logo

Elektrokimyoviy analiz usullarida qo’llaniladigan elektrodlarning kllassifikatsiyasi va ularning turlari

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

61.5751953125 KB
Mavzu:   Elek t rok imy ov iy  analiz 
usullarida qo’llaniladigan 
elek t rodlarning k llassifi k at siy asi v a 
ularning t urlari      
Ele k t r  k imy oviy   analiz  usullari   elektrodlar  ustida  yoki 
elektrodlar  oralig‘ida  sodir  bo‘layotgan  jarayonlarga 
asoslangan.  Bunda  sistemaning  qator  kattaliklari  (potensial, 
tok  kuchi,  elektr  miqdori,  qarshilik,  sig‘im,  elektr 
o‘tkazuvchanlik  yoki  dielektrik  xossalari)  o‘zgaradi.  Bu 
kattaliklar  aniqlanadigan  moddalarning  eritmadagi 
konsentratsiyalariga mutanosib bo‘lganligi yoki ularning o‘ziga 
xos  xususiyatlari  bilan  belgilanganligi  uchun  ular  yordamida 
o‘sha  moddalarning  tabiati  va  miqdorini  aniqlash  mumkin. 
O‘lchanadigan  mazkur  qiymatlarning  ko‘p  sonli 
umumlashmalari  mavjud.  Barcha  elektr  kimyoviy  analiz 
usullarida elektr zanjiri asosiy o‘rinda turganligini hisobga olib, 
usullar  sinflanishining  asosiga  elektrodlarda  bo‘ladigan 
jarayonlarni qo‘yish maqsadga muvofiq.Elek t r k imy ov iy  analiz usullari     
KEL-1M2 turidagi elektrolidli laboratoriya 
konduktometri umumsanoat konduktometrik asboblarini 
tekshirish, hamda zavod agrokimyo laboratoriyalari va 
ilmiy-tatqiqot ishlarida eritmalarining solishtirma elektr 
o’tkazuvchanligni o’lchashga mo’ljallangan. 

Atrof muhitdagi turli klimatik o’zgarishlarga 
chidamli, barqaror bo’lib GOST 15150-69 talablariga javob 
beradi. Konduktometr abraziv xossaga ega bo’lmagan, 
yuvilishga barqarorligi yuqori bo’lgan plyonkalar hosil 
qilmaydigan kislotalar, ishqorlar va tuzlarning suvli va 
suvsiz eritmalarining analizida foydalanish imkonini 
beradi. KEL-1M2 t uridagi elek t rodli laborat oriy a 
k onduk t omet rida amaliy  ishlar bajarish     
Solishtirma elektr o’tkazuvchanlikni o’lchash 
diapazoni sakkiz asosiy o’lchash oraliqlarini o’z 
ichiga oladi. Sm/m: 

10·10 -7
 -100·10 --7
5. 10·10 -3
 -100·10 -3

10·10 -6
 -100·10 -6
6. 10·10 -2
 -100·10 -2

10·10 -5
 -100·10 -5
7. 10·10 -1
 -100·10 -1

10·10 -4
 -100·10 -4
8. 10·1 -100·1

Asosiy o’lchash oraliqlari yana qo’shimcha o’lchash 
oraliqlariga bo’linadi, Sm/m:

1.10·10 -7
 -50·10 --7
5. 10·10 -3
 -50·10 -3

2.10·10 -6
 -50·10 -6
6. 10·10 -2
 -50·10 -2

3.10·10 -5
 -50·10 -5
7. 10·10 -1
 -50·10 -1

4.10·10 -4
 -50·10 -4
8. 10·1 -50·1     
ICEl-Ca –2 plyonkali laboratoriya ion selektiv elektrodi 
elektrod sirti yoki membranasida cho’kma yoki plyonka hosil 
qilmaydigan kalsiy ionlarining eritmadagi konsentratsiyasi 
va aktivligini potensiometrik yoki ionometrik o’lchash uchun 
mo’ljallangan.

Elektrod yordamchi elektrod (taqqoslas elektrodi) bilan 
juftlikda ilmiy va sanoat laboratoriyalarida stansionar yoki 
tashib yurishga qulay bo’lgan electron o’zgartkichlari va 
ionomerlar tarkibida qo’llashga mo’ljallangan.

