni
5 bajarishga zarur bo’lgan apparat konfigurasiyani tayyor blok va qismlardan yig’ib
olish   mumkin.   Qurilmalarning,   markaziy   prosessorga   (Central   Processing   UNIT,
CPU)  nisbatan joylashishiga  qarab tashqi  va ichki  qurilmalarga ajratamiz. Tashqi
qurilmalar,   qoida   bo’yicha,   ma’lumotlarni   kiritish   va   chiqarish   qurilmalaridir,
ularni odatda periferik qurilmalar ham deb ataladi. Bundan tashqari ma’lumotlarni
uzoq saqlashga  mo’ljallangan  qurilmalar  ham   tashqi   qurilmalarga  kiradi.  Alohida
blok va qismlar orasidagi kelishuvchanlik, birgalikda ishlashdagi moslanuvchanlik,
apparatli   interfeys   deb   ataluvchi   o’tish   apparat-mantiqiy   qurilmalari   yordamida
bajariladi.   Hisoblash   texnikasidagi   apparat   interfeysiga   belgilangan   standartlar
protokollar deyiladi. 
Shunday   qilib,   protokol   –   bu   qurilma   yaratuvchilari   tomonidan,   bu
qurilmaning   boshqa   qurilmalar   bilan   muvaffaqiyayatli   va   kelishilgan   holda
birgilikda ishlashi uchun, ishlab chiqiladigan texnik shartlar majmuasidir. Dasturiy
ta’minot   Dastur   –   buyruqlarning   tartiblangan   ketma-ketligidir.   Kompyuter   uchun
tuzilgan har  dastur  vazifasi  – apparat  vositalarni  boshqarishdir. Birinchi  qarashda
dasturning   qurilmalar   bilan   xech   qanday   bog’liqligi   yo’qdek   ko’rinadi,   ya’ni
masalan,   dastur   kiritish   qurilmlaridan   ma’lumot   kiritishni   va   chiqarish
qurilmalariga   ham   ma’lumot   chiqarishni   talab   qilmasa   ham,   baribir   uning   ishi
kompyuterning apparat qurilmalarini boshqarishga asoslangan.
  Kompyuterda,   dasturiy   va   apparat   ta’minot,   doimo   uzilmas   aloqada   va
uzluksiz   bog’lanishda   ishlaydi.   Biz   bu   ikki   kategoriyani   alohida   ko’rib
chiqayotganimizga   qaramasdan,   ular   orasida   dialektik   aloqa   mavjudligi   va   ularni
alohida ko’rib chiqish shartli ekanlgini sedan chiqarmaslik kerak. Kompyuterlar va
hisoblash   tizimlarining   dasturiy   ta’minoti   tuzilishini   dasturiy   konfigurasiya   deb
ham   ataladi.   Dasturlar   orasida   xuddi   kompyuterning   fizik   qismlari   orasidagi   kabi
o’zaro   aloqa   mavjud.   Aksariyat   ko’pgina   dasturlar,   quyiroq   darajadagi   boshqa
dasturlarga   tayanib   ishlaydi.   Bunday   bog’lanish   dasturlararo   interfeys   deyiladi.
Bunday   interfeys   (muloqot)   ning   mavjudligi   texnik   shartlar   va   o’zaro   aloqa
qoidalariga   asoslangan   bo’lsa   ham,   amalda   u   dasturiy   ta’minotni   o’zaro   aloqada
6 bo’lgan   bir   nechta   sathlar   (daraja)larga   taqsimlash   bilan   ta’minlanadi.   Dastur
ta’minoti   sathlari   piramida  tuzilishiga   egadir.   Har   bir   keyingi   sath   oldingi   sathlar
dasturiy   ta’minotiga   tayanadi.   Bunday   ajratish,   hisoblash   tizimining   dasturlarni
o’rnatishdan   boshlab,   to   amalda   ekspluatasiya   qilish   va   texnik   xizmat
ko’rsatishgacha   bo’lgan   ish   faoliyatining   hamma   bosqichlari   uchun   qulaydir.
Shunga   alohida   etibor   berish   kerakki,   har   bir   yuqoridagi   sath   butun   tizimning
funksionalligini   oshiradi.   Masalan,   asos   dasturiy   ta’minoti   7   sathiga   ega   bo’lgan
hisoblash   tizimi   ko’p   funksiyalarni   bajara   olmaydi,   ammo   u   tizimli   dasturiy
ta’minotni o’rnatishga imkon beradi, ya’ni sharoit yaratadi. Rasm 1. Asos dasturiy
ta’minoti. 
Dasturiy   ta’minotning   eng   quyi   sathi-asos   dasturiy   ta’minotidan   iboratdir.
Bu   ta’minot   asos   apparat   vositalari   bilan   aloqaga   javob   beradi.   Qoida   bo’yicha,
asos dasturiy vositalari bevosita asos qurilmalari tarkibiga kiradi va doimiy xotira
deb ataladigan maxsus mikrosxemalarda saqlanadi. Dastur va ma’lumotlar doimiy
xotira   (DX)   mikrosxemalariga   ularni   ishlab   chiqish   vaqtida   yoziladi   va   ularni
ishlash   jarayonida   o’zgartirish   mumkin   emas.   Amalda,   ishlatish   vaqtida   asos
dasturiy vositalarini o’zgartirish zaruriyati kelib chiqsa, DX mikrosxemasi o’rniga
qayta   dasturlash   imkoniga   ega   bo’lgan   doimiy   xotira   qurilmasidan   foydalaniladi.
Bu xolda DX mazmunini hisoblash  tizimi tarkibida bevosita  o’zgartirish mumkin
(bunday   texnologiya   flesh   texnologiya   deb   ataladi),   yoki   hisoblash   tizimidan
tashqarida,   maxsus   programmator   deb   ataladigan   qurilmalarda   bajariladi.   Tizimli
dasturiy   ta’minot.   Bu   sathdagi   dastur,   kompyuter   tizimining   boshqa   dasturlari   va
bevosita apparat ta’minoti bilan o’zaro bog’lanishni ta’minlaydi, ya’ni bu dasturlar
dallollik vazifasini o’taydi. Amaliy dasturiy ta’minot Xizmatchi dasturiy ta’minot
Asos   dasturiy   ta’minot   Tizimli   dasturiy   ta’minot   Butun   hisoblash   tizimining
ekspluatasiya   (ishlatish)   ko’rsatkichlari   ish   sathining   dasturiy   ta’minotiga
bog’liqdir.   Masalan,   hisoblash   tizimiga   yangi   qurilma   ulash   vaqtida   boshqa
dasturlarni   shu   qurilma   bilan   bog’lanishini   ta’minlash   uchun,   tizimli   darajada
dastur o’rnatilishi kerak. Aniq qurilmalar bilan o’zaro bog’lanishga javob beruvchi
dasturlar   qurilma   drayverlari   deyiladi   va   ular   tizimli   sath   dasturiy   ta’minoti
7 tarkibiga   kiradi.   Tizimli   sath   dasturlarining   boshqa   sinfi   foydalanuvchi   bilan
bog’lanishga   javob   beradi.Aynan   shu   dasturlar   yordamida   foydalanuvchi,
hisoblash   tizimiga   ma’lumotlarni   kiritish,   uni   boshqarish   va   natijalarni   o’ziga
qulay   ko’rinishda   olish   imkoniga   ega   bo’ladi.   Bunday   dasturiy   vositalar,
foydalanuvchi   interfeysini   ta’minlash   vositalari   deb   ataladi.   Kompyuterda   ishlash
qulaylgi va ish joyi unumdoligi bu vositalar bilan bevosita bog’liqdir. Tizimli satx
dasturiy ta’minoti majmuasi kompyuter operatsion tizimi yadrosini tashkil etadi. 
Operasion   tizimning   to’liq   tushunchasini   biz   keyingi   boblarda   ko’rib
o’tamiz, bu erda esa biz faqat, agar kompyuter tizimli sath dasturiy ta’minoti bilan
jihozlangan   bo’lsa,   u   holda   kompyuter   yanada   yuqori   darajadagi   dasturni
o’rnatishga va eng asosiysi dasturiy vositlarning qurilmalar bilan o’zaro aloqasiga
tayyorligini   bildiradi.   Ya’ni   operatsion   tizim   yadrosi   mavjudligi   –   insonni
hisoblash   tizimida   amaliy   ishlarni   bajarish   imkoniyatining   zaruriy   shartidir.
Xizmatchi   dasturiy   ta’minot.   Bu   dasturlar   ham   asos   dasturiy   ta’minot   bilan,   ham
tizimli   dasturiy   ta’minot   dasturlari   bilan   bog’langan.   Xizmatchi   dasturlarning
asosiy   vazifasi   (ularni   utilitalar   deb   ham   ataladi)   kompyuter   tizimini   tekshirish,
sozlash   va   tuzatishdan   iboratdir.   Ko’p   hollarda   ular,   tizimli   dasturlarning
funksiyasini   kengaytirishga   va   yaxshilashga   mo’ljallangandir.   Ba’zida,   bu
dasturlar, boshidanoq OT tarkibiga kiritilgan bo’lishi mumkin, ba’zida esa ular OT
funksiyasini kengaytirishga xizmat qiladi. Amaliy dasturiy ta’minot. Asos dasturiy
ta’minot  Xizmatchi dasturiy ta’minot. Amaliy dasturiy ta’minot. Bu satx dasturiy
ta’minoti,   mazkur   ish   joyida   aniq   masalalarni   echishga   yordam   beradigan   amaliy
dasturlar   majmuasini   tashkil   etadi.   Bu   masalalar   qamrab   olgan   sohalar   juda   ko’p
bo’lib,   ular   ishlab   chiqarish,   ilmiy-texnik,   ijod,   o’qitish   va   dam   olishga
mo’ljallangan masalalarini o’z ichiga oladi. Bu dasturlar ko’pfunksionalligi sababi,
inson   faoliyati   har   xil   sohalari   uchun   amaliy   dasturlar   va   ilovalar   mavjudligidir.
Demak   amaliy   dasturiy   ta’minot   va   tizimli   dasturiy   ta’minot   o’rtasida   o’zaro
bevosita   aloqa   bor   ekan   (birinchisi   ikkinchisiga   tayanadi),   hisoblash   tizimi
universalligi,   amaliy   dasturiy   ta’minot   ommaviyligi   va   kompyuter   funksional
imkoniyatlari   keng   ko’lamligi   foydalanilayotgan   operatsion   tizim   tipi,   uning
8 yadrosi qanday tizimli vositalarni o’z ichiga olganligi va u uch tomonlama o’zaro
bog’lanish,   ya’ni   inson   –   dastur   –   qurilma   bog’lanishni   qay   tarzda   ta’minlashiga
bevosita   bog’liqdir.   Amaliy   dasturiy   vositalarni   sinflarga   ajratish.   Matn
redaktorlari (taxrirlagichlar). 
Amaliy   dasturlarning   bu   sinfi   dasturlarning   asosiy   funksiyasi   matnli
ma’lumotlarni   kiritish   va   taxrirlashdan   iboratdir.   Qo’shimcha   funksiyalari   esa
kiritish   va   taxrirlash   jarayonini   avtomatlashtirishdir.   Ma’lumotlarni   kiritish,
chiqarish va saqlash uchun, matn redaktorlari tizimli dasturiy ta’minotni chaqiradi
va   undan   foydalanadi.   Ammo   bu   holat   ixtiyoriy   amaliy   dasturlar   uchun   ham
xosdir.   Kompyuter   tizimi   bilan   o’zaro   muloqatda   bo’lish   ko’nikmalarini   hosil
qilishda   va   amaliy   dasturiy   ta’minot   bilan   tanishishda,   ishni   odatda   matn
redaktorlaridan   boshlashadi.   Matn   prosessorlari.   Matn   prosessorlarining
redaktorlardan farqi shundaki, ular matnni kirgizib, taxrirlabgina qolmay, balki uni
formatlaydi   ham.   Mos   ravishda   matn   prosessorlari   asosiy   vositalariga   (grafika,
jadval)   natijaviy   xujjatni   tashkil   etuvchilari   –   matn,   grafika,   jadval   va   boshqa
ob’ektlar   o’zaro   aloqalarini   ta’minlash   vositalari   kiradi,   qo’shimchalariga
esaformatlashtirish   jarayonini   avtomatlashtirish   vositalari   kiradi.   Xujjatlar   bilan
ishlashning   zamonaviy   uslubi   (stil)   ikkita   alternativ   yondoshishni   –qog’ozdagi
xujjatlar va elektron xujjatlar (qog’ozsiz texnlogiya) bilan ishlashni ko’zda tutadi.
Shuning   uchun   ham,   matn   prosessorlari   vositalari   bilan   xujjatlarni   formatlash
to’g’risida   gapirilganda,   ikkita   har   xil   yo’nalishlar   –   bosmadan   chiqarishga
mo’ljallangan   xujjatlarni   formatlash   va   ekranda   aks   ettirishga   mo’ljallangan
elektron   xujjatlarni   formatlash   ko’zda   tutiladi.   Bu   yo’nalishlar   usul   va   metodlari
bir-biridan   tubdan   farq   qiladi.   Mos   ravishda,   matn   prosessorlari   ham   bir-biridan
farq qiladi, ammo ularning ko’plari o’zida bu ikki yo’nalishni birlashtiradi.
Grafik redaktorlar. Bu sinfga xos dasturlar grafik tasvirlarni qayta ishlash va
(yoki)   yaratishga   mo’ljallangan.   Bu   sinfda   quyidagi   kategoriyalar   mavjud:   rastrli
redaktorlar,   vektorli   redaktorlar   va   uch   o’lchamli   grafika   bilan   ishlovchi   dasturiy
vositalar (3Dredaktorlar). Rastrli  redaktorlar, grafik ob’ekt, rastrni  tashkil  etuvchi
9 nuqtlar   kombinasiyasi   ko’rinishida   berilgan   bo’lsa,   bu   tasvirlarda   ranglar   va
yorqinlik   asosiy   rolni   o’ynaydi.   Bunday   yondoshish,   grafik   tasvir   har   xil
yorqinlikda   bo’lsa   va   ob’ekt   elementlari   rangi   to’g’risidagi   ma’lumot   uning
formasi   to’g’risidagi   ma’lumotdan   ahamiyatli   bo’lgan   hollarda   samaralidir.
Bunday   xususiyatlar   ko’proq   fotografiya   va   poligrafiya   tasvirlariga   xosdir.   Rastr
redaktorlari   tasvirlarga   ishlov   berishda,   fotoeffekt   va   badiiy   kompozisiyalarni
yaratishda   keng   qo’llaniladi.   Vektorli   redaktorlar,   rastrlilardan   tasvirlar
to’g’risidagi ma’lumotlarni tasvirlash usuli bilan farq qiladilar. Vektorli tasvirning
elementar ob’ekti nuqta emas, balki chiziqdir. Bunday yondashish chizma grafika
ishlari   uchun   xosdir.   Bu   holda   tasvirning   aloxida   nuqtalari   rangi   emas,   balki
chiziqlar formasi ko’proq ahamiyatga egadir. Vektorli redaktorlarda har bir chiziq
3-chi   darajali   matematik   chiziq   sifatida   ko’riladi,   va   shunga   mos   ravishda   u
nuqtalar   kombinasiyasi   ko’rinishida   emas,   balki   matematik   formula   sifatida
tasvirlanadi (kompyuterda bu formulaning sonli koeffisientlari saqlanadi). Bunday
tasvir,   rastrliga   qaraganda   anchagina   ixcham   bo’lib,   ma’lumotlar   kam   joyni
egallydi. 
Ammo har qanday ob’ektni qurish, nuqtalarni ekranda oddiy tasvirlash bilan
emas,   balki   uzluksiz   ravishda   egri   chiziq   parametrlarini   ekran   va   bosma   tasvir
koordinatalarida   qayta   hisoblash   bilan   olib   boriladi.   Albatta,   vektorli   grafikada
ishlash,   quvvati   katta   hisoblash   tizimlarini   talab   qiladi.   Vektorli   redaktorlar
tasvirlar   yaratish   uchun   qulay,   ammo   amalda   tayyor   rasmlarga   ishlov   berishda
ishlatilmaydi.   Ular   ko’proq   reklama   biznesida   ishlatiladi   va   ularni   polegrafik
nashrlar muqovasini bezashda foydalaniladi. Demak, ular badiiy ish chizma ishiga
yaqin bo’lgan hamma hollarda ishlatiladi. Uch o’lchamli redaktorlar. 
1.3 Integrallashgan muhitlar
Integrallashgan   tahrirlash   muhiti(ITM)   bu   dasturiy   ta minotni   ishlabʼ
chiqishga   keng   qamrovli   imkon   beruvchi   dasturiy   ta minot   hisoblanadi.   ITM	
ʼ
odatda   eng   kam   holda   manbaa   kodini   tahrirlagich,   avtomat   ishga   tushirish
10 qurilmalari   hamda   xatolarni   tahlil   qilish   moslamasidan   tashkil   topgan   bo ladi.ʻ
Ba zi ITMlar xususan NetBeans va Eclipse kompilyatordan, interpretatordan yoki	
ʼ
ikkalasidan   ham;   boshqalari   masalan   SharpDevelop   va   Lazarus   bulardan   tashkil
topmagan.
Integrallashgan   tahrirlash   muhitlari   dasturchiga   yuqori   samaradorlikka   ega
foydalanuvchi   interfeysi   yaratishiga   xizmat   qiladi.   ITM   dasturiy   ta minot	
ʼ
yaratilishida   ishtirok   etadigan   hamma   jarayonni   o z   ichiga   olgan   bitta   dastur.   Bu	
ʻ
dastur   autentifikatsiya   qilish,   rivojlantisih,   kompilyatsiya   qilish,   ommaga   taqdim
qilish   va   xatolarni   tuzatish   jarayonlarini   o z   ichiga   oladi.   ITM   ning   bosh	
ʻ
maqsadlaridan   biri   o rnatish   vaqtini   qisqartirish,   ishlab   chiqaruvchilarning	
ʻ
unumdorligini   oshirishi   mumkin.   Dasturlashni   o rganayotgan   odam   faqat   ITM   ni	
ʻ
o rnatadi,   kerakli   narsalar   u   bilan   qo shilib   avtomatik   ravishda   o rnatiladi.	
ʻ ʻ ʻ
Shuningdek,   kodni   yozayotgan   vaqtda   real   vaqt   rejimida   tahrirlash   imkonini
beruvchi ITMlar bor, bunda agar dasturchi kod yozish jarayonida sintaksis xatolik
qiladigan bo lsa, ITM shu vaqtning o zida izoh beradi va to g irlab ketishni taklif	
ʻ ʻ ʻ ʻ
qiladi. Ba zi ITMlar aynan qaysidir dasturlash tillari uchun moslashtirilgan bo ladi	
ʼ ʻ
va   uning   xususiyatlari   ham   o sha   tilning   imkoniyatlarida   kelib   chiqib   yaratiladi.	
ʻ
Lekin ko p tillik ITMlar ham mavjud.	
ʻ
Muhit quyidagilarni taqdim etadi: 
 Matn muharriri 
 Kompilyator va/yoki interpretator 
 Muhitni avtomatlashtirishni yig’masi 
 Sozlovchi 
Ba’zida   integrallashgan   muhitning   tizimini   boshqarish   versiyasini
osonlashtirish   maqsadida   turli   xilda   instrumentlarni   foydalanuvchi   grafik
interfeysida   taqdim   etadi.   Ko’plab   zamonaviy   ishlab   chiqaruvchi   muhitlarda
Obyektga   mo’ljallangan   DT   ni   ishlab   chiqish   uchun   sinflar   brauzeri,   obyektlar
inspektori va sinflar iyrerxiyasi diagrammasi mavjud. IDE lar bir qancha dasturlash
11 tillarida  ishlash  imkoniyatini  beradi.  Ularga IntelliJ  IDEA, NetBeans,  Eclipse,  Qt
Creator,   Geany,   Embarcadero   RAD   Studio,   Code::Block,   XCode   yoki   Microsoft
Android   Studiolarni   misol   qilib   keltirishimiz   mumkin.   Lekin   bitta   tilga
mo’ljallanganlari ham bor, masalan, Android Basic, Delphi , Dev C++.  
Xususiy   holat   IDE   –   Android   ishlab   chiqarish   muhiti,   dasturning   Android
muharririni taqdim etish imkoniyatini beradi. Ushbu integrallashgan muhitning shu
vaqtga   qadar   bir   qancha   versiyalari   taqdim   etilgan.   Quyida   ular   bilan   tanishib
chiqamiz.
1.2 – rasm. Hozirgi ko’rinishi
Microsoft   Android   Studio   –   Microsoft   mahsuloti   bo’lib,   dasturiy   ta’minot
yaratish   uchun   integrallashgan   muhitni   va   boshqa   instrumentlar   qatorini   taqdim
etadi.   Ushbu   mahsulot   konsolli   ilovalar,   grafik   intefeys   bilan   ishlovchi   ilovalar
yaratish   imkoniyatini   beradi,   WindowsForms   texnologiyasi   qo’llagan   holda   web-
saytlar,  web-ilovalar,  web-xizmatlar,  turli  xil  platformalar  kodlarini   boshqaruvchi
Windows,   Windows   Mobile,   Windows   CE,   .NET   Framework,   Xbox,   Windows
Phone, .NET Compact Framework va Silverlightlarni qo’llaydi.
 Tipi – Integrallash ishlab chiqaruvchi muhit 
12  Ishlab chiqaruvchi – Microsoft 
 Dasturlash tillari – C++ va C# 
 Operatsion tizim – Windows 
 Interfeys tili – xitoy, ingliz, fransuz, portugal, nemis, italyan, yapon, koreys,
ispan , rus tillari 
 Oxirgi versiya – Android Studio 2015 (20-iyul 2015-yil) 
 Litsenziya – foydalanuvchi bilan kelishuvi asosida 
 Sayt – www.Androidstudio.com
Komponentlari.   Android   Studio   quyidagi   bitta   yoki   bir   qancha
komponentlarni qo’llaydi: 
 Android Basic .NET – u Android Basic asosida paydo bo’lgan 
 Android C++ 
 Android C# 
 Android F# (Bu Android Studio 2010 dan boshlab ishlatiladi)
Boshqa   variantlarni   quyidagilarni   yoqish   orqali   yetkazib   berish   mumkin:
Microsoft SQL Server yoki Microsoft SQL Server Express
 Android Studioning oldingi tarkibiga ham mahsulotlar kiritilgan:
 Android InterDev  
 Android J++ 
 Android J# 
 Android FoxPro 
 Android Source Safe – fayl-server tizimini boshqarish versiyasi
13 II.BOB. AMALIY QISM
2.1.  Oziq-ovqat do’koni  dizaynini yaratish
Hozirgi texnika taraqiyoti tobora o’sib borayotgan zamonda inson hayotini 
yengillashtirish bosh omil bo’lib bormoqda. Inson hayot tarzini yengillashtiruvchi 
xar hil xizmat turlari oshib bormoqda. Shunday xizmat turlaridan biri bu Onlayn 
Oziq-ovqat do’koni bo’lib barcha turdagi kompyuter texnikalarini, jumladan 
qo’shimcha qurulmalarini mijozga yetkazib berishdir. Bu xizmat turi hatto uyidan 
chiqmay turib onlayn buyurtma berish va mahsulotini tez va sifatli yetkazib berish 
xizmati hisoblanadi.
