WordPressda maqsadga yo’naltrilgan veb-sayt yaratish

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

30.1708984375 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: WordPressda maqsadga yo’naltrilgan veb-sayt yaratish
REJA:
Kirish
Asosiy qism
1. WordPress saytiga foydalanuvchilarning kirishi
2. WordPress tizimining matn muharriri
3 . Maxsus galereya bilan ishlash
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

KIRISH
“Biz ta’lim va tarbiya tizimining barcha bo’g’inlari faoliyatini bugungi
zamon talablari asosida takomillashtirish o’zimizning birinchi darajali
vazifamiz
deb bilamiz.”
O’zbekiston Respblikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyev
Bugungi kunda deyarli har daqiqada sayyoramizning turli burchaklarida
o’ zgarishlar, yangilanishlar, kutilgan va kutilmagan voqea-hodisalar sodir
b o’ lmoqda. Har bir kunimiz kuchli axborot oqimi ostida kechmoqda. Biz uyda,
ishda
va jamoat joylarida, eng k o’ pro g’i ta‘lim jarayonida axborot oqimidan xabardor
b o’ lish, yangi bilimlar va izlanishlar natijalaridan xabardor b o’ lish ehtiyoji vujudga
keladi. Zamon shuni taqozo qilayaptiki, insoniyat axborot oqimidan uzilgan holda
normal faoliyat yurita olmaydi. Zamonaviy taraqqiyot bosqichida hayotni anglash,
uni o’ rganish, tahlil qilish va tadbiq qilish axborotlarni yi g’ ish va o’ zlashtirish,
saralash va qayta ishlash orqali kechadi.
Insonning bilimlilik darajasi, egallagan ma‘lumoti ham ma‘lum davr
mobaynida shaxs tomonidan o’ zlashtirilgan axborotlarning k o’ p yoki ozligi bilan
belgilanadi. Shuning uchun, zamonaviy bilimlar sari yangicha y o’ llarni o’ rganish,
ta‘lim olish jarayonini tak omillashtirishda yangi axborot texnologiyalardan unumli
foydalanish - bugungi kunning xaqli ravishdagi talabiga aylandi. O’ zbekiston
Respublikasining "Ta‘lim to’g’ risida"gi qonunlari ham pedagog xodimlar, talaba
va o’quvchilar zimmmasiga ana shu ma‘suliyat ni yuklaydi. Vazirlar
Mahkamasining qarorlari ta‘lim sohasiga yangidan -yangi kuchlarni jalb qildi desak
mubola g’ a
b o’lmaydi. Bundan shuni ta‘kidlash mumkinki, bizning yurtimizda axborot
texnologiyalarini rivojlantirishga davlat siyosati darajasida e‘tibo r qaratilmoqda.
Yuqoridagilardan kelib chiqib aytish mumkinki, bugungi kunda ta‘lim
tizimi, fanlarni o’ qitish, xususan, informatika fanini o’ qitishda o’ quv muassasalari
uchun yaratilgan saytlar va ulardan foydalanish talabalarni bilim darajalarini

oshirishga imkon yaratadi.
Bizning kurs ishimizda ham aynan shu soha - axborot kommunikatsion
texnologiyalardan ta‘lim jarayonida foydalanish, xususan web -saytlar, o’ quv
4
muassasalari faoliyatida ta‘lim muassasasining saytini tutgan o’ rni,
o’ quv muassasalari
uchun yaratilgan saytlarning tarkibiy tuzilishi hamda ulardan ta‘lim
jarayonida foydalanish t o’g’ risida fikr yuritilgan. Ilmiy yangiligi:
- o’ quv muassasalari uchun yaratilgan saytlarning didaktik aspektlarining
nazariy tahlil qilinganligi;
- o’ quv muassasalari uchun yaratilgan saytlardan informatika fanining
o’ qitishning nazariy darslarida foydalanish metodikasini ishlab chiqilganligi;
- o’ quv muassasalari uchun yaratilgan saytlardan informatika fanining
o’ qitishning amaliy darslarida va mustaqil ishlarni bajarishda foydalanish
metodikasini ishlab chiqilganligi bilan belgilanadi.
1. WordPress saytiga foydalanuvchilarning kirishi
WordPress asosida ishlaydigan saytga kirish uchun saytning asosiy
domenidan keyin /wp-admin so’zini yozish talab etiladi. Masalan, sayt
domeni www.maktablar.uz bo’lsa, kirish formasiga o’tish
uchun www.maktablar.uz/wp-admin manziliga murojaat qilish kerak. Bu holatda
quyidagi ko’rinishga ega bo’lgan login formani o’z ichiga oluvchi sahifa ochilad i:
5
Ushbu formaga foydalanuvchi o’z login va parolini yozadi hamda saytning
foydalanuvchilar uchun mo’jallangan bo’limiga o’tadi. Bundan tashqari ushbu
sahifada yo’qotilgan/unutilgan parollarni tiklash uchun link bor. U orqali parolni
ro’yxatdan o’tish vaqtida ko’rsatilgan emailga yuboriladigan maxsus ko’rsatmalar
yordamida tiklab olish mumkin. Oyna orqali login va kalit so’zni kiritgach
quyidagi
oyna ochiladi.
WordPress konsolidagi foydalanuvchi faqat unga berilgan imtiyozlar bilan

ta’minlangan bo’limlarga kirish huquqiga ega.
Oynaning o’ng tarafdagi qulay ochiladigan menyuga etibor bersangiz unda
tezkor yoki tezkor o’tish imkonini beradi. Har bir sahifada, menyu turli xil
6
xususiyatlar to’plamlarini o’z ichiga oladi, masalan: Yozuvla r ( Записи )
sahifasida,
menyu quyidagi kabi ko’rinadi:
Ekranni o’ng tomonida yana ikkita parametr mavjud bo’lib, ular ekran
sozlamalari ( Настройка экрана ) va yordam ( Помощь ). Saytda sahifalar
yaratishdan oldin sahifa qaysi formatda bo’lishi kerakgini aniqlash lozim.
Yozuvlar ( Записи ) - yangiliklar va axborotlar kiritish uchun foydalaniladi.
Yozuvlarga tasvirlar, videolar qo’shish mumkin. Yozuvlar nashr etilgan
( Публикации ) vaqtda maqolaning muallifi, sharhlar va boshqalarni o’z ichiga
oladi.
Sahifalar ( Страницы ) - saytning sahifalarini tashkil qilish uchun
mo’ljallangan.
Sahifalar ( Страницы )
Sahifani qo’shish uchun kursorni konsolning sahifa ( Страницы ) havolaga
keltiring va Yangisini qo’shish ( Добавить новую ) tugmasini bosing.
7
Maxsus muharrir oynasining ikkita versiyasi ochiladi: HTML va Visual.
Tahrirlash oynasida media fayllari va boshqa narsalar qo’shish uchun kontent
qo’shiladi va tahrirlanadi. Shuningdek, sahifaning o’ng sohasida ildiz sahifa yoki
sahifa opsiyasini tanlash mumkin.
8
Ildiz sahifasini tanlab olish, saytning menyusini ochiladigan menyu tashkil
qilish imkonini beradi.
Yozuvlar ( Записи )
Yozuvlarni yaratish - Ushbu bo’lim yangi yozuvlar ( Записи ) yaratishga
imkon beradi ( Меню -> Добавить новую )

Yozuvlar ( Записи ) yaratilgandan so’ng, ularni saqlash, e’lon qilish yoki
nashr qilish mumkin.
Yozuvlarni yoki sahifalarni tahrirlash - Sahifaga kirish yoki sahifani
tahrir qilish uchun ( Меню -> страницы ) yoki ( Меню -> записи ) ga o’tiladi va
kerakli kontent ochiladi. Bunda yozuv va sahifalarni tartibga solish, ko’rish va
kirish
mumkin.
Media fayllar ( Медиафайлы ) - WordPress dasturi saytga turli xil fayllarni
(tasvirlar, audio va video yozuvlar) qo’shish imkonini beradi. Saytga fayllarni
yuklash uchun foydalanuvchi administrator tomonidan tayinlangan ( Автор )
huquqlarga ega bo’lishi kerak. Saytga mediya faylni qo’shish uchun matn
muharriridan Media fayllarni yuklash ( Добавить медиафайл ) tugmasi bosiladi
va
fayl tanlanadi:
9
Faylni yuklab olishdan oldin faylni qayerdan yuklash kerakligi belgilanadi
va faylning (URL) manzilidan yoki kompyuterdan ko’rsatish orqali amalga
oshiriladi.
10
Sayt menyusi
Sayt menyusi bilan ishlash uchun tashqi ko’rinish bo’limiga o’ting
( Внешний вид -> Меню ).
Gorizontal menyu tuzish uchun quyidagilarni bajarish kerak:
1. Menyuning nomini kiritish
2. Sahifani tanlash yoki ro’yxatga yozish.
3. Sichqoncha bilan ishlov berish orqali menyuni joyiga qo’yish mumkin,
shuning uchun uni menyu, sub menyuda tashkil qilinadi va saqlash ( Сохранить )
tugmasi bosiladi.
4. Saytning bosh menyusi tanlanadi. Tanlash tugmasi odatda saytning yuqori
qismida joylashgan.

Vertikal menyuni tuzish uchun quyidagilarni bajarish kerak:
1. Menyuning nomini kiritish
2. Sahifani tanlash yoki ro’yxatga yozish.
3. Sichqoncha bilan ishlov berish orqali menyuni joyiga qo’yish mumkin,
shuning uchun uni menyu, sub menyuda tashkil qilinadi va saqlash ( Сохранить )
tugmasi bosiladi.
4. Vidjetni tanlab ( Внешний Вид → Виджеты ) sichqoncha yordamida
ekranning o’ng to moniga sudrab olib borib menu ichiga tashlanadi.
5. Tanlash ( Custom Menu ) va ilgari hosil qilingan menyuni tanlash.
6. Saqlash tugmasini bosish ( Сохранить меню ).
11
Agar biron- bir sababga ko’ra vidjet (Vertical Menu) topilmasa, sayting
funksiyasi sozlamalaridan o’tish lozim.
Blogga yangi plagin ( плагин ) lar va vidjet ( виджет ) lar qo’shish
Eslatma: Blokka boshqa plagin o’rnatish tavsiya etilmaydi, chunki plagin
o’rnatish saytni buzilishiga yoki ma’lumotlarni yo’qotilishiga olib kelishi mumkin.
Ro’yxatda bo’lmagan yangi vidjetni o’rnatish uchun maxsus plaginlardan
foydalash mumkin. Maxsus plagin o’rnatilgandan so’ng, yangi vidjetlar taqdim
etiladi.
Murojaatlar ( Ссылки )
Murojaatlar orqali saytdagi tashqi va ichki resurslarga kiritish mumkin
bo’ladi. Murojaatlar orqali do’stlar, tanishlar va shunga o’xshash manbalardagi
sahifalar bilan bog’lanish mumkin.
Sharhlar ( Комментарии )
12
Sharhlar orqali ro’yxatdan o’tgan yoki yashirin foydalanuvchilar tomonidan
sayt haqida yoki boshqa turli fikrlar qoldirilishi mumkin. Fikrlarni tasdiqlash, spam
sifatida belgilash, rad etish yoki o’chirish mumkin.
Plaginlar ( плагин )
Plaginni internet orqali yuklab olinib, yaratilayatgan web- saytga o’rnatiladi.

Plaginga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish uchun u aktiv holatda bo’lishi ta’lab
qilinadi. Bundan tashqari plaginning chiqish kodini ham o’zgartirish mumkin.
Agar
chiqish kodi buzilsa yoki noto’g’ri o’zgartirish kiritilsa plagin aktiv holatda
aktivlashmagan holatga o’tadi.
2. WordPress tizimining matn muharriri
S aytning asosi hisoblangan ma’lumotlarni kiritishda biz matn muharriri
(Editor) dan foydalanamiz. WordPressda huddi Microsoft Word dasturida bo’lgani
kabi juda tushunarli va oson foydalaniladigan matn muharriri interfeysi mavjud.
WordPressda yangi ma’lumo t (maqola) kiritish uchun asosiy admin panelining
chap
qismidagi menyudan Maqolalar ( Posts ) - > Yangi qo’shish ( Add new ) bandini
tanlashimiz kerak.
Yangi maqola kiritish bandiga kirgandan so’ng matn muharriri ko’rsatiladi.
Uning ko’rinishi quyidagiga o’xshash bo’ladi:
13
Muharrirning eng asosiy foydalaniladigan qismlari quyidagi rasmda
keltirilgan:
1. Yozilayotgan maqola, yoki kiritilayotgan ma’lumotning sarlavhasi
yoziladi. Maqola sarlavhasini 55 ta belgidan oshirilmasligi ma’qul. Chunki sayt
ma’lumotlari qidiruv mashinalari natijalarida ko’rsatilganda 55 ta belgidan ortiq
bo’lgan yozuvlarning ortiqchasi kesib tashlanadi va qidiruv natijalarida maqola
sarlavhasi to’liq bo’lmay, tushunarsiz holatga kelib qoladi.
14
Ko’rinib turganidek, birinchi ikki natijaning sarlavhasi 55 belgidan oshib
ketganligi sababli oxirida … bilan kesib tashlangan (ular qizil chiziq bilan
ko’rsatilgan). 55 ta belgidan kam bo’lgan sarlavhalar esa natijalar ro’yxatida
to’liqligicha ko’rsatilgan (yashil bilan belgilangan).
2. Yuqorida yoziladigan sarlavhaning brauzerlar manzil qatorida
ko’rsatiladigan, maqola sahifasiga yo’l boshlovchi link sifatida ishlatiladigan

ekvivalenti yoziladi. Boshqacha qilib aytganda, maqola sarlavhasi yozilganda,
WordPress avtomatik tarzda maqola sarlavhasini o’ziga “permalink” yoki “slug”
deb ataluvchi maqola linki sifatida nusxalab oladi. Permalink yoki slug deb
ataluvchi
bu link qidiruvda maqola natijalari yaxshiroq chiqishida muhim ahamiyatga ega.
Bundan tashqari premalinklar maqola linkini ochmasdanoq uning nima haqida
ekanligini bilib olishda yordam beradi. Tushunarsiz belgili permalinklarga nisbatan
odamlar o’qiy oladigan, yozuvli permalinklar chiroyli va tartibli hisoblanadi.
Solishtirib ko’rilsa: 1) http://azamat.uz/yangi-maqola-linki-haqida/ va
2) http://azamat.uz/5156/p=532 . Bu ikki link ham bir xil ishlab, bir xil sahifani
ochishiga qaramasdan, birinchi yaxshiroq ko’rinadi, yaxshiroq o’qiladi va
qidiruvda
15
kimdir “Maqola linki haqida” deb qidirsa, natijalar ichida chiqishiga imkoniyat
ko’proq bo’ladi.
3. Bu bo’lim orqali maqolaga rasm, video, audio, PDF yoki istalgan boshqa
bir turdagi faylni biriktirishimiz mumkin. Ushbu tugma WordPressning fayllar
kutubxonasini ochib beradi. Unga fayl yuklash, undagi fayllarni ko’rish, maqolaga
kiritish mumkin. Bu tugma faqat saytning o’z fayllarini ko’rishga yordam beradi.
Ya’ni, bu tugmani bosish orqali kompyuterdagi r asm, audio kabi fayllarni sayt
fayllar kutubxonasiga yuklash yoki kutubxonada mavjud bo’lgan fayllardan tanlab
maqolaga qo’yish mumkin. Ammo boshqa saytlardagi rasm yoki boshqa fayllarni
maqolaga joylash uchun bu tugmadan foydalana bo’lmaydi. Buning uchun
“hotlink”
qilish yoki kerak bo’lgan faylga to’g’ridan - to’g’ri bog’lanish kerak bo’ladi.
4. Microsoft Word dasturida ushbu belgilar qanday vazifani bajarsa, bu
yerda ham huddi shu vazifada ishlatiladi.
5. Belgilangan matnni turli formatda ko’rsatish imkoni berilgan.
6. Bu yorliqlar turli shablonlarda turli xil bo’ladi. Masalan, yuqoridagi
rasmda ko’rsatilgan yorliqlar Jarida shablonini o’rnatish orqali ko’rsatilgan. Bunda

Jarida uchun xos bo’lgan funksiyalar yorliqlari berilgan.
16
3. Maxsus galereya bilan ishlash
P luginning boshqaruv sozlamalari menejerida o’z sozlamalar oynasi
mavjud. U pastki qismida joylashgan. ( Gallery )
Add/Gallery sahifaga o’ting va Image Add New Gallery yorlig’ini bosing.
Bu oynaga Gallery uchun nom beriladi.
17
Eslatma: Galereyaga nom berishda ruscha harflardan foydalanilmaydi.
Ushbu galereya nima haqida ekanligini aniqlab, shunga mos nom berish lozim. Bu
esa galereya nomi yodda qolishini ta’minlaydi.
Galereya yaratilgandan so’ng uning raqamli ID kod shaklda ko’rinadi.
Endi Browse tugmasini bosiladi va oldindan tayyorlangan tasvirni yoki bir
nechta tasvirlarni belgilab Ochish ( Открыть ) tugmasi bosiladi.
18
Rasmlarni yuklash tugmasi bosiladi. Plagin barcha rasmlarni Galereyaga
qo’shgunga qadar kutiladi. Agar hamma jarayon yaxshi bo’lsa, quyidagi xabar
paydo bo’ladi – “Rasm muvaffaqiyatli qo’shildi”.
Spamga qarshi oson plagin
Odatda WordPress tarkibida keladigan Akismet plaginidan foydalaniladi.
WordPress yangi o’rnatilgan vaqtda Akismet plagini tizimning tarkibida bo’ladi.
Shunchaki uni faollashtirish kifoya. Plagin spamga qarshi yaxshi himoyani taklif
eta
olmaydi, ammo Akismetning foydalanuvchilar uchun noqulay bo’lishi mumkin
bo’lgan bir jihati plagin to’liq i shlashi va blogni spam fikrlardan himoya qilishi
uchun unga albatta API kalitini kiritishi kerak. Kalit bepul, ammo uni olish uchun
Akismet saytida ro’yxatdan o’tish talab qilinadi. Hozirgi davr hayoti shunchalik
tig’iz va bandki, qaysidir chetki tizimda ro’yxatdan o’tib, a’zolikdan keyin
beriladigan kalitni olib, saytdagi bitta plaginni ishlatish foydalanuvchilar uchun
noqulaylik tug’dirishi aniq.

Bundan tashqari Akismet fikrlarni o’zining spam bazasidagilar bilan
taqqoslash orqali aniqlaydi. Ingliz tilidagi fikrlar uchun yaxshi ish beruvchi bu
texnologiya o’zbek tilida yozilgan fikrlarda xatoliklar keltirib chiqarishi
amaliyotda
kuzatilgan. Bu holat sayt administratoridan Akismet tomonidan o’chirilgan (ushlab
qolingan) fikrlarni qayta ko’rib chiqish, saral ash kabi ortiqcha ishlarni talab qiladi.
19
Akismetga muqobil tarzda Anti-spam plagini spam fikrlarga qarshi
kurashning ancha samaraliroq usulini taklif qiladi. Anti-spam palgini hech bir
tashqi
API kalitiga muhtoj emas. Plaginni faollashtirganingiz zahoti saytni spam
fikrlardan
mustahkam tarzda himoyalanadi. Spam fikrlarni aniqlash esa juda sodda va oson
usulda amalga oshiriladi. Anti-spam plaginining ishlash tizimi quyidagicha:
Bilamizki, WordPressning fikr bildirish formasida fikr bildiruvchining ismi,
email manzili va fikrning to’liq matni yozilishi uchun joylar mavjud. Spam botlar
bu joylarning nomiga qarab ism yoziladigan joyga spam ism, email yoziladigan
joyga spam email va matn yoziladigan joyga reklama matnini yozib qoldirishadi.
Odamlar ham (botlar birlar bir xil tarzda) aynan shu joylarga ma’lumot kiritishadi.
Anti-spam plagini WordPressning standart fikr bildirish
formasiga hidden (yashirilgan) qiymatli yana bitta joy qo’ shadi. Tabiiyki,
yashirilgan narsa odamlarga ko’rsatilmaydi va fikr bildiruvchi odam bo’lsa, bu
joyni
bo’sh qoldirib ketadi. Bot esa yashirilgan joyga ham ma’lumot yozib yuboradi.
Natijada yashirilgan joyga ma’lumot yozilgan fikr spam deb baholanadi,
yashi rilgan
joyi bo’sh qoldirilgan fikrlar esa haqiqiy odamlar tomonidan bildirilgan fikr
sifatida
qabul qilinadi.
Barcha sohada bo’lgani kabi WordPress saytlarida fikrlarni boshqarish

masalasida ham oddiylik, imkon qadar osonlik va ishning asosiy qismini
kompyuterga topshirish tamoyillariga asoslanish to’g’ri bo’ladi.
P.S.Spam fikrlarni odam yozishi ham mumkin. Ammo hozirgi davrda bu
kamdan-kam yuz beradi. Spam xabarlar odatda botlar tomonidan tarqatiladi.
Mobodo saytga spam reklamalarni tarqatuvchi odam kirib qolsa, uning reklama
xabari saytingizda odatiy fikr sifatida o’tib ketishi mumkin. Bunday holatga tayyor
bo’lish uchun esa bildirilgan fikrlarni administrator tasdiqlagandan keyin
chiqadigan
qilib qo’yish maqsadga muvofi q. Bu nafaqat spam fikrlar, balki saytingiz
mazmuniga mos kelmaydigan har qanday boshqa fikrlarni to’xtatib qolishda ham
samarali hisoblanadi.
Sayt parametrlari 20
Sayt parametrlari foydalanuvchilar uchun ko’pgina qulayliklar berib,
saytning umumiy ko'rinishi ni sozlash mimkin bo’ladi. Yani sayt nomini
o’zgartirish, saytning URL adresi, e-mail adresi, sana va vaqt chiqishi formatlari,
URL, ma'muriy elektron pochta manzili va boshqalar.
Google Translate yordamida saytni ko’ptilli qilish
Albatta, ko’ptilli saytning har bir tildagi ma’lumotlari inson tomonidan
yozilgan bo’lishi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Ammo buning imkoni
bo’lmaganda Google Translate saytining avtomatik tarjimalaridan foydalanishimiz
ham mumkin. WordPress asosida ishlaydigan saytga Google Language
Translator plaginini o’rnatish orqali saytdagi ma’lumotlarni avtomatik ravishda
boshqa tillarga tarjima qilishni yo’lga qo’yish mumkin. Yaqindan boshlab Google
Tr anslate saytida o’zbek tilining ham paydo bo’lishi esa bu plagin imkoniyatlarini
yanada oshirdi va O’zbekiston web ustalari uchun ko’proq qulayliklarni keltirib
chiqardi.
Bu plagin barcha boshqa plaginlar singari oson o’rnatilishi va sozlanishi
mumkin. Plaginni yuklab, aktivlashtirganingizdan so’ng saytning ma’lumotlari
nechta tilga avtomatik tarjima qilinishi kerakligini sozlash mumkin bo’ladi:
Bundan tashqari plaginda Google logosini ko’rsatish mumkin.

XULOSA
Internet texnologiyalari q o’ llanilayotgan sohalarni bugun har yerda, har
qadamda uchratish mumkin. Elektron magazin, elektron kassa, elektron
ma‘lumotnomalar, elektron e‘lonlar doskasi va hokazolar kundalik turmushimizga
kirib keldi. Shu nuqtai nazardan olib qaraganda o’ quvchiyoshlarni internet tizimida
faol ishlashga o’ rgatish, ularda o’ z faoliyat sohasida internet manbalaridan
foydalana olish k o’ nikma va malakalarini hosil qilish bugungi kunning dolzarb
masalasidir. Informatika va uni o’ qitish metodikasi b o’ yicha nazariy va amaliy
darslarni tashkil qilish jarayonida o’ quv muassasalari uchun yaratilgan saytlar,
portallar, ta‘lim muassasalarining elektron kutubxonalari resurslaridan foydalanish
o’ rganilayotgan mavzuning yana keng qamrovli tushinib olishiga bilim k o’ nikma
va
malakalarning mustahkamlanishiga olib keladi.
Bunday sayt va portallardan darslarda foydalanish uchun ishlarni quyidagi
bosqichlarda tashkil qilish tavsiya etiladi:
1. Ta‘lim muassasasi uchun yaratilgan saytlar ning umumiy tuzilishi,
ma‘lumotlarning ierarxik xaritasi bilan avvaldan tanish bo’ lish.
2. Talabalarga internet tizimida ―harakatlanish ning oddiy qoidalarini‖
tushuntirish, internetga bo g’ lanish usullari xaqidagi amaliy bilim va k o’ nikmalarni
shakllantirish.
3. Informatika nazariy va amaliy darslarini o’ tish jarayonida multimediya
texnologiyalari (proektorlar)dan foydalanilgan holda ta‘lim muassasalari uchun
yaratilgan saytlarni o’ quvchilar o’ rtasida muhokamasini tashkil qilish.
4. Topshiriqlar va uy vazifa lari berishda ta‘lim muassasalari uchun
yaratilgan saytlardan foydalanish b o’ yicha alohida topshiriq va k o’ rsatmalarni
ishlab chiqish hamda nazariy va amaliy darslarda keng foydalanish.
Xulosa o’rnida shuni aytish mumkin, ta‘lim muassasalari uchun yaratilgan
saytlardan foydalanish darslarning mazmunli tashkil etilishi va talabalarda
o’ zlashtirish k o’ rsatkichlarini oshirish hamda mustahkam bilim olishlariga yordam
beradi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Prezident tomonidan 2022 yil 28 yanvardagi “2022 -2026 yillarga
mo ljallangan Yangi O zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to g risida”gi ʻ ʻ ʻ ʻ PF-60-
son Farmon
2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy
Majlisga Murojaatnomasi. https://president.uz/ru/lists/view/3324. 24- yanvar 2020-
yil.
3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 -yil 7-fevraldagi PF-
4947- sonli “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar
strategiyasi to‘g‘risida” gi Farmoni // “Xalq so‘zi”. 8 -fevral 2017-yil.
4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 -yil 29-noyabrdagi PF-
5264- sonli “O‘zbekiston Respublikasi innovatsion rivojlanish vazirligini tashkil
etish to‘g‘risida” gi Farmoni // “Xalq so‘zi”. 30 -noyabr 2017-yil.
5. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 -yil 1-fevraldagi PQ-
2750 sonli “Tadbirkorlik subyektlariga davlat xizmatlarini ko‘rsatish
mexanizmlarini takomillashtirishga doir qo‘shimcha chora - tadbirlar to‘g‘risida” gi
Qarori // “Xalq so‘zi”. 2 -fevral 2017-yil.
6. Mirziyoyev Sh. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan
birga quramiz. T .: “ O ‘ zbekiston ”, 2017. 486 b.
ing sayti.

Mavzu: WordPressda maqsadga yo’naltrilgan veb-sayt yaratish REJA: Kirish Asosiy qism 1. WordPress saytiga foydalanuvchilarning kirishi 2. WordPress tizimining matn muharriri 3 . Maxsus galereya bilan ishlash Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar

KIRISH “Biz ta’lim va tarbiya tizimining barcha bo’g’inlari faoliyatini bugungi zamon talablari asosida takomillashtirish o’zimizning birinchi darajali vazifamiz deb bilamiz.” O’zbekiston Respblikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyev Bugungi kunda deyarli har daqiqada sayyoramizning turli burchaklarida o’ zgarishlar, yangilanishlar, kutilgan va kutilmagan voqea-hodisalar sodir b o’ lmoqda. Har bir kunimiz kuchli axborot oqimi ostida kechmoqda. Biz uyda, ishda va jamoat joylarida, eng k o’ pro g’i ta‘lim jarayonida axborot oqimidan xabardor b o’ lish, yangi bilimlar va izlanishlar natijalaridan xabardor b o’ lish ehtiyoji vujudga keladi. Zamon shuni taqozo qilayaptiki, insoniyat axborot oqimidan uzilgan holda normal faoliyat yurita olmaydi. Zamonaviy taraqqiyot bosqichida hayotni anglash, uni o’ rganish, tahlil qilish va tadbiq qilish axborotlarni yi g’ ish va o’ zlashtirish, saralash va qayta ishlash orqali kechadi. Insonning bilimlilik darajasi, egallagan ma‘lumoti ham ma‘lum davr mobaynida shaxs tomonidan o’ zlashtirilgan axborotlarning k o’ p yoki ozligi bilan belgilanadi. Shuning uchun, zamonaviy bilimlar sari yangicha y o’ llarni o’ rganish, ta‘lim olish jarayonini tak omillashtirishda yangi axborot texnologiyalardan unumli foydalanish - bugungi kunning xaqli ravishdagi talabiga aylandi. O’ zbekiston Respublikasining "Ta‘lim to’g’ risida"gi qonunlari ham pedagog xodimlar, talaba va o’quvchilar zimmmasiga ana shu ma‘suliyat ni yuklaydi. Vazirlar Mahkamasining qarorlari ta‘lim sohasiga yangidan -yangi kuchlarni jalb qildi desak mubola g’ a b o’lmaydi. Bundan shuni ta‘kidlash mumkinki, bizning yurtimizda axborot texnologiyalarini rivojlantirishga davlat siyosati darajasida e‘tibo r qaratilmoqda. Yuqoridagilardan kelib chiqib aytish mumkinki, bugungi kunda ta‘lim tizimi, fanlarni o’ qitish, xususan, informatika fanini o’ qitishda o’ quv muassasalari uchun yaratilgan saytlar va ulardan foydalanish talabalarni bilim darajalarini

oshirishga imkon yaratadi. Bizning kurs ishimizda ham aynan shu soha - axborot kommunikatsion texnologiyalardan ta‘lim jarayonida foydalanish, xususan web -saytlar, o’ quv 4 muassasalari faoliyatida ta‘lim muassasasining saytini tutgan o’ rni, o’ quv muassasalari uchun yaratilgan saytlarning tarkibiy tuzilishi hamda ulardan ta‘lim jarayonida foydalanish t o’g’ risida fikr yuritilgan. Ilmiy yangiligi: - o’ quv muassasalari uchun yaratilgan saytlarning didaktik aspektlarining nazariy tahlil qilinganligi; - o’ quv muassasalari uchun yaratilgan saytlardan informatika fanining o’ qitishning nazariy darslarida foydalanish metodikasini ishlab chiqilganligi; - o’ quv muassasalari uchun yaratilgan saytlardan informatika fanining o’ qitishning amaliy darslarida va mustaqil ishlarni bajarishda foydalanish metodikasini ishlab chiqilganligi bilan belgilanadi. 1. WordPress saytiga foydalanuvchilarning kirishi WordPress asosida ishlaydigan saytga kirish uchun saytning asosiy domenidan keyin /wp-admin so’zini yozish talab etiladi. Masalan, sayt domeni www.maktablar.uz bo’lsa, kirish formasiga o’tish uchun www.maktablar.uz/wp-admin manziliga murojaat qilish kerak. Bu holatda quyidagi ko’rinishga ega bo’lgan login formani o’z ichiga oluvchi sahifa ochilad i: 5 Ushbu formaga foydalanuvchi o’z login va parolini yozadi hamda saytning foydalanuvchilar uchun mo’jallangan bo’limiga o’tadi. Bundan tashqari ushbu sahifada yo’qotilgan/unutilgan parollarni tiklash uchun link bor. U orqali parolni ro’yxatdan o’tish vaqtida ko’rsatilgan emailga yuboriladigan maxsus ko’rsatmalar yordamida tiklab olish mumkin. Oyna orqali login va kalit so’zni kiritgach quyidagi oyna ochiladi. WordPress konsolidagi foydalanuvchi faqat unga berilgan imtiyozlar bilan

ta’minlangan bo’limlarga kirish huquqiga ega. Oynaning o’ng tarafdagi qulay ochiladigan menyuga etibor bersangiz unda tezkor yoki tezkor o’tish imkonini beradi. Har bir sahifada, menyu turli xil 6 xususiyatlar to’plamlarini o’z ichiga oladi, masalan: Yozuvla r ( Записи ) sahifasida, menyu quyidagi kabi ko’rinadi: Ekranni o’ng tomonida yana ikkita parametr mavjud bo’lib, ular ekran sozlamalari ( Настройка экрана ) va yordam ( Помощь ). Saytda sahifalar yaratishdan oldin sahifa qaysi formatda bo’lishi kerakgini aniqlash lozim. Yozuvlar ( Записи ) - yangiliklar va axborotlar kiritish uchun foydalaniladi. Yozuvlarga tasvirlar, videolar qo’shish mumkin. Yozuvlar nashr etilgan ( Публикации ) vaqtda maqolaning muallifi, sharhlar va boshqalarni o’z ichiga oladi. Sahifalar ( Страницы ) - saytning sahifalarini tashkil qilish uchun mo’ljallangan. Sahifalar ( Страницы ) Sahifani qo’shish uchun kursorni konsolning sahifa ( Страницы ) havolaga keltiring va Yangisini qo’shish ( Добавить новую ) tugmasini bosing. 7 Maxsus muharrir oynasining ikkita versiyasi ochiladi: HTML va Visual. Tahrirlash oynasida media fayllari va boshqa narsalar qo’shish uchun kontent qo’shiladi va tahrirlanadi. Shuningdek, sahifaning o’ng sohasida ildiz sahifa yoki sahifa opsiyasini tanlash mumkin. 8 Ildiz sahifasini tanlab olish, saytning menyusini ochiladigan menyu tashkil qilish imkonini beradi. Yozuvlar ( Записи ) Yozuvlarni yaratish - Ushbu bo’lim yangi yozuvlar ( Записи ) yaratishga imkon beradi ( Меню -> Добавить новую )

Yozuvlar ( Записи ) yaratilgandan so’ng, ularni saqlash, e’lon qilish yoki nashr qilish mumkin. Yozuvlarni yoki sahifalarni tahrirlash - Sahifaga kirish yoki sahifani tahrir qilish uchun ( Меню -> страницы ) yoki ( Меню -> записи ) ga o’tiladi va kerakli kontent ochiladi. Bunda yozuv va sahifalarni tartibga solish, ko’rish va kirish mumkin. Media fayllar ( Медиафайлы ) - WordPress dasturi saytga turli xil fayllarni (tasvirlar, audio va video yozuvlar) qo’shish imkonini beradi. Saytga fayllarni yuklash uchun foydalanuvchi administrator tomonidan tayinlangan ( Автор ) huquqlarga ega bo’lishi kerak. Saytga mediya faylni qo’shish uchun matn muharriridan Media fayllarni yuklash ( Добавить медиафайл ) tugmasi bosiladi va fayl tanlanadi: 9 Faylni yuklab olishdan oldin faylni qayerdan yuklash kerakligi belgilanadi va faylning (URL) manzilidan yoki kompyuterdan ko’rsatish orqali amalga oshiriladi. 10 Sayt menyusi Sayt menyusi bilan ishlash uchun tashqi ko’rinish bo’limiga o’ting ( Внешний вид -> Меню ). Gorizontal menyu tuzish uchun quyidagilarni bajarish kerak: 1. Menyuning nomini kiritish 2. Sahifani tanlash yoki ro’yxatga yozish. 3. Sichqoncha bilan ishlov berish orqali menyuni joyiga qo’yish mumkin, shuning uchun uni menyu, sub menyuda tashkil qilinadi va saqlash ( Сохранить ) tugmasi bosiladi. 4. Saytning bosh menyusi tanlanadi. Tanlash tugmasi odatda saytning yuqori qismida joylashgan.

O'xshashlar

Web saytlar va ularning yaratish vositalari

Intranet lokal tarmogi

Ob’ektga yo’naltirilgan dasturlash

Internetda qishloq xo`jaligiga oid veb manzillar va ulardan axborotlarni ko`chirish.

Media sohasining tuzilishi va ta'sir