logo

Бошқарув психологияси методлари

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

210 KB
Бошқарув психологияси 
методлари  
1. Бошқарув психологиясини нима учун ўрганиш керак.
2. Муассасада ходимларни бошқаришнинг жиҳатлари
3. Персонални бошқаришнинг ижтимоий-психологик 
жиҳатлари 
  Режа 2Бошқарув психологиясини нима учун 
ўрганиш керак ?
Жамоадаги  психологик  ҳолатлар, 
муносабатлар, оммавий ҳаракатлар шахсга 
таъсир  ўтказиш  бўйича  ўз  –  ўзини,  гуруҳ  ва 
жамоани бошқариш,  унда психологик илиқ 
муҳитни  таъмирлаш,  ҳамкорлик 
фаолиятининг  самарадорлигини  ошириш, 
шахслараро  муносабатнинг  юксак   
даражасини  вужудга  келтириш,  низоли  ва 
зиддиятли  вазиятларни  олдини  олиш 
имконияти  туғилади.  3БОШҚ А РУВ ПСИХ ОЛОГ ИЯСИ
Муассасани   бошқариш даги   мавжуд 
муаммолар  ва  уларнинг  ҳал  этилиши  раҳбар 
шахси  хислатларига,  самарали  бошқарув 
жараёнини ташкил этишдаги ақлий, ташкилий 
ва  ҳиссий-иродавий  жараёнлари ,   унинг 
моддий  ва  маънавий  ресурсларни  оқилона 
бошқара олиш малакасига келиб тақалади.   4БОШҚ А РУВ ПСИХ ОЛОГ ИЯСИ
Раҳбарнинг  бутун  бошқарув  тизимида 
етакчи  ўрин  эгаллаши,  бир  томондан, 
ташкилотдаги  ислоҳотларни  амалга 
оширишда масъулиятни ўз бўйнига олиш 
зарурати,  иккинчидан  эса  итоатдаги 
ходимларнинг  раҳбарга  бўлган  ишонч  ва 
умидлари билан асосланади.  5" Ходимларни қандай йўл билан самарали бошқариш 
мумкин?", 
"Қандай бошқарув услубидан фойдаланган маъқул?"
Ҳ ар  бир  бошқарув  вазияти  ўзига  хос  ва  бетакрордир.  Бир 
вазиятда  самара  берган  услуб  бошқа  вазиятда  мутлақо 
ноўрин  бўлиши  мумкин.  А сосий  эътибор  раҳбар  шахсини 
мукаммаллаштиришга,  ундаги  интеллектуал  ва  ташкилий 
қобилиятларни  ривожлантириш  зарурлигига  қаратилади. 
Бундай  фаолият  эса  авваламбор  раҳбарнинг  ўз-ўзини 
янада  чуқурроқ  ўрганиши,  унинг  "ички  заҳираси"да  нима 
бор-у нима йўқлигини "тафтиш" этишидан бошланади.  6Ташкилот миқёсидаги бойликлар

Ташкилот миқёсидаги бойликларни 
икки асосий гуруҳга бўлинади – 
м одди й  ва  ном одди й  

Ном одди й  бойликларга шу 
ташкилот миқёсидаги нафақат 
ақлий салоҳият, балки инсон омили 
билан боғлиқ бўлган ҳамма 
ютуқлар киради.  7Муассасада ходимларни 
бошқаришнинг жиҳатлари

Ҳуқуқий

Иқтисодий

Ижтимоий-психологик 8Ҳ у қ у қ и й  ж и ҳ атлари

                  Раҳбарга  муассаса  фаолиятига  доир  меъёрий 
ҳужжатларни  билиш,  уларни  амалда  қўллай  олиш,  улар 
асосида  мустақил  чизгилар    ишлаб  чиқиш,  уларни 
оммавийлаштириш,  ходимларига  уларнинг  мазмунини 
тушунтира олиш мажбурияти юкланади.

                  Муассаса  миқёсида  амал  қилувчи  меъёрий 
ҳужжатларга  –  касбга  оид  тавсифномалар,  ушбу 
ташкилот  ҳаётига  оид  ички  тартиб-  қоидалар,  ходимлар 
ҳақида  ҳолатлар,  бўлимлар  ҳақида  Низом,  Мансаб 
йўриқномалари, "Шартнома" кабилар киради.

                  Ушбу  меъёрий  ҳужжатлар  раҳбарнинг  назорат  ва 
баҳолаш  фаолиятини  анча  енгиллаштиради  ҳамда 
ходимлар  ва  гуруҳлар  ўз-ўзини  бошқаруви  имкониятини 
оширади. 9Персонални  бош қ ари ш ни нг 
и ж ти м ои й -пси х ологи к  ж и ҳ атлари  

Кадрл арни ж ойл аштириш  

Х одим л ар адаптацияси 
( м осл ашу вини бошқ ариш )  

Х одим л арни ташк ил от м ақ сади 
сари е так л аш  

Х одим л арни м отивациял аш

Х одим л арни к асбий м ахоратини 
ва м ал ак асини ошириш 10Педагоги к  ж ам оа  бош қ ари ш ни нг 
и ж ти м ои й -пси х ологи к  ж и ҳ атлари

Кадрл арни  ж ойл аштириш  -  мавжуд  вакант  ўринларга  номзодларни 
танлаш,  кадрларни  иш  жойига  тўғри  қўйиш,  иш  жойи  ва  касбга 
алоқадор  масалаларда  ходимнинг  шахсий  ва  касбий  хусусиятини 
чуқур ўрганиш .

Х одим л ар  адаптацияси  м осл ашувини  бошқ ариш.   Ходимнинг 
ўзгарувчан  шароитларга  ёки  янги  иш  жойига  мослашишини  ва  тез 
орада жамоа ҳаётига қўшилиб кетишини тъминлаш.

Х одим л арни  м у ассаса   м ақ сади  сари  е так л аш ,  ташкилот 
мақсадларига ходимлар фаоллиги ва иштироки орқали эришиш.

Х одим л арни  м отивациял аш   -  муассасаса  мақсади  йўлида  меҳнат 
қилиш учун иштиёқ уйғотиш. Мотивациянинг асосий мазмун-моҳияти 
ташкилот  мақсади  ва  ходим  манфаатларини  уйғунлаштиришдан 
иборат. 

Х одим л арни  к асбий  м аҳ оратини  ва  м ал ак асини    ошириш  -   а сосий 
эътибор,  янги  технология лар ни  ўзлаштириш  ва  мақсадга  интилиш 
йўлида самарали фаолият юритиш услубини ўрганишга қаратилади. 11Бошқ ару в ҳ ақ ида у м у м ий ту шу нча
Ф анда   бошқ арув   тушунчаси  
тиз им нинг   ўз   ҳ аё т   ф аол иятини  
таъ м инл аш   ж араё ни   сиф атида  
тушу нил ади .
Бундай   тизимлар   қаторига   биологик , 
техник ,  ижтимоий   тузилмалар   киради . 
Бошқарув   тузилма   сифатида   бошқ арувчи  
ва   бошқ арил увчи   бўлакларга   ажратилади . 12Б ошқар ув   мақ садлари
Таълим тизимида педагогик жамоани 
бошқариш икки асосий мақсадга таянади:

Ўқ у в тарбия, ў қ ув ишл аб чиқ ариш ж араё ни.

Таъ л им  м у ассасаси ж ам оаси аъ з ол арининг шахсий 
эҳ тиё ж и ва м анф аатл арини қ ондириш.  
Раҳбарликнинг асосий вазифаси, ушбу мақсадлар 
ўртасида мутаносиблик ва уйғунликка эришиш ҳамда шу 
орқали ташкилот бутунлигини таъминлашдир.   Тайёрлади А.Закиров 13Б ошқарув функциялар и

Ре ж ал аштириш –  муассасанинг  жорий  ва  истиқбол  режаларини 
ишлаб  чиқиш,  унга  эришиш  босқичлари  ва    услублар инитанлаш. 
Эришиладиган н атижа лари башорат қила олиш.  

Наз орат  этиш  –  муассаса   фаолияти   ва  уни   таъминловчи  маблағ , 
р е сурслар  ҳақидаги  маълумотларни  сақлаш,  бошқарувнинг 
таъсирчанлиги  ҳақидаги  ахборотларга    эга    бўлиш.    Назоратнинг 
асоси  –  ҳисоб-китоб  ҳамда  назорат  жараёнидаги  реал  фаолиятни 
режага солиштириб бориш.

Сиё сий-ҳ уқ уқ ий  -  ходимларининг  жамиятда  қабул  қилинган  қонун 
ва  ҳуқуқлар  доирасида  фаолият  юритишларини  назорат  эт иш   ва 
таъминла ш .

И ж тим оий  -  ижтимоий  адолатни  татбиқ  этиш,  ижтимоий  ҳимояга 
муҳтож ходимларни  кўмаклаш .

Рағ батл антириш  -  моддий  ва  маънавий  рағбатлантириш 
воситалари   орқали  и жро  ҳаракатлари  меъёрда  ўтишини 
таъминлаш .   14Расмий   ва  норасмий муносабатлар

Расм ий м у носабатл ар   -  хизмат 
мажбуриятларига асосланади

Н орасм ий м у носабатл ар    - 
ташкилот миқёсида хизмат қилувчи 
ходимлар ўртасидаги ихтиёрийлик 
ва ўзаро хоҳишга таянади.  15Ходим л ар га таъсир этиш услублари
Ташкилот  ходимларига  таъсир 
этиш услубларини уч гуруҳга  
ажратилади :  

Маъ м урий ;  

М оддий  ;

Маъ навий .

Бошқарув психологияси методлари 1. Бошқарув психологиясини нима учун ўрганиш керак. 2. Муассасада ходимларни бошқаришнинг жиҳатлари 3. Персонални бошқаришнинг ижтимоий-психологик жиҳатлари Режа

2Бошқарув психологиясини нима учун ўрганиш керак ? Жамоадаги психологик ҳолатлар, муносабатлар, оммавий ҳаракатлар шахсга таъсир ўтказиш бўйича ўз – ўзини, гуруҳ ва жамоани бошқариш, унда психологик илиқ муҳитни таъмирлаш, ҳамкорлик фаолиятининг самарадорлигини ошириш, шахслараро муносабатнинг юксак даражасини вужудга келтириш, низоли ва зиддиятли вазиятларни олдини олиш имконияти туғилади.

3БОШҚ А РУВ ПСИХ ОЛОГ ИЯСИ Муассасани бошқариш даги мавжуд муаммолар ва уларнинг ҳал этилиши раҳбар шахси хислатларига, самарали бошқарув жараёнини ташкил этишдаги ақлий, ташкилий ва ҳиссий-иродавий жараёнлари , унинг моддий ва маънавий ресурсларни оқилона бошқара олиш малакасига келиб тақалади.

4БОШҚ А РУВ ПСИХ ОЛОГ ИЯСИ Раҳбарнинг бутун бошқарув тизимида етакчи ўрин эгаллаши, бир томондан, ташкилотдаги ислоҳотларни амалга оширишда масъулиятни ўз бўйнига олиш зарурати, иккинчидан эса итоатдаги ходимларнинг раҳбарга бўлган ишонч ва умидлари билан асосланади.

5" Ходимларни қандай йўл билан самарали бошқариш мумкин?", "Қандай бошқарув услубидан фойдаланган маъқул?" Ҳ ар бир бошқарув вазияти ўзига хос ва бетакрордир. Бир вазиятда самара берган услуб бошқа вазиятда мутлақо ноўрин бўлиши мумкин. А сосий эътибор раҳбар шахсини мукаммаллаштиришга, ундаги интеллектуал ва ташкилий қобилиятларни ривожлантириш зарурлигига қаратилади. Бундай фаолият эса авваламбор раҳбарнинг ўз-ўзини янада чуқурроқ ўрганиши, унинг "ички заҳираси"да нима бор-у нима йўқлигини "тафтиш" этишидан бошланади.