Simulink pakеti–dinamik tizimlarni vizual modеllashtirish tizimi Reja: 1. Simulink paketining umumiy vazifalari; 2. Modellashtirishda Simulink paketining roli; 3. Stateflow dasturi. Misollar.

1.Simulink paketining umumiy vazifalari. Oxirgi yillarda Simulink paketi fan va sanoatda dinamik sistemalarni modellashtirish va simulyatsiya qilishda eng keng foydalaniladigan dasturiy paketlardan biridir. Simulinkni ishlatib, namunalardan osongina model yaratish mumkin yoki mavjud modellarga komponentalar qo’shish mumkin. Simulyatsiya qilish jarayoni interaktiv bo’lgani uchun, ish jarayonida parametr qiymatlarini o’zgartirib, natijalarni o’zgarishini ko’rish mumkin bo’ladi. Bu paketdan Matlabning barcha analiz qiluvchi instrumental vositalarga to’g’idan-to’g’ri kirish imkoniyati bo’lgani uchun, natijlarni analiz qilish va kerakli grafiklarni qurish va o’rganish mumkin bo’ladi. Simulink yordamida real chiziqsiz bo’lgan modellarni o’rganish va qurish mumkin bo’ladi. Bunday modellar, bizga ma’lumki, qarshilik,

ishqalanish, havo qarshiligi mexanizmlarni sirpanishi va boshqalarni hisobga olish imkoniyatini beradi. Simulink- bu dinamik sistemalarni modellashtirish, simulyatsiya va analiz qilishga mo’ljallangan dasturlar paketidir. Bu paket uzluksiz vaqt mobaynida modellashtirilgan chiziqli va chiziqsiz bo’lgan, ma’lum vaqt oralig’ida berilgan tizimlarni qo’llab quvvatlaydi. Sistemalar tezlikda bo’lishi, ya’ni sistemani har xil bo’lishi har xil tezliklarda bajariladi. 2.Modellashtirishda Simulink paketining roli. Modellashtirish uchun Simulink paketi modelni blok-sxema sifatida shakllantirish uchun foydalanuvchining grafik interfeysi bilan ta’minlanaydi. Bunda “sichqoncha” vositasida “click-and-drag” operatsiyasidan foydalaniladi. Bu interfeys yordamida modellarni qalam va qog’oz ishlatib “chizish” mumkin. Simulink har xil bo’liklardan (qabul qiluvchi, manbalar, chiziqli va chiziqsiz kompanentalar, ulagichlar) iborat bo’lgan kutubxonani belgilab beradi. Undan tashqari foydalanuvchi o’z bloklarini yaratish va sozlash mukin. Barcha modellar iyerarxik tuzilishga ega. Shuning uchun, modellarni o’suvchi yoki kamayovchi nuqtai-nazardan kelib chiqib shakllantirish mumkin. Sistemani yuqori-darajada qarash mumkin va bloklarda ikkita “bosish” natijasida darajalar bo’yicha pasayib, model detallarning o’suvchi darajalariga kirishni ta’minlash mumkin bo’ladi. Bu nuqtai nazar yordamida modelning tuzilishini va uning qismlarini qanday birgalikda ishlashini tushunishni ta’minlab beradi. Model aniqlangandan keyin uni foydalanish uchun qo’ysa bo’ladi. Bunday ishni integrallash metodidan yoki Simulink menyusidan yoki Matlab buyruqlar oynasidan ma’lum buyruq kiritib amalga oshirish mumkin. Interaktiv ishlash jarayonida menyudan foydalanish qulay bo’lsa, paketli modellashtirish jarayonida buyruqlar oynasidan foydalanish qulaydir. Maxsus demonstratsion bloklardan foydalanib, simulyatsiya bajarilayotgan

bo’lsa ham, simulyatsiya baj а rilmayotgan bo’lsa ham, simulyatsiya natijalarni ko’rish mumkin. Undan tashqari parametrlarni o’zgarib, birdaniga u qanday natija berganini ko’rish mumkin. Modellashtirish( симуляция ) natijalari Matlabning ishchi fazosiga joylashtirib, keyinchalik qayta ishlab vizulallashtirish mumkin bo’ladi. Modellarni analiz qilish instrumentlariga chiiqlashtirish va qurish vositalari kiradi. Bu vositalar buyruqlar oynasidan chaqiriladi. Undan tashqari Matlabning ko’p instrumental vositalari va kutubxonalaridan ham foydalanish mumkin. Matlab va Simulink tizimlarining hisobiga bu tizimning ixtiyoriy nuqtasida modellashtirish analiz qilish va modellarni to’g’rilash mumkin bo’ladi. 3. Stateflow dasturi. Misollar. Stateflow-kuchli grafik instrument bo’lib, boshqarish va nazorat qilishning murakkab masalalarni loyihalashtirish va rivojlantirish uchun mo’ljallangan. Stateflowdan foydalanib: -chekli avtomatlar nazariyasiga asoslangan kompleks reaktiv sistmalarni visual modellashtirish va simulyatsiya qilish; -markaziy nazoratning determinerlangan tizimlarini loyihalashtirish va rivojlantirish; -blok-sxemalarda belgilashlar sistemasini ishlatish, stateflow paketi bitta diagrammasidagi holat o’zgarishlari belgilashlar tizimini ishlatish; -loyihaning ixtiyoriy qismida oson o’zgartirish kirita olish, natijalarni baxolash va tizim o’zini tutishini bilish; -Matlabning Simulink bilan integrallashganlik afzalligidan foydalanish kabi ishlarni amalga oshirish mumkin. Stateflow quyidagi komponentlardan iborat: -stateflowning grafik tahrir; -stateflowning boshlovchisi( проводник );

-stateflowning qidiruv vositalari; -stateflow modellashtirish obyektlashgan kodining generator; -stateflow sozlagichi. Stateflow paketini qo’llanilishi quyidagi yo’nalishlarda bo’lishi mumkin:  Tadbiq etilgan tizimlar -aviatsiya(samolyotlar); -avtomobil sanoati; -berilganlarni uzatish; -tijorat.  Inson-mashina interfeysi -foydalanuvchining grafik interfeysi;  Gibrid sistemalar -xavo harakatini boshqarish sistemasi; Stateflow paketi, chekli avtomatlar nazariyasini ishlatib, murakkab tizimlar faoliyatini aniq va qisqa qilib ochib beradi. Undan tashqari bu paket tizim va uning loyihasiga quyiladigan texnik talablarni bir-biriga yaqinlashtiradi. Bu juda sodda amalga oshiriladi: loyiha yaratiladi va stenariyning har xil variantlari ko’riladi, iteratsiyalar esa stateflow paketi diagrammasi modelini kerakli faoliyatini hosil qilmaguncha davom etadi.