ANDTARKTIDA MATERIGIDA TARQALGAN HAYVONOT DUNYOSI

Yuklangan vaqt:

16.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3109.0888671875 KB

Ko'chirib olish

MATERI K VA OKEA NLA R TA BI I Y GEOGRA F I YA SI
MA VZU : A NDTA RKTI DA MATERI GI DA
TA RQA LGA N HAY VONOT DUNYOSI

RE J A :

A N DTA RK TI DA MATERI GI O’SI MLI K
DUNYOSI

A N DTA RK TI DA MATERI GI HAY VON OT
DUNYOSI

•
A nt ark t idaning k at t a qismi o‘simlik lari ham, hay vonot dunyosi ham
bo‘lmagan sovuq sahrodan iborat . A nt ark t ik ada o‘simlik lar f aqat
mat e rik ning
che k k a qismlarida va subark t ik a orollarpda uchray di, boy hamda o‘ziga
xos
hayvonot duny osi e sa asosan A nt ark t ik a suv havzalari va qisman
mat e rik ning
che k k a qismi bilan bog‘liqdir.
A nt ark t ik a va boshqa mat e rik larning unga y aqin qismlari maxsus fl orist ik
o‘lk a sif at vda ajrat iladi. A nt ark t ida mat e rigi mezozoyda fl ora t ark ib
t opadigan
yirik mark az bo‘lgan, le k in iqlim sharoit ining o‘zgarishi fl oraning k e sk in
k ambag‘allashishiga va uning shimolga k o‘chib k e t ishiga sabab bo‘lgan.
Mat e rik da quruqlik o‘simlik laridan f aqat moxlar, lishay nik lar, t uban
suvo‘t lar, zamburug‘ va bak t e riy alar uchraydi. Lishay nik lar t urlarga e ng
boy,
300 t uri bor . Mo'xlarni e sa 75 t urini uchrat ish mumk in .

Chuchuk suv suvo‘t lari y ozda suv havzalari y uzasida, shuningde k quyosh
nurida e riyot gan qor y uzasidan o‘sadi . Qizil, y ashil va sariq rangdagi
mik rosk opik
suvo‘t larning t o‘plamlari suv y uzasida rangbarang dog‘larni hosil qiladi.
Mik rosk opik y ashil suvo‘t lar t o‘plamlari uzoqdan k o‘lmak larga o‘xshab
k o‘rinadi.
Mat e rik da gulli o‘simlik lar y o‘q. Oliy o‘simlik lar t arqalgan e ng janubdagi ye r
64° janubiy k e nglik da A nt ark t ik a y arim orolida joy lashgan. U e rda gulli pak ana
o‘simlik larning 10 t acha t uri, shu jumladan, g‘allagulli cho‘rt an va may da
k o‘rimsiz gulli, och-y ashil bargli chinnigulsimon k olobant us t arqalgan. Ba’zi
joy larda ular k ichik o‘t loqlarni hosil qiladi. Orollarning o‘simlik lari ancha boy.
Orollarda gulli o‘simlik larning y igirmadan ort iq t urini uchrat ish mumk in.
Bulardan
K e rge le n k arami mazali va t o‘y imli hamda singa ( e l) k asalining oldini oluvchi
sabzavot dir. Qo‘ng‘irboshlar avlodidan bo‘lgan g‘allagulli t ussok o‘simligi ham
k e ng t arqalgan, u qo‘y larga y axshp ozuqadir. Orollarning hamma o‘simlik lari
o‘t lardan iborat bo‘lib, ularning guli va barglari dey arli rangsiz, chunk i
changlanish hasharot lar vosit asida e mas, balk i shamol y ordamida bo‘ladi.


A nt ark t ik a quruqlikda y ashay digan hayvonlarga k ambag‘al . Quruqlikda y ashovchi sut zmizuvchilar u e rda y o‘q, le k in ba’zi bir xil chuvalchanglar,
t uban qisqichbaqalar va qanot siz hasharot lar uchray di. Qanot larining yo‘qligiga sabab shuk i, bu o‘lk ada doim qat t iq shamol e sib t uradi va
hasharot lar havoga ko‘t arila olmay dilar. A nt ark t ik a orollarida qo‘ng‘izlar, o‘rgimchak lar va chuchuk suv molly usk alarining qisqichbaqasimonlar
bilan oziqlanadi. Chuchuk suv baliqlari y o‘q. Quruqlik da yashovchi qushlardan oq rjank a, so‘fi t o‘rg‘ay (kony ok ), o‘rdak ning bir t uri ma’lum.
O’rdak J anubiy Ge orgiy a orolida y ashay di. A nt ark t ik aning quruqlik dagi hayvonot i shunday k ambag‘al bo‘lsa ham, de ngizda va y arim quruqlik da
y ashovchi hay vonlarga boy. Umurt qasizlardan yirik qisqichbaqasimonlar (k ril) ay niqsa ko‘p, ular sut e mizuvchilar, qushlar va baliqlarga e mish
bo‘ladi. Y irik me duzalar (150 k g gacha) juda ajoyib. Baliqlarning ko‘pchiligi e nde mik not ot e niy lar va oq qonli cho‘rt an baliqlar oilasiga mansub.
Sut e mizuvchilardan k urakoy oqlilar va k it lar ko‘p .


Qurak oyoqlilar haqiqiy va uzunquloq t y ule nlarning har xil
t urlaridan iborat . Haqiqiy t y ule nlardan uzunligi 3 m ga
e t adigan Ue dde ll t y ule ni e ng k o‘p t arqalgan. Tyule nlarning
boshqa t urlari asosan suzuvchi muzlarda y ashay di. Bular
qisqichbaqaxo‘r t y ule n va xoldor t e rili yirt qich t yule n-
qoplondir. Tyule nlardan e ng yirigi bo‘lgan de ngiz fi li hozirgi
vaqt da juda qirilib ke t gan, le k in shunday bo‘lsa ham, uni
A nt ark t ik a orollarida uchrat ish mumk in


Uzunquloq t y ule nlar vak illaridan A pt ark t nk aning che k k a
qismlarida 'de ngiz she ri uchrab t uradi. Bu t y ule nni y oli borligi
uchun de ngiz she ri dey iladi. A nt ark t ik a suvlarida hozirgi
vaqt dagi e ng yirik sut e mizuvchilar — k it simonlar y ashay di.
Ular ik k i t urga — mo‘y lovli va t ishli k it larga bo‘linadi. Mo‘y lovli
k it lar orasida k o‘k k it lar, fi nvallar buk rilar, sey vallar va haqiqiy
k it lar alohida ajralib t uradi. Eng y irik k it — k o‘k k it , ya’ni
blyuval A nt ark t ik ada ovlangan e ng k at t a k o‘k k it ning uzunligi
33 m ga e t adi, ularning o‘rt achoziqlanadi 26 m. Hozirgi vaqt da
k o‘k k it lar juda qirilib k e t gan va 1967 y ildan boshlab muhof aza
qilinadi. I irik k it 160 t onnagacha bo‘lib, 20 t onnagacha sof y og‘
be radi. Mo‘y lovli k it lar A nt ark t ik aning sovuq suvlarida juda
k o‘p bo‘oziqlanadi qisqichbaqasimonlar bilan oziqlanadi .

•
A nt ark t ik aning t ishli k it lariga k ashalot lar, but ilk a burunlar va k osat k alar
k iradi. Kosat k alar juda xavfl i y irt qich hay von, ularning k at t a o‘t k ir o‘rk ach qanot i
hat t o k it larga ham jarohat e t k azishi mumk in
A nt ark t ik a qushlari juda ham o‘ziga xos. Ularning hammasi suv bo‘y ida
y ashay di v a baliq y ok i may da de ngiz hay vonlarini t ut ib ey di. Ulardan e ng ajoy ibi
— pingvinlar; ularning qanot i qisqa, k urak k a o‘x shash bo‘ladi. Ular bu qanot lari
y ordamvda juda y axshi suzadi, le k in ucha olmay di. Pingvinlar t anasini t nk
t ut ganidan uzoqdan odamlarga o‘x shab k o‘rinadi. Ular baliq, molly usk a va
qisqichbaqalarni t ut ib ey di. k at t a y oshli pingvinlar ozuqasini f aqat suvda ey di,
umuman ular o‘zini suv da quruqlik dagidan y ax shi his qiladi. A nt ark t ik ada
pingv inlarning 17 t uri y ashay di. A nt ark t ida sohillarida va pak muzlarida e ng k o‘p
t arqalgan pingvin t uri k ichk ina A de li pingv inidir. Eng y irik pingvin — impe rat or
pingv inining og‘irligi 50 k g gacha boradi. Bu k at t a qush .A nt ark t ik a qishining e ng
sovuq vaqt ida jo‘ja ochadi.
Pingvinlarning k o‘p t urlari o‘lk aning shimoliy che garasida va subant ark t ik a
orollari sohillarida y ashay di. Bularga Sk lat e r pingvini, olt in t ojli pingvin v a boshqa
ba’zi pingvinlar k iradi. Buy e rga A nt ark t ik aga bo‘ronqushlar, baliqchi qushlar,
bak lanlar uchib k e ladi. Qushlardan e ng y irigi albat roslardir ular qanot ini
y ozganda 3,5 m ga e t adi. Ba’zi bir bo‘ron qushlari mat e rik k a boshqa qushlarga
nisbat an e ng uzoq k irib boradi v a ay rnm nunat ak larda ham uchray di.

MATERI K VA OKEA NLA R TA BI I Y GEOGRA F I YA SI MA VZU : A NDTA RKTI DA MATERI GI DA TA RQA LGA N HAY VONOT DUNYOSI

RE J A :  A N DTA RK TI DA MATERI GI O’SI MLI K DUNYOSI  A N DTA RK TI DA MATERI GI HAY VON OT DUNYOSI

• A nt ark t idaning k at t a qismi o‘simlik lari ham, hay vonot dunyosi ham bo‘lmagan sovuq sahrodan iborat . A nt ark t ik ada o‘simlik lar f aqat mat e rik ning che k k a qismlarida va subark t ik a orollarpda uchray di, boy hamda o‘ziga xos hayvonot duny osi e sa asosan A nt ark t ik a suv havzalari va qisman mat e rik ning che k k a qismi bilan bog‘liqdir. A nt ark t ik a va boshqa mat e rik larning unga y aqin qismlari maxsus fl orist ik o‘lk a sif at vda ajrat iladi. A nt ark t ida mat e rigi mezozoyda fl ora t ark ib t opadigan yirik mark az bo‘lgan, le k in iqlim sharoit ining o‘zgarishi fl oraning k e sk in k ambag‘allashishiga va uning shimolga k o‘chib k e t ishiga sabab bo‘lgan. Mat e rik da quruqlik o‘simlik laridan f aqat moxlar, lishay nik lar, t uban suvo‘t lar, zamburug‘ va bak t e riy alar uchraydi. Lishay nik lar t urlarga e ng boy, 300 t uri bor . Mo'xlarni e sa 75 t urini uchrat ish mumk in .

Chuchuk suv suvo‘t lari y ozda suv havzalari y uzasida, shuningde k quyosh nurida e riyot gan qor y uzasidan o‘sadi . Qizil, y ashil va sariq rangdagi mik rosk opik suvo‘t larning t o‘plamlari suv y uzasida rangbarang dog‘larni hosil qiladi. Mik rosk opik y ashil suvo‘t lar t o‘plamlari uzoqdan k o‘lmak larga o‘xshab k o‘rinadi. Mat e rik da gulli o‘simlik lar y o‘q. Oliy o‘simlik lar t arqalgan e ng janubdagi ye r 64° janubiy k e nglik da A nt ark t ik a y arim orolida joy lashgan. U e rda gulli pak ana o‘simlik larning 10 t acha t uri, shu jumladan, g‘allagulli cho‘rt an va may da k o‘rimsiz gulli, och-y ashil bargli chinnigulsimon k olobant us t arqalgan. Ba’zi joy larda ular k ichik o‘t loqlarni hosil qiladi. Orollarning o‘simlik lari ancha boy. Orollarda gulli o‘simlik larning y igirmadan ort iq t urini uchrat ish mumk in. Bulardan K e rge le n k arami mazali va t o‘y imli hamda singa ( e l) k asalining oldini oluvchi sabzavot dir. Qo‘ng‘irboshlar avlodidan bo‘lgan g‘allagulli t ussok o‘simligi ham k e ng t arqalgan, u qo‘y larga y axshp ozuqadir. Orollarning hamma o‘simlik lari o‘t lardan iborat bo‘lib, ularning guli va barglari dey arli rangsiz, chunk i changlanish hasharot lar vosit asida e mas, balk i shamol y ordamida bo‘ladi.

O'xshashlar

HAYVONOT DUNYOSI

Antarktida hayvonot dunyosi

Antarktida materigi hayvonot dunyosi

Inson va hayvonot dunyosi

O‘RTA OSIYONING HAYVONOT DUNYOSI