HadisHadis  ““ Hadis” so’zi lug’aviy Hadis” so’zi lug’aviy ma’nosiga ko’ra, “eski”, ma’nosiga ko’ra, “eski”, “ko’hna” kabi so’zlarning “ko’hna” kabi so’zlarning antonimi hisoblanadi. antonimi hisoblanadi. Atama sifatidagi Atama sifatidagi ma’nosiga ko’ra, ma’nosiga ko’ra, payg’ambar a.s. ga payg’ambar a.s. ga tegishli bo’lgan, mansub tegishli bo’lgan, mansub bo’lgan biron bir so’z, bo’lgan biron bir so’z, biron bir hatti-harakat, biron bir hatti-harakat, faoliyat yoki biron bir faoliyat yoki biron bir hislat, xususiyat, hislat, xususiyat, tabiatni anglatadi. tabiatni anglatadi.

 ““ Sunnat ” so’zi lug’av iy ma’nosiga k o’ra “ y axshi” y ok i “ y omon” bo’lgan Sunnat ” so’zi lug’av iy ma’nosiga k o’ra “ y axshi” y ok i “ y omon” bo’lgan biron bir ma’nav i y yo’lni ifodal ay di. Ushbu fi k rni pay g’ambar a.s.ning biron bir ma’nav i y yo’lni ifodal ay di. Ushbu fi k rni pay g’ambar a.s.ning quy i dagi so’zlari y anada oy di nl asht iradi: “ Kimi k i y ax shi lik (t o’g’ri) quy i dagi so’zlari y anada oy di nl asht iradi: “ Kimi k i y ax shi lik (t o’g’ri) y o’l (sunnat )ni t ut sa, unga ushbu y o’l sav obi, hamda qiy omat gacha y o’l (sunnat )ni t ut sa, unga ushbu y o’l sav obi, hamda qiy omat gacha ushbu y o’lni t ut gan k ishi lar sav obi bo’lur v a k imik i y omonli k (egri ) ushbu y o’lni t ut gan k ishi lar sav obi bo’lur v a k imik i y omonli k (egri ) y o’l (sunnat )ini t anlasa, unga unga ushbu y o’l gunohi, hamda y o’l (sunnat )ini t anlasa, unga unga ushbu y o’l gunohi, hamda qiy omat gacha ushbu y o’lni t ut gan k ishilar gunohi y ozil ur” . qiy omat gacha ushbu y o’lni t ut gan k ishilar gunohi y ozil ur” .

 Atama sifatidagi ma’nosiga Atama sifatidagi ma’nosiga ko’ra, “sunnat” bu payg’ambar ko’ra, “sunnat” bu payg’ambar a.s.dan naql qilingan u zotga a.s.dan naql qilingan u zotga tegishli biron bir so’z, biron bir tegishli biron bir so’z, biron bir hatti-harakat, faoliyat, biron bir hatti-harakat, faoliyat, biron bir ish-harakat yoki voqea-ish-harakat yoki voqea- hodisaga nisbatan rozilik holati hodisaga nisbatan rozilik holati yoki biron bir hislat, xususiyat yoki biron bir hislat, xususiyat yoki tabiatdir. Yuqorida yoki tabiatdir. Yuqorida berilgan ta’riflardan “hadis”va berilgan ta’riflardan “hadis”va “sunnat”so’zlarining atama “sunnat”so’zlarining atama sifatidagi ma’nolari bir xilligi sifatidagi ma’nolari bir xilligi ko’rinib turibdi. Ba’zi ko’rinib turibdi. Ba’zi tadqiqotchilar “hadis”so’zi tadqiqotchilar “hadis”so’zi payg’ambar a.s.ning barcha payg’ambar a.s.ning barcha so’z va faoliyatlarini bildiradi, so’z va faoliyatlarini bildiradi, “sunnat” esa u kishining faqat “sunnat” esa u kishining faqat faoliyatlarini anglatadi, degan faoliyatlarini anglatadi, degan fikrda bo’lsalarda, biroq fikrda bo’lsalarda, biroq ko’pchilik tadqiqotchilar “hadis” ko’pchilik tadqiqotchilar “hadis” va “sunnat”ning atama va “sunnat”ning atama sifatidagi ma’nosi bir xil, degan sifatidagi ma’nosi bir xil, degan yakdil fikrdalar. Umumiy bir yakdil fikrdalar. Umumiy bir fikrga ko’ra, ushbu ikki so’z fikrga ko’ra, ushbu ikki so’z sinonim so’zlar bo’lib, ikkalasi sinonim so’zlar bo’lib, ikkalasi ham bir tushunchani anglatadi. ham bir tushunchani anglatadi.

 Hadislarning yozma holatga Hadislarning yozma holatga keltirilmaganligiga yana bir keltirilmaganligiga yana bir asosiy sabab, payg’ambar asosiy sabab, payg’ambar a.s.ning Qur’on bilan chalkashib a.s.ning Qur’on bilan chalkashib ketmasligi uchun ularni ketmasligi uchun ularni yozishdan ta’qiqlaganliklari yozishdan ta’qiqlaganliklari bo’ldi. Lekin payg’ambar a.s. bir bo’ldi. Lekin payg’ambar a.s. bir guruh sahobalarga hadislarni guruh sahobalarga hadislarni yozishga ruxsat berganlar, yozishga ruxsat berganlar, shuningdek, ba’zi bir shuningdek, ba’zi bir shaharlarga yuborgan shaharlarga yuborgan maktublarida ham hadislarning maktublarida ham hadislarning yozma holatini uchratishimiz yozma holatini uchratishimiz mumkin. mumkin.

 Muhammad Muhammad ‘alay hissalomning ‘alay hissalomning hadislaridan birida: hadislaridan birida: “ Ey “ Ey ummat larim! Me n sizlar ummat larim! Me n sizlar uchun Qur’on-i k arim uchun Qur’on-i k arim bilan o’zimning bilan o’zimning sunnat im — yo’l-sunnat im — yo’l- yo’riqlarimni qoldirdim. yo’riqlarimni qoldirdim. Sizlar shu ik k alasini Sizlar shu ik k alasini qat t iq t ut ib, (ularga) qat t iq t ut ib, (ularga) amal qilsalaringiz, amal qilsalaringiz, t o’g`ri yo’ldan aslo t o’g`ri yo’ldan aslo adashmaysizlar” ,adashmaysizlar” , dey iladi. dey iladi.