logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Ҳуқуқий тадқиқот методлари ва улардан фойдаланиш тартиби

Ҳуқуқий тадқиқот методлари ва улардан фойдаланиш тартиби

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1905.5 KB
Ko'chirib olish
ҲУҚУҚИЙ ТАДҚИҚОТ ҲУҚУҚИЙ ТАДҚИҚОТ МЕТОДЛАРИ ВА УЛАРДАН МЕТОДЛАРИ ВА УЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ ТАРТИБИФОЙДАЛАНИШ ТАРТИБИ Ҳуқуқий тадқиқот нима? Тадқиқот – бу бирор нарса ёки ҳодиса ҳақида кўпроқ билимга эга бўлиш мақсадида амалга ошириладиган изланишлар ва ўрганишлар натижасидир. Ҳуқуқий тадқиқот эса ҳуқуқнинг маълум бир соҳаси ҳақида аниқ ва тўлиқ билимга эга бўлиш мақсадида тизимли равишда амалга ошириладиган тадқиқотнинг бир туридир. Ҳуқуқий тадқиқотда метод нима? • Метод (юнон тилидан олинган) – бу билимга эришишнинг энг мақбул ва самарали йўли (воситаси)дир. Методларсиз тадқиқотни амалга оширишнинг имкони мавжуд эмас. Методология — фаннинг тадқиқот объектини ўрганишга йўналтирилган энг умумий тамойиллар, усул ва воситалар тизимидир. Ҳуқуқий тадқиқотда ҳар қандай методни қўллаш мумкинми? ЙЎҚ!!! Нима учун??? • Ҳуқуқий тадқиқотларнинг бир неча турлари мавжуд. Ҳар бир тадқиқот тури ўзининг мақсади ва вазифалари билан фарқланади. Амалга оширилаётган тадқиқотнинг тури ва тадқиқ қилинаётган соҳага қараб қўлланиладиган методлар фарқланади. Ҳуқуқий тадқиқотлар: Доктринал Нодоктринал Доктринал ҳуқуқий тадқиқот – ҳуқуқий қоидалар, принциплар, концепция ва доктриналарни ўрганадиган тадқиқот тури. Унда қонун ҳужжатлари таҳлил қилиш натижасида ҳуқуқий доктриналар тадқиқ қилинади, янги ғоялар ва назариялар илгари сурилади. Бунда янги қонунлар қабул қилиш зарурияти исботланади. Доктринал тадқиқот ҳуқуқни тадқиқ қилишдир. Инсонлар ҳуқуққа ва ҳуқуқ инсонларга қандай таъсир ўтказишини ўрганади. Бу тадқиқот қонун ҳужжатларини амалда қўллашнинг ижобий ва салбий хусусиятларини тадқиқ қилади. Нодоктринал тадқиқотда назариялар амалиётда қандай қўлланилиши текширилади. Нодоктринал тадқиқот ҳуқуқ ҳақида тадқиқ қилишдир. *Khusal Vibhute, Filipos Aynalem. Legal Research Methods: Te aching materials, Prepared under the Sponsorship of the Justice and Legal System Research Institute. – Ephiopia, 2009. – pp. 68-98. Ҳуқуқий тадқиқот Дескриптив ( описательный ) Аналитик Фундаментал Амалий Миқдорий ( quantitative ) Сифатли ( qualitative )Концептуал Эмпирик *Khusal Vibhute, Filipos Aynalem. Legal Research Methods: Te aching materials, Prepared under the Sponsorship of the Justice and Legal System Research Institute. – Ephiopia, 2009. – pp. 15-18. Дескриптив тадқиқот Аналитик тадқиқот Фундаментал тадқиқот Амалий тадқиқот Миқдорий ( quantitative ) тадқиқот Сифатли ( qualitative ) тадқиқот Концептуал тадқиқот Эмпирик тадқиқот Ўрганилаётган объект ҳақида тасвирлаб беради, уларни ўрганмайди ҳам тадқиқ қилмайди ҳам. Объект ҳақида барча маълумотлар тўпланади ва танқидий таҳлил қилган ҳолда баҳо беради. Янги назарий қарашларни илгари суришга йўналтирилган тадқиқот тури. Аниқланган амалий муаммони ечимини топишга йўналтирилган тадқиқот тури. Объект ҳақида назарий фикрлар тизимли кетма- кетликда ва миқдор жиҳатидан кенг ёритилиб берилади. Аниқ тадқиқот объектига эга бўлган ҳолда тадқиқотнинг мақсадига эришишни кўзлайди, тадқиқотнинг миқдори эмас сифати муҳим. Абстракт ғоя ёки назарий қарашларни ўрганиш ва тадқиқ қилиш натижасида янги концепцияларни яратишга йўналтирилган тадқиқот тури. Эксперимент ва кузатиш натижасида тадқиқот қилишни кўзлайди ва амалий тажрибаларни тадқиқ қилишга йўналтирилади. Методлар Методлар Методлар Умум-фалсафий методлар Диалектика методи Верификация (позитив) методи Прагматизм методи Цивилизацион метод Экзистенциализм методи Акциология методиЮридик герменевтика методи Антропологик метод Методлар Умумий методлар Қиёсий метод Тарихийлик методи Анализ ва синтез Индукция ва дедукция Эксперимент методи Моделлаштириш методиТизимли-функционал метод Анология методи Методлар Махсус-юридик методлар Аниқ-социологик метод Тизимли-функционал метод Статистик метод Формал-мантиқийлик метод Эмпирик методлар Башорат қилиш методиҚиёсий-ҳуқуқий таҳлил метод Психологик метод Аниқ социологик метод нима? • Ҳуқуқий тадқиқотни амалга оширишда аниқ соиологик гуруҳлар ва жамиятнинг маълум бир қатламининг ижтимоий ҳаёти ўрганилади. Мазкур метод орқали амалга оширилаётган тадқиқотда жамият манфаатларига путур етказилмаслигига эришилади. Тизимли-функционал метод нима? • Тадқиқот ўзининг мақсади ва вазифаларидан келиб чиққан ҳолда тизимли амалга оширилади. Бунда тадқиқот бир тизим деб олиниб унинг элементлари функцияларига қараб тадқиқ қилинади. Статистик метод нима? • Тадқиқотда статистик маълумотларга таянилади ва илгари сурилган фикрлар ҳамда гипотезалар статистик маълумотлар асосида исботланади. Бу метод орқали тадқиқотчининг фикрларини тасдиқловчи фактлардан фойдаланилади. Формал-мантиқийлик методи нима? • Норматив-догматик метод деб ҳам юритилади (“догма” сўзи лотинчадан олинган бўлиб “норма”, “қоида” деган маъноларни англатади). Мазкур метод орқали ҳодисалар ичидан аниқ бир ҳодисалар ажратиб олиниб алоҳида ўрганилади. Мазкур методдан ҳуқуқ манбалари тизимини ўрганишда фойдаланилади. Қиёсий-ҳуқуқий таҳлил методи нима? • Мазкур метод компаративистика деб ҳам аталади. Ушбу метод орқали норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар, қоидалар, турли концепциялар бир давлатники билан иккинчи давлатники ёки бир давлатнинг ўзида маълум вақт оралиқларида мавжуд бўлган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қиёсланади. Рус олими Г. Ф.Шершенович мазкур методни танқид методи (метод критики), “ҳуқуқ сиёсати”ни тадқиқ қилиш методи деб изоҳлайди. Қиёсийлашнинг турлари: Диахрон ва синхрон қиёслаш Қиёсий-ҳуқуқий таҳлил методининг турлари: Ички ва ташқи қиёслашНорматив ва функционал қиёслаш Муаммовий-аналитик қиёсий-ҳуқуқий таҳлил Муаммовий-моделли қиёсий-ҳуқуқий таҳлил Концептуал-тизимли қиёсий-ҳуқуқий таҳлил Институцион-тасвирий қиёсий-ҳуқуқий таҳлил Эмпирик методлар эмпирик ҳуқуқий тадқиқотларни амалга ошириш учун энг мақбул усулдир. Амалий тадқиқот ( case-study )ни амалга ошириш учун қўлланиладиган IRAC методи • Issue • In the IRAC method of legal analysis, the "issue" is simply a legal question that must be answered. An issue arises when the facts of a case present a legal ambiguity that must be resolved in a case, and legal researchers (whether paralegals, law students, lawyers, or judges) typically resolve the issue by consulting legal precedent (existing statutes, past cases, court rules, etc.). • Rule • The Rule section of an IRAC follows the statement of the issue at hand. The rule section of an IRAC is the statement of the rules pertinent in deciding the issue stated. The rules help make a correct legal analysis of the issue at hand using the facts of the case. The rules section needs to be a legal summary of all the rules used in the analysis and is often written in a manner which paraphrases or otherwise analytically condenses information into applicable rules. • Application • The Application (or Analysis) section of an IRAC applies the rules developed in the rules section to the specific facts of the issue at hand. This section uses only the rules stated in the rules section of the IRAC and usually utilizes all the rules stated including exceptions as is required by the analysis. • Conclusion • ... or simply making it a close call and identifying whether it is decided by the tribunal of fact or is a matter of law to be decided by the judge. The Conclusion section of an IRAC directly answers the question presented in the issue section of the IRAC. Амалий тадқиқотлар учун ( case-study ) талабалар томонидан фойдаланиладиган методлар • HIRAC (Heading, Issue, Rule, Analysis/Application, Conclusion) • FIRAC (Facts, Issues, Relevant Legal Provisions and Rules, Application of Rules, Conclusion) • MIRAT (Material Facts, Issues, Rules, Application, Te ntative Conclusion). • IDAR (Issues, Doctrine, Application, Result). • AFGAN (Application, Facts, Grounds, Answer, Negotiation) • CRAAC (Conclusion, Rules, Analogous Case (if applicable), Application, Conclusion. This is mostly used for writing assignments. • CREAC (Conclusion, Rules, Explanation, Application, Conclusion) • TREACC (To pic, Rule, Explanation, Analysis, Counterarguments, Conclusion) • TRIAccC (Topic, Rule, Issues, Analysis [cases, conclusion], Conclusion) • TREAT (Thesis, Rule, [Rule] Explanation, [Rule] Application, Thesis) • TRRAC (Thesis, Rule Statement, Rule Explanation, Application, Conclusion) • CRuPAC (Conclusion, Rule, Proof, Analysis, Conclusion) • ILAC (Issue, Law, Application, Conclusion) • CUWAIT (Conclusion, Utility, Wording, Answer, Initiation, Thoughts) • CIRAC (Conclusion, Issue, Rules, Application, Conclusion) • IPAAC (Issue, Principle, Authority, Application, Conclusion) • CRAB (Conclusion Rule Analysis Basis) • IRREAC (Issue, Rule, Rule Explanation, Application, Conclusion) • CLEO (Claim, Law, Evaluation, Outcome) • IRACDD (Issue, Rule, Analysis, Conclusion, Defense, Damages). • CI/REXAC (Conclusion, Introductory/Roadmap (Issue and Rule), Explanation, Application, Conclusion) • BaRAC / BRAC (Bold Assertion, Rule, Application, Conclusion) • OBAMA (Opening, Bold Assertion, Method, Analysis) SWOT -таҳлил методи • SWOT-анализ — метод стратегического планирован ия , заключающийся в выявлении факторов внутренней и внешней среды организации и разделении их на четыре категории: • S trengths (сильные стороны), • W eaknesses (слабые стороны), • O pportunities (возможности), • T hreats (угрозы). Клиник-тадқиқот методи • АҚШ ва Европа мамлакатларида талаблар томонидан амалга ошириладиган тадқиқот ишларида клиник-тадқиқот методидан фойдаланилади. Бунда талабалар юридик клиникаларга мурожаат қилган шахсларнинг ариза ва шикоятларини ўрганиш жараёнида муаммоларни аниқлашади ва унга ёзма ечим беришади. ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!

