logo

Ta’lim va tarbiya psixologiyasi

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

20.6826171875 KB
          Mavzu:   Ta’lim va tarbiya psixologiyasi
                                              
                            Reja:
 1.O‘quv  faoliy at i, o‘quv  mot iv lari, riv ojlanuv chi t a` limning 
psixologik       asoslari.
2.Dars jaray onida o‘quv chilarni boshqarish t exnik asi v a usullari. 
3.Kompy ut erlasht irilgan t a` limning psixologik  jihat lari.
4.Tarbiy av iy  t exnologiy alarning psixologik   aspek t lari.
5.Turli y osh bosqichlarida t arbiy a xususiy at lari.
6 . Shaxs shak llanishiga oilaning t a` siri, shaxs t arbiy asida 
madaniy at .  Boshqarish  tushunchasi      kibernyetika  faniga ilmiy texnika 
revolyutsiyasining  natijasida xalq  xo`jaligining  tarmoqlarini   idora qilish sifatida
(avtomat, moslama, pult boshqarish, programmalashtirilgan elektron hisoblash 
mashinalari, kompyutyerlar, displeylar, signalizatsiya, texnik qurilmalar) kirib 
keldi. Mazkur tushuncha asta-syekin yakka shaxs faoliyatiga tatbiq qilina 
boshlandi, pirovardida ta`lim va tarbiya tizimini boshqarishda ham qo`llanilishga 
kirishildi. 
       Ta`limni optimal boshqarish maqsadida sobiq sovet psixologlari «o`quv 
faoliyatini bosqichli shakllantirish» (P.Ya.Galpyerin, N.F.Tazilina), «o`qitish 
mazmunini tezlashtirish va murakkablashtirish» (L.V.Zankov), «Nazariy 
umumlashtirish va ryeflyeksiya» (D.B.Elkonin, V.V.Davidov) g`oyalarini ishlab 
chiqdilar. Shuningdek, ta`limni algoritmlashtirish, programmalashtirish, 
suggyesteziya (T.V.Kudryavtsev, A.M.Matyushkin va boshqalar) nazariyalarini 
olga soldilar. Mazkur goyalarning barchasi rivojlantiruvchi ta`lim nyegizida 
to`zilgan bo`lib, aqliy faoliyat myeammolarini o`rganishga hamda ta`lim 
samaradorligini oshirishni tadkik qilishga qaratilgandir
Bilimlarni o`zlashtirish jarayonini boshqarish muammosi P.Ya.Galpyerin va 
N.F.Talizina tomonidan o`rganilgan. Ular aqliy xatti-harakatlarini boskichma-
boskich shakllantirish nazariyasini ishlab chiqqanlar. Mualiflar aqliy xatti-
harakatlarini moddiy xolda tashqi nutik yordamida hamda aqli shaklda, fikrda 
namoyon  bo`lishini izoxlab berdilar.Aqliy xatti-harakatlarning birinchi boskichi 
rasm, sxyema, diagramma va shartli belgilar tarzida o`z ifodasini topadi. Aqliy 
xatti-harakatlarning ikkinchi boskichi ko`rgazmalardan olgan tasavvurlari 
to`g`risida o`quvchilarning ovoz chikarib fikr yuritishidan iboratdir. Uchinchi 
boskich esa subyekt ongida tasvvur, tushuncha, qonuniyat, xossa, xsusiyat, 
opiratsiya, usul tarikasida namoyon bo`ladi. Ana shu boskichlarni talabalarga 
tushuntirish orqali ularni o`z-o`zini boshqarishga urgatish mumkin.
Bizningcha,  oliy ta`limda o`quv faoliyatini talaba tomonidan boshqarish jarayoni 
dastlabki paytlarda o`qituvchining bevosita rahbarligida va kumagidaamalga  oshirilishi maqsadga muvofiq. Aks holda oliy ta`limning mazmuni, o`quv 
faoliyatining tarkibiy kisimlari, uning psixologik xususiyatlari va qonuniyatlarini, 
uni tarkib toptirish yo`llari, vositalari, o`zlashtirish, egallab olish usullari 
talabalarga anglashmay qolishi mumkin. Oliy ta`limni takominlashtirish uchun 
talabalarni mustaqil bilim olishga urgatish va bunda xozirgi zamon talablariga 
anglashilmay qolishi mumkin. 
Oliy ta`limni takomillashtirish uchun talabalarni mustaqil bilim olishga 
urgatish va bunda xozirgi zamon talablariga javob beruvchi faol uslublar bilan 
qurollantirish ayni muddaodir. 
     O`quv faoliyatini boshqarishning psixologik masalalarini tadkik qilish 
natijasida uning boskichlari, fazalari, yuyo`llari, xozirgi kundagi xolati, o`quv 
dasturlarida, darsliklarida va qo`llanmalarda bundan foydalanish axvoli, diagnostik
metodikalarning ishonchlilik darajasi aniqlandi. Shuning Bilan birga maktab 
o`quvchilari va talabalarning o`quv faoliyatini boshqarishning yosh davrlari 
xususiyatlari o`ziga xos jihatlari, gruhiy faoliyat va individual uslubga oid 
qonuniyatlar, boshqarishning tarkibiy kismlariningturlari,kurinishlari,shakllari 
to`g`risida boyningmalumotlar tuplandi. Yugilgan malumotlar ham nazariy, ham 
Amaliy ahamiyat kasb etib oliy maktabda o`quv faoliyatini boshqarishda muxum 
rol o’ynaydi. 
Diqqatning xarakteriga o`quv ishlarining sur'ati juda ta'sir ko`rsatadi. Sekin sur'at 
diqqatni tarkatib yuboradi,o`quvchilarning aktivligini syekinlashtiradi. Jadal sur'at 
ham noqulaydir. Ko`pchilik o`quvchilar o`qituvchining fikriga diqqat qilib 
ulgurmaydilar, charchaydilar orqada qoladilar. Buning oqibatida diqqat ham 
susayib tarqoq xolda bo`ladi. Muayyan sinf uchun optimal ish sur'ati o`qituvchi 
tomonidan empirik tarzda belgilanadi.
Hozirgi vaqtgacha ta'lim jarayonida o`quvchilarning aqliy rivojlanishiga oid 
ayrim  diagnostika metodlari  ishlab chiqilgan, bu metodlar maktab o`quvchilari  
aqliy faoliyatining shunday paramyetrlarini  chunonchi. 
1.O`quv materialini klasifikatsiya qilish;
2.Aqliy faoliyat usullari  va ularni kuchirish mumkinligi;  3.Mustaqil ravishda bilim egallash (muammoni mustaqil tarzda xal 
qilish,qonuniyatni kashf etish. 
4. Tafakkurning «tyejalishi».
5).Xususiydan umumiyga tomon siljish sur'ati(tezligi);  
6.Harakatlarning ichki plani  va xokozolarni baholash hamda ulchash bilan 
bog`langan.   
Ta'limning asosi-o`qituvchining o`quvchilarga yetkazadigan mo`l-ko`l axborotini 
esda olib qolish emas (garchi bu muhim vazifa bo`lsada), balki bu axborotni  olish 
jarayonida  o`quvchilarning o`zlari aktiv ishtiroq etishi, ularning mustaqil fikr  
yuritishini, mustaqil bilim olish qobiliyatini, o`z-o`zicha ma'lumotini oshirish 
qobiliyatini  sekin – asta shakllantirib borishdan iborat bulmogi lozim
Ta'limda  individual yondoshish  kamchiliklarga barham berishnigina emas (bu 
narsa ko`pincha anna shunday tushuniladi.), balki o`quvchilar tafakkurini 
rivojlantirish ,o`qishga to`g`ri munosabatda bo`lishni, bilishga oid qiziqishlarni 
tarkib toptirish ishlarini olib borishni ham anglatadi. O`qishga salbiy 
(negativ )munosabatda bo`lish xollarida bunday munosabatni keltirib chikargan 
sabablarga qarab ,tarbiyaviy chora tadbirlar ko`rish kerak bo`ladi.Bunday sabablar 
orasida o`qituvchi Bilan bo`lgan kelishmovchilik, o`quvchi duch kelgan 
qiyinchiliklar ,bilimdagi nuksonlar, o`z kuchiga ishonmaslik va xokozolar bo`lishi 
mumkin.
To`g`ri ta'lim hamisha o`quvchilarning ma'naviy jihatdan usimshini, ular 
shaxsining vujudga kelishini, ularning kommunistik maqsadini tarkib toptirishini 
bildiradi. Shu ma'noda ta'lim qilishni tarkibiyalaydi, bu esa bizga tarbiyalovchi 
ta'lim to`g`risida gapirish xuquqini beradi.
    Ko’nikma va malakalarni shakllantirish bilimlarni o’zlashtiribgina qolmay 
xilma-xil ko’nikma va malakalarni Hosil qiladilar.
Ko’nikma  - mashq qilish natijasida yuzaga kelgan xatti-Harakatlarning 
avtomatlashgan usuli. Fiziologik jihatdan ko’nikma bosh miyaning katta yarim 
sharlari po’stlogida Hosil bo’lib, vaqtinchalik nerv boglanishlarining barqaror 
tizimining funktsiyasini ta'minlaydi. Dinamik-styeryeotiplarni yaratish sharoitlari  bir vaqtning o’zida avtomatlashgan akt bilan murakkab analitik-sintyetik faoliyatni
yuzaga keltiradi. Buning natijasida nafaqat ko’nikmalar, bilim malakalar Ham 
yuzaga keladi.
Malaka  - oldinga qo’yilgan maqsad va xatti-Harakat sharoitidan kelib 
chiqadigan muvaffaqiyatli Harakatlar usulidir. Malakalar xatti-harakat uslbi bo`la 
turib, ma'lum faoliyat turiga qarab ishlab chiqarish, o`quv, ijtimoiy, sport, 
tashkiliy, texnik faoliyat, ilmi faoliyat, san'at sohasidagi ko`nikmalar va boshqalar 
bo`lishi mumkin. Lekin, barcha faoliyat turlarida qo`llaniladigan ko`nikma va 
mialakalar mavjud: bular – harakat, sensor, aqliy ko`nikma va malakalardir. 
Harakat ko`nikmalariga jismoniy myehnat , sport va o`quv ko`nikmalari (xat 
yozish, tez o`qish va hokazo) kiradi.
O`quvchilarni individual munosabatda bo`lish orqali o`rganib boriladi. Individual 
munosabat – o`quvchiga ta'sir etish yo`li bo`lib, o`quvchini o`rganishdagi dastlabki
boskichlardan biri hisoblanadi. O`qituvchi bolalar kollyektivida har bir 
o`quvchining xulq-atvorini, qiziqishini, qobiliyatini, bilimini, gayratini, xarakterini
hisobga olgan xolda ta'lim-tarbiya ishlarini olib boradi. 
O`quvchini   o`rganishda   tarbiyaga   asos   buluvchiyaxshi   xsusiyatlarni   va   qayta
tarbiyalash   talab   etiladigan   salbiy   xsusiyatlar   bilan   birga,   ijobiy   tomonlarni   ham
topish kerak. 
    O`quvchi   –   kamol   topib   boruvchi,   yeng   avallo,   ta'lim-tarbiya   ta'siri   ostida
shaxs sifatida voyaga yetuvchi odamdir.
    Yaxshi   o`qituvchi   o`quvchilarning   yaxshi-yomon   tomonlarini   biladi,   ular
uchun     nimalar   kiyin   ekanligini   puyqaydi,   bu   qiyinchiliklarning   oldini   oladi   va
kimlarga yordamlashish  zarur bo`lsa, ushalarga kumak beradi. Bunday o`qituvchi
g`oyat   darajada   xayajonli,   syerharakat   bolalarni   tinchlantiradi,   uyatchan,
tortinchoklarni   ma'qo`llaydi   aktiv,   iste`dodli   bolalarga   Yana   ish   beradi,
dangasalarni   «harakatga   solishga»   urunadi,   qobiliyatsizlarga   kushimcha   yordam
ko`rsatadi.  Tarbiyachilarning   shaxsiy   namunasi   (shu   jumladan,   o`qituvchilarning   shaxsiy
n’amunasi)   o`quvchi   shaxsini   tarkib   toptirishda   muhim   ahamiyatga   ega.   Kichik
maktab   yoshidagi   o`quvchi   ko`pincha   o`qituvchiga   taqlid   qilib,   unga   uxshahga
harakat   qiladi,   Lekin   birinchidan,buni   ko`pincha   tushunib   yetmasdan   qiladi,
ikkinchidan, o`qituvchining tashqi kurinishi va qiliklaria taqlid qiladi, chunki u xali
shaxsning   namoyon   bo`lishini   taxlil   qilishga   va   shaxsning   barkaror   xislatlarini
anglab yetishga kodir emas. O`smir va katta maktab yoshidagi o`quvchi ko`pchilik
xollarda namunaga ongli ravishda taqlid qiladilar. 
. Tarbiyachi xulq-atvorining o`z so`zlariga zid kelishi xollari ham tarbiya uchn 
juda zararlidir. Agar o`quvchi bunday xolni bir nyecha marta, uning 
ustiga, har xil kishilarda ko`zatiladigan bo`lsa, unda ikki yuzlamalik tarbiyalanadi.
Yosh   avlod   tarbiyasida   milliy   ruhiyat,   umuminsoniy,   xalkchil   milliy
kadriyatlar,   urf-odatlar,   an'analar   yetakchi   urin   tutmogi   lozim   (tarbiya
etnopsixologik   va   etnopedagogik   munosabat).   Bular   orqali   yoshlarda   quyidagi
fazilatlarni tarbiyalash lozim:
                                          FOYDALANILADIGAN  ADABIYOTLAR  RO’YXATI
1. Ivanov I., Zufarova M. “ Umumiy psixologiya ” .  O‘z.FMJ., 2008.
2. Xaydarov   F.I.,   Xalilova   N.   “Umumiy   psixologiya”.   T.:   “ Fan   va
texnologiyalar ”  markazining bosmаxonasi  : 2009.
3. Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии. – СПб :  Питер , 2007.
4. Ғозиев Э.Ғ.  “ Онтогенез психологияси ” . – T.: Ношир. 2010.
5. Ғозиев Э.Ғ.  “ Умумий психология ” . – T.: Ўқитувчи. 2012.
6. Дусмухамедова Ш.А.,  Нишонова З.Т., Жалилова  С.Х., Каримова  Ш.
К.,  Алимбаева Ш.Т. “Ёш ва педагогик психология”. – T.: TДПУ, 2013 .
7. Nishonova Z.T., Alimbaеva Sh.T., Sulaymonov M. “Psixologik xizmat”.
– T.: “Fan va texnologiyalar” nashriyoti 2014 y.

Mavzu: Ta’lim va tarbiya psixologiyasi Reja: 1.O‘quv faoliy at i, o‘quv mot iv lari, riv ojlanuv chi t a` limning psixologik asoslari. 2.Dars jaray onida o‘quv chilarni boshqarish t exnik asi v a usullari. 3.Kompy ut erlasht irilgan t a` limning psixologik jihat lari. 4.Tarbiy av iy t exnologiy alarning psixologik aspek t lari. 5.Turli y osh bosqichlarida t arbiy a xususiy at lari. 6 . Shaxs shak llanishiga oilaning t a` siri, shaxs t arbiy asida madaniy at .

Boshqarish tushunchasi kibernyetika faniga ilmiy texnika revolyutsiyasining natijasida xalq xo`jaligining tarmoqlarini idora qilish sifatida (avtomat, moslama, pult boshqarish, programmalashtirilgan elektron hisoblash mashinalari, kompyutyerlar, displeylar, signalizatsiya, texnik qurilmalar) kirib keldi. Mazkur tushuncha asta-syekin yakka shaxs faoliyatiga tatbiq qilina boshlandi, pirovardida ta`lim va tarbiya tizimini boshqarishda ham qo`llanilishga kirishildi. Ta`limni optimal boshqarish maqsadida sobiq sovet psixologlari «o`quv faoliyatini bosqichli shakllantirish» (P.Ya.Galpyerin, N.F.Tazilina), «o`qitish mazmunini tezlashtirish va murakkablashtirish» (L.V.Zankov), «Nazariy umumlashtirish va ryeflyeksiya» (D.B.Elkonin, V.V.Davidov) g`oyalarini ishlab chiqdilar. Shuningdek, ta`limni algoritmlashtirish, programmalashtirish, suggyesteziya (T.V.Kudryavtsev, A.M.Matyushkin va boshqalar) nazariyalarini olga soldilar. Mazkur goyalarning barchasi rivojlantiruvchi ta`lim nyegizida to`zilgan bo`lib, aqliy faoliyat myeammolarini o`rganishga hamda ta`lim samaradorligini oshirishni tadkik qilishga qaratilgandir Bilimlarni o`zlashtirish jarayonini boshqarish muammosi P.Ya.Galpyerin va N.F.Talizina tomonidan o`rganilgan. Ular aqliy xatti-harakatlarini boskichma- boskich shakllantirish nazariyasini ishlab chiqqanlar. Mualiflar aqliy xatti- harakatlarini moddiy xolda tashqi nutik yordamida hamda aqli shaklda, fikrda namoyon bo`lishini izoxlab berdilar.Aqliy xatti-harakatlarning birinchi boskichi rasm, sxyema, diagramma va shartli belgilar tarzida o`z ifodasini topadi. Aqliy xatti-harakatlarning ikkinchi boskichi ko`rgazmalardan olgan tasavvurlari to`g`risida o`quvchilarning ovoz chikarib fikr yuritishidan iboratdir. Uchinchi boskich esa subyekt ongida tasvvur, tushuncha, qonuniyat, xossa, xsusiyat, opiratsiya, usul tarikasida namoyon bo`ladi. Ana shu boskichlarni talabalarga tushuntirish orqali ularni o`z-o`zini boshqarishga urgatish mumkin. Bizningcha, oliy ta`limda o`quv faoliyatini talaba tomonidan boshqarish jarayoni dastlabki paytlarda o`qituvchining bevosita rahbarligida va kumagidaamalga

oshirilishi maqsadga muvofiq. Aks holda oliy ta`limning mazmuni, o`quv faoliyatining tarkibiy kisimlari, uning psixologik xususiyatlari va qonuniyatlarini, uni tarkib toptirish yo`llari, vositalari, o`zlashtirish, egallab olish usullari talabalarga anglashmay qolishi mumkin. Oliy ta`limni takominlashtirish uchun talabalarni mustaqil bilim olishga urgatish va bunda xozirgi zamon talablariga anglashilmay qolishi mumkin. Oliy ta`limni takomillashtirish uchun talabalarni mustaqil bilim olishga urgatish va bunda xozirgi zamon talablariga javob beruvchi faol uslublar bilan qurollantirish ayni muddaodir. O`quv faoliyatini boshqarishning psixologik masalalarini tadkik qilish natijasida uning boskichlari, fazalari, yuyo`llari, xozirgi kundagi xolati, o`quv dasturlarida, darsliklarida va qo`llanmalarda bundan foydalanish axvoli, diagnostik metodikalarning ishonchlilik darajasi aniqlandi. Shuning Bilan birga maktab o`quvchilari va talabalarning o`quv faoliyatini boshqarishning yosh davrlari xususiyatlari o`ziga xos jihatlari, gruhiy faoliyat va individual uslubga oid qonuniyatlar, boshqarishning tarkibiy kismlariningturlari,kurinishlari,shakllari to`g`risida boyningmalumotlar tuplandi. Yugilgan malumotlar ham nazariy, ham Amaliy ahamiyat kasb etib oliy maktabda o`quv faoliyatini boshqarishda muxum rol o’ynaydi. Diqqatning xarakteriga o`quv ishlarining sur'ati juda ta'sir ko`rsatadi. Sekin sur'at diqqatni tarkatib yuboradi,o`quvchilarning aktivligini syekinlashtiradi. Jadal sur'at ham noqulaydir. Ko`pchilik o`quvchilar o`qituvchining fikriga diqqat qilib ulgurmaydilar, charchaydilar orqada qoladilar. Buning oqibatida diqqat ham susayib tarqoq xolda bo`ladi. Muayyan sinf uchun optimal ish sur'ati o`qituvchi tomonidan empirik tarzda belgilanadi. Hozirgi vaqtgacha ta'lim jarayonida o`quvchilarning aqliy rivojlanishiga oid ayrim diagnostika metodlari ishlab chiqilgan, bu metodlar maktab o`quvchilari aqliy faoliyatining shunday paramyetrlarini chunonchi. 1.O`quv materialini klasifikatsiya qilish; 2.Aqliy faoliyat usullari va ularni kuchirish mumkinligi;

3.Mustaqil ravishda bilim egallash (muammoni mustaqil tarzda xal qilish,qonuniyatni kashf etish. 4. Tafakkurning «tyejalishi». 5).Xususiydan umumiyga tomon siljish sur'ati(tezligi); 6.Harakatlarning ichki plani va xokozolarni baholash hamda ulchash bilan bog`langan. Ta'limning asosi-o`qituvchining o`quvchilarga yetkazadigan mo`l-ko`l axborotini esda olib qolish emas (garchi bu muhim vazifa bo`lsada), balki bu axborotni olish jarayonida o`quvchilarning o`zlari aktiv ishtiroq etishi, ularning mustaqil fikr yuritishini, mustaqil bilim olish qobiliyatini, o`z-o`zicha ma'lumotini oshirish qobiliyatini sekin – asta shakllantirib borishdan iborat bulmogi lozim Ta'limda individual yondoshish kamchiliklarga barham berishnigina emas (bu narsa ko`pincha anna shunday tushuniladi.), balki o`quvchilar tafakkurini rivojlantirish ,o`qishga to`g`ri munosabatda bo`lishni, bilishga oid qiziqishlarni tarkib toptirish ishlarini olib borishni ham anglatadi. O`qishga salbiy (negativ )munosabatda bo`lish xollarida bunday munosabatni keltirib chikargan sabablarga qarab ,tarbiyaviy chora tadbirlar ko`rish kerak bo`ladi.Bunday sabablar orasida o`qituvchi Bilan bo`lgan kelishmovchilik, o`quvchi duch kelgan qiyinchiliklar ,bilimdagi nuksonlar, o`z kuchiga ishonmaslik va xokozolar bo`lishi mumkin. To`g`ri ta'lim hamisha o`quvchilarning ma'naviy jihatdan usimshini, ular shaxsining vujudga kelishini, ularning kommunistik maqsadini tarkib toptirishini bildiradi. Shu ma'noda ta'lim qilishni tarkibiyalaydi, bu esa bizga tarbiyalovchi ta'lim to`g`risida gapirish xuquqini beradi. Ko’nikma va malakalarni shakllantirish bilimlarni o’zlashtiribgina qolmay xilma-xil ko’nikma va malakalarni Hosil qiladilar. Ko’nikma - mashq qilish natijasida yuzaga kelgan xatti-Harakatlarning avtomatlashgan usuli. Fiziologik jihatdan ko’nikma bosh miyaning katta yarim sharlari po’stlogida Hosil bo’lib, vaqtinchalik nerv boglanishlarining barqaror tizimining funktsiyasini ta'minlaydi. Dinamik-styeryeotiplarni yaratish sharoitlari

bir vaqtning o’zida avtomatlashgan akt bilan murakkab analitik-sintyetik faoliyatni yuzaga keltiradi. Buning natijasida nafaqat ko’nikmalar, bilim malakalar Ham yuzaga keladi. Malaka - oldinga qo’yilgan maqsad va xatti-Harakat sharoitidan kelib chiqadigan muvaffaqiyatli Harakatlar usulidir. Malakalar xatti-harakat uslbi bo`la turib, ma'lum faoliyat turiga qarab ishlab chiqarish, o`quv, ijtimoiy, sport, tashkiliy, texnik faoliyat, ilmi faoliyat, san'at sohasidagi ko`nikmalar va boshqalar bo`lishi mumkin. Lekin, barcha faoliyat turlarida qo`llaniladigan ko`nikma va mialakalar mavjud: bular – harakat, sensor, aqliy ko`nikma va malakalardir. Harakat ko`nikmalariga jismoniy myehnat , sport va o`quv ko`nikmalari (xat yozish, tez o`qish va hokazo) kiradi. O`quvchilarni individual munosabatda bo`lish orqali o`rganib boriladi. Individual munosabat – o`quvchiga ta'sir etish yo`li bo`lib, o`quvchini o`rganishdagi dastlabki boskichlardan biri hisoblanadi. O`qituvchi bolalar kollyektivida har bir o`quvchining xulq-atvorini, qiziqishini, qobiliyatini, bilimini, gayratini, xarakterini hisobga olgan xolda ta'lim-tarbiya ishlarini olib boradi. O`quvchini o`rganishda tarbiyaga asos buluvchiyaxshi xsusiyatlarni va qayta tarbiyalash talab etiladigan salbiy xsusiyatlar bilan birga, ijobiy tomonlarni ham topish kerak. O`quvchi – kamol topib boruvchi, yeng avallo, ta'lim-tarbiya ta'siri ostida shaxs sifatida voyaga yetuvchi odamdir. Yaxshi o`qituvchi o`quvchilarning yaxshi-yomon tomonlarini biladi, ular uchun nimalar kiyin ekanligini puyqaydi, bu qiyinchiliklarning oldini oladi va kimlarga yordamlashish zarur bo`lsa, ushalarga kumak beradi. Bunday o`qituvchi g`oyat darajada xayajonli, syerharakat bolalarni tinchlantiradi, uyatchan, tortinchoklarni ma'qo`llaydi aktiv, iste`dodli bolalarga Yana ish beradi, dangasalarni «harakatga solishga» urunadi, qobiliyatsizlarga kushimcha yordam ko`rsatadi.