1ALISHER NAVOIY IJODINING XORIJDA O‘RGANILISHI (RUS SHARQSHUNOSLARI TADQIQI ASOSIDA) SAMARQAND – 2022

  MUNDARIJA BET   DISSERTATSIYANING UMUMIY  TAVSIFI……………………………………………………..... 6 I  BOB ALISHER  NAVOIY  IJODINING  RUS  SHARQSHUNOSLIGIDA  O‘RGANILISHI…………... 12 1.1 Rus sharqshunosligida Alisher Navoiy ijodi tadqiqi………………………………………………….... 12 1.2 Alisher Navoiy ijodini o‘rganishda rus sharqshunosligining o‘rni…………………………………….. 22   I bob bo‘yicha xulosa…………………………………………………………………………………... 33 II  BOB ALISHER  NAVOIY  ASARLARI  TADQIQOTCHILARI  VA  TARJIMALARI…………………..   34 2.1 Sergey Ivanov – Navoiy asarlari tarjimoni (“Lison ut-tayr” dostoni misolida) ………………………...   34 2.2 Y.E.Bertels – Navoiy ijodi tadqiqotchisi………………………….......................................................... 48   II bob bo‘yicha xulosa…..…………………………………………………………………………....... 59 III  BOB SHOIR  ASARLARINING  RUS  TILIGA  TARJIMALARI……………………………………....... 60 3.1 Alisher Navoiy lirik asarlarining o‘rganilishi………………………………………………………….. 60 3.2 Alisher Navoiy dostonlarining rus tiliga tarjimalari va tadqiqi………………………………………... 71   III bob bo‘yicha xulosa………………………………………………………………………………… 78   XULOSA…………………………………………………………......................................................... 80   FOYDALANILGAN  ADABIYOTLAR  RO‘YXATI……………………………………………...... 83   ILOVALAR………………………………………………………........................................................ 87

KIRISH Magistrlik dissertatsiyasi  mavzusining  asoslanishi  va  uning  dolzarbligi Mumtoz adabiyotimizning yirik vakili hazrat Navoiy hayoti va ijodini xorijiy olimlar nigohida o‘rganish bugunning muhim vazifalaridan biridir. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Miromonovich Mirziyoyevning “Buyuk  shoir  va   mutafakkir   Alisher   Navoiy   tavalludining   580   yilligini   keng   nishonlash   to‘g‘risida” gi PQ-4865-son Qarorida “Alisher  Navoiy  asarlarida  teran  ifoda  topgan   milliy  va  umuminsoniy  g‘oyalarning  jahon  tamaddunida  tutgan  o‘rnini  hamda   o‘sib  kelayotgan  yosh  avlodning  intellektual  salohiyatini  oshirish,  ular  qalbida   yuksak  axloqiy  fazilatlarni  tarbiyalashdagi  beqiyos  ahamiyatini  nazarda  tutib,   shuningdek,   ulug‘   shoir   va   mutafakkirning   adabiy-ilmiy   merosini   mamlakatimizda   va   xalqaro   miqyosda   yanada   chuqur   tadqiq   qilish   va   keng   targ‘ib  etish…” lozimligi alohida ta’kidlangan. Bu filologiya ilmi va navoiyshunoslik, xususan, adabiy ta’sir, qiyosiy adabiyotshunoslik tajimashunoslik yo‘nalishida ilmiy izlanish olib borayotgan tadqiqotchilar zimmasiga jahonning ilg‘or texnologiyalari hamda nazariy-amaliy g‘oyalariga hamohang bo‘lgan ilmiy tadiqiqotlarni yaratish vazifasini yuklaydi. Mana   shu  masalalar   mazkur   dissertatsiya   uchun  tanlangan  mavzuning  dolzarbligini   belgilashga  asos  bo‘ladi.

Tadqiqot obyekti  va  predmeti . Rus sharqshunosligida Navoiyga bag‘ishlab yaratilgan monografiya, dissertatsiya, ilmiy maqola va kitoblar tadqiqotning   obyekti ni tashkil qiladi. Tadqiqotning   predmeti ni rus sharqshunosligida Navoiy asarlariga ilmiy munosabat, shoirning she’riy hamda nasriy asarlarining tarjimalari tashkil etadi. Tadqiqot   maqsadi   va   vazifalari.   Tadqiqot   maqsadi   xorijda Alish er Navoiy ijodining o‘rganilishini rus adabiyotshunosligi misolida yoritib berish dan iborat . Ana shu maqsaddan kelib chiqqan holda dissertatsiya o‘z oldiga quyidagi vazifalar ni qo‘yadi:  Alisher Navoiy ijodining rus sharqshunosligida o‘rganilishi tadqiqi;  Alisher Navoiy ijodini o‘rganishda rus sharqshunosligining o‘rnini yoritish;  Navoiy asarlari tarjimalari tadqiqi;  Rus sharqshunoslarining Alisher Navoiy ijodi bo‘yicha olib borgan tadqiqotlari tahlili.

Tadqiqotning  ilmiy   yangiligi . Rus sharqshunosligida Navoiyshunoslik masalasi o‘zbek adabiyotshunoslari tomonidan bir necha marotaba o‘rganilgan, asarlari tarjima qilingan bo‘lsa-da, hali bu soahada jiddiy izlanish olib borilmagan. Bu esa ishning  yangiligi ni ko‘rsatadi. Tadqiqot   mavzusi   bo‘yicha   adabiyotlar   sharhi.   Hazrat Navoiyning faoliyati va ijodiyotini rus sharqshunosligida jiddiy o‘rganish M.Nikitskiy ning “Amir  Nizomiddin  Alisher,  uning  davlat  va  adabiyot  sohasidagi  ahamiyati” nomli magistrlik dissertatsiyasi bilan (1856) boshlandi. Nikitskiy Xondamir, Davlatshoh Samarqandiy va Som Mirzoning asarlaridan foydalanib, sharqshunoslikda birinchi bo‘lib, Alisher Navoiyning hayoti va faoliyatini to‘laroq aks ettirgan asar yaratdi. Rus sharqshunos olimi N.I.Ilminskiy Navoiyning tilshunoslikka oid “Muhokamat   ul-lug‘atayn” asarini ancha chuqur o‘rganib, Navoiyni   o‘z   ona tili   –  o‘zbek   adabiy   tili   uchun   kurashgan qudratli  kishi sifatida ta’riflaydi.