logo

Avstrolopiteklar va ularning turmish tarzi.

Yuklangan vaqt:

16.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1659.3681640625 KB
Mavzu: Avstrolopiteklar va ularning turmish 
tarzi .

Reja:
1. Avstrolipeteklarning vujudga kelishi
2. Avstrolopiteklarning anatomiyasi va tana tuzulishi
3. Avstrolopiteklar tarqalgan mintaqalar tabiiy 
sharoiti va ularning turmish tarzi     Энг қадимги австролопитек қодиқлари Чад 
Республикасининг ТоросМеналла деган жойидан 
топилган бўлиб унинг яшаган даври 7-6 миллион 
йиллар билан даврлаштирилади. Австролопитеклар 
гуруҳининг сўнгги вакили эса Жанубий Африканинг 
Сварткранс деган жойидан топилган бўлиб унинг 
яшаган даври 900 минг йил билан даврлаштирилади. Бу 
давр йирик австролопитекларнинг яшаган даври 
билан чегаралинади. Демак австропитеклар бундан 7 
млн дан бошлаб 900 минг йилгача истиқомат қилган. 
Ушбу даврлар оралиғида уларнинг кўплаб турлари 
яшаганлиги бугунги кунда фанга маълум бўлиб 
улгурди. Шундай қилиб австролопитеклар 
гуруҳларининг бундай катта вақт оралиғида 
истоқомат қилиши замонавий фанда инсон 
эволюцияси жарае4ни хақида кўплаб маълумот беради.          Бугунги кунда фанга маълум бўлишича 
австролопитеклар хеч қачон Африка қитъасини 
тарк этишмаган. Яна шуни таъкидлаб ўтиш 
лозимки австролопитекка ўхшаган мавжудот 
қолдиқлари Африка қитъасидан бошқа Хитой ва 
Индонезияда ҳам топилган бўлиб лекин улар ўз 
исботини топмаган ҳамда бахсли мунозараларга 
бой бўлиб турибди. Африка қитъаси ичида 
австролопитекларнинг истиқомат қилган 
ҳудудлари иккта асосий районга бўлинади. 
Булар Шарқий Африка (Танзания, Кения, 
Эфиопия) ва Жанубий Африкадир.     Австролопитеклар яшаган давр ва турларига қараб уларни 
уч гуруҳга буўлиб ўрганишимиз мумкин. Илк 
австролпитеклар – 7-4 млн йиллар илгари яшаган бўлиб 
жуда примитив тана тузилишига эга бўлган. Бугунги кунда 
уларнинг бир нечта турлари ўрганилган. Ривожланган 
австролопитеклар – 4 -2,5 млн йиллар илгари яшаган 
бўлиб унчалик катта бўлмаган тана тузилишига эга бўлган. 
Асосан  Australopithecus  уруғи бир нечта тури билан 
ажралиб туради. Йирик австролопитеклар – 2,5-1 млн 
йиллар илгари яшаган бўлиб жудак йирик тана ва жағ 
суяклари ва жуда кичик одинги лаблари ва жуда катта 
пастки лаблари билан ажралиб туради. Йирик 
австролопитекла ўз навбатида учта турдан иборат 
Paranthropus  гуруҳига ҳам бўлинади.          Австролопитекларнинг бош чаноғи шимпанзеникига ўхшаш. 
Улар асосан йирик жағ суягли, катта бош суяклари, мия 
хажмининг кичиглиги ва кенг юз тузилиши билан 
характерланади. Австролопитекларнинг тишлари йирик 
лекин жойлашувига кўра одамникига яқин бўлган. Шуниси 
билан улар маймунлардан фарқ қилганлар. 
Австролопитекларнинг тана тузилишидаги характерли 
белгилар бу уларнинг оеVқларининг узунлиги,, қўлларнинг 
калталиги, вертикал умуртқа суяги ва кенги пастки тоз 
суякларидадир. Бу белгилари билан австролопитеклар 
одамларнинг тана тузилишларига яқинлигини ва фарқли 
тарафи уларни айрим суякларини кичиглиги билан 
фарқланишидадир. Австролопитекларнинг бўйлари бир 
метрдан бир ярим метргача бўлган. Мия хажмлари эса 350-
550 см3 булганлиги уларни замонавий горилла ва 
шимпанзега ўхшашлигини кўрсатади. Агарда замонавий 
одамнинг мия хажми 1200-1500 см3 билан солиштирадиган 
бўлсак анча катта фарқ келиб чиқади. 
Австролопитекларнинг мия хажмининг тузилиши жуда 
примитив бўлиб шимпанзеникидан жуда кам фарқ қилади.          Sahelanthropus  нинг бош суяк чаноғи,  Orrorin  нинг тоз суяк 
қолдиқлари ва  Ardipithecus  нинг тоз суяк қолдиқларига 
қараб бу мавжудотларнинг икки оеVқда харакатланган деб 
бемалол фикр юритишимиз мумкин. Лекин  Orrorin  ва 
Ardipithecus  нинг қўл суяк қолдиқларидан уларнинг хали 
ҳам икки о	
еVқда харакатланишига қарамай қўллари 
е	
Vрдамида худди замонавий горилла ва шимпанзеларга 
ўхшаб харакатланишган. Илк австролопитеклари 
тишларининг жойлашуви одам ва маймунларникига 
ўхшаш бўлган ва бу уларнинг ўртасида учинчи 
маждудотлигидан дарак беради. Балким  Sahelanthropus 
хозирги гориллаларга қариндош,  Ardipithecus  эса хозирги 
шимпанзеларгадир.  Australopithecus anamensis  эса 
умуман авлод қолдирмай қирилиб кетган бўлиши ҳам 
мумкин.           Ардипитекнинг суяк қолдиқларига қараб олимлар 
уни маймун ва одамни битта танада мужасам 
бўлганлигини таъкидлашади. Албатта бу нарса 
фанда узоқ вақт давом этган одам аймундан 
келиб чиқганми деган саволларга жавоб бера 
олади. Ардипитекнинг суяк қолдиқларига қараб 
яна шу нарсани таъкидлашимиз мумкинки улар 
икки ое	Vқда харакатлана олишидан ташқари 
кўпроқ вақт қўлда харакатланган. Бунга сабаб 
қилиб олимлар уларни асосан 	
е	Vпиқ ҳудудларда 
яъни ўрмонларда истиқомат қилишганини 
қўрсатишади.     Ардипитекнинг 
тикланган 
тасвири     Австролопитекларнинг турмуш тарзи приматларникига 
ўхшаш бўлмаган. Улар тропик ўрмонларда ва саванналарда 
яшаб асосан ўсимликлар билан озиқланишган. Лекин шу 
ўринда шуни таъкидлаб ўтиш лозимки сўнги 
австролопитеклар баъзи олимларнинг фикрларига кўра 
антилопаларга ов қилишган еVки катта йиртқич 
ҳайвонларнинг ўлжалирини тортиб олиб озиқлана 
бошлаганлар. Илк австролопитеклар асосан ўрмонларда 
кенг тарқалишган ва яшаганлар. Жанубий Африканинг 
ривожланган австролопитеклари эса жуда кенг ҳудудларда 
тарқалганлар. Улар асосан ўрмонлардан тортиб қуруқ 
саванналарда яшашган. Йирик австролопитеклар эса 
олимларнинг фикрига кўра кўпроқ сувга яқин жойларда 
яшашган. Лекин баъзи бир олимларнинг фикрига кўра эса 
улар асосан қуруқ ва очиқ ландшафтли ҳудудларда 
яшашган.           Шарқий Африкадан топилган австролопитекларнинг 
қолдиқлари асосан кўл бўйлари еVки сувга яқин бўлган 
жойлардан аниқланган. Бу топилмалар уларнинг 
хаммаси сувга яқин жойларда яшаганликларидан 
далолат бермайди. унки айнан сувга яқин бўлган 
жойларда уларнинг суяк қолдиқлари яхши сақланган. 
Балки австролопитекларнинг яшаган ҳудудлари сувдан 
узоқ жойларда жойлашганлиги ҳам бўлиши мумкин. 
Одатда австролопитеклар яшаган давр реконструция 
қилинган Африка ландшафтлари ўзида ўрмонлар билан 
бирга қуруқ саванналарни ҳам қамраб олади. Бу 
ландшафтларнинг ҳилма-ҳиллиги балким кейинчалик 
замонавий одамларнинг ернинг турли ерларини 
ўзлаштирилишига олиб келган бўлиши мумкин. Бу 
саволлар ва тахминларга жавобни айнан 
австролопитеклак яшаган даврдан қидириш мақсадга 
муофиқ бўлади.     Австролопитекларнинг яшаган ҳудудлари       E’t iboringiz uchun 
t ashak k ur!!!
Tuzuvchi: Eshpo`lat ov Shax boz

Mavzu: Avstrolopiteklar va ularning turmish tarzi .  Reja: 1. Avstrolipeteklarning vujudga kelishi 2. Avstrolopiteklarning anatomiyasi va tana tuzulishi 3. Avstrolopiteklar tarqalgan mintaqalar tabiiy sharoiti va ularning turmish tarzi

Энг қадимги австролопитек қодиқлари Чад Республикасининг ТоросМеналла деган жойидан топилган бўлиб унинг яшаган даври 7-6 миллион йиллар билан даврлаштирилади. Австролопитеклар гуруҳининг сўнгги вакили эса Жанубий Африканинг Сварткранс деган жойидан топилган бўлиб унинг яшаган даври 900 минг йил билан даврлаштирилади. Бу давр йирик австролопитекларнинг яшаган даври билан чегаралинади. Демак австропитеклар бундан 7 млн дан бошлаб 900 минг йилгача истиқомат қилган. Ушбу даврлар оралиғида уларнинг кўплаб турлари яшаганлиги бугунги кунда фанга маълум бўлиб улгурди. Шундай қилиб австролопитеклар гуруҳларининг бундай катта вақт оралиғида истоқомат қилиши замонавий фанда инсон эволюцияси жарае4ни хақида кўплаб маълумот беради.

Бугунги кунда фанга маълум бўлишича австролопитеклар хеч қачон Африка қитъасини тарк этишмаган. Яна шуни таъкидлаб ўтиш лозимки австролопитекка ўхшаган мавжудот қолдиқлари Африка қитъасидан бошқа Хитой ва Индонезияда ҳам топилган бўлиб лекин улар ўз исботини топмаган ҳамда бахсли мунозараларга бой бўлиб турибди. Африка қитъаси ичида австролопитекларнинг истиқомат қилган ҳудудлари иккта асосий районга бўлинади. Булар Шарқий Африка (Танзания, Кения, Эфиопия) ва Жанубий Африкадир.

Австролопитеклар яшаган давр ва турларига қараб уларни уч гуруҳга буўлиб ўрганишимиз мумкин. Илк австролпитеклар – 7-4 млн йиллар илгари яшаган бўлиб жуда примитив тана тузилишига эга бўлган. Бугунги кунда уларнинг бир нечта турлари ўрганилган. Ривожланган австролопитеклар – 4 -2,5 млн йиллар илгари яшаган бўлиб унчалик катта бўлмаган тана тузилишига эга бўлган. Асосан Australopithecus уруғи бир нечта тури билан ажралиб туради. Йирик австролопитеклар – 2,5-1 млн йиллар илгари яшаган бўлиб жудак йирик тана ва жағ суяклари ва жуда кичик одинги лаблари ва жуда катта пастки лаблари билан ажралиб туради. Йирик австролопитекла ўз навбатида учта турдан иборат Paranthropus гуруҳига ҳам бўлинади.