logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Endogen jarayonlar

Endogen jarayonlar

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

510.0234375 KB
Ko'chirib olish
EN DOGEN J A R AY ON L A R Re ja: 1. Endoge n jaray onlar haqida umumiy maʼlumot ; 2. Ye rning ichk i qismida sodir boʻladigan jaray onlar; 3. Magmat izm jaray onlari . EN DOGEN J A R AY ON L A R HAQI DA UM UM I Y M A ʼ L UM OT Endoge n jaray onlar – Ye r qaʼrida y e r ichk i k uchlarining t aʼsir e t ishidan y uzaga k e ladigan ge ologik jaray onlar. Ye r poʻst ida sodir boʻladigan t e k t onik harak at lar, sey smik f aollik , magmat izm, me t amorfi zm, gidrot e rmal jaray onlar va boshqalar Endoge n jaray onlarni t ashk il e t adi. Ye rning ichk i e ne rgiy asi uning chuqur qismida radioak t iv moddalarni parchalanishidan ajralib chiqqan issiqlik , y e r qat lamlaridan hosil boʻladigan gravit at sion k uchlar t aʼsiri va Ye rning ay lanishidan y uzaga k e ladigan k uchlar hisobiga pay do boʻladi. Yer poʻst ining chuqur qismlarida v a y uqori mant iy ada t oʻplangan energiy a qat lamlarning burmalanishiga, y oriqlar v a uzilmalar hosil boʻlishiga, qat lamlarni y oriqlar boʻy lab t urli y oʻnalishlarda siljishiga, zilzilalar v ujudga k elishiga v a boshqalarga olib k eladi. Endogen jaray onlar ning riv ojlanishi ay rim hollarda ek zogen jaray onlar t aʼsirida v ujudga k eladi. Koʻpgina geologik hodisalar, foy dali qazilmalarni t ark ib t opishi (mas, neft , t oshk oʻmir v a boshqalar) v a st ruk t uralarning shak llanishi ek zogen v a endogen geologik jaray onlarning bir- biriga boʻlgan aloqasiga bogʻlik dir Y ER N I N G I CHK I QI SM I DA SODI R BOʻ L A DI GA N J A R AY ON L A R Yerning ichk i qismida sodir boʻladigan jaray onlardan biri bu v ulqonlarning ot ilishidir.Vulqonlar – y er po‘st ida sodir bo‘ladigan t ek t onik harak at lar nat ijasida pay do bo‘lgan y oriqlar orqali lav a, issiq gaz, suv bug‘lari v a boshqa jinslar chiqib t urishidan hosil bo‘lgan k onussimon qalqonsimon, gumbazsimon t og‘lar v a t epalar. Vulqon og‘zi – k rat er, t agi – magma o‘chog‘i, mo‘riga o‘xshash t ik o‘rt a qismi – v ulqon k anali deb at aladi. Vulqon k rat eridan ot ilib chiqadigan lav aning harorat i 1500° C gacha y et adi. Vulqonning ot ilishi, lav aning qot ishi jaray onida bugʻ v a v ulqon suv lari ajralib chiqadi. Vulqon ot ilishi qisqa, dav riy v a uzok , dav om et ishi, baʼzilari but unlay soʻnib qolishi mumk in. Shunga k oʻra v ulqon soʻnmagan, soʻngan, t inchigan x illarga boʻlinadi. Vulqonning k oʻt arilgan k anallari shak liga qarab mark aziy v a y oriqlardan ot iladigan xillarga boʻlinadi. Mark aziy v ulqonda mahsulot lar mark aziy k av ak dan ot ilib chiqadi, y oriqlardan ot iladigan v ulqon ochilib qolgan y oriq y ok i bir qancha unchalik k at t a boʻlmagan k onuslardan iborat . Vulqonlar shart li rav ishda so‘ngan v a harak at dagi v ulqonlarga bo‘linadi. Hozirgi pay t da say y oramizda 800 dan ort iq harak at dagi v ulqonlar mav jud. M AGM ATI ZM Magmat izm endogen jaray onlarning y er y uzasini oʻzgart iruv chi qudrat li k uchlardan biri hisoblanadi. Magmaning ( y unoncha magma –quy uq moy ) y er poʻst i v a y uzasidagi harak at i bilan bogʻliq barcha jaray onlar majmuasini magmat izm deb at aladi. Magmat izm t ol jinslari, xilma – xil rely efi shak llari , t ufay li qazilma boy lik larining hosil boʻlishida magmat izm hodisasining hissasi k at t a. Magma murak k ab t ark ibli asosan silik at li, suy uqlik , uning t ark ibida erigan uchuv chan k omponent lar k o’p bo’lib, ular magmani ak t iv qilib y uboradi. Magmaning mak on v a zamondagi harak at xususiy at lariga qarab int ruziv ( ichk i , chuqur ) v a eff uziv ( y uza ) magmat izmga boʻlinadi. Agar harak at lanay ot gan magma y er poʻst ining maʼlum chuqurlik larida sov ib qot ib qolsa int ruziv magmat izm y ok i plut onizm ( Yer ost i duny osi xudosi ) deb at aladi. Plut onizm t aʼsirida magma y er poʻst ining darzlari, y er y oriqlari , bosim k am boʻlgan qismlariga joy lashib oladi . Shar y er poʻst ida harak at lanay ot gan magma y er y uzasiga oqib y ok i ot ilib ( baʼzan port lab ) chiqsa eff uziv magmat izm y ok i v ulqonizm (olov xudosi ) deb at aladi X ulosa . Endogen jaray onlar nat ijasida k oʻplab hodisalar sodir boʻladi. Yerdagi bo’ladigan jaray onlar; v ulqon ot ilishi, zilzila, t og’ hosil bo’lishi, k abi ichk i harak at lar endogen jaray onlar deb at aladi. Yerdagi behisob energiy a t a’siridan jinslarning y ot ish holat i v a t ark ibi o’zgaradi, burmali t og’lar, v ulqon harak at laridan orollar hosil bo’ladi. FOY DA L A N I LGA N A DA BI Y OTL A R R Oʻ Y X ATI 1 . M. Mamat qulov B. Y . Egamov “ Geologiy a v a geomorfologiy a asoslari “ Darslik - Toshk ent 2019-y il 209- bet ; 2. B. T. Toshmuhammedov “ Umumiy geologiy a “ Toshk ent -2011 3. F. Hik mat ov , D. A y t bay ev , D. Saidov a “ Geofi zik a asoslari “ Toshk ent – 2019; 4. Int ernet say t lari.

EN DOGEN J A R AY ON L A R Re ja: 1. Endoge n jaray onlar haqida umumiy maʼlumot ; 2. Ye rning ichk i qismida sodir boʻladigan jaray onlar; 3. Magmat izm jaray onlari .

EN DOGEN J A R AY ON L A R HAQI DA UM UM I Y M A ʼ L UM OT Endoge n jaray onlar – Ye r qaʼrida y e r ichk i k uchlarining t aʼsir e t ishidan y uzaga k e ladigan ge ologik jaray onlar. Ye r poʻst ida sodir boʻladigan t e k t onik harak at lar, sey smik f aollik , magmat izm, me t amorfi zm, gidrot e rmal jaray onlar va boshqalar Endoge n jaray onlarni t ashk il e t adi.

Ye rning ichk i e ne rgiy asi uning chuqur qismida radioak t iv moddalarni parchalanishidan ajralib chiqqan issiqlik , y e r qat lamlaridan hosil boʻladigan gravit at sion k uchlar t aʼsiri va Ye rning ay lanishidan y uzaga k e ladigan k uchlar hisobiga pay do boʻladi.

Yer poʻst ining chuqur qismlarida v a y uqori mant iy ada t oʻplangan energiy a qat lamlarning burmalanishiga, y oriqlar v a uzilmalar hosil boʻlishiga, qat lamlarni y oriqlar boʻy lab t urli y oʻnalishlarda siljishiga, zilzilalar v ujudga k elishiga v a boshqalarga olib k eladi.

Endogen jaray onlar ning riv ojlanishi ay rim hollarda ek zogen jaray onlar t aʼsirida v ujudga k eladi. Koʻpgina geologik hodisalar, foy dali qazilmalarni t ark ib t opishi (mas, neft , t oshk oʻmir v a boshqalar) v a st ruk t uralarning shak llanishi ek zogen v a endogen geologik jaray onlarning bir- biriga boʻlgan aloqasiga bogʻlik dir

O'xshashlar

Endogen jarayonlar va ularga tavsif
EVOLYUTSION JARAYONLAR
EKZOGEN JARAYONLAR
TABIIY GEOGRAFIK JARAYONLAR
Global Jarayonlar Dielektikasi