Sinf rahbarining tarbiyaviy faoliyati samaradorligini oshirish usullari

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

32.423828125 KB

Ko'chirib olish

MAVZU: Sinf rahbarining tarbiyaviy faoliyati samaradorligini oshirish
usullari
Reja
1. Sinf rahbarining ish faoliyatini o‘rganish metodlari.
2. Sinf rahbari faoliyatida sinf tarbiya tizimini modellashtirish va amalga
oshirish.
3. Sinf rahbarii samaradorligini o’z-o’zini baholash mezonlari.

Maktab hayotida, ta’lim-tarbiya jarayonini boshqarishda sinf rahbarining
boshqalar bilan almashtirib bo’lmaydigan o’ziga xos o’rni bor. U maktabda juda
muhim va mas’uliyatli qiyofadir. Sinf rahbari faoliyatining aksariyat qismi
tarbiyaviy jarayon bilan bog’liqdir. Shu jihatdan olib qaralganda, uni sinfning bosh
tarbiyachisi, murabbiysi deyish mumkin. U o’z sinf jamoasini tashkil qiladi,
uyushtiradi va tarbiyalaydi, o’qituvchilar, bolalar tashkilotlari, ota-onalar hamda
keng jamoatchilik bilan yaqindan aloqa bog’lab, sinfdagi umumiy tarbiyaviy
jarayonga rahbarlik qiladi.
Sinf rahbarining tarbiyaviy faoliyati samaradorligini oshirishda
quyidagi ishlarni bajarishi shart:
1. O’z sinf o’quvchilarini umumiy o’rganish.
2. Sinf o’quvchilari jamoasini tuzish va jamoa orqali bolalarni tarbiyalash.
3. O’quvchilar jamoat tashkilotlariga amaliy pedagogik yordam berish,
faoliyatini tashkil etish va o’rganish.
4. Tarbiyasi og’ir bolalarni chuqur o’rganish va ular bilan alohida tarbiya
olib borish.
5. Sinfda iqtidorli bolalarni aniqlash va ular bilan maxsus ishlarni
uyushtirish.
6. O’quvchilar ota-onalari va keng jamoatchilik (mahalla qo’mitasi)
hamkorligida ishlarni tashkil etish va hokazolar.
Sinf rahbari ishining mazmuni tomoni tarbiyaning umumiy vazifalari bilan
belgilanadi. U jamoatchilik tashkilotlari hamkorligida tarbiyalanuvchilar ilmiy
dunyoqarashi, faol hayotiy nuqtai nazarni shakllantiradi; o’quvchilarda bilimga,
mehnatga havas uyg’otadi, ularni ongli ravishda o’z taqdiri n i o’zi belgilashga
o’rgatadi; o’quvchilarda o’qishga mas’uliyat bilan yondoshish va mustaqil o’qish
qobiliyatini tarbiyalaydi; bolalarning estetik qiziqishlari va badiy didini o’stiradi.
Jumladan, tadbirlar, mushoiralar, har xil kechalar, uchrashuvlar, tanlovlar va
boshqa o’yinlar orqali o’quvchilarga ta’lim-tarbiya beriladi.
Sinf rahbari maktab ma’muriyati bilan birgalikda va mahalla jamoasi,ota-
onalar bilan hamkorlikda tarbiyaviy ishlarni olib boradi. Maktab ma’muriyati sinf