Bunday onlayn do’kon dizayni foydalanuvchiga qulay, soda va ishlatish 
uchun oson bo’lishi zarur. Ushbu dizaynni yaratishda Android Studio nomli 
integratsiyalashgan muhitida C++ dasturlash tili orqali yaratish jarayonini 
tushintirib o’tamiz.
Dasturning dastlabki faylini yaratishda dastlab Android Studio muhitini 
ishga tushuramiz va loyiha yaratish bilan boshlaymiz. Biz loyihani 2.1 – rasmdagi 
shablom asosida yaratiladi.
2.1 – rasm.
14 So’ngra “ResPOS”degan nom bilan loyihani to’liq yaratib olamiz. Loyiha 
yaratilgach unga quyida ko’rsatilingan 2.2 - rasmdagi ketma-ketlikni tanlab 
loyihaning dastlabki MyForm.h va MyForm.cpp faylini yaratiladi.  
2.2 – rasm.
Yaratilingan MyForm.cpp fayliga quyidagi yuklovchi kodni yozamiz:
#include "MyForm.h" 
 Bu faylga quyidagi kodni qo’shamiz: 
using namespace System; 
using namespace System::Windows::Forms; 
[STAThreadAttribute] 
void Main(array<String^>^ args) {  Application::EnableAndroidStyles(); 
  Application::SetCompatibleTextRenderingDefault(false); 
  Loyiha_nomi::MyForm form; 
  Application::Run(%form); 
}
15 So’ngra MyForm.h fayliga o’tib foydalanuvchi interfeysi yaratilinadi. Ushbu
interfeys yaratishda Panel, Label, Button vas hu kabi kompanentalardan 
foydalanamiz. Yaratilingan interfeys 2.3 – rasmda tasvirlangan.
2.3 – rasm.  
Dastlabki interfeys yaratilib bo’lingach bizga kerakli bo’lgan  Food, Cold 
Drinks, Hot Drinks  va  Deserts  fayillarini yaratib olinadi. Bu fayillar interfeysi 2.4 
va 2.5 – rasmlardagi ko’rinishda yaratib olamiz
2.4 – rasm.
16 So’nga quyidagi kodlar bilan menyu qismimizni ishlatib olamiz:
bool  menuExpand =  false ;
private : System:: Void  menuTransition_Tick(System:: Object ^  sender , System:: EventArgs ^  e ) 
{
if  (menuExpand ==  false )
{
this ->menuContainer->Height += 10;
if  ( this ->menuContainer->Height >= 160)
{
this ->menuTransition->Stop();
menuExpand =  true ;
}
}
else  
{
this ->menuContainer->Height -= 5;
if  ( this ->menuContainer->Height <= 50)
{
this ->menuTransition->Stop();
menuExpand =  false ;
}
}
}
private : System:: Void  menu_Click(System:: Object ^  sender , System:: EventArgs ^  e ) {
this ->menuTransition->Start();
}
bool  sidebarExpand =  true ;
private : System:: Void  sidebarTransition_Tick(System:: Object ^  sender , System:: EventArgs ^ 
e ) {
if  (sidebarExpand)
{
this ->sidebar->Width -= 5;
if  ( this ->sidebar->Width <= 60)
{
sidebarExpand =  false ;
this ->sidebarTransition->Stop();
17 this ->pnDashbord->Width =  this ->sidebar->Width;
this ->pnAbout->Width =  this ->sidebar->Width;
this ->pnSettings->Width =  this ->sidebar->Width;
this ->pnLogout->Width =  this ->sidebar->Width;
this ->menuContainer->Width =  this ->sidebar->Width;
}
}
else
{
this ->sidebar->Width += 5;
if  ( this ->sidebar->Width >= 227)
{
sidebarExpand =  true ;
this ->sidebarTransition->Stop();
this ->pnDashbord->Width =  this ->sidebar->Width;
this ->pnAbout->Width =  this ->sidebar->Width;
this ->pnSettings->Width =  this ->sidebar->Width;
this ->pnLogout->Width =  this ->sidebar->Width;
this ->menuContainer->Width =  this ->sidebar->Width;
}
}
}
private : System:: Void  btnHam_Click(System:: Object ^  sender , System:: EventArgs ^  e ) {
this ->sidebarTransition->Start();
}
private : System:: Void  button1_Click(System:: Object ^  sender , System:: EventArgs ^  e ) {
if  (dashbord ==  nullptr )
{
dashbord =  gcnew   formDashbord ();
dashbord->FormClosed +=  gcnew  
System::Windows::Forms:: FormClosedEventHandler ( this , 
&ResPOS:: MyForm ::Dashbord_FormClosed);
dashbord->MdiParent =  this ;
dashbord->Dock =  DockStyle :: Fill ;
dashbord->Show();
about =  nullptr ;
setting =  nullptr ;
sub1 =  nullptr ;
18 sub2 =  nullptr ;
}
else  
{
dashbord->Activate();
}
}
private : System:: Void  Dashbord_FormClosed(System:: Object ^  sender , 
FormClosedEventArgs ^  e )
{
dashbord =  nullptr ;
}
private : System:: Void  subMenu1_Click(System:: Object ^  sender , System:: EventArgs ^  e ) {
if  (sub1 ==  nullptr )
{
sub1 =  gcnew   formSub1 ();
sub1->FormClosed +=  gcnew  
System::Windows::Forms:: FormClosedEventHandler ( this , 
&ResPOS:: MyForm ::subMenu1_FormClosed);
sub1->MdiParent =  this ;
sub1->Dock =  DockStyle :: Fill ;
sub1->Show();
about =  nullptr ;
setting =  nullptr ;
dashbord =  nullptr ;
sub2 =  nullptr ;
}
else
{
sub1->Activate();
}
}
void  subMenu1_FormClosed(System:: Object ^  sender , 
System::Windows::Forms:: FormClosedEventArgs ^  e )