O’lchash oralig’I 20±1 0
C da 1,0 dan 4,5 pCa gacha. 
Analiz qilinadigan muhitning pH oralig’i 4 dan 9 gacha. Analiz 
qilinadigan sharoit kattaliklari: temperature 5 dan 50 0
C; 
bosim 84 dan 106,7 kPa (630 dan 800 mm.sim.ust.)gacha.ICEl-Ca–2 k alsiy  selek t iv  
elek t rodning     
pCa ning o’lchash diapazonida elektrod tavsifining chiziqli 
bog’liqlikdan chetlanishi analiz muhitning 20 0
C haroratida 
±6mv dan oshmaydi.

Mutlaq qiymat bo’yicha elektrod tafsifining chiziqli 
qismdagi egilish tigligi kamida, mv/pCa; 

5 0
C temperaturada 26,0;

20 0
C temperaturada 27,0;

50 0
C temperaturada 30,0;

Elektrodning elektrik qarshiligi 20 0
C temperaturada 
10 dan 80 Mom gacha qiymatni tashkil etadi. Uning 
umumiy ish resursi 1000 soatga yaqin. 

Ion selektiv elektrodlar bevosita va bilvosita 
potensiometriya, qo’shimchalar usuli va ionometriyada 
muvaffaqiyat bilan ishlatiladi. Elektroddan foydalanishdan 
oldin 20±5 0
C da 24 soat davomida saqlanishi lozim.      
Plyonkali ion selektiv elektrod ELIS-121K taqqoslash elektrodi va ionomer 
bilan birgalikda eritmadagi kaliy ionlarining aktivligini o’lchashga 
asoslangan. Elektrod GOST 22261-94 standartiga va TU-4215-015-
35918409-2007 texnik talablarga javob beradi. 

Texnik tavsiflari:

1.20  0
C temperaturada pK ni o’lchash diapazoni 1,0 dan 5,0 gacha.

2.Temperatura 20  0
C dan oshmaganda pK ni o’lchash diapazonida chiziqli 
bog’lanishdan elektrod tavsifining chetlanishi ±6 mv.

3.Analiz qilinadigan muhitning temperature diapazoni 5 dan 50  0
C gacha.

4.analiz qilinadigan eritmaning pH qiymati 2 dan 9 gacha bo’lishi kerak.

5.20  0
C temperaturada elektrodning elektrik qarshiligi 10 dan 80 Mom 
gacha.

6. Elektrod tavsifining yuqoriligi absolyut qiymat bo’yicha, kamida:

– 54,0 mv/pK–––20  0
C temperaturada;

– 61,0 mv/pK–––50  0
C temperaturada.

7.Elektrodning selektivlik koeffisenti x-jadvalda keltirilgan. Kaliy  selek t iv  elek t rod ELIS-121K 
y ordamida k aliy  ionlarining miqdorini aniqlash.     
X-jadval.

Halaqit qiluvchi ionlar

NH
4 +

Na +

Ca +2

Mg +2

Selektivlik koefsienti 

2 ·10 -2

5 ·10 -3

5 ·10 -3

2 ·10 -4

8.Elektrodning gabarit o’lchamlari:

Diametri–10 mm;

Uzunligi–113 mm.

Kaliy selektiv elektrod tiklanmaydigan buyum hisoblanadi.     
PASCO kompaniyasida ishlab chiqarilgan kaliy selektiv elektrod kaliy 
ionlarining konsentratsiyasini suvdagi eritmalardan tez oddiy, aniq 
va iqtisod bilan o’lchovlarni amalga oshirishda foydalaniladi.

Kaliy selektiv elektrod ion filtrli sezgir modul mahkamlangan 
elektrod korpusidan tuzilgan sezgir modulda gelli kaliy selektiv 
filtrga ega bo’lgan orgonofil membrane bilan kontaktda bo’lgan, 
eritma bilan to’ldirilgan ichki qism mavjud.

Membrana kaliy eritmasi bilan kontaktda bo’lganda, 
membranada elektrod potensiali paydo bo’ladi. Bu elektrod 
potensialining qiymati taqqoslash elektrodining doimiy potensialiga 
nisbatan o’lchanganda eritmadagi erkin kaliy ionlarining darajasiga 
bog’liq bo’ladi. Kaliy ionlarining eritmadagi miqdori bilan o’lchangan 
elektrdo potensiali orasidagi bog’liqlik Nernst tenglamasi asosida 
baholanadi: C1-6733 modeldagi PASCO scient ifi c k aliy  selek t iv  elek t rod
 y ordamida k aliy  ionlari miqdorini ionomet rik  usulda aniqlash.     
E=E 0
+Slog X bunda E-o’lchnagan elektrod potensiali; E 0
-
taqqoslash elektrodining potensiali; S-elektrod funksiyasining 
tikligi (dekadagi-56mV); X-eritmadagi kalsiy ionlarining miqdori 
(aktivligi). x-aktivlik eritmadagi kaliy ionlarining effektiv 
konsentratsiyasining ifodasidir. Kaliy ionlarining umumiy 
konsentratsiyasiga (C
t ) bog’langan (C
v ) va erkin (C
f ) kaliy ionlari 
kiradi. Kaliy selektiv elektrod faqat konsentratsiyalari teng 
bo’lgan erkin kaliy ionlari bilan ta’sirlashadi:

C
f =C
t -C
v  

Aktivlik konsentratsiya bilan erkin kaliy ionlarining aktivlik 
koeffisiyenti orqali quyidagicha o’zaro munosabatda bo’ladi:

X=γ·C
f

Aktivlik koeffisenti quyidagi ifoda asosida aniqlangan 
umumiy ion kuchiga bog’liq holda o’zgaradi.

I=

Bunda C
x -X-ionning konsentratsiyasi; Z
x  – x-ionning zaryadi; 
eritmadagi barcha turdagi ionlarga tegishli yig’indi.     
Har  qanday  membranali  ion-selektiv  elektrodning  asosiy  tavsifi  shu 
elektrodning  o’zi  nisbatan  selektiv  bo’lgan  kimyoviy  moddalar  yoki 
ionlar  aktivligining  membrana  potensialiga  bir  xil  va  mos  ravishda 
bog’liqligidir.  Bundan  tashqari  membranali  elektrod  yaxshi 
selektivlikka  va  qisqa  aniqlash  vaqtiga  ega  bo’lishi  zarur.  U 
ishlatishga  qulay,  mustahkam,  topilishi  yengil  va  uzoq  muddatli  ish 
resursiga  ham  ega  bo’lmog’i  kerak.  Hatto  aktivlikning  logarifm 
qiymati  bilan  EYUK  orasidagi  bog’liqlik  egrisi  ham  Nernst 
tenglamasi  bilan  hisoblanishi  shart  emas.  Gomogen  qattiq 
elektrodlarning  membranasi  mexanik  jihatdan  mustahkam  bo’lib, 
g’ovaksiz  bo’lishi  kerak.  Ularni  kristaldan  tayyorlanadi,  yoki  kukunni 
presslash  yo’li  bilan  olinadi  va  elektrodning  korpusiga  o’rnatiladi. 
Gomogen  membrana  amaliy  jihatdan  suvda  erimaydi.  Membrana 
materialining  eruvchanlik  ko’paytmasi  qancha  kichik  bo’lsa 
selektivlik bo’yicha shuncha elektrod uchun mos keladi.X ulosa.     
1.Alimarin I .P. Laborat orn ы y e met odik ik  prak t ik umu fi zik o-
ximichesk ix i  fizicheskix metodov analiza. Elektroximicheskiye metod ы . 
M.: Ximiya. 1981.111 s.

2.Korenman Ya.I. Praktikum po analiticheskoy ximii. Elektroximicheskiye 
metod ы  analiza. M.: Kolos. 2005. 232 s.

3.Demina L. A., Krasnova N. B., Yurisheva B. S., Chupaxin M.S. 
Ionometriya v neorganicheskom analize. M.: Ximiya. 1999. 192 s. 

4.Damaskin B.B., Petriy O.A. Osnov ы  teoreticheskoy elektroximii. M.: 
V ы sshaya shkola. 1978. 239 s.

5.Levin A.I. Teoreticheskiye osnov ы  elektroximii. M.: Metallurgiya. 1972.   
396 s.

6.Nikolskiy B.P., Matyorova V.G. Ionoselektivn ы ye elektrod ы . Osnovn ы ye 
   vopros ы  sovremennoy teoreticheskoy elektroximii. M.: Mir. 1980.394 s.

7. G ilmanshina S.I., Osnov ы  analiticheskoy ximii. Piter. 2006, 223 str. 

8. http/WWW.Subscribe.ru.

  http://www.xumuk.ru/ . Sayt o ximii dlya ximikov.Foy dalanilgan adabiy ot lar roy hat i.

Mavzu: Elek t rok imy ov iy analiz usullarida qo’llaniladigan elek t rodlarning k llassifi k at siy asi v a ularning t urlari

 Ele k t r k imy oviy analiz usullari elektrodlar ustida yoki elektrodlar oralig‘ida sodir bo‘layotgan jarayonlarga asoslangan. Bunda sistemaning qator kattaliklari (potensial, tok kuchi, elektr miqdori, qarshilik, sig‘im, elektr o‘tkazuvchanlik yoki dielektrik xossalari) o‘zgaradi. Bu kattaliklar aniqlanadigan moddalarning eritmadagi konsentratsiyalariga mutanosib bo‘lganligi yoki ularning o‘ziga xos xususiyatlari bilan belgilanganligi uchun ular yordamida o‘sha moddalarning tabiati va miqdorini aniqlash mumkin. O‘lchanadigan mazkur qiymatlarning ko‘p sonli umumlashmalari mavjud. Barcha elektr kimyoviy analiz usullarida elektr zanjiri asosiy o‘rinda turganligini hisobga olib, usullar sinflanishining asosiga elektrodlarda bo‘ladigan jarayonlarni qo‘yish maqsadga muvofiq.Elek t r k imy ov iy analiz usullari

 KEL-1M2 turidagi elektrolidli laboratoriya konduktometri umumsanoat konduktometrik asboblarini tekshirish, hamda zavod agrokimyo laboratoriyalari va ilmiy-tatqiqot ishlarida eritmalarining solishtirma elektr o’tkazuvchanligni o’lchashga mo’ljallangan.  Atrof muhitdagi turli klimatik o’zgarishlarga chidamli, barqaror bo’lib GOST 15150-69 talablariga javob beradi. Konduktometr abraziv xossaga ega bo’lmagan, yuvilishga barqarorligi yuqori bo’lgan plyonkalar hosil qilmaydigan kislotalar, ishqorlar va tuzlarning suvli va suvsiz eritmalarining analizida foydalanish imkonini beradi. KEL-1M2 t uridagi elek t rodli laborat oriy a k onduk t omet rida amaliy ishlar bajarish

 Solishtirma elektr o’tkazuvchanlikni o’lchash diapazoni sakkiz asosiy o’lchash oraliqlarini o’z ichiga oladi. Sm/m:  10·10 -7 -100·10 --7 5. 10·10 -3 -100·10 -3  10·10 -6 -100·10 -6 6. 10·10 -2 -100·10 -2  10·10 -5 -100·10 -5 7. 10·10 -1 -100·10 -1  10·10 -4 -100·10 -4 8. 10·1 -100·1  Asosiy o’lchash oraliqlari yana qo’shimcha o’lchash oraliqlariga bo’linadi, Sm/m:  1.10·10 -7 -50·10 --7 5. 10·10 -3 -50·10 -3  2.10·10 -6 -50·10 -6 6. 10·10 -2 -50·10 -2  3.10·10 -5 -50·10 -5 7. 10·10 -1 -50·10 -1  4.10·10 -4 -50·10 -4 8. 10·1 -50·1

 ICEl-Ca –2 plyonkali laboratoriya ion selektiv elektrodi elektrod sirti yoki membranasida cho’kma yoki plyonka hosil qilmaydigan kalsiy ionlarining eritmadagi konsentratsiyasi va aktivligini potensiometrik yoki ionometrik o’lchash uchun mo’ljallangan.  Elektrod yordamchi elektrod (taqqoslas elektrodi) bilan juftlikda ilmiy va sanoat laboratoriyalarida stansionar yoki tashib yurishga qulay bo’lgan electron o’zgartkichlari va ionomerlar tarkibida qo’llashga mo’ljallangan.  O’lchash oralig’I 20±1 0 C da 1,0 dan 4,5 pCa gacha. Analiz qilinadigan muhitning pH oralig’i 4 dan 9 gacha. Analiz qilinadigan sharoit kattaliklari: temperature 5 dan 50 0 C; bosim 84 dan 106,7 kPa (630 dan 800 mm.sim.ust.)gacha.ICEl-Ca–2 k alsiy selek t iv elek t rodning