rahbari va uning olib borayotgan ishlarini doimo qo’llab-quvvatlashlari lozim.
Chunki sinf rahbari o’z o’quvchilarini yaxshi biladi va ularni tarbiyalash uchun
nimalar kerakligini hisobga olib ish yuritadi. Sinf rahbari ishini ma’naviyat va
ma’rifat ishlari bo’yicha, ya’ni tashkilotchi, direktor o’rinbosari boshqarib turadi.
Ma’lumki, tarbiya ijtimoiy jihatdan aniqlangan jarayonlarga taalluqlidir.
Ta rbiya jarayonini tashkil etishning maqsadlari, tamoyillari, mazmuni va usullarini
tanlash davlat va jamiyat rivojlanishidagi siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy-madaniy
vaziyatga sezilarli ta’sir ko’rsatadi. O’zbekistondagi davlat va ijtimoiy hayotdagi
o’zgarishlar bolalarni tarbiyalash amaliyotida o’zgarishlarga ta’sir qiladi. So’nggi
yil lar ichida va sinf rahbarlarining tarbiyaviy faoliyati sezilarli darajada yangilandi.
Sinf rahbar i faoliyati birinchi navbatda o’z sinfidagi o’quvchilar bilan
ishlashga qaratilgan. Sinf rahbar i ining eng muhim vazifalaridan biri sinf jamoasi
bilan tizimli ishlashdir. Uning ishi individuallikni, sinf jamoasining “ yuzini ”
shakllantirish va namoyish etishga qaratilgan. Shu bilan birga, sinf rahbar i maktab
jamoasida sinfning o’rni haqida g’amxo’rlik qiladi, bu esa o’zaro muloqotni
rag’batlantiradi.
O’z faoliyati davomida sinf rahbar i birinchi navbatda fan o’qituvchilari bilan
hamkorlik qiladi: maktab maqsadlari asosida ta’lim va tarbiya faoliyatida bolalarga
umumiy pedagogik talablar va yondashuvlarni birgalikda ishlab chiqish adi .
Psixolog-psixolog bilan birgalikda sinf rahbar i o’quvchilarning
individualligini, ularni adaptasiyasi va mikro va makro muhi mda
integratsiyalashuvini o’rganadi. Sinf rahbar i o’qituvchi-psixologning ota-onas lar
bilan aloqalarini, ularning maslahat yordamini muvofiqlashtiradi. O’qituvchi-
psixologning yordami bilan sinf rahbar i sinf jamoasining rivojlanishini tahlil
qiladi, o’quvchilarning bilim, ijodkorlik va imkoniyatlarini aniqlaydi.
Sinf rahbari faoliyatida maktabdan tashqari muassasalar bilan hamkorlik
qilish katta ahamiyatga ega. Ular bilan o’zaro aloqalar bolalarning ijodiy
salohiyatini kengaytirish uchun qo’shimcha tarbiya tizimining barcha turlaridan
foydalanishga yordam beradi. Sinf rahbarisi maktab o’quvchilarini maktabda va

bolalarning qo’shimcha ta’lim muassasalarida faoliyat yuritadigan turli xil ijodiy
uyushmalarga a’zo bo’lish ga yordam beradi.
Sinf jamoasining dars dan tashqari, maktabdan tashqari ishlarini, dam olish
va ta’til vaqtidagi tadbirlarini tashkil etishda sinf rahbar i tashkilotchi o’qituvchi
bilan faol hamkorlik qiladi. S inf rahbari o ’qituvchi-tashkilotchining yordami bilan
madaniyat, sport, jamoatchilik vakillari ni bilan tadbirlarini tashkil etishga jalb
qiladi.
Sinf rahbari bolaning shax i s n i va barcha ijtimoiy institutlar o’rtasida
o’quvchilarning shaxsiy inqirozlarini hal qilishda vositachilik qilish uchun
mo’ljallangan ijtimoiy o’qituvchi bilan yaqindan hamkorlik qilishi kerak.
Maktablarda keng tarqalgan turli xil bolalar jamoat birlashmalari mavjud
bo’lib, ular bolalarni yangi ijtimoiy munosabatlarga jalb qilishga yordam beradi.
S inf rahbari kutubxona chi (axborot-resurs markaz) bilan hamkorlik qilib,
o’quvchilarni o’qish doirasini kengaytir a d i , ularda o’qish madaniyatini, axloqiy
g’oyalarga, axloqiy me’yorlarga bo’lgan munosabatni shakllantirishga yordam
beradi.
O’z ishlarida sinf rahbari maktab tibbiy xodimlaridan olingan
ma’lumotlardan foydalanib, o’z o’quvchilarining salomatligi haqida doimo
g’amxo’rlik qiladi.
O ila e ng muhim ijtimoiy institutlardan biridir. Sinf rahbarining ota-ona lar
bilan ishlash olib borishi bolaning manfaati uchun oila bilan hamkorlik qilishga
qaratilgan. Sinf rahbari ota-onalarni maktabda ta rbiya jarayonida ishtirok etishga
jalb qiladi, bu oilada qulay tarbiyaviy muhit yaratishga, maktabda va undan
tashqarida bolaning psixologik va emo t sional qulayligiga yordam beradi. Sinf
rahbari shuningdek, ota-ona uchrashuvlari, birgalikdagi faoliyat orqali ota-
onalarning pedagogik va psixologik madaniyatini oshirish ishlarini tashkil etadi.
Sinf rahbari faoliyatida sinf ta rbiya tizimini modellashtirish va amalga
oshirish alohida o’rin egalla ydi .
Sinfning ta rbiya tizimi nima? Sinfning tarbiya tizimi o’zaro ta’sir qiluvchi
tarkibiy qismlar majmuasi bo’lib, ularning o’zaro aloqasi va integratsiyasi sinf

jamoasi a’zolarining hayoti va rivojlanishi uchun qulay shart-sharoitlarni
yarati shga olib keladi. Tarbiya tizimini modellashtirish uchun quyidagi
komponentlar (bosqichlar) zarur :
1). Individual-guruh li - bu bolalar va kattalar birgalikda jamoasi bo’lib, ular
sinfida gi birgalikda faoliyat asosida birlashishadi. U bir nechta elementlardan
iborat:
- sinf rahbari,
- sinf o’quvchilari, o’quvchilarning ota-onalari, o’qituvchilar va boshqa
kattalar.
2). Qadriyatli - yo’naltirgan - quyidagi elementlarning jamlanmas idir:
- tizimning asosiy g’oyasi,
- tarbiyaning maqsadi va vazifalari,
- sinf jamoasining faoliyati ni istiqbollari,
- tarbiya tizimini va sinfning faoliyatini tashkil etish tamoyillari.
3). Funksional va faol bosqich quyidagi elementlardan iborat:
- aloqa faoliyatini tashkil etishning shakllari va usullari,
- tarbiya tizimining asosiy vazifalari,
- tizim ni tashkil etish qilishga qaratilgan faoliyati,
- sinfdagi o’zini o’zi boshqari v .
4) M a k o n-vaqt li bosqichi quyidagi elementlardan iborat:
- o’quvchilarning faoliyati va rivojlanishining hissiy, psixologik, ma’naviy,
axloqiy va moddiy muhiti;
- sinf jamoasining boshqa bolalar jamoalari bilan aloqalari va munosabatlari,
- maktabning ta rbiya sohasidagi o’rni.
5) Diagnostik- natijaviy bosqich quyidagi elementlarni o’z ichiga oladi:
- tarbiya tizimi samaradorligi mezonlari,
- tarbiya tizimining samaradorligini o’rganish usullari va usullari.
T arbiya tizimim i ni yaratish q uyidagi vazifalar orqali hal etiladi:
- o’quvchilarning bilim faolligini rivojlantirish,
- sinfda qulay muhit yaratish,