ҲУҚУҚИЙ ТАДҚИҚОТ ҲУҚУҚИЙ ТАДҚИҚОТ МЕТОДЛАРИ ВА УЛАРДАН МЕТОДЛАРИ ВА УЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ ТАРТИБИФОЙДАЛАНИШ ТАРТИБИ

Ҳуқуқий тадқиқот нима?

Тадқиқот – бу бирор нарса ёки ҳодиса ҳақида кўпроқ билимга эга бўлиш мақсадида амалга ошириладиган изланишлар ва ўрганишлар натижасидир. Ҳуқуқий тадқиқот эса ҳуқуқнинг маълум бир соҳаси ҳақида аниқ ва тўлиқ билимга эга бўлиш мақсадида тизимли равишда амалга ошириладиган тадқиқотнинг бир туридир.

Ҳуқуқий тадқиқотда метод нима? • Метод (юнон тилидан олинган) – бу билимга эришишнинг энг мақбул ва самарали йўли (воситаси)дир. Методларсиз тадқиқотни амалга оширишнинг имкони мавжуд эмас. Методология — фаннинг тадқиқот объектини ўрганишга йўналтирилган энг умумий тамойиллар, усул ва воситалар тизимидир.

Ҳуқуқий тадқиқотда ҳар қандай методни қўллаш мумкинми? ЙЎҚ!!!

O'xshashlar

Ўзбекистоннинг ер захиралари ва улардан самарали фойдаланиш
ТАДҚИҚОТ МЕТОДИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ
ҲУҚУҚИЙ ҲУЛҚ-АТВОР. ҲУҚУҚБУЗАРЛИК ВА ЮРИДИК ЖАВОБГАРЛИК
Бошқарув психологияси методлари
Педагогика шахс тарбияси ва ривожланиши тугрисидаги фан. Илмий-педагогик тадқиқотлар методологияси ва методлари