logo

BUXORO XONLIGIDA HARBIY ISH

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2228.111328125 KB
MAVZU: BUXORO XONLIGIDA 
HARBIY ISH    HIMOYA ASLAHALARI
Manbalarda ma’lum bo‘lishicha, Buxoro xonligi 
jangchilarining deyarli barchasi qurol-aslaha va harbiy kiyim-
bosh bilan ta’minlangan. Ammo ilk davrlarda, ya’ni dashti 
qipchoq askarlari Movarounnahrga endigina kirib kelganlarida 
ularning hammasida ham sovut va himoya kiyimlari 
bo‘lmagan. Oddiy jangchilar metall sovutlarni sotib olishga 
qurbi yetmaganligi uchun himoya kiyimlarini charm yoki 
namatdan tayyorlaganlar. Nomdor jangchilarning himoya 
aslahalari halqa-parchinli sovutlar, yumaloq dubulg‘alar, burqa 
– yuzni himoya qiluvchi niqoblar, tirsakbandlar, oyoqni 
himoya qiluvchi vositalar va qalqonlardan iborat bo‘lgan.
Keyinchalik hunarmand ustalarning mehnati tufayli qo‘shin 
barcha zarur himoya vositalari bilan ta’minlangan. Bu haqda 
Hofiz Tanish al-Buxoriyning «Abdullanoma»sida va boshqa 
asarlarda ma’lumotlar uchraydi. Neft
O‘t otuvchilarning yoqilg‘isi neft edi. O‘sha davr tarixchilarining 
xabar berishicha, bu ish bilan neft savdogarlari shug‘ullangan. Ular 
neftni echki terisidan tikilgan meshlarda olib kelishgan. Qo‘shin 
safidagi neft va tosh uloqtiruvchi to‘plar shahar devorlari va 
qal’alarni ishg‘ol yoki qamal qilishda qo‘llanilgan.
Doruxona – porox ombori
«Abdullanoma»da o‘tochar qurollarga doir yana bir muhim 
ma’lumot keltiriladi. Muallif ikki qavatli hujralardan iborat porox 
ombori – doruxonada kutilmaganda o‘t tushib yirik portlash sodir 
bo‘lgani va bu hodisa dahshatli halokatga olib kelganini tasvirlaydi. 
Bu 1586 yilda sodir bo‘lgan edi.  Porox ombori bozor yonida 
joylashganligi tufayli ko‘plab odamlar, shu jumladan hunarmandlar 
halok bo‘ladi. •
QUROL-YAROG‘ USTAXONALARI
•
XVI ASRGA OID YOZMA MANBALARDA QUROL-YAROG‘ VA HIMOYA VOSITALARI TAYYORLASHGA, ISHLAB 
CHIQARISHGA IXTISOSLASHGAN BIR NECHA SAMARQANDLIK USTALAR NOMLARI KELTIRILADI. QUROLSOZ 
USTALARGA BOLALARNING SHOGIRD TUSHISHI MUNOSABATI BILAN TUZILGAN «MAJMUAI VASOYIQ» DEB 
ATALGAN BITIMLAR TO‘PLAMIDA JIBATOB USTA VA SHOGIRDLAR ORASIDA TUZILGAN BIR QANCHA 
SHARTNOMALAR MAVJUD. SAMARQANDDA IMZOLANGAN USHBU BITIMLARDAN BIRIDA MULLA TEMUR 
MULLA JONMUHAMMAD O‘G‘LI UKASI IBODULLANI IKKI YIL ICHIDA QUROLSOZ USTALAR UNING 
MUVAFFAQIYATLARINI E’TIROF ETADIGAN DARAJADA QUROL-ASLAHA TAYYORLASH SAN’ATINI O‘RGATISH 
SHARTI BILAN USTOZ MUHAMMAD MO‘MIN JIBATOB (SOVUT YASOVCHI USTA)GA SHOGIRDLIKKA BERADI. 
YANA BIR BITIMDA USTOZ NAVRO‘Z JIBATOB TO‘RT YIL ICHIDA O‘Z HUNARINI SHOHMUHAMMAD USTOZ 
RAMAZON O‘G‘LIGA O‘RGATISHI YOZILGAN.
•
SAMARQANDLIK QUROLSOZ USTALARNING BOLALAR VA O‘SPIRIN YIGITLARNI SHOGIRDLIKKA OLISHI BU 
SHAHARDA VA KATTA EHTIMOL BILAN MOVAROUNNAHRNING BOSHQA YIRIK SHAHARLARIDA KO‘PLAB 
QUROL-YAROG‘ USTAXONALARI BO‘LGANI VA QUROL ISHLAB CHIQARISH SEZILARLI DARAJADA 
RIVOJLANGANIDAN DALOLAT BERADI.

MAVZU: BUXORO XONLIGIDA HARBIY ISH

HIMOYA ASLAHALARI Manbalarda ma’lum bo‘lishicha, Buxoro xonligi jangchilarining deyarli barchasi qurol-aslaha va harbiy kiyim- bosh bilan ta’minlangan. Ammo ilk davrlarda, ya’ni dashti qipchoq askarlari Movarounnahrga endigina kirib kelganlarida ularning hammasida ham sovut va himoya kiyimlari bo‘lmagan. Oddiy jangchilar metall sovutlarni sotib olishga qurbi yetmaganligi uchun himoya kiyimlarini charm yoki namatdan tayyorlaganlar. Nomdor jangchilarning himoya aslahalari halqa-parchinli sovutlar, yumaloq dubulg‘alar, burqa – yuzni himoya qiluvchi niqoblar, tirsakbandlar, oyoqni himoya qiluvchi vositalar va qalqonlardan iborat bo‘lgan. Keyinchalik hunarmand ustalarning mehnati tufayli qo‘shin barcha zarur himoya vositalari bilan ta’minlangan. Bu haqda Hofiz Tanish al-Buxoriyning «Abdullanoma»sida va boshqa asarlarda ma’lumotlar uchraydi.