- har bir bolaning ijodiy faolligini rivojlantirish,
- bolalarda sog’lom turmush tarziga bo’lgan ehtiyojni shakllantirish,
- muloqot qobiliyatlari va ko’nikmalarini rivojlantirish.
Sinfning tarbiya tizimi samarali yoki yo’qligini bilish uchun quyidagi
diagnostika ish lardan foydalanam iz :
1) o’quvchilarning shaxsiy xususiyatlarini o’rganish: umumiy ma’lumot,
qobiliyat, temperament, o’z-o’zini hurmat qilish, faoliyatdagi muvaffaqiyat,
ta rbiyalanganlik darajasi.
2) shaxslararo munosabatlarni o’rganish: sotsiometriya, sinfdagi ijtimoiy-
psixologik muhit.
Bolalar uchun diagnostika shakllari juda boshqacha bo’lishi mumkin:
so’rovnomalar, testlar, kuzatishlar, suhbatlar. Ota-onalar faoliyati ni tashxislash
uchun quyidagi shakllar tanlan adi : so’rovnomalar, suhbatlar, konsultatsiyalar, ota-
onalar va uchrashuvlar, oila a’zolari, birgalikdagi muloqot soatlari, bayramlar, s inf
rahbari, bolalar va ota-onalarning ijodiy ishlari.
Sinf va maktabning tarbiya tizimini qurish va amalga oshirish pedagogik va
ta rbiya jarayonini yanada maqsadli, boshqariladigan va eng muhimi, samarali
qilish imkonini beradi. Biroq, sinfning insoniy, yaxlit va samarali tarbiya tizimini
yaratish oson emas, ayniqsa, sinf rahbarlarining hozirgi sharoitida.
Ta’lim jarayoni samarali bo’lishi uchun «ta rbiya jarayonining
samaradorligi» tushunchasi, ya’ni olingan natijalarni ta rbiya amaliyotida
maqsadlar va o’tmishdagi yutuqlar bilan bog’lash kerak.
Tarbiya tizimini baholash mezonlari.
1. Ta’lim jarayonining samaradorligini baholash mezonlari.
2. Natijaning samaradorligini baholash mezonlari.
1-mezon:
1) Tizimning yuqori darajadagi yaxlitligi (maqsadlar, kontent, asosiy ta’lim
shakllari mavjudligi va sifati, zarur shart-sharoitlar va o’lchash jarayoni va
natijalari);
2) Innovatsiyalarning mavjudligi (tizim innovatsiyalar orqali rivojlanadi);

3) Zamonaviy ta rbiya texnologiyalaridan foydalanish;
4) Demokratik boshqaruv uslubi (rivojlangan o’quvchi larning o’zini o’zi
boshqarish tizimi);
5) Jamoada munosabatlarning gumanistik mohiyat i;
6) Ta rbiya jarayonida tashqi ijtimoiy-madaniy, ta rbiya markazlari va tabiiy
muhitdan foydalanish;
7) Maktab va ota-onalarning o’zaro hamkorligi;
8) Natijalarni kuzatish.
2-mezon:
1) O’qituvchilar, o’quvchilar, ota-onalar ning ta’lim muassasasi hayoti ni
tashkil qilish dan qoniqish;
2) O’ quvchilarning xatti-harakati belgilangan qadriyatlarga - maktab
ichidagi hayot me’yorlariga mos keladi;
3) O’ quvchilarning ta rbiyalanganlik darajasini o’zgartirishda ijobiy
dinamika;
4) Maktab o’quvchilarining sog’lig’ini mustahkamlash ;
5) Bolani ng ijtimoiy himoya sini tashkil eti sh .
Ushbu mezonlar boshqaruv sifatini tavsiflaydi. Har bir mezon uchun
miqdoriy ko’rsatkichlar qanchalik yuqori bo’lsa, ta’lim jarayonini boshqarish
darajasi qanchalik yuqori bo’ladi.
1. Boshqaruv jarayonining samaradorligini baholash mezonlari:
1) Sinf rahbarlarini ta’limning dolzarb muammolari bo’yicha tegishli tizimli
o’rganish amalga oshiriladi.
2). Tavsiya etilgan usullar sinf rahbar lari tomonidan amaliy faoliyatda
qo’llaniladi.
3) Sinf rahbarlari shaxsiy maslahat shakllaridan faol foydalanadilar.
4) O’qituvchilar o’rtasida doimiy professional muloqot tashkil etil a di.
5) O’qituvchilar doimo o’z-o’zini nazorat qilish adi , o’z-o’zini tahlil
qilish adi , hurmat qilishadi.

2. Yakuniy natijalar bo’yicha boshqaruv samaradorligini baholash
mezonlari:
1) O’qituvchilar kasbiy mahoratni oshirishga ehtiyoj sez a dilar, jamoa ijodiy
faoliyatga intil a di, o’qituvchilar innovatsiyalarga moyil.
2) P edagogik jarayonni boshqaruv tizimli tashkil etilib, unga: o ’qituvchilar,
o’quvchi lar, ularning ota-onalari, tashqi atrof-muhit: barcha faoliyati qamrab
olinadi.
3) O’quvchilarning ta’lim iy va tarbiya viy darajasi oshib bormoqda va bu
tendentsiya barqaror.
Sinf rahbari i samaradorligini o’z-o’zini baholash mezonlari:
1). Innovatsiyalarni rivojlantirishga faol qatnashish .
2). Zamonaviy ta’lim texnologiyalariga ega bo’lish.
3). Ochiq sinf soatlari va ta rbiyaviy tadbirlarini o’tkazish.
4). Bolalar bilan munosabatlarda demokratik uslubning ustunli gi. Sinf
jamoasida o’quvchi larning o’zi-o’zi boshqarish tizimini rivojlantirish.
5). Bolalar ga ishonch, sabr.
6). O’quvchi larning ta rbiya darajasini muntazam o’rgani sh.
7). O’quvchilar tarb i yasi ning ijobiy dinamikasi.
8). Ta rbiya jarayoni va uning natijalaridan ichki qoniqish.
9). Hamkasblar, talabalar va ota-onalar orasida yuqori hurmat .
Ta rbiyaviy tadbirlarni samaradorligini baholash mezonlari:
1). Har bir o’quvchining qaror qabul qilish, ta’lim-tarbiya tadbirlarini
tayyorlash va o’tkazishdagi ishtiroki.
2). H ar bir o’quvchining t adbir davomida o’zaro muloqot va
munosabatlardagi faol lig i.
3). Tadbirni tayyorlash va samarali tashkil etish.
4). Tadbirning kognitiv qiymati (tadbir ishtirokchilari tomonidan tahlil
qilinadi: har bir kishi uchun yangi, mazmunli, foydali, qiziqarli bo’lgan narsa).
5 ). Tadbirning yuqori estetik darajasi.
6 ). Tadbir ishtirokchilari tomonidan ijobiy baholanish .

7 ). Tadbirning bolalar xatti-harakatlaridagi ijobiy o’zgarishlarga ta’siri
(o’tkazilgan tadbirlardan keyin kuzati lgan ).
O’quvchi larning ota-onalari bilan ishlashni baholash mezonlari:
1). Tashkiliy tuzilmaning mavjudligi.
2). Maktabga, sinfga yordam berish uchun ota-onalarning o’ziga xos ishlari.
3). An’anaga aylangan hamkorlik.
4). Ota-onalarga bolalarni ijtimoiy himoya qilishda yordam berish.
5). Bolalar salomatligini saqlashning ijobiy darajasi.
6). Maktab talablariga tezkor javob berish va maktabning ota-onalar va
bolalarning ehtiyojlariga bo’lgan munosabati.
B oshqa o’qituvchilarga qaraganda sinf rahbari o’quvchi lar bilan ko’proq
vaqt birga bo’ladi U butun sinf jamoasini shakllantiradi va har bir bolani
rivojlan ishiga e’tibor beradi . Shuning uchun sinf rahbari doimo pedagogik
mahoratini oshirishi, yangi zamonaviy texnologiyalar bilan qurollangan bo’lishi,
bolalar uchun namuna va do’st bo’lishi shart.
t a rbiyaviy tadbirlarni samaradorligini baholash qanday yo’lga qo’yilgan?

Adabiyotlar
1. Kotov V. Vospitatelnaya rabota v shkole: op ы t i problem ы . – SPb: Sev.siyaniye
2003.
2. G’aybullayev N. va boshqalar. Pedagogika. T., 2000.
3. Ziyomuxammedov B., Abdullayeva Sh. «Pedagogika». T., 2000.
4.«Pedagogika» V.A.Slastenin, I.F.Isayev, A.I.Mihyenko, Ye.N.Shiyanov.
Moskva. «Shkolnaya pressa». 2004
5.Mahkamov M. «Bo’lajak tarbiyachilarning pedagogik muloqot madaniyatini
shakllantirish nomzodlik dissertasiyasi. T., 2005.
6 . www.ppf.uni.udm.ru
7. www.search.re.uz - O’zbekistonning axborotlarni izlab topish tizimi.
8. www.ictcouncil.gov.uz -Kompyuterlashtirishni rivojlantirish buyicha Vazirlar
Mahkamasining muvofiqlashtiruvchi Kengashining sayti.

MAVZU: Sinf rahbarining tarbiyaviy faoliyati samaradorligini oshirish usullari Reja 1. Sinf rahbarining ish faoliyatini o‘rganish metodlari. 2. Sinf rahbari faoliyatida sinf tarbiya tizimini modellashtirish va amalga oshirish. 3. Sinf rahbarii samaradorligini o’z-o’zini baholash mezonlari.

Maktab hayotida, ta’lim-tarbiya jarayonini boshqarishda sinf rahbarining boshqalar bilan almashtirib bo’lmaydigan o’ziga xos o’rni bor. U maktabda juda muhim va mas’uliyatli qiyofadir. Sinf rahbari faoliyatining aksariyat qismi tarbiyaviy jarayon bilan bog’liqdir. Shu jihatdan olib qaralganda, uni sinfning bosh tarbiyachisi, murabbiysi deyish mumkin. U o’z sinf jamoasini tashkil qiladi, uyushtiradi va tarbiyalaydi, o’qituvchilar, bolalar tashkilotlari, ota-onalar hamda keng jamoatchilik bilan yaqindan aloqa bog’lab, sinfdagi umumiy tarbiyaviy jarayonga rahbarlik qiladi. Sinf rahbarining tarbiyaviy faoliyati samaradorligini oshirishda quyidagi ishlarni bajarishi shart: 1. O’z sinf o’quvchilarini umumiy o’rganish. 2. Sinf o’quvchilari jamoasini tuzish va jamoa orqali bolalarni tarbiyalash. 3. O’quvchilar jamoat tashkilotlariga amaliy pedagogik yordam berish, faoliyatini tashkil etish va o’rganish. 4. Tarbiyasi og’ir bolalarni chuqur o’rganish va ular bilan alohida tarbiya olib borish. 5. Sinfda iqtidorli bolalarni aniqlash va ular bilan maxsus ishlarni uyushtirish. 6. O’quvchilar ota-onalari va keng jamoatchilik (mahalla qo’mitasi) hamkorligida ishlarni tashkil etish va hokazolar. Sinf rahbari ishining mazmuni tomoni tarbiyaning umumiy vazifalari bilan belgilanadi. U jamoatchilik tashkilotlari hamkorligida tarbiyalanuvchilar ilmiy dunyoqarashi, faol hayotiy nuqtai nazarni shakllantiradi; o’quvchilarda bilimga, mehnatga havas uyg’otadi, ularni ongli ravishda o’z taqdiri n i o’zi belgilashga o’rgatadi; o’quvchilarda o’qishga mas’uliyat bilan yondoshish va mustaqil o’qish qobiliyatini tarbiyalaydi; bolalarning estetik qiziqishlari va badiy didini o’stiradi. Jumladan, tadbirlar, mushoiralar, har xil kechalar, uchrashuvlar, tanlovlar va boshqa o’yinlar orqali o’quvchilarga ta’lim-tarbiya beriladi. Sinf rahbari maktab ma’muriyati bilan birgalikda va mahalla jamoasi,ota- onalar bilan hamkorlikda tarbiyaviy ishlarni olib boradi. Maktab ma’muriyati sinf