{
sub1 =  nullptr ;
}
19 private : System:: Void  subMenu2_Click(System:: Object ^  sender , System:: EventArgs ^  e ) {
if  (sub2 ==  nullptr )
{
sub2 =  gcnew   formSub2 ();
sub2->FormClosed +=  gcnew  
System::Windows::Forms:: FormClosedEventHandler ( this ,
  &ResPOS:: MyForm ::subMenu2_FormClosed);
sub2->MdiParent =  this ;
sub2->Dock =  DockStyle :: Fill ;
sub2->Show();
about =  nullptr ;
setting =  nullptr ;
sub1 =  nullptr ;
dashbord =  nullptr ;
}
else
{
sub2->Activate();
}
}
void  subMenu2_FormClosed(System:: Object ^  sender , 
System::Windows::Forms:: FormClosedEventArgs ^  e )
{
sub2 =  nullptr ;
}
private : System:: Void  button3_Click(System:: Object ^  sender , System:: EventArgs ^  e ) {
if  (about ==  nullptr )
{
about =  gcnew   formAbout ();
about->FormClosed +=  gcnew  
System::Windows::Forms:: FormClosedEventHandler ( this , 
&ResPOS:: MyForm ::About_FormClosed);
about->MdiParent =  this ;
about->Dock =  DockStyle :: Fill ;
about->Show();
dashbord =  nullptr ;
setting =  nullptr ;
sub1 =  nullptr ;
20 sub2 =  nullptr ;
}
else
{
about->Activate();
}
}
void  About_FormClosed(System:: Object ^  sender , 
System::Windows::Forms:: FormClosedEventArgs ^  e )
{
about =  nullptr ;
}
private : System:: Void  button4_Click(System:: Object ^  sender , System:: EventArgs ^  e ) {
if  (setting ==  nullptr )
{
setting =  gcnew   formSetting ();
setting->FormClosed +=  gcnew  
System::Windows::Forms:: FormClosedEventHandler ( this , 
&AppleStore:: MyForm ::Setting_FormClosed);
setting->MdiParent =  this ;
setting->Dock =  DockStyle :: Fill ;
setting->Show();
about =  nullptr ;
dashbord =  nullptr ;
sub1 =  nullptr ;
sub2 =  nullptr ;
}
else
{
setting->Activate();
}
}
void  Setting_FormClosed(System:: Object ^  sender , 
System::Windows::Forms:: FormClosedEventArgs ^  e ) 
{
setting =  nullptr ;
}
private : System:: Void  MyForm_Load(System:: Object ^  sender , System:: EventArgs ^  e ) {
button1_Click( sender ,  e );
21 }
Natijada bizga 2.6 – rasmdagi interfesyga ega dastur hosil bo’ladi.
2.6 – rasm.
2.6 – rasmda keltirilgan dasturda barcha tugmalari ishchi holatda bo’lib 
ma’lumotlar bazasiga ulangach to’liq ishchi holatga o’tadi.
2.2. Oziq-ovqat do’koni sifatli xizmat ko’rsatuvchi ilova
Hozirgi   kunda   ilovalar   sifatli   va   xafsiz   ishlashi   uchun   maxsus   talablar
qo’yilgan. Dasturlar sifatli va xavfsiz ishlash uchun bir nechta amallar va talablarni
o’z ichiga oladi. Bu talablar tizimning xavfsizligini ta’minlash, boshqa dasturlar va
tizimlar   bilan   muvofiqlikni   ta’minlash,   foydalanuvchilarga   sodiqlik   va   ishonchni
ta’minlash,   xavfsizlik   bo’yicha   yangiliklarga   mos   kelish,   shaffof   tajriba   va
matnlarni   taqdim   etish,   va   boshqa   yondashuvchi   ko’rinishlarga   ega   bo’ladi.
Quyidagi talablarning ba’zilari:
 Xavfsizlik:   Dasturning   yuqori   xavfsizlik   darajasiga   ega   bo’lishi   kerak.   Bu,
tizimning   potentsial   xavfsizlik   mumkinchiliklarini   maksimal   darajada
ishlatish,   foydalanuvchilarning   ma’lumotlarini   himoya   qilish,   xavfsizlik
xatolarini to’g’rilash va boshqa xavfsizlik sohalarini ta’minlashni o’z ichiga
oladi.
22  Foydalanuvchilar   bilan   aloqalar:   Dastur   sodiqlik   va   ishonch   hissiyatini
oshirish   uchun   foydalanuvchilar   bilan   samarali   aloqalarga   ega   bo’lishi
kerak.   Foydalanuvchilarni   qo’llab-quvvatlash,   ularning   so’rovlari   va
muammo-hallari   bilan   shug’ullanish,   foydalanuvchilar   bilan   muloqot
tizimini taqdim etish dastur uchun muhimdir.
 Yog’och   dasturlash   prinsiplari:   Sifatli   dasturlar   kodning   o’zida   yog’och   va
sodda   bo’lishi,   yaxshi   tuzilishi,   o’qitishni   ta’minlash   uchun
dokumentatsiyaga   ega   bo’lishi   kerak.   Bu,   dastur   ustida   ishlovchi   kishilar
o’rtasidagi   tuzilish   va   kodi   tushuntirishning   oson   bo’lishini   ta’minlashga
yordam beradi.
 Yaxshi   tuzilish   va   nazorat:   Dastur   tuzilishi   hamda   monitoring   va   nazorati
uchun   vositalarni   ta’minlash.   Bu,   dasturda   xatoliklarni   aniqlash,   ularga
tezroq javob berish va yaxshi amalga oshirishni ta’minlash uchun kerak.
 Ma’lumotlarni maxfiy saqlash:  Foydalanuvchilarning shaxsiy ma’lumotlari,
parollar   va   boshqa   maxfiy   ma’lumotlarini   himoya   qilish.   Shaxsiy
ma’lumotlarning maxfiyati dasturning yaxshi ishlashi uchun juda muhimdir.
 Xususiyatiy   talablar:   Agar   dastur   mahsuloti   xususiy   iste’molchilarning
talablari   va   kutubxonalariga   mos   kelmasa,   ularni   qo’llab-quvvatlash,
ularning   zarur   talablarni   sodda   usulda   o’rganishlari   uchun   tizimni
o’zgartirish imkoniyatini ta’minlash.
 Xavfsizlik   yangiliklariga   mos   kelish:   Dastur   va   undagi   kutubxonalar   havo
vaqtida yangilangan xavfsizlik ma’lumotlari va yulduzlarni o’z ichiga olishi
kerak.   Bu,   xavfsizlikni   oshirish,   xavfsizlik   xatolariga   tezroq   javob   bermoq
uchun muhimdir.
 Yuritilgan foydalanuvchi tajribasi: Dastur foydalanuvchilarining foydalanish
tajribasini   yaxshi   his   qilishi   kerak.   Bu,   dastur   interfeysi,   tugmalar
joylashuvi, va boshqa foydalanuvchilar bilan interaktsiyaga oid tadbirlar va
muhitni o’z ichiga oladi.
23 Bu   talablar,   dasturlar   yaratish,   o’zgartirish   va   ularni   yuritish   jarayonida
sodiqlik,   xavfsizlik   va   yaxshi   foydalanuvchi   tajribasini   ta’minlash   uchun
muhimdir.
24 Xulosa
Ushbu   kurs   ishini   bajarish   davomida   C++   dasturlash   tilida   dasturlash
to’g’risidagi   nazariy   bilimlarni   amaliy   jihatdan   mustahkamlab   olinadi.   Dastur
tuzish davomida C++/CLR  yordamida dastur  interfeysi  bilan  ishlashni  o’rganildi.
Kurs   ishini   bajarish   davomida   dasturdagi   ko’plab   komponentalar   palitrasidan,
komponentalardan   foydalanish   va   ishlatish   o’rganildi.   Dasturimni   tayyoratish
jarayonida dasturda yuzaga kelishi mumkin bo’lgan hatoliklar, hamda turli xildagi
istisno   holatlarni   oldindan   bilib,   ularni   bartaraf   qilish   bo’yicha   kerakli   chora
tadbirlarni   amalga   oshirish   va   duch   kelgan   istisnoli   holatlarni   bartaraf   qilish
o’rganiladi.   Dasturda   hatolikka   olib   keladigan   ma’lumotlar   kiritilganda
foydalanuvchini   ogoxlantirish   xabarlarini   chiqaruvchi   dastur   kodlaridan
foydalandi.
Dasturni   tayyorlash   jarayonida   shu   narsaga   amin   bo’linadi-ki,   har   bir
dasturchi, o’z dasturini tuzar ekan, avvalambor uning foydalanuvchiga tushunarli,
boshqarishga   oson,   hamma   qismlari   puxta   hisob-kitob   qilingan,   dasturda   yuz
berishi  mumkin bo’lgan xatoliklarni  oldi  olingan,  dasturning yashash  sikli  hisbga
olingan   bo’lishi   lozimliki   o’rganiladi.   Shundagina   yaratilgan   dastur
foydalanuvchiga uzoq muddat, samarali xizmat qilishi mumkin.
25 Foydalanilgan adabiyotlar:
1. “C++ dasturlash tili” – Bjarne Stroustrup, 1985-y.
2. “Effektiv C++” – Skott Meyers, 1992-y;
3. “C va C++ tili” – Sh. A. Nazarov, 2017-y;
4. “Algoritmlash va dasturlash asoslari” – B.J. Bolytayev, A.R. Azamatov, A.D. 
Rahimov, B.A. Azamatov, D.T.  Asrayeva, Sh.Z. Qambaraliyev;
5. “Dasturlash Asoslari” – R.A Ro’ziyev;
Foydalanilgan internet manzillari:
1. https://learn.microsoft.com
2. https://youtu.be/Ns0pBlbBZmE?si=TYDzjF8QNK6D8knZ 
3. https://www.geeksforgeeks.org
4. https://ru.wikipedia.org
26

Mavzu: Onlayn do’kon mobil ilovasini yaratish Mundarija Kirish………………………………………………………………………… 2 I.BOB. NAZARIY QISM…………………………………………………… 5 1.1. Vizual studio tarixi va vizual dasturlash g’oyasi……………………….. 5 1.2 Dasturiy ta’minot………………………………………………………… 6 1.3 Integrallashgan muhitlar…………………………………………………. 11 II.BOB. AMALIY QISM ……………………………………………………. 15 2.1. Onlayn do’kon ilovasini dizaynini yaratish ………………..…...………. 15 2.2. Onlayn do’koni sifatli xizmat ko’rsatuvchi ilova ..……………………... 23 III.BOB. Xulosa.……………………………………………………………... 25 IV.BOB. Foydalanilgan adabiyotlar…………………………………………. 26

Kirish Bu kurs ishida “ Onlayn do’kon mobil ilovasini yaratish ” mavzusini yoritib berar ekanmiz nazariy qismida Android studio tarixi, dinamik dasturlash tamoyili mavzulariga to’xtalib ketamiz. Amaliy qismida esa elektron kutubxonada muammolar yechim topishi, elektron kutubxona mavzusini Android studio tilida ifodalanishi kabi misollarni ishlab ketamiz. Xulosa qismini hamma ishlarni bajarganimizdan keyin yozamiz. Inson va ma’lumotlarga ishlov berish o’rtasidagi aloqa kompyuter dasturlari orqali boshqariladi. Markaziy protsessor (CRI) belgilari to’plami ikkita belgigacha “0” va “1” yoki “yoqilgan” va “o’chirilgan” bilan chegeralangan. Inson harflardan, raqamlardan, tasvirlardan foydalanadi. Inson va mashina o’rtasidagi interfeysni (muloqotni), (kodlashtirish)ni dasturiy ta’minot tartibga solib turadi. Bu vazifadan tashqari kompyuter dasturi operatsion tizimi ko’rinishida kompyuterni butun apparat qismini boshqarilishini tartibga soladi. Shunday qilib dasturiy ta’minot ikki qismga bo’linadi:  tizimli dastur ko’rinishidagi apparat qismining boshqarilishi  muammolarning yechilishiga qaratilgan amaliy dasturlar Bu bilan bir qatorda tizimli va amaliy dasturlar ishlab chiqish va kompyuter xizmatini yengillashtirish uchun bir qator dasturlash tillari va qo’llash servisi mavjud. Tizimli dastur shu bilan birga, kompyuter va unga tegishli periferiyalardan foydalanishga imkon beradi. Tizimli dasturlarga foydalanuvchining ma’lumotlarga ishlov berish tizimining ishlash tamoyillari bo’yicha keyingi texnik belgilarga ega bo’lishini talab qilmasdan, masalani kiritish va chiqarish boshqaruvini tayyorlaydigan operatsion tizimlarini o’z ichiga oladi. Xizmat uchun belgilangan va yordamchi dasturlar ham tizimli dasturlarga oid bo’lib, masalan formatlash va nusxalashda axborot tashuvchilar bilan muomala qilish singari operatsion tizimlar bilan munosabatni yengillashtiradi. Windows XP, 1

Windows 2003 mijozserver arxitekturali Novell, UNIX va LINUXning har xil variantlari mashhur operatsiya tizimlaridandir. Professional va kundalik masalalar qo’yilishini hal qilish uchun iqtisodiy, texnik va ilmiy sohadan amaliy dasturlar foydalaniladi yoki ishlab chiqiladi. Foydalanuvchilar va qo’llanish miqdoriga ko’ra soni va ushbu amaliy dasturlarni yana bo’laklarga bo’lib chiqish mumkin. Standart dasturiy ta’minot quyidagicha ko’rinishda deyarli har qanday masala qo’yilishi uchun amal qiladi, masalan:  Matnga ishlov berish (masalan, MS Word)  Elektron jadvallar bilan ishlash (masalan, MS Excel)  Ma’lumotlar bazalari (masalan, MS Access, Oracle)  Grafiklar (masalan, Visio, CorelDraw)  Nashriy tizimlar (Desktop Publishing) (mas. Adobe Pagemaker, QuarkXPress)  Loyihalash (masalan, MS Project) Standart dasturiy ta’minot foydalanuvchilarning keng doirasi talablarini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan va bu bilan eng ko’p umumiy vazifalarni namoyon qilgan bir paytda, soliq idorasi, arxitektorlar, mebel tayyorlovchilar kabi muayyan kasbiy guruhlar tegishli talablarga muvofiqlashtirilgan tayyor xizmatlar ko’lamiga ega bo’lgan amaliy dasturlarning tarmoq paketlari deb ataluvchi dasturlardan foydalanadilar, ya’ni bunday dasturlarga talabgor bo’ladilar. Agar xizmatlarning bunday o’ziga xos tarmoq ko’lami alohida tashkilot muammolarini hal qilish uchun baribir haddan tashqari umumiy bo’lib chiqsa, unda bir yoki bir nechta tashkilotlar talablariga moslashuvchi alohida dasturiy ta’minot ishlab chiqish imkoniyatigina qoladi xolos. Bu yerda misol sifatida bir yoki bir nechta tashkilotlar tomonidan foydalaniladigan mutlaqo o’zgacha ishlab 2

chiqarish mashinalarini boshqarish uchun qo’llanuvchi ishlab chiqarishni rejalashtirish tizimini tasavvur qilish mumkin. Yuqorida bayon qilingan fikr-mulohazalarga muvofiq texnik yoki iqtisodiy sohalaridagi muammolarni ma’lumotlarga ishlov berish texnikasi va texnalogiyalari yordamida yechish uchun turlicha alternativalar (yondoshuvlar) mavjud:  Mavjud dasturiy ta’minotdan foydalanish yoki uni qo’lga kiritish.  Yangi standart, tarmoq yoki alohida dasturiy ta’minotni ishlab chiqish. Bu orqali o’z kuchlari bilan yoki ishlab chiqish haqidagi yoki chetdan taklif qilingan mutaxassislar tomonidan ishlab chiqish haqidagi masalaga bevosita bog’liq bo’lib, u har doim ham tashkilotning ichki ‘‘Nou-Xau»si tomonidan aniqlanavermaydi. AT tashkilotiga dasturiy mahsulot ishlab chiqishni topshirish foydalimi yoki bunday dasturiy loyihani o’z tashkilotida amalga oshirish foydalimi degan savolga javob beradi va mohiyatiga ko’ra ishlab chiqarish iqtisodiy tabiatini namoyon qiladi (xarajatlar, foydalar, tahlil). 3

I.BOB. NAZARIY QISM 1.1. Vizual studio tarixi va Android dasturlash g’oyasi Android Studio - bu Microsoft kompaniyasining integratsiyalashgan ishlab chiqish muhiti (IDE). U veb-saytlar, veb-ilovalar, veb-xizmatlar va mobil ilovalarni o’z ichiga olgan kompyuter dasturlarini ishlab chiqish uchun ishlatiladi. Android Studio Windows API, Windows Forms, Windows Presentation Foundation, Windows Store va Microsoft Silverlight kabi Microsoft dasturiy ta’minot ishlab chiqish platformalaridan foydalanadi. U mahalliy kodni ham, boshqariladigan kodni ham ishlab chiqishi mumkin. Android Studio ilk versiyasi 1.1 – rasmda tasvirlangan. 1.1 – rasm: ilk ko’rinishi. Android Studio IntelliSense (kodni to’ldirish komponenti) va kodni qayta ishlashni qo’llab-quvvatlaydigan kod muharririni o’z ichiga oladi. Integratsiyalashgan tuzatuvchi ham manba darajasidagi tuzatuvchi, ham mashina darajasidagi tuzatuvchi sifatida ishlaydi. Boshqa o’rnatilgan vositalar qatoriga kod profili, GUI ilovalarini yaratish uchun dizayner, veb-dizayner, sinf dizayneri va 4