DIETOTERAPIYA MUSTAQIL DAVO TADBIRI SIFATIDA

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

362.62890625 KB

Ko'chirib olish

«DIETOTERAPIYA
MUSTAQIL DAVO TADBIRI
SIFATIDA»

Parhez bilan davolash, diyetoterapiya —
ba zi kasalliklar (gastrit, enterit, kolit, yara kasalligi, jigar, buyrak xastaliklari va ʼ
boshqalar)ni davolash va oldini olish
maqsadida par-hezdan foydalanish. P.
B ilan d. D ori-darmonlar va boshqa davo

vositalari bilan birga qo llanadi.
ʻʼ

P. B ilan d. Q adimdan ma lum, ammo uning ilmiy asoslari faqat 19-asrning 2yarmida ʼ
ishlab chiqiddi, bunda rus olimlari I. P.
Pavlov va I. M. Sechenov yaratgan
ﬁziologik qoidalarning ahamiyati katta
bo ldi. P.bilan d.ning asosiy prinsiplari:
ʻ
ovqatlanish ratsioni, rejimi va masalliqni pishirish usulini belgilashda individual
yondashish; kasallikning harakteri,
bemorning axvoli va organizmning o ziga xos xususiyatlari, ovqatning miqsor va
ʻ
sifat jihatdan mutanosib bo lishi,
ʻ
bemorga kasalligi tufayli biror oziq
modda yoki ovqat mahsulotini berib
bo lmaydigan yoki cheklab qo yiladigan
ʻ ʻ
xrllarda ratsionni oqsillar, yog lar,
ʻ
uglevodlar, mineral moddalar va

vitaminlar birmuncha muvoﬁq keladigan qilib belgilashdan iborat.

Shuning uchun
P. B ilan d. F aqat vrach maslahatiga
muvoﬁq hamda uning ku-zatuvi ostida
olib boriladi. Kam ovqat yeyiladigan
kunlar buyurish, oson singadigan ovqat
hisobiga uning sifatini cheklash,
ovqatlanish rejimini o zgartirish, ʻ
masalliqlarga maxsus pazandalik ishlovi berish usullari P.bilan d.da keng

qo llanadi.
ʻ

Bunda ovqat ratsioni

shifobaxsh va to yimli bo lishi,
ʻ ʻ

shuningdek, organizmning vitaminlar,

mikroelementlar va biologik faol

moddalarga bo lgan ehtiyo-jini to la
ʻ ʻ

qondirishi lozim.

To yimli ovqatlanish organizmning ʻ
kasalliklarga qarshi kurashish,

shikastlangan organ va sistemalar ishini

yaxshilash, moddalar almashinuvini va

organizmning umumiy holatini

normallashtirish imkonini beradi. P.bilan

d. S tatsionar, sanatoriy, kurort va

ambulatoriya sharoitida qo llanadi.
ʻ

Kam ovqat yeyiladigan kunlari biror xil
oziq-ovqat mahsuloti, mas, olma, tvorog,
Sut kun bo yi oz-ozdan berib boriladi.
ʻ
Bunday kunlarni vrach buyuradi va uning
nazorati ostida davom ettiriladi.

Semizlik, ateroskleroz, yurak-tomir kasalliklari,
gipertoniya va boshqalarda tuz va
suyuklikni kam iste mol qilish hisobiga ʼ
ovqat miqdor jihatidan cheklanadi.
Yeyiladigan ovqat miqdorini keskin
kamaytirish faqat statsionar sharoitida
yoki ma lum davolash muassalarida
ʼ
mutaxassis vrach nazoratida amalga
oshirilishi kerak, chunki davolashning bu
usuli har kimga ham tavsiya
etilavermaydi. O z bilgicha bu usulni
ʻ
qo llash man etiladi. Ba zan butkul och
ʻ ʼ
qo yish salomatlikka jiddiy putur
ʻ
yetkazishi va ayrim organlar (jigar, miya
va boshqalar)da tuzatib bo lmaydigan
ʻ

o zgarishlarni kel-tirib chiqarishi mumkin.
ʻ

Har bir organizm ochlikka har xil chidaydi, bunday jiddiy sinovga har qanday
organizm ham bardosh beravermaydi.
Ozishni o ylab o z bilgicha och yurish ʻ ʻ
parhezga kirmaydi, aksincha moddalar
almashinuvini buzib, kasallikka olib
keladi.
Ovqat mahsulotlarini sifatiga ko ra
ʻ

cheklashda ularning mexanik va kimyoviy xususiyatlari hisobga olinadi.

Mexanik
cheklash deganda dag al, bad-hazm ʻ
ovqat mahsulotlari yoki ularning ayrim
qismlarini, mas, dag al kletchatkaga boy
ʻ
bo lgan o simlik mahsulotlari hamda
ʻ ʻ
go shtning qattiq qismlarini ovqatga
ʻ
ishlatmaslik tushuniladi. Ko proq yirik
ʻ
tortilgan undan yopilgan non, turp,
sholg om, rediska, karam, bodring,
ʻ
dukkaklilar, tirikroq qilib pishirilgan
bo tqalar cheklanadi. Mexanik cheklash
ʻ
pazandalik ishlovi berish usulida ham
qo llana-di, ya ni go sht qiymalanadi
ʻ ʼ ʻ
(kotletlar, bitochkilar, frikadelkalar);
sabzavotlar ezilgan pyure, zapekanka

shaklida beriladi. Yorma (perlovka, suli, guruch va boshqalar)dan tayyorlangan sho rvalar eziltirib
ʻ
pishiriladi.