rahbari va uning olib borayotgan ishlarini doimo qo’llab-quvvatlashlari lozim. Chunki sinf rahbari o’z o’quvchilarini yaxshi biladi va ularni tarbiyalash uchun nimalar kerakligini hisobga olib ish yuritadi. Sinf rahbari ishini ma’naviyat va ma’rifat ishlari bo’yicha, ya’ni tashkilotchi, direktor o’rinbosari boshqarib turadi. Ma’lumki, tarbiya ijtimoiy jihatdan aniqlangan jarayonlarga taalluqlidir. Ta rbiya jarayonini tashkil etishning maqsadlari, tamoyillari, mazmuni va usullarini tanlash davlat va jamiyat rivojlanishidagi siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy-madaniy vaziyatga sezilarli ta’sir ko’rsatadi. O’zbekistondagi davlat va ijtimoiy hayotdagi o’zgarishlar bolalarni tarbiyalash amaliyotida o’zgarishlarga ta’sir qiladi. So’nggi yil lar ichida va sinf rahbarlarining tarbiyaviy faoliyati sezilarli darajada yangilandi. Sinf rahbar i faoliyati birinchi navbatda o’z sinfidagi o’quvchilar bilan ishlashga qaratilgan. Sinf rahbar i ining eng muhim vazifalaridan biri sinf jamoasi bilan tizimli ishlashdir. Uning ishi individuallikni, sinf jamoasining “ yuzini ” shakllantirish va namoyish etishga qaratilgan. Shu bilan birga, sinf rahbar i maktab jamoasida sinfning o’rni haqida g’amxo’rlik qiladi, bu esa o’zaro muloqotni rag’batlantiradi. O’z faoliyati davomida sinf rahbar i birinchi navbatda fan o’qituvchilari bilan hamkorlik qiladi: maktab maqsadlari asosida ta’lim va tarbiya faoliyatida bolalarga umumiy pedagogik talablar va yondashuvlarni birgalikda ishlab chiqish adi . Psixolog-psixolog bilan birgalikda sinf rahbar i o’quvchilarning individualligini, ularni adaptasiyasi va mikro va makro muhi mda integratsiyalashuvini o’rganadi. Sinf rahbar i o’qituvchi-psixologning ota-onas lar bilan aloqalarini, ularning maslahat yordamini muvofiqlashtiradi. O’qituvchi- psixologning yordami bilan sinf rahbar i sinf jamoasining rivojlanishini tahlil qiladi, o’quvchilarning bilim, ijodkorlik va imkoniyatlarini aniqlaydi. Sinf rahbari faoliyatida maktabdan tashqari muassasalar bilan hamkorlik qilish katta ahamiyatga ega. Ular bilan o’zaro aloqalar bolalarning ijodiy salohiyatini kengaytirish uchun qo’shimcha tarbiya tizimining barcha turlaridan foydalanishga yordam beradi. Sinf rahbarisi maktab o’quvchilarini maktabda va

bolalarning qo’shimcha ta’lim muassasalarida faoliyat yuritadigan turli xil ijodiy uyushmalarga a’zo bo’lish ga yordam beradi. Sinf jamoasining dars dan tashqari, maktabdan tashqari ishlarini, dam olish va ta’til vaqtidagi tadbirlarini tashkil etishda sinf rahbar i tashkilotchi o’qituvchi bilan faol hamkorlik qiladi. S inf rahbari o ’qituvchi-tashkilotchining yordami bilan madaniyat, sport, jamoatchilik vakillari ni bilan tadbirlarini tashkil etishga jalb qiladi. Sinf rahbari bolaning shax i s n i va barcha ijtimoiy institutlar o’rtasida o’quvchilarning shaxsiy inqirozlarini hal qilishda vositachilik qilish uchun mo’ljallangan ijtimoiy o’qituvchi bilan yaqindan hamkorlik qilishi kerak. Maktablarda keng tarqalgan turli xil bolalar jamoat birlashmalari mavjud bo’lib, ular bolalarni yangi ijtimoiy munosabatlarga jalb qilishga yordam beradi. S inf rahbari kutubxona chi (axborot-resurs markaz) bilan hamkorlik qilib, o’quvchilarni o’qish doirasini kengaytir a d i , ularda o’qish madaniyatini, axloqiy g’oyalarga, axloqiy me’yorlarga bo’lgan munosabatni shakllantirishga yordam beradi. O’z ishlarida sinf rahbari maktab tibbiy xodimlaridan olingan ma’lumotlardan foydalanib, o’z o’quvchilarining salomatligi haqida doimo g’amxo’rlik qiladi. O ila e ng muhim ijtimoiy institutlardan biridir. Sinf rahbarining ota-ona lar bilan ishlash olib borishi bolaning manfaati uchun oila bilan hamkorlik qilishga qaratilgan. Sinf rahbari ota-onalarni maktabda ta rbiya jarayonida ishtirok etishga jalb qiladi, bu oilada qulay tarbiyaviy muhit yaratishga, maktabda va undan tashqarida bolaning psixologik va emo t sional qulayligiga yordam beradi. Sinf rahbari shuningdek, ota-ona uchrashuvlari, birgalikdagi faoliyat orqali ota- onalarning pedagogik va psixologik madaniyatini oshirish ishlarini tashkil etadi. Sinf rahbari faoliyatida sinf ta rbiya tizimini modellashtirish va amalga oshirish alohida o’rin egalla ydi . Sinfning ta rbiya tizimi nima? Sinfning tarbiya tizimi o’zaro ta’sir qiluvchi tarkibiy qismlar majmuasi bo’lib, ularning o’zaro aloqasi va integratsiyasi sinf

jamoasi a’zolarining hayoti va rivojlanishi uchun qulay shart-sharoitlarni yarati shga olib keladi. Tarbiya tizimini modellashtirish uchun quyidagi komponentlar (bosqichlar) zarur : 1). Individual-guruh li - bu bolalar va kattalar birgalikda jamoasi bo’lib, ular sinfida gi birgalikda faoliyat asosida birlashishadi. U bir nechta elementlardan iborat: - sinf rahbari, - sinf o’quvchilari, o’quvchilarning ota-onalari, o’qituvchilar va boshqa kattalar. 2). Qadriyatli - yo’naltirgan - quyidagi elementlarning jamlanmas idir: - tizimning asosiy g’oyasi, - tarbiyaning maqsadi va vazifalari, - sinf jamoasining faoliyati ni istiqbollari, - tarbiya tizimini va sinfning faoliyatini tashkil etish tamoyillari. 3). Funksional va faol bosqich quyidagi elementlardan iborat: - aloqa faoliyatini tashkil etishning shakllari va usullari, - tarbiya tizimining asosiy vazifalari, - tizim ni tashkil etish qilishga qaratilgan faoliyati, - sinfdagi o’zini o’zi boshqari v . 4) M a k o n-vaqt li bosqichi quyidagi elementlardan iborat: - o’quvchilarning faoliyati va rivojlanishining hissiy, psixologik, ma’naviy, axloqiy va moddiy muhiti; - sinf jamoasining boshqa bolalar jamoalari bilan aloqalari va munosabatlari, - maktabning ta rbiya sohasidagi o’rni. 5) Diagnostik- natijaviy bosqich quyidagi elementlarni o’z ichiga oladi: - tarbiya tizimi samaradorligi mezonlari, - tarbiya tizimining samaradorligini o’rganish usullari va usullari. T arbiya tizimim i ni yaratish q uyidagi vazifalar orqali hal etiladi: - o’quvchilarning bilim faolligini rivojlantirish, - sinfda qulay muhit yaratish,

O'xshashlar

Maktabdagi tarbiyaviy ishlar tizimida sinf rahbarining faoliyati. Sinf rahbarining o‘quv faoliyati samaradorligini oshirish yo‘llari.

Sinf rahbarining shaxs va jamoani o’rganishi, tarbiyaviy ishlar jarayonini rivojlantirish yo’llari

Sinf tarbiyaviy soatlari haqida umumiy tushuncha

Sinf rahbari ishini rejalashtirish. Sinf rahbarining namunaviy yillik ish rejasini tuzish metodikasi

Sinf rahbarining maktab, jamoat tashkilotlari bilan olib boriladigan ishlar