ijtimoiy pedagogikaning kategoriyalari va mexanizmlari

Yuklangan vaqt:

23.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

17513.752929688 KB

Ko'chirib olish

MAVZU: IJTIMOIY PEