logo

Fors tilida PREDLOGLAR (PESHOYandho) va ko’makchi (pasoyandi –ro). Asosiy predloglar.yangi lug’atlarni o’rganish. Husnixat mashqlari. Savol-javoblar

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

93.296875 KB
F O R S   T I L I D A   P R E D L O G L A R  
( P E S H O Y A N D H O )   V A   K O ’ M A K C H I  
( P A S O Y A N D I   – R O ) .   A S O S I Y  
P R E D L O G L A R . Y A N G I   L U G ’ A T L A R N I  
O ’ R G A N I S H .   H U S N I X A T   M A S H Q L A R I .  
S A V O L - J A V O B L A R 7-VARIANT
•
Pedloglar (Peshoyandho);
•
Ko’makchi (pasoyandi -ro);
•
Asosiy predloglar;
•
Yangi lug’atlarni o’rganish;
•
Husnixat mashqlari;
•
Savol-javoblar FORS TILIDA KELISHIKL ARNING 
IFODAL ANISHI
•
Fors tilida kelishik kategoriyasi yo‘qdir. 
Otlarning o‘zaro sintaktik munosabatlari 
izofa, ko‘makchi va predloglar (old 
ko‘makchilari) orqali ifoda etiladi. PREDLOGL AR
•
Fors tilida predloglar o‘zlarining tarkibiga 
ko‘ra 3 qismga bo‘linadilar: 
•
1) asosiy predloglar, 
•
2) izofali predloglar, 
•
3) murakkab predloglar. Asosiy ko‘makchilar fors tilida juda mahsuldor bo‘lib, kelishik munosabatlarini 
ifodalovchi asosiy vosita hisoblanadi.
Tarjimasi misol Izofa v a 
k o‘mak chilar Kelishik  
qo‘shim - chalari Kel ishik lar
shahar رهش – -
bosh kelishik
mening 
shahrim نم رهش izofa -ning
qaratqich 
kelishigi
shaharni اررهش
  ار  – -ni
tushum 
kelishigi
shaharga رهش هب
هب  – -ga
jo‘nalish 
kelishigi
shaharda رهش رد
رد  –  -da
o‘rin-payt 
kelishigi
shahardan رهش زا
زا  – -dan
chiqish kelishigiPREDLOGL AR هب be  ko‘makchisi otlarning oldiga qo‘yilib, harakatning yo‘nalish o‘rni, harakat 
yo‘nalgan shaxs kabi ma’nolarni bildiradi va o‘zbek tilidagi jo‘nalish kelishigiga to‘g‘ri 
keladi. Vهب     be  ko‘makchisi ot bilan qo‘shilib yoki alohida yozilishi ham mumkin. Masalan:
مدمآ تایرشن  رادا هب نم	
ۀ     man be edāre-ye nashriyāt āmadam  ‘Men nashriyot idorasiga 
keldim’
  میتفر یسیلگنا نابز هدکشناد  هب ام     mā be dāneškade-ye ruznāmenegāri raftim.  ‘Biz Ingliz tili 
fakultetiga bordik’PREDLOGL AR رد    dar  ko ‘ makchisi otlarning oldiga qo ‘ shilib ,  ish va harakat sodir 
bo ‘ lgan o ‘ rinni ,  vaqtni bildiradi va o ‘ zbek tilidagi o ‘ rin - payt 
kelishigiga mos keladi . Masalan:
 هدکشنادرد نم زوریدمدوب\      diruz  man dar dāneškade budam       ‘Kecha 
men fakultetda bo‘ldim’.
دوبن یسک وا هناخ رد تقو نآ         ān vaqt dar xāne-ye u kasi nabud       ‘U 
vaqtda uning uyida hech kim yo‘q edi’.PREDLOGL AR زا   az  ko‘makchisi otlarning oldida kelib, turli ma’nolarni ifoda etishi 
mumkin. Lekin ko‘pincha ma’nosi o‘zbek tilidagi chiqish kelishigiga 
mos keladi  زا   az  ko‘makchisi orqali anglashiladigan asosiy ma’no ish-
harakatning boshlanish o‘rni, payti va umuman chiqishni bidiradi. 
Masalan:
میتسه امش  رظتنم راهچ تعاس زا         az  sāat-e  čahār  montazer-e  šomā 
hastim  ‘Soat to‘rtdan buyon sizni kutyapmiz’.PREDLOGL AR اب bā  ko‘makchisi otlarning oldida kelib, birgalik, hamkorlik 
ma’nolarini bildiradi va asosan o‘zbek tilidagi  bilan  ko‘makchisi 
orqali anglashiladigan ma’nolarni ifodalaydi.  Masalan:
متفر دنقرمس رهش هب  دوخ هداوناخ اب نم  
man bā xānevāde-ye xod be šahr-e Samarqand raftam 
‘ Men oilam bilan Samarqand shahriga bordim’.PREDLOGL AR ات tā  ko‘makchisi otlarning oldida kelib, harakat yo‘nalishidagi eng so‘nggi 
o‘rinni va vaqt bildiruvchi so‘zlar bilan kelganda, vaqt chegarasini anglatadi. 
O‘zbek tilidagi  qadar  ko‘makchisi anglatgan ma’nolarni bildiradi. Masalan:
تشاد  همادا شش تعاس ات  یملع هسلج
jalase-ye ‘elmi tā sāat-e šeš edāme dāšt  ‘Ilmiy yig‘ilishi soat oltigacha 
davom etdi’PREDLOGL AR یارب   barāye  ko‘makchisi otlarning oldiga qo‘yilib, ish-harakatning maqsad va 
sababini bildiradi. O‘zbek tilida  uchun  ko‘makchisining asosiy ma’nolari va 
ba’zan – ga  qo‘shimchasi  ma’nosiga mos keladigan ma’noni anglatadi. 
Hozirgi fors tilida  یارب   ko‘makchisiga muqobil tarzda  هساو   vāse  ko‘makchisi 
ham qo‘llaniladi. Masalan:
متفر شلزنم هب متسود ندید یارب
barāye didan-e dustam be manzelaš raftam   ‘Do‘stimni ko‘rish uchun uyiga 
bordim’PREDLOGL AR رب   bar  ko‘makchisi asosan klassik matnlarda, poetik asarlarda va 
qisman hozirgi fors tilida uchraydi. Bu ko‘makchi ish-harakatning biror 
predmet ustida sodir bo‘lishini yoki u tomonga yo‘nalishini bildiradi. 
Masalan:
دز شرس رب  زارد بوچ اب  
bā čub-e derāz bar saraš zad
‘ Uzun kaltak bilan uning boshiga urdi’.PREDLOGL AR زج   joz   ko‘makchisi  ...dan boshqa ,  ...dan tashqari  ma’nolarini 
anglatadi. Masalan:
دماین سک چیه رومیت زج
joz Teymur hičkas nayāmad
‘ Temurdan boshqa hech kim kelmadi’PREDLOGL AR یب     bi   ko‘makchisi otlarning oldiga qo‘yilib, biror bir narsa yoki 
shaxsning yo‘qlik ma’nosini bildirish uchun ishlatiladi.
دمآ رتفد و باتک یب سرد رس وا .
U sar-e dars bi ketāb va bi daftar āmad  ‘U darsga kitob va daftarsiz 
keldi’PREDLOGL AR اVر   R Ā   O RT  K O ‘ M A K C H I S I
ار rā  ort ko‘makchisi hozirgi fors tilida vositasiz to’ldiruvchini 
ifodalash uchun xizmat qiladi. Ma’lumki, bu shakl o‘zbek tilida 
tushum kelishigi qo‘shimchasi – ni  yordami bilan ifodalanadi. 
Masalan:
مداد متسود هب ار "ناتسکبزا یادص" همانزور
Ruznāme-ye «Sedā-ye Ozbakestān» rā be dustam dādam   
‘«O‘zbekiston ovozi» gazetasini do‘stimga berdim’ ار rā  ort ko‘makchisi o‘zbek tilidagi - ni  qo‘shimchasi singari harakatni bevosita 
o‘z ustiga olgan narsani – vositasiz ob’ektni ifoda etadi, ya’ni fors tilidagi   ار rā  
ko‘makchisi qo‘shilgan so‘z o‘zbek tilidagi tushum kelishigi shaklidagi so‘z 
kabi o‘timli fe’l tomonidan boshqarilgan bo‘ladi: 
مدیرخ ار یزاریش ناوید یشورف باتک هزاغم زا زور  
emruz az maγāze-ye ketābforuši divān-e Širāzi-rā xaridam   ‘Bugun kitob 
magazinidan Sheroziyning devonini sotib oldim’.اVر   R Ā   O RT  K O ‘ M A K C H I S I YANGI LUG’ATL ARNI O’RGANISH
•
Jumlalarni fors tiliga tarjima qiling.
•
Men  do‘stim  bilan  universitetga bordim. Kecha do‘stim kitob  magazinidan  Murtazo 
Mushfiq  Kozimiyning  «Qo‘rqinchli  Tehron»  romanini  sotib  oldi.  O‘tgan  kuni 
talabalar  san’at  muzeyiga  bordilar.  Kecha  men  do‘stimdan  maktub  oldim.  Talaba 
bo‘r  keltirdi.  Biz  bugun  6  soat  o‘qidik.  Siz  ularni  ko‘rdingizmi?  Kutubxonadan 
lug‘atlar olib keldik. Ma’ruzani tingladik. Erondan mehmonlar keldilar. Bugun havo 
sovuq.  Singlim  maktabni  bitirdi.  Biz  yozda  daryo  bo‘yida  dam  oldik.  O‘tgan  yili 
universitet  talabalari  musobaqalarda  qatnashdilar.  Sen  bu  filmni  ko‘rdingmi?  Sen 
qayerdan kelding? Biz shahidlar xiyobonini ziyorat qildik. Yangi teatr binosi qurildi.    »   «       .          یضترم کانتشحو نارهت نامر متسود زورید متفر هاگشناد هب متسود اب نم
             .            
هزوم هب نازومآ شناد هتشذگ زور دیرخ یشورفباتک کی زا ار یمیزوک قفشم
   .      .              .  	
زورما دروآ چگ درگاش مدرک تفایرد متسود زا یا همان زورید دنتفر رنه6 
   .                    .    	
ام میدروآ تغل گنهرف هناخباتک زا ؟دیا هدید ار اهنآ ایآ میدناوخ سرد تعاس
         .          .      
مرهاوخ هدرس اوه زورما دندوب هدمآ ناریا زا نانامهم میداد شوگ ینارنخس هب
 .              .        
میدرک یم تحارتسا هناخدور رانک اه ناتسبات دش لیصحتلا غراف هسردم زا
           .              
؟دیا هدید ار ملیف نیا دندرک تکرش تاقباسم رد هاگشناد نایوجشناد هتشذگ لاس
         .            
دش هتخاس رتائت دیدج نامتخاس میدرک ترایز ار ادهش هچوک ؟ییاجک لها .YANGI LUG’ATL ARNI O’RGANISH HUSNUX AT MASHQL ARI
 
نان ردق
 نان  هچب  کsی  ن	sم  زا  ش	sیپ  .متفر  ی	sشورفنان  ناکد  ه	sب  حب	sص  زور  ک	sی
 .تفرگ
 .مدش ناور هناخ یوس شلابند و مدیرخ ار نان نم .دمآ نم تبون دعب
 و درکن هاگن کرسپ .داتفا کرسپ نآ نان هچراپ کی هار رد ،مدید
 هشوگ کی هب و متشادرب ار نان یاه هچراپ نم .تفر هجوت نودب
نان مه نان هزیر تسا نان مه نان .مداهن . SAVOLL AR
•
Fors tilida predloglar necha turga bo’linadi?
•
Qaysi predlog o’zbek tilidagi jo’nalish kelishiga to’g’ri keladi?
•
Qaysi predlog o’rin-payt kelishigini bildiradi?
•
ار rā   ort ko’makchisi o’zbek tilidagi qaysi qo’shimchaga mos keladi?
•
  Matnni o’zbek tiliga tarjima qiling:
نان ردق
 .تفرگ نان هچب کی نم زا شیپ .متفر یشورفنان ناکد هب حبص زور کی
 نآ نان هsچراپ ک	sی هار رد ،مدید .مدش ناور ه	sناخ یو	sس ش	sلابند و مدیرخ ار نان ن	sم .دمآ ن	sم ت	sبون د	sعب
 هشوگ ک	
sی ه	sب و م	sتشادرب ار نان یاه ه	sچراپ ن	sم .تفر ه	sجوت نودب و درکن هاگن کر	sسپ .داتفا کر	sسپ
 .نان مه نان هزیر تسا نان مه نان .مداهن •
Fors tilida predloglar o‘zlarining tarkibiga ko‘ra 3 qismga bo‘linadilar: 1) asosiy 
predloglar, 2) izofali predloglar, 3) murakkab predloglar;
•
هب be;
•
رد dar;
•
-ni;
•
Non miqdori
Bir kuni ertalab novvoyxonaga bordim. Mendan oldin bir bola non oldi.
Keyin navbat menga keldi. Men non sotib oldim va uning ortidan uygacha bordim. Qarasam, 
o‘sha bolaning yo‘liga bir parcha non tushib qoldi. Bola qaramadi va e'tibor bermay chiqib 
ketdi. Men non bo’laklarini olib, burchakka qo'ydim. Non ham non, kichik non ham non.JAVOBL AR E’TIBORINGIZ
UCHUN
TASHAKKUR!
       ا	Fم	FF	ش	Fه	Fج	Fو	FFF	ت	Fز	Fا	Fرک	Fش	FFF	ت	Fا	FFF	ب !

F O R S T I L I D A P R E D L O G L A R ( P E S H O Y A N D H O ) V A K O ’ M A K C H I ( P A S O Y A N D I – R O ) . A S O S I Y P R E D L O G L A R . Y A N G I L U G ’ A T L A R N I O ’ R G A N I S H . H U S N I X A T M A S H Q L A R I . S A V O L - J A V O B L A R

7-VARIANT • Pedloglar (Peshoyandho); • Ko’makchi (pasoyandi -ro); • Asosiy predloglar; • Yangi lug’atlarni o’rganish; • Husnixat mashqlari; • Savol-javoblar

FORS TILIDA KELISHIKL ARNING IFODAL ANISHI • Fors tilida kelishik kategoriyasi yo‘qdir. Otlarning o‘zaro sintaktik munosabatlari izofa, ko‘makchi va predloglar (old ko‘makchilari) orqali ifoda etiladi.

PREDLOGL AR • Fors tilida predloglar o‘zlarining tarkibiga ko‘ra 3 qismga bo‘linadilar: • 1) asosiy predloglar, • 2) izofali predloglar, • 3) murakkab predloglar.

Asosiy ko‘makchilar fors tilida juda mahsuldor bo‘lib, kelishik munosabatlarini ifodalovchi asosiy vosita hisoblanadi. Tarjimasi misol Izofa v a k o‘mak chilar Kelishik qo‘shim - chalari Kel ishik lar shahar رهش – - bosh kelishik mening shahrim نم رهش izofa -ning qaratqich kelishigi shaharni اررهش ار – -ni tushum kelishigi shaharga رهش هب هب – -ga jo‘nalish kelishigi shaharda رهش رد رد – -da o‘rin-payt kelishigi shahardan رهش زا زا – -dan chiqish kelishigiPREDLOGL AR