Kimyoviy cheklashda hazm bezlari
sekretsiyasini kuchaytiruvchi va
me daichakning motor (harakat) funk- ʼ
siyasini qo zg atuvchi taomlar kam bula- di, ovqat ratsionida quyuq bulonlar
ʻ ʻ
(go shtli, baliqli, sabzavotli), qovurmalar
ʻ
(kotletlar, bifshtekslar, qovurilgan
kartoshka), usti qizartirib pishirilgan
taomlar, quyuq yog li o tkir sardaklar,
ʻ ʻ
ziravorlar, tuzlangan bodring, yangi
yopilgan yumshoq non, quymoqlar

chiqarib tashlanadi.

Suvda va bug da
ʻ

pishirilgan ovqatlarda hazm bezlari

sekretsiyasini kimyoviy yo l bilan
ʻ

qo zg atuvchi moddalar bir kadar
ʻ ʻ

cheklangan bo ladi. P.bilan d.da
ʻ

bemorning ahvoli, uning harakat qilish

imkoniyati va kasallik harakteriga ko ra
ʻ

belgila-nadigan ovqatlanish rejimiga amal kilishga katta ahamiyat beriladi

Bemorlar kuniga 4—5 mahal ovqatlanishi, ovqatlanish orasidagi vaqt 4 soatdan
oshmasligi kerak. Ayrim hollarda
davolash maqsadida bo libbo lib ʻ ʻ
ovqatlanish rejimi tavsiya etiladi, bunda
ovqat oz-ozdan tez-tez qabul qilinadi.
P.bilan d.da kasallik harakteriga moye
keladigan alohida ovqatlar beriladi.
O simlik mahsulotlari — yangi
ʻ
sabzavotlardan tayyorlangan salatlar,
qovun-tarvuzlar ham parhez taomlar
hisoblanadi, chunki ularda vitaminlar,
fermentlar, ﬁtonsidlar, mikroelementlar,
organik kislotalar, juda foydali, semirtirib
yubormaydigan qand moddalari

(fruktozalar) ko p bo ladi.
ʻ ʻ

P. B ilan d.da
yangi xom sabzavot va mevalarni ko p ʻ
berish bilan ularning ishqoriy ta siri
ʼ
ta minla-nib, aterosklerozga olib keluvchi atsi-dotik (kislotalik) uzgarishlarga bar-
ʼ
ham beriladi. Hatto sog lom kishilar
ʻ
hayajonlanganida, kam harakat qilga-nida va boshqa noxush omillar ta sirida
ʼ
organizmning sabzavot va mevalarga bo lgan ehtiyoji ortadi. Shuning uchun sabzavot va mevalar
ʻ
bemor hamda
sog lom kishilar hayoti uchun zarur
ʻ
mahsulotlardan hisoblanadi. Kishining
tezgina sog ayib ketishini ta minlovchi
ʻ ʼ
moddalar ko pgina ovqat mahsulotlarida mavjud. Ular, ayniqsa, sut mahsulotlari
ʻ
(keﬁr, prostokvasha, smetana, tvorog)da kup bo ladi. Parhez xusu-siyatiga ega
ʻ
go sht mahsulotlariga: yog siz mol
ʻ ʻ
go shti, tovuq, quyon go shti va jigar
ʻ ʻ

kiradi.

Deyarli barcha sabzavot va
mevalar (turp, shovul, dukkaklilardan
tashqari) parhez mahsulotlar hisobla-
nadi. Zamonaviy parhez taomlarda odatdagi ovqat mahsulotlaridan keng

miq-yosda foydalaniladi, lekin ular yangi va sifatli bo lishi kerak. ʻ

«DIETOTERAPIYA MUSTAQIL DAVO TADBIRI SIFATIDA»

Parhez bilan davolash, diyetoterapiya — ba zi kasalliklar (gastrit, enterit, kolit, yara kasalligi, jigar, buyrak xastaliklari va ʼ boshqalar)ni davolash va oldini olish maqsadida par-hezdan foydalanish. P. B ilan d. D ori-darmonlar va boshqa davo  vositalari bilan birga qo llanadi. ʻʼ

P. B ilan d. Q adimdan ma lum, ammo uning ilmiy asoslari faqat 19-asrning 2yarmida ʼ ishlab chiqiddi, bunda rus olimlari I. P. Pavlov va I. M. Sechenov yaratgan ﬁziologik qoidalarning ahamiyati katta bo ldi. P.bilan d.ning asosiy prinsiplari: ʻ ovqatlanish ratsioni, rejimi va masalliqni pishirish usulini belgilashda individual yondashish; kasallikning harakteri, bemorning axvoli va organizmning o ziga xos xususiyatlari, ovqatning miqsor va ʻ sifat jihatdan mutanosib bo lishi, ʻ bemorga kasalligi tufayli biror oziq modda yoki ovqat mahsulotini berib bo lmaydigan yoki cheklab qo yiladigan ʻ ʻ xrllarda ratsionni oqsillar, yog lar, ʻ uglevodlar, mineral moddalar va  vitaminlar birmuncha muvoﬁq keladigan qilib belgilashdan iborat.

O'xshashlar

Nizolarning Ko’rib chiqishning davo tushunchasi

mustaqil o`zbekiston soliq tizimidagi islohatlar

O’qish darslarida mustaqil ishlarni tashkil etish usullari

Xranologiya va metrologiya fanidan mustaqil ta'lim topshirig‘i

Manbashunoslikning fan sifatida rivojlanishi