logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Abu Mansur Moturudiy ilmiy merosi Va fiqh ilmi

Abu Mansur Moturudiy ilmiy merosi Va fiqh ilmi

Yuklangan vaqt:

15.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1488.646484375 KB
Ko'chirib olish
Abu Mansur Mot urudiy ilmiy merosi Va fi qh ilmi • 1 — Abu Mansur Mot urudiy hayot yóli, shax siyat i • 2 — Abu Mansur Mot urudiy ilmiy merosi, asarlari • 3 — Must aqillikdan sóng Motur udiy mer osiga e’t ibor Reja Abu Mansur Mot ur udiy ( 870-944) • Uning t o‘liq ismi Abu Mansur Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Hanafi y Mot uridiy Samarqandiydir. Buyuk kalom imomi va fi qh olimi asli Samarqandning Mot urid qishlog‘idan bo‘lib, uning t ax allusi shu qishloqqa nisbat an olingandir. Abu Mansur Mot uridiy dast labki t a’limni shu qishloqda olib, keyinchalik Movarounnahrning o‘sha davrdagi diniy va ma’rifi y markazi bo‘lgan Samarqandda davom et t iradi. • Mot uridiy yashagan davr Somoniylar hukmronlik qilgan davrga t o‘g‘ri keladi.Ba’zi manbalar da uning Samarqanddagi “ Iyoziy” madrasasi da t a’lim olgani qayd et ilgan. Mot uridiy Abu Bakr Ahmad Juzjoniy, Abu Nasr Ahmad Iyoziy, Imom A’zam mazhabidagi buyuk olim Nasr ibn Yahyo Balx iy, Muhammad ibn Fazl kabilar ni o‘zining ustozi deb bilgan. Ust ozlar i Abu Mansur Mot ur idiy umr i davomida faqihlar, muhaddislar bilan muloqot da bo‘lgan va munozaralar olib bor gan. U islom dinining hanafi y mazhabini Movar ounnahr da t ar qat ish va o‘zidan keyingi avlodlar ga qusur siz yet kazish ishiga muhim hissa qo‘shdi. • Mot ur idiy o‘z davr ining islomiy ilmlar i sohasida eng yet uk bilim sohibi hisoblanib, musulmon dunyosi olimlar i t omonidan t an olingan va hozir da ham t ur li diniy asar larda zo‘r eht ir om bilan t ilga olinadi. Laqablar i • Motur idiyni ulug‘lab • “ Imom al-huda” • “ Imom al-mutakallimin” • “ Hidoyat yo‘li imomi va mut akallimlar imomi” • kabi nomlar bilan ham ataganlar. • Abu Mansur al- Mot uridiyning “Shar iat asoslar i”, “Kit ob al-jadal”, “Dialekt ika haqida kit ob” kabi asarlar i ham bo‘lgan. Bulardan t ashqari Mot uridiyning islom huquqshunosligiga oid “Usul kit obi” asari ham ma’lum. • Mot ur idiyning yana bir asar i “Ta’vilot ahli sunna” yok i boshqa bir nomi “Ta’vilot al- Qur ’on” deb nomlanadi. Mot ur idiy bu asar da sunniy aqidaga ( t a’vilda) zid qarashlar ni rad qilishga harak at qiladi va Imom Abu Hanifaning qarashlar iga suyangan x olda ish ko‘radi. • „ Kit ob at -Tavhid“ bilish nazariyasi bayon qilingan musulmon ilohiyot shunosligining birinchi asari hisoblanadi. Kit obning kalom ilmi taʼr ifi berilgan muqaddimasida bilimning 3 manbai: hissiy ( sezgi) aʼzolar i vosit asida, naql – rivoyat lar vosit asida va aql- idr ok vosit asida ax borotlar olish mumkinligi haqida gapir iladi. Mot uridiy „Din yoʻlidagi barcha adashuvlar ning sababi – riyokor k imsalar ga koʻr-koʻrona ergashishdadir“, deb taʼk idlagan edi. „ Shar h al-fi qh al-akbar “ ( arab. Sẖr ḥ ạlfqh ạlạ̉kbr ) – Abu Hanifa ning „Al-fi qh al-akbar “ r isolasining t afsir i . „ Maʼax iz ash-shar ʼiya“ ( arabcha: mạkdẖ ạlsẖrạʿ ) fi qhga oid kit ob. 1. „ Kit ob al-maqalat “ ( arab. Kt ạb ạlmqạt ) – kalom haqidagi kit ob. „ Radd awail al-adilla“ (arabcha: r d ạ̉wạṦl ạlạ̉dlẗ ) – mo’’t aziliy Abu al-Qosim al-Kaabi al-Balx iy [de] ning „Avoil al-adilla“ asar ining t anqidi . „ Bayan vahm al-moʻt azila“ ( arab. Byạn whm ạlmʿt zlẗ ) – moʻʼt aziliylar ning qarashlar ini t anqid qilish. „ Ar-Radd ala usul al-karamit a“ ( arabcha: ạlrd ʿly̱ ạ̉ṣwl ạlqrạmṷẗ ) – qar matiylar ning qarashlarini tanqid qilish. 1. „ Radd kit ob al-imoma li-baʼd ar-ravofi da“ ( arab. Rd kt ạb ạlạmạmẗ lbʿḶ ạlrwạfḶ ) – shialarning qarashlar ini t anqid qilish. Must aqillik davr ida • Oʻzbek istonda Mot ur idiy mer osini oʻr ganishga faqat mustaqillikdan keyingina kir ishildi. Oʻzbekist on R espublik asi Vazir lar Mahk amasining qar or iga binoan 2000-yilda Motur idiy tavalludining 1130-yilligi Oʻzbek istonda keng nishonlandi. Oʻzbek iston pr ezident I. A . Kar imov tashabbusi bilan Samar qandda alloma x otirasiga yodgor lik majmui bunyod etildi. • Toshkent va Samar qandda Mot ur idiy taʼlimot i va uning islom olamida t ut gan mavqeiga bagʻishlangan x alqar o ilmiy anjumanlar oʻt k azildi. Mot uridiy hayotining t ur li qir ralar ini yor it uvchi maqolalar, r isolalar va t adqiqot lar chop et ildi. Motur idiy mer osini oʻr gangan x or ijlik olimlar bilan samarali hamkor lik aloqalar i oʻr nat ildi. 2001-yilda G ött ingen ( G er maniya) univer sit et ining pr ofessor i R udolf Ulr ich qalamiga mansub „Al-Motur idiy va Samar qand sunniylik ilohiyot i“ k it obi oʻzbek tilida nashr et ildi. Foydalanilgan adabiyot lar S.Oqilov “Abu-l-Mu’in an-Nasafiy va uning moturidiya ta’limoti rivojiga qo‘shgan hissasi” mavzusidagi tadqiqoti “ Abu Mansur al-Moturidiy yozma merosi va uning “Kitob at-ta’vilot” asari” nomli dissertatsiya Tohirxoʻja “Samariya” asari manba sifatida Rudolf U. Al-Moturudiy va Samarqand sunniylik ilohiyati. 2001,-397 b Zohidov Sh. Al-Moturudiy hayoti va merosi Usmon Turar “ Tasavvuf tarixi 1999.

Abu Mansur Mot urudiy ilmiy merosi Va fi qh ilmi • 1 — Abu Mansur Mot urudiy hayot yóli, shax siyat i • 2 — Abu Mansur Mot urudiy ilmiy merosi, asarlari • 3 — Must aqillikdan sóng Motur udiy mer osiga e’t ibor Reja

Abu Mansur Mot ur udiy ( 870-944) • Uning t o‘liq ismi Abu Mansur Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Hanafi y Mot uridiy Samarqandiydir. Buyuk kalom imomi va fi qh olimi asli Samarqandning Mot urid qishlog‘idan bo‘lib, uning t ax allusi shu qishloqqa nisbat an olingandir. Abu Mansur Mot uridiy dast labki t a’limni shu qishloqda olib, keyinchalik Movarounnahrning o‘sha davrdagi diniy va ma’rifi y markazi bo‘lgan Samarqandda davom et t iradi.

• Mot uridiy yashagan davr Somoniylar hukmronlik qilgan davrga t o‘g‘ri keladi.Ba’zi manbalar da uning Samarqanddagi “ Iyoziy” madrasasi da t a’lim olgani qayd et ilgan. Mot uridiy Abu Bakr Ahmad Juzjoniy, Abu Nasr Ahmad Iyoziy, Imom A’zam mazhabidagi buyuk olim Nasr ibn Yahyo Balx iy, Muhammad ibn Fazl kabilar ni o‘zining ustozi deb bilgan. Ust ozlar i

Abu Mansur Mot ur idiy umr i davomida faqihlar, muhaddislar bilan muloqot da bo‘lgan va munozaralar olib bor gan. U islom dinining hanafi y mazhabini Movar ounnahr da t ar qat ish va o‘zidan keyingi avlodlar ga qusur siz yet kazish ishiga muhim hissa qo‘shdi. • Mot ur idiy o‘z davr ining islomiy ilmlar i sohasida eng yet uk bilim sohibi hisoblanib, musulmon dunyosi olimlar i t omonidan t an olingan va hozir da ham t ur li diniy asar larda zo‘r eht ir om bilan t ilga olinadi.

Laqablar i • Motur idiyni ulug‘lab • “ Imom al-huda” • “ Imom al-mutakallimin” • “ Hidoyat yo‘li imomi va mut akallimlar imomi” • kabi nomlar bilan ham ataganlar.

O'xshashlar

ABU NASR FAROBIY ILMIY MEROSI
Abu Ali Ibn Sino ilmiy merosi
ABU ALI IBN SINO ILMIY MEROSI
Ahmad al Farg'oniy ilmiy merosi
Abu Mansur al-Moturidiy (870 - 944) hayoti va ijodi haqida