Mav zu: Epigrafi k a. Fan sifat ida shak llanishi v a riv ojlanishi

Reja: 1. Epigrafika fanining predmeti va vazifalari 2. Epigrafikaning rivojlanish bosqichlar i

Epigrafika yunoncha “epi” va “ grafika ” so‘zlaridan olingan bo’lib, “ qattiq material yuzasidagi yozuv ” degan ma’noni bildiradi. Epigrafika fani asosan tosh, sopol, metall, va boshqa qattiq buyumlarga bitilgan qadimgi va o‘rta asr yozuvlarini o'rganuvchi fandir. Ushbu fan uyg‘onish davrida qadimiylikka, chunonchi Qadimgi Sharq va qisman qadimgi “ Bibliya ” ga qiziqish kuchaygan paytda paydo bo’lgan. Epigrafika fanida dastlab ltaliya, Yunoniston, Shimoliy Afrika va Falastindan topilgan oltindan bo’lgan yunon, etrusk, qadimgi yahudiy, finikiya yodgorliklarigagina ega edi. XIX asming o‘rtalaridan epigrafika ayniqsa, tez rivojlana boshladi.

. Epigrafika fani yordami bilan Kipr orolidan topilgan miloddan awalgi XI-VIII asrlar tosh va idishlarga bitilgan yunon tilidagi yozuvlar, Livan, Suriya, Karfagen, O‘rta yer dengizi orollari, ltaliya, Frantsiya, Ispaniya va Shimoliy Afrikadan topilgan Finikiya, Puni qadimgi yozuvlari, shuningdek miloddan awalgi IV- Ш ming yilliklarda Fila oroli va Nil daryosidan topilgan qadimgi Misr petroglifik yozuvlari, miloddan avvalgi VI asrdagi janubiy va shimoliy arab yozuvlari, Dajla va Frot daryolari oralig’i va Old Osiyoning qadimgi hududlaridagi miloddan awalgi III ming yillikka oid mixxat matnlari, Ahamoniylar sulolasining o‘matilishidan Artakserks III podsholigi (mil.aw. 358-338) gacha bo‘lgan davrdagi qoyalar, saroy devorlari va oltin taxtachalarga bitilgan qadimgi Eron mixxatlari, slavyan, gruzin, arman, qadimgi turkiy, xitoy, shuningdek, Markaziy Osiyo va boshqa hududlardan topilgan ko’plab yozma yodgorliklar (bitiklar) topib o‘rganildi

Epigrafikaning taraqqiyoti tufayli qadimgi xalqlaming qadimgi turmush tarzi, ijtimoiy - iqtisodiy, siyosiy va moddiy madaniyati, diniy mazhabi va umumiy tarixi haqidagi qimmatli ma’lumotlarni to’plash imkoni yaratildi va to’plandi. Harf shakllarining o’zgarishini ilmiy jihatdan o’rganish orqali arxeologik yodgorliklaming qaysi davrga mansubligi, qadimgi yozuvlaming rivojlanish darajasi aniqlandi. Yenisey (Enasoy) daryosi havzasi (Xakasiya A.V. va Tuva A.R.) dan topilgan Orxun-Yenisey yozuvlari fanga ko’pgina qimmatli ma’lumotlami to’plash imkonini berdi.