logo

Didaktika-ta’lim va o'qitish nazariyasi ekanligi

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

6358.5 KB
Mavzu: Didakt ika-
t a’lim va o' qit ish 
nazar iyasi ekanligi.  Didaktika  (yun. 
didaktikos	
 	—	 
o rgatuvchi,	
 	ta lim	 	ʻ ʼ
beruvchi)	
 
pedagogikaning	
 
tarmog i.	
 	Ta lim	 	ʻ ʼ
nazariyasi	
 	bilan	 
shug ullanadi.	
 	ʻ  • Hozirgi davrda didaktika o‘qitishning 
mazmuni, metodlari va tashkiliy shakllarini 
ilmiy asoslab beruvchi pedagogika sohasi 
sifatida tushuniladi.
Umumiy  didaktikadan tashqari  xususiy 
didaktikalar yoki  alohida  fanlar bo‘yicha 
ta’lim metodikasi deb ataluvchi didaktikalar 
ham mavjud. • Didaktika  ta’limni ijtimoiy	 
tajribani	
 berish	 vositasi	 
sifatida	
 e’tirof	 etadi.	 Ta’lim	 
yordamida	
 yoshlarni	 
hayotga	
 tayyorlash	 amalga	 
oshiriladi.	
 Ta’limiy	 
faoliyatini	
 tashkil	 etishda 	 
o‘qituvchi	
 - o‘quvchi,	 
o‘quvchi	
 –	 o‘quv	 materiali,	 
o‘quvchi	
 -	 boshqa	 
o‘quvchilar	
 o‘rtasidagi	 
munosabatlar	
 yuzaga	 
keladi. Didaktikaning vazifalari quyid a gilardan 
iborat: •
O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim 
to‘g‘risida”gi Qonunida ta’lim va 
tarbiyani insonparvarlik, demokratik 
g‘oyalarga muvofiq tashkil etilishi e’tirof 
etilgan.
•
Respublika uzluksiz ta’lim tizimi ijtimoiy 
buyurtmani bajarishga xizmat qiladi, 
barkamol shaxs va etuk muta x assisni 
tarbiyalash vazifasini bajaradi. Umumiy didaktikaning predmeti 
dars o‘tish  va bilim olishning 
o‘zaro bog‘liqligi va aloqadorligi 
hisoblanadi "Didaktika " atamasi	 ilk	 bor	 
Yevropada	
 17-a.da	 o qitish	 va	 	ʻ
ta lim	
 jarayoni	 haqida	 asarlar	 	ʼ
yaratgan	
 olimlar	 tomonidan	 
qo llanila	
 boshlagan.	 Chex	 	ʻ
pedagogi	
 Yan	 Amos	 
Komenskiy	
 o zining	 "Buyuk	 	ʻ
didaktika"	
 asari	 (1657)da	 
bolalar	
 va	 o smirlarni	 	ʻ
ma lumotli	
 qilish	 va	 ularga	 	ʼ
ta lim	
 berishning	 didaktik	 	ʼ
jihatlarini	
 ishlab	 chikdi.	  •
Nemis pedagogi Adolf 
Disterveg oʻzining "Nemis 
oʻqituvchilarini 
maʼlumotli qilishga 
rahbarlik" (1834—35) 
asarida Didaktikaning 
ped.da taʼlim 
nazariyasini bayon 
etuvchi alohida qism 
ekanligini taʼkidlagan. 
Shundan keyin 
Didaktikaga taʼlim 
nazariyasi haqidagi fan 
sifatida qarash keng 
yoyildi.  •
Hoz. zamon 
pedagogikasida 
Didaktikaga taʼlim 
va maʼrifat berish 
nazariyasi bilan 
shugʻullanadigan 
alohida soha 
sifatida qaraladi.  •
Oʻzbek milliy pedagogikasi tarixida ham Didaktikaning asosiy 
xususiyatlarini aks ettirishga bagʻishlangan koʻpgina 
tadqiqotlar mavjud. Garchi turkiy mutafakkirlarning 
asarlarida Didaktika hozirgi nom bilan atalmagan boʻlsada, 
lekin ular taʼlim jarayonining qonuniyatlarini belgilashi, uni 
tashkil etishning yoʻl-yoʻriqlarini koʻrsatishi jihatidan beqiyos 
ahamiyatga ega.
•
  For obiy, Ber uniy, Ibn Sino, Ahmad alFar gʻoniy, 
Margʻinoniy, Davoniy, Alisher  Navoiy, Munis  singari 
mutafakkirlarning taʼlimni uyushtirish, uning samaradorligini 
oshirish, oʻqitish jarayonida oʻqituvchi va oʻquvchi 
munosabatlari borasidagi qarashlari jahon ped. 
taraqqiyotining oʻziga xos bosqichini tashkil etadi. 
•
Muayyan yoshdagi bolalarni jamoa tarzida bir joyda 
oʻqitishning samaradorligi ilk bor  Ibn Sino  tomonidan 
koʻrsatib berilgan boʻlsa, muallimning oʻzida ezgu insoniy 
sifatlar boʻlmasa, bolalarda bunday hislatlarni shakllantirish 
mumkin emasligi  Navoiy  asarlarida aks etgan.
•
  Mar gʻinoniy  esa, bilimlarni oʻzlashtirish yuzasidan umumiy 
tavsiyalar beribgina qolmay, oʻrganilgan tushunchalarni 
bolalar xotirasida uzoqroq saklash yuzasidan aniq metodik 
usullar ham tavsiya etgan. •
Oʻzbek milliy Didaktikasining shakllanishida 
jadidchilik harakati, xususan, 
•
Munavvarqori Abdurashidxonov,
•
  Abduqodir Shukuriy,
•
  A. Ibodiyev, 
•
M. Behbudiy,
•
  A. Avloniy, 
•
S. Saidazizov,
•
  R. Yusufbekov
•
  kabi maʼrifatparvar-pedagoglarning faoliyati 
alohida muhim bosqich boʻldi. •
Didaktikaning zarur 
talablaridan biridir. 
OʻzRning "Kadrlar 
tayyorlash milliy 
dasturi"da mazkur 
tamoyilga alohida eʼtibor 
qaratilgan. Tarbiyaning 
ustuvorligi ham bugungi 
oʻzbek Didaktikasining 
asosiy tamoyillaridan 
sanaladi. Komil shaxsni 
tarbiyalash har qanday 
taʼlim muassasasining 
asosiy vazifasiga aylandi. 
Maʼnaviyatni 
shakllantirish maksad 
darajasiga koʻtarilgan 
sharoitda tarbiyaga 
ustuvor maqom berilishi 
tabiiydir.  •
Didaktika  ta lim	 usullari	 	ʼ
muammosini
 ham	 qamrab	 
oladi.	
 O qituvchi	 biror	 	ʻ
predmet
 bo yicha	 	ʻ
o quvchilarning	
 tizimli	 bilim	 	ʻ
olishini	
 ta minlash	 maqsadi	 	ʼ
sari	
 intilar	 ekan,	 ma lum	 	ʼ
ishlarning	
 bajarilish	 
namunasini	
 ko rsatadi.	 Ayni	 	ʻ
vaqtda,	
 u	 ta limning	 barcha	 	ʼ
bosqichlarida	
 uquvchining	 
faolligi	
 va	 mustaqilligini	 
ta minlaydi.	
 O quvchilar	 	ʼ ʻ
o qituvchi	
 rahbarligida	 	ʻ
tajriba	
 va	 kuzatuvlari	 
asosida	
 yangi	 bilimlarni	 
o zlashtiradi.	
 	ʻ Ularga	 chuqur	 
va	
 musta E’TIBORINGIZ UCHUN 
RAHMAT !!!

Mavzu: Didakt ika- t a’lim va o' qit ish nazar iyasi ekanligi.

Didaktika  (yun.  didaktikos   —   o rgatuvchi,   ta lim   ʻ ʼ beruvchi)   pedagogikaning   tarmog i.   Ta lim   ʻ ʼ nazariyasi   bilan   shug ullanadi.   ʻ

• Hozirgi davrda didaktika o‘qitishning mazmuni, metodlari va tashkiliy shakllarini ilmiy asoslab beruvchi pedagogika sohasi sifatida tushuniladi. Umumiy didaktikadan tashqari xususiy didaktikalar yoki alohida fanlar bo‘yicha ta’lim metodikasi deb ataluvchi didaktikalar ham mavjud.

• Didaktika ta’limni ijtimoiy   tajribani  berish  vositasi   sifatida  e’tirof  etadi.  Ta’lim   yordamida  yoshlarni   hayotga  tayyorlash  amalga   oshiriladi.  Ta’limiy   faoliyatini  tashkil  etishda    o‘qituvchi  - o‘quvchi,   o‘quvchi  –  o‘quv  materiali,   o‘quvchi  -  boshqa   o‘quvchilar  o‘rtasidagi   munosabatlar  yuzaga   keladi.

Didaktikaning vazifalari quyid a gilardan iborat: