logo

Бошқарув соҳасини такомиллаштиришда жамоатчилик фикрини ўрганишнинг аҳамияти

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2459.5 KB
Бошқарув соҳасини 
такомиллаштиришда 
жамоатчилик фикрини 
ўрганишнинг аҳамияти РЕЖА:

Ўзбекистонда бошқарувни 
эркинлаштиришда жамоатчилик 
фикрини ўрганишнинг аҳамияти.

“ Жамоатчилик билан алоқалар” – 
бошқарувнинг муҳим омили.

PR  технологияларнинг мазмун-
моҳияти “ Ахборотлаштириш ва 
жамоатчилик билан 
ишлашга сарфланган бир 
доллар ҳарбий 
ҳаражатларга 
сарфланган ўн доллардан 
қимматлироқдир”
  Роберт Никсон   
“ Паблик рилейшнз – 
бошқарувнинг шундай 
кўринишики, унинг 
воситасида жамоатчилик 
муносабати, фикрини 
ўрганиш, унга таъсир 
этиш ва у билан ўзаро 
манфаатли ҳамкорлик 
муносабатларини 
ўрнатиш имкони 
яратилади”    
PR бошқарув 
функцияси бўлиб, 
ижтимоий, 
иқтисодий, сиёсий 
соҳаларга татбиқ 
этилаётган махсус 
тизим сифатида  
ривожланмоқда.    
PR тизимида тарқатилаётган ахборот янгилик 
кўрсаткичига жавоб берсагина аудиторияни 
жалб эта олиши ва маълум бир натижа бериши 
мумкин. Утрехт университетиУтрехт университети
  
профессорпрофессор
ии
 Анн Вандер  Анн Вандер 
Мейден Мейден 
PRPR
ни тарғибот билан қиёслаб ни тарғибот билан қиёслаб 
шундай шундай 
изоҳлайдиизоҳлайди
::  
П иар нинг мақсади – 
ўзаро  келишувга 
эришиш   Т арғиботнинг мақсади  – 
мажбурий  ҳаракатни 
вужудга келтириш 
PR  усуллари  холислик 
ва ошкораликни  кўзда 
тутади   тарғибот эса зарурат 
туғилганда 
далилларни яширади  
PR да жамоатчилик 
манфаати 
бирламчи   тарғибот да  эса – 
манфаатдор томон 
қараши устивор   
Бугун бир қатор PR 
технологиялар 
мавжудки, улар 
ёрдамида 
жамоатчилик 
фикрига таъсир 
этиш, самарали 
бошқариш ва 
рақобатда 
муваффақият 
қозониш 
имкониятлари 
мавжуд . «Жамоатчилик билан 
алоқалар»

ахборот  етказишнинг  янги, 
замонавий  технологияларини 
қўллаш  ҳозирги  куннинг  долзарб 
масалаларидан бирига айланган. 
Ана  шундай  технологиялардан 
бири  -  «Жамоатчилик  билан 
алоқалар» технологияларидир. PR-Public relations

«Жамоатчилик  билан  алоқалар» 
технологиялари  -  «Public  relations»  (PR) 
иқтисодий  муносабатларнинг  ажралмас 
таркибий  қисми  сифатида  маълум  эди. 
Бугунги  кунга  келиб,  «Жамоатчилик 
билан  алоқалар»  технологиялари 
бошқарувни  самарали  ташкил  этишда 
ҳам кенг кўлланилмокда. 
«Жамоатчилик  билан  алоқалар» 
технологиялари  ташкилот,   корхона,  давлат 
муассасалари  ҳақида  кишиларда  ижобий 
тасаввур  туғдириш,  уларнинг  фаолиятини 
самарали  ташкил  килиш  мақсадида 
жамоатчилик  фикрини  шакллантиришга 
хизмат  қилади.  Бу  вазифа  турли  йўллар 
билан, асосан, оммавий ахборот воситалари 
ёрдамида  амалга  оширилади. 
«Жамоатчилик  билан  алоқалар» 
технологиялари  жамият  манфаатлари 
йўлида  давлат  бошқаруви  органлари  ҳамда 
жамоат  ташкилотлари,  фуқаролар  ўртасида 
мулоқот ўрнатиш санъатидир. «Жамоатчилик билан алоқалар» 
технологияларининг кўринишлари

шахснинг исталган қиёфасини яратишда (image 
making),

оммавий ахборот воситалари билан 
алоқаларни мустаҳкамлашда (media relations),

ахборот етказиш ва уни аудитория томонидан 
қабул қилинишини бошқаришда (massage 
manegement),

инқирозли вазиятларни бошқариш (crisis 
manegement). Бошқарувда «Жамоатчилик билан алоқалар» 
технологияларининг кўлланиши қуйидаги 
вазифаларни амалга оширишга хизмат қилади:

- фуқароларга ахборот етказиш;

- фуқароларнинг фаол 
иштирокини таъминлаш;

-фуқаролар томонидан қўллаб-
қувватланишига эришиш;

- тузилмаларнинг ижобий 
қиёфасини яратиш.  
«Жамоатчилик билан алоқалар» 
технологиялари бошқарув тизимининг 
ажралмас қисми бўлиб, жамият 
аъзоларининг,  турли ижтимоий гуруҳ ва 
қатламларнинг қарашлари, фикрлари, 
қадриятлари ва манфаатларини ўзида 
акс эттиради ҳамда улар ўртасида 
уйғунликни таъминлашга, ҳамкорлик 
муҳитини яратишга хизмат қилади. Ахборотлар яратиш ва 
уларни тарқатиш Спиндоктор

Ахборот технологиялари кенг 
кўлланилаётган қатор 
мамлакатларда «спиндоктор» (spin 
doctor) деб аталган касб эгалари 
пайдо бўлди. Ахборот мазмунига 
таъсир кўрсатиб, уни коммуникатор 
учун қулай шаклда ўзгартириш 
спиндокторнинг асосий вазифаси 
ҳисобланади.  
«spin»  сўзи  ҳам  «айлантириш,  буриш» 
маъноларини  англатади.  Замонавий  тилда 
ахборотни  бошқариш  билан  шугулланувчи 
спиндоктор  оммавий  ахборот  воситаларида 
узатилаётган  ахборот  салбий  оқибатларга  олиб 
келмаслигига  хизмат  қилади.  Айниқса,  инқирозли 
вазиятларда,  зиддиятлар  шароитида  бу  касб 
эгаларига  эҳтиёж  туғилади.  АҚШ  собиқ  президенти 
В.Вильсон  танасининг  ўнг  қисми  фалажланганида, 
спиндокторлар  «у  қаттиқ  толиккан,  тез  кунларда 
ишга  қайтади»,  деб  эълон  қилганлар. 
Д.Эйзенхауэрнинг  кучли  юрак  хуружи  оммавий 
ахборот  воситаларида  ошқозон  оғриғи  деб, 
Б.Ельциннинг  юрак  хасталиги  эса  узоқ  вақтгача 
«каттиқ шамоллаш» дея талқин қилинган. Спиндокторнинг икки йуналишдаги 
фаолияти ажратилади:

-  юз  бериши  кутилаётган  воқеа-
ҳодисага  жамоатчилик  реакциясини 
тайёрлаш;

-  илгари  эълон  қилинган  ахборот 
ноқулай  реакция  туғдирган  тақдирда, 
унинг  мазмунини  ўзгартириш,  уни 
янгича талқин қилиш. «Спин»дан фойдаланишнинг 
турлари:

—  «спин»дан илгари — ҳодисага тайёрланиш;

—  «спин»дан кейин - содир бўлган воқеа-
ҳодисани бўрттириш;

—  торнадо «спин» - жамоатчилик фикрини 
бошқа ўзанга йуналтириш;

—  инқирозни бошқариш - назорат доирасидан 
ташқаридаги ахборотларни бошқариш;

—  зарарни камайтириш - назорат 
қилинмайдиган воқеаларни зарурий йуналишда 
талқин қилиш эвазига зарарларни камайтириш. PR технологиялари 
таркибида имижмейкинг PR PR 
технологияларитехнологиялари

Имижмейкинг
“ Бугун дунёни одамлар 
эмас, уларнинг образи 
бошқармоқда”   Имиж нима?
Имиж (инглизча  image ) – “сиймо”, 
“тимсол”, “қиёфа” “тасвир”, 
“образ”, маъноларини 
англатади. 
    Имиж тушунчаси рейтинг, обрў, 
машҳурлик, жозиба, мафтункорлик, 
эътибор, нуфуз ва бошқа 
тушунчалар билан ҳамоҳанг. Имиж →  образ (тасвир) 
→  таасурот  →  овоза (миш-миш)  → 
ном → шуҳрат  → обрў → 
ижтимоий фикр . имиж нафақат образ, қиёфа, 
балки унга билдирилган 
муносабат ва у ҳақдаги фикрлар 
мажмуи
Имиж – шахснинг аҳлоқий моҳияти 
ва унга мувофиқ ташқи кўриниш 
мутаносиблиги. Имижеология – инсоннинг 
шахсий мафтункорлигини 
яратувчи фан ва 
санъатдир.
Имижеология – бу таъсир 
ўтказиш технологиялари 
мажмуаси.   Н.Макиавелли 
илгари сурган 
фикрга кўра, давлат 
хизматидаги шахс 
мансаби ва 
лавозимига мувофиқ 
ўз қиёфасини қайта 
яратиши шарт.   Г.Лебон эса 
ижобий имиж 
сиёсий 
фаолиятда омад 
гарови бўлиб, 
“шахсий 
дилраболик” 
билан 
белгиланади, деб 
ҳисоблаган.   1. 21-аср сари йўл
Бу шиор  1996 йилда Билл Клинтон га 
муваффақият келтирди. Унинг рақиби Боб 
Доул Республика партияси конвенциясида 
АҚШнинг эски кўчаларига йўл қуриш 
ниятида эканлигини маълум қилади. 
Клинтон бу фикрнинг акси сифатида 
Американинг ёрқин келажаги сари йўл 
қуриш ниятида эканлигини изҳор қилади ва 
кўпчиликнинг ҳайриҳоҳлигига эришади. 2. Автомобилни бошқаришда ҳам, 
давлатни бошқаришда ҳам сўзсиз 
тажриба керак.  
    1997 йилнинг декабр ойларида 
Литвадаги президентлик сайловига 
ўз номзодини қўйган Ландсбергис 
шу шиор билан чиқади. 
Кутилмаганда автоҳалокатга 
йўлиқади. Фурсатдан фойдаланган 
рақиблар унинг шиорини ўзига 
қарши қўллашади 3. Овоз беринг ёҳуд ютқазасиз .

Мазкур шиор  Б орис  Ельцин га  53 %  
сайловчилар овозини таъминлаган.  
    Зюганов — 18 %, В. Жириновский — 5 
%, А. Лебедь — 7 %, Г. Явлинский — 6 
%, другие — 11%  овозга эга бўлишган.   4. Бахтли кунлар қайтиб келди.  
5. Ростгўй. Қудратли. Қўрқмас.

“ Бахтли кунлар қайтиб келди” 
шиори билан Франклин 
Рузвельт “Ростгўй. Қудратли. 
Қўрқмас” шиори билан чиққан 
Эл Смитни мағлуб қилган. 
мутахассислар бирламчи 
имижнинг таъсир кучини 
алоҳида таъкидлайдилар. 
Бу сиёсатчининг ташқи 
кўриниши, кийими, 
мимика, нутқи  бераётган 
ахборотнинг 45%ини нутқи 
орқали ифодаласа, қолган 
65%ини новербал 
воситалар орқали намоён  
этади Ғарб пиар мутахассислари 
тажрибаларидан:

Гельмут Коль.  Пиар 
мутахассислари канцлернинг 
ташқи имижини бутунлай 
ўзгартирганлар, унинг сочи, 
кўзойнаги ва пиджагини 
алмаштириб, тилидаги    Рейланд-
Пфальфа диалектини йўқотганлар. 
Натижада унинг ҳайриҳохлари 
57%ни, рақобатчиси Рудольф 
Шарпингники эса 43% ташкил 
қилган. 
Джон Мейджор.  Британиялик 
премьер министр аввалига 
аҳоли уни қандай бўлса, 
шундайлигича қабул қилишини 
истаб имижмейкерлар 
хизматини рад этади. 
Натижада, унинг биринчи 
маърузасидан сўнг газеталар 
премьер министрнинг нима 
ҳақида гапирганини эмас, 
қандай кўринишга эга 
бўлганини мунозара қилишади. 
Шундан сўнг   Джон Мейджор ўз 
фикридан қайтади. 
Тони Блэр.   Британиянинг 
энг ёш премьер министри 
имижи консерватив ва 
қатъий анъаналарга 
асосланган қироллик 
мамлакатининг ташқи 
имижига ўзгартириш 
киритди. Тонининг рок-
гуруҳда гитара чалиши, 
норасмий вазиятда джинси 
ва кроссовка кийиб юриши 
жамоатчиликнинг ёш 
қатламига жуда ёққан.  В.Жириновскийнинг  PR  
акциялари ОАВ билан ишлаш  ХУЛОСА: 
Имиж – 
муваффақиятга 
асосланган 
ҳаётни 
яратувчи йўл 
ҳисобланади.   ижобий имиж 
омад гарови, 
барқарорлик 
ва ишонч 
тимсолидир. PR  ходими имижининг таркиби
Касбий маҳорат
Индивидуал 
хусусиятларТашқи кўриниш    Эътиборингиз учун 
раҳмат

Бошқарув соҳасини такомиллаштиришда жамоатчилик фикрини ўрганишнинг аҳамияти

РЕЖА:  Ўзбекистонда бошқарувни эркинлаштиришда жамоатчилик фикрини ўрганишнинг аҳамияти.  “ Жамоатчилик билан алоқалар” – бошқарувнинг муҳим омили.  PR технологияларнинг мазмун- моҳияти

“ Ахборотлаштириш ва жамоатчилик билан ишлашга сарфланган бир доллар ҳарбий ҳаражатларга сарфланган ўн доллардан қимматлироқдир” Роберт Никсон

 “ Паблик рилейшнз – бошқарувнинг шундай кўринишики, унинг воситасида жамоатчилик муносабати, фикрини ўрганиш, унга таъсир этиш ва у билан ўзаро манфаатли ҳамкорлик муносабатларини ўрнатиш имкони яратилади”