Takrorlanuvchi jarayonlar va ularni dasturlash

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

34.3837890625 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Takrorlanuvchi jarayonlar va ularni dasturlash.
Reja :
1. Takrorlanuvchi jarayonlar va ularni dasturlash. For, while va do
operatorlari yordamida takrorlanishlarni dasturlash
1.1 Sikl operatorlari
1.2 O’tish operatorlari
2. Umumiy takrorlanish algoritmlari va ichma-ich takrorlanishlar .
2.1 C++tilida takrorlanuvchi jarayonlarni dasturlash
2.2 Continue operatori

$Sikl operatorlari Oldingi shartli while operatori. Oldingi shartli while operatori quyidagi umumiy ko’rinishga egadir: while(ifoda) Operator Bu operator bajarilganda avval ifoda hisoblanadi. Agar uning qiymati 0 dan farqli bo’lsa operator bajariladi va ifoda qayta hisoblanadi. To ifoda qiymati 0 bo’lmaguncha sikl qaytariladi. Agar dasturda while (1); satr qo’yilsa bu dastur hech qachon tugamaydi. Misol. Berilgan n gacha sonlar yig’indisi. #include void main() { long n,i = 1,s = 0; scanf("%d",&n); while (i< = n ) s+ = i++; printf("\n s = %d",s); } Bu dasturda s+ = i++ ifoda s = s+i; i = i+1 ifodalarga ekvivalentdir. Quyidagi dastur to nuqta bosilmaguncha kiritilgan simvollar va qatorlar soni$ $hisoblanadi: #include int main() { int nc = 0,nl = 0; char c; while ((c = getchar())! = '.' ) { ++nc; if (c = = '\n') ++nl; }; printf("satrlar = %d simvollar = %d \n",nl,nc); return 0; } Keyingi shartli do-while operatori. Keyingi shartli do-while operatori umumiy ko’rinishi quyidagicha: do Operator while(ifoda) Sikl operatorining bu ko’rinishida avval operator bajariladi so’ngra ifoda hisoblanadi. Agar uning qiymati 0 dan farqli bo’lsa operator yana bajariladi va hokazo. To ifoda qiymati 0 bo’lmaguncha sikl qaytariladi.$ $Misol. Berilgan n gacha sonlar yig’indisi. #include <iostream> int main() { long n,i = 1,s = 0; scanf("%d",&n); do{ s+ = i++;} while (i< = n); printf("\n s = %d",s); return 0; } Bu dasturning kamchiligi shundan iboratki agar n qiymati 0 ga teng yoki manfiy bo’lsa ham, sikl tanasi bir marta bajariladi va s qiymati birga teng bo’ladi. Parametrli for operatori. Parametrli for operatori umumiy ko’rinishi quyidagicha: for( 1-ifoda;2- ifoda; 3-ifoda) Operator Bu operator quyidagi operatorga mosdir. 1-ifoda; while(2-ifoda) {$ $operator 3-ifoda } Misol. Berilgan n gacha sonlar yig’indisi. #include int main() { int n; scanf("%d",&n); int s = 0; for(int i = 1;i< = n; i++) s+ = i; printf("\n%d",s); return 0; } Siklda bir nechta schyotchikni qo’llanilishi. Parametrli for siklining sintaksisi unda bir nechta o’zgaruvchi - schyotchikni qo’llanilishiga, siklni davom etishini murakkab shartlarini tekshirishga va sikl schyotchiklari ustida ketma-ket bir nechta operasiyani bajarilishiga imkon beradi. Agarda bir nechta schyotchikka qiymat o’zlashtirilsa yoki ular o’rtasida bir nechta operasiya bajarilsa , bu ifodalar vergul bilan ajratilgan holda ketma – ket yoziladi.$ $for siklida bir nechta schyotchikni qo’llanilishi #include<iostream> #include<iomanip> int main() { int i,j; for (i = 0, j = 0; i<3; i++, j++) printf("i:%d j:%d\n",i,j); getch(); return 0; } Hatija: i: 0 j: 0 i: 1 j: 1 i: 2 j: 2 1.2 O’tish operatorlari Uzish break operatori. Ba’zi hollarda sikl bajarilishini ixtiyoriy joyda to’xtatishga to’g’ri keladi. Bu vazifani break operatori bajarishga imkon beradi. Bu$

operator darxol sikl bajarilishini to’xtatadi va boshqaruvni sikldan keyingi
operatorlarga uzatadi.
Misol:
#include<iostream>
int main()
{ int n;
while(1)
{
scanf("%d",&n);
if(n == 1||n == 0) break;
}
printf("Sikl tugadi");
return 0;
}
Bu misolda while(1) operatori yordamida cheksiz sikl hosil qilinadi. Agar 1 yoki 0
soni kiritilsa sikl to’xtatiladi.
Qaytarish continue operatori. Sikl bajarilishiga ta’sir o’tkazishga imkon
beradigan yana bir operator continue operatoridir. Bu operator sikl qadamini
bajarilishini to’xtatib for va while da ko’rsatilgan shartli tekshirishga o’tkazadi.
Misol:

#include
int main()
{
int n;for(;;)
{
scanf("%d",&n);
if(n == 1||n == 0) continue ;
break;
}
printf("Sikl tugadi");
return 0;
}
Bu misolda for(;;) operatori yordamida cheksiz sikl hosil qilinadi. Agar 1 yoki 0
sonlardan farqli son kiritilsa sikl to’xtatiladi.
O’tish operatori goto. O’tish operatorining ko’rinishi:
goto . Bu operator identifikator bilan belgilangan operatorga o’tish kerakligini
ko’rsatadi.
Misol uchun goto A1;…;A1:y = 5;
Strukturali dasturlashda goto operatoridan foydalanmaslik maslahat beriladi. Lekin
ba’zi hollarda o’tish operatoridan foydalanish dasturlashni osonlashtiradi.

Misol uchun bir necha sikldan birdan chiqish kerak bo’lib qolganda , to’g’ridan-
to’g’ri break operatorini qo’llab bo’lmaydi, chunki u faqat eng ichki sikldan
chiqishga imkon beradi.
#include<iostream>
int main()
{
int n = 16,s = 0;
int i,j;
for(i = 1;i<5;i++)
for(j = 1;j<5;j++)
{
if(i*j>n) goto A;
C++;
}
A:printf("Sikl tugadi s = %d",s);
return 0;
}
2. Umumiy takrorlanish algoritmlari va ichma-ich takrorlanishlar
2.1 C++tilida takrorlanuvchi jarayonlarni dasturlash

Agar dastur bajarilish jarayonida operator yoki operatorlar guruhi bir necha marta
qayta-qayta bajarilsa , bunday jarayonlarni takrorlanuvchi (siklik) jarayon deyiladi.
C++ tilida siklni 3 xil ko’rinishda tashkil qilish mumkin.
1.Sharti avval tekshiriladigan takrorlanish (oldshartli sikl):
while (shart) operator (lar);
Bu yerda operatorlar while da ko’rsatilgan shart yolg’on bo’lgunicha takrorlanadi.
Takrorlanish tanasi murakkab bo’lsa, ya’ni 1 tadan ortiq operatorlar qatnashsa,
ularni alohida {} ichiga olish kerak bo’ladi.
Masalan: b = 2*(a+5); a € [1, 10]; h=1;
# include <iostream>
void main ( )
{ int a=1, b;
while (a<=10)
{ b = 2*(a+5); cout << “b=” <<="" p="">
cout << “a=” <
a++ ; }
}
Ekranda 10 ta a va b larning qiymatlari paydo bo’ladi.
2- misol.

# include
void main ( )
{ int i = 10;
while ( i++ < =15)
cout << “Salom!!!”<< endl; }
Ekranda 5 marta “Salom!!!” yozuvi paydo bo’ladi.
2. Sharti keyin tekshiriladigan takrorlanish (so’ngshartli sikl):
do
operator (lar)
while (shart);
Takrorlanish while da ko’rsatilgan shart yolg’on bo’lgunicha davom etadi.
Masalan: y=sinx; x € [1,2] ; h=0.1
#include<iostream>
#include<iomanip>
void main ( )
{ float x=1, y;
do

{ y=sin(x); cout << “x=”<<x<<="" p="">
while (x<=2); getch(); }</x<
Masalaning algoritmi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:
2- misol. Dastur klaviaturadan 20 soni kiritilishini kutadi.
# include<iostream>
void main ( )
{ int n;
do
{ cin >> n;
cout << “Sonni qayta kiriting!=”< <="" p="" ;
while (n!=20);
}
3. Parametrli takrorlanish (sikl):
Umumiy ko’rinishi
for (bosh qiymat; shart; o’zgarish qadami)
operator (lar);
Operatorlar 1 tadan ortiq bo’lsa ularni alohida qavslar -{} ichiga olinadi.

1-misol. Y = cos x; x € [2,3] ; h=0,2;
# include
# include
void main ( )
{ float x, y;
for (x=2; x<=3; x+ = 0.2)
{ y=cos(x); cout << “x=”<< x << “ y=”<< y << endl; }
}
2-misol. 100 gacha bo’lgan juft sonlarni ekranga chiqarish dasturi.
# include<iostream>
void main ( )
{ int i = 2;
while (i<=100)
{ cout << “i=”<< i; i += 2; } }
….
for (int i=2; i<=100; i +=2)
cout << “i=”<< i; do
cout << “i=”<< i; i += 2;
while (i<=100);

3-misol: 1 dan 100 gacha bo’lgan 3 raqami bilan tugaydigan sonlarni ekranga
chiqarish dasturini tuzing (2 xil usulda).
……
int i=3;
while (i <=100)
{ cout << “i=”<< i;
i + = 10; } …..
for (i = 3;i <= 100; i + = 10)
cout << “i=”<< i;
4-misol. Qadimiy masala. Bir odam 100 so’m bilan bozorga bordi. Bozorda 1 ta
sigir 10 so’m, 1 ta qo’y 3 so’m, 1 ta echki 0.5 so’m va xarid qilingan
qoramollarning umumiy soni 100 ta bo’lsa, nechta sigir , qo’y va echki sotib olindi?
Sigirlar soni: x, qo’ylar soni y, echkilar soni z deb olinsa,
# include
int main ( )
{
int x, y, z, s; # include
int main ( )
{
int x, y, z, s;

for (x=1; x<=100; x++)
for (y=1; y<=100; y++)
if (19*x + 5*y = = 100)
{ z = 100 – x – y;
cout << “x=”<<="" p="">
cout << “y=”<<y;< p=""></y;<>
cout << “z=”<<="" p="">
return 0;
} for (x=1; x<=100; x++)
for (y=1; y<=100; y++)
for (z=1; z<=100; z++)
if (x + y + z = = 100)
{ cout << “x=”<<="" p="">
cout << “y=”<<y;< p=""></y;<>
cout << “z=”<<="" p="">
return 0;
}
2.2 Continue operatori
Bu operator yordamida sikl parametrining biror qiymatida hisoblashni to’xtatib,
keyingi qiymatida hisoblashni davom ettirish mumkin. Masalan: y = 2x
funksiyasini x € [1,18] oraliqda h=1 qiymat bilan hisoblash kerak, lekin x=6 yoki
x=13 qiymatlarida hisoblashni bajarmaslik kerak.
# include <iostream>
void main ( )
{ int x, y;
for (x=1; x<=18; x++)
{ if (( x = = 6) || (x = = 13)) continue ;
y = 2*x; cout << “x=”<< x << “ y=” << y << endl;

} }
2 - misol. 10 ta ketma-ket kiritiladigan butun musbat sonlar yig’indisini hisoblash
dasturini tuzing. Agar son manfiy bo’lsa, yig’indiga qo’shmaslik kerak.
# include <iostream>
void main ( )
{ int x, i, s=0;
for ( i =1; i <=10; i ++)
{ cin >> x;
if ( x < 0) continue;
s = s + x; } // s +=x deb yozsa ham bo’ladi.
cout << “s=”<< s << endl; }
3-misol. Y = x n
funksiyasini rekurrent formula orqali hisoblash dasturini tuzing. Bu
yerda n - butun son, x – ixtiyoriy haqiqiy son.
# include<iostream>
void main ( )
{ float x=2.56, y=1;
for ( int n=1; n<=10; n++)
y = y * x; // y * = x;

cout <<”y=”<<y<<endl;< p=""></y<<endl;<>
getch ( ); }
4-misol. Y= = x 2
+ +
x - ixtiyoriy haqiqiy son.
# include
# include
void main ( )
{ float x=3.75, y=0; long p=1;
for ( int n=1; n<=8; n++)
{ p = p * n; y = y + x*x / p; }
cout << “y=”<<y<<endl;< p=""></y<<endl;<>
getch ( );
}
5-misol. S=cosx + ;
bu yerda n=10
# include<iostream>
void main ( )
{ float a, b, h, x, s, pi=3.14;
a = pi / 5; b=9 * pi / 5; h=(b-a) / 10;
x = a; cout. precision (3);

while ( x<=b )
{ s = 0;
for ( int n=1; n<=10; n++)
s = s + cos(n*x) / n;
cout <<”s=”<<s<<="" p=""></s<
x = x + h;
}
getch ( ); }
6-misol. Boy bilan olim bahslashibdilar. Olim boyga har kuni (30 kun) 100000
so’m beradigan bo’libdi. Boy esa olimga 1-kun 1 tiyin, 2-kun 2 tiyin, 3-kun 4 tiyin,
4-kun 8 tiyin va h.k. pul beradigan bo’libdi. Bahsda kim yutadi? Dasturini tuzing.
Olim → 30*100000 = 3000000 so’m
Boy → sum → 10737418 so’m
# include<iostream>
void main ( )
{ int s, s1=1, k = 0;
for ( int i=1; i<=30; i++)
{ k = k + s1;

s1 = s1*2; }
k = k / 100;
s = 30*100000;
cout <<”boy olimga beradi:”<<k<<endl;< p=""></k<<endl;<>
cout <<”olim boyga beradi:” << s << endl;
getch ( );
}

Mavzu: Takrorlanuvchi jarayonlar va ularni dasturlash. Reja : 1. Takrorlanuvchi jarayonlar va ularni dasturlash. For, while va do operatorlari yordamida takrorlanishlarni dasturlash 1.1 Sikl operatorlari 1.2 O’tish operatorlari 2. Umumiy takrorlanish algoritmlari va ichma-ich takrorlanishlar . 2.1 C++tilida takrorlanuvchi jarayonlarni dasturlash 2.2 Continue operatori

Sikl operatorlari Oldingi shartli while operatori. Oldingi shartli while operatori quyidagi umumiy ko’rinishga egadir: while(ifoda) Operator Bu operator bajarilganda avval ifoda hisoblanadi. Agar uning qiymati 0 dan farqli bo’lsa operator bajariladi va ifoda qayta hisoblanadi. To ifoda qiymati 0 bo’lmaguncha sikl qaytariladi. Agar dasturda while (1); satr qo’yilsa bu dastur hech qachon tugamaydi. Misol. Berilgan n gacha sonlar yig’indisi. #include void main() { long n,i = 1,s = 0; scanf("%d",&n); while (i< = n ) s+ = i++; printf("\n s = %d",s); } Bu dasturda s+ = i++ ifoda s = s+i; i = i+1 ifodalarga ekvivalentdir. Quyidagi dastur to nuqta bosilmaguncha kiritilgan simvollar va qatorlar soni

hisoblanadi: #include int main() { int nc = 0,nl = 0; char c; while ((c = getchar())! = '.' ) { ++nc; if (c = = '\n') ++nl; }; printf("satrlar = %d simvollar = %d \n",nl,nc); return 0; } Keyingi shartli do-while operatori. Keyingi shartli do-while operatori umumiy ko’rinishi quyidagicha: do Operator while(ifoda) Sikl operatorining bu ko’rinishida avval operator bajariladi so’ngra ifoda hisoblanadi. Agar uning qiymati 0 dan farqli bo’lsa operator yana bajariladi va hokazo. To ifoda qiymati 0 bo’lmaguncha sikl qaytariladi.

Misol. Berilgan n gacha sonlar yig’indisi. #include <iostream> int main() { long n,i = 1,s = 0; scanf("%d",&n); do{ s+ = i++;} while (i< = n); printf("\n s = %d",s); return 0; } Bu dasturning kamchiligi shundan iboratki agar n qiymati 0 ga teng yoki manfiy bo’lsa ham, sikl tanasi bir marta bajariladi va s qiymati birga teng bo’ladi. Parametrli for operatori. Parametrli for operatori umumiy ko’rinishi quyidagicha: for( 1-ifoda;2- ifoda; 3-ifoda) Operator Bu operator quyidagi operatorga mosdir. 1-ifoda; while(2-ifoda) {

operator 3-ifoda } Misol. Berilgan n gacha sonlar yig’indisi. #include int main() { int n; scanf("%d",&n); int s = 0; for(int i = 1;i< = n; i++) s+ = i; printf("\n%d",s); return 0; } Siklda bir nechta schyotchikni qo’llanilishi. Parametrli for siklining sintaksisi unda bir nechta o’zgaruvchi - schyotchikni qo’llanilishiga, siklni davom etishini murakkab shartlarini tekshirishga va sikl schyotchiklari ustida ketma-ket bir nechta operasiyani bajarilishiga imkon beradi. Agarda bir nechta schyotchikka qiymat o’zlashtirilsa yoki ular o’rtasida bir nechta operasiya bajarilsa , bu ifodalar vergul bilan ajratilgan holda ketma – ket yoziladi.

O'xshashlar

Takrorlanuvchi jarayonlarni dasturlash.

PYTHON DASTURLASH TILIDA TAKRORLANUVCHI JARAYONLARNI DASTURLASH

TAKRORLANUVCHI JARAYONLAR ALGORITMLARINI YARATISH. DASTURLAR TUZISH.

Shart soʻng takrorlanuvchi jarayonlarni dasturlash

C++ tilida takrorlanuvchi jarayonlar dasturlar tuzish. For,while va do while takrorlash operatorlari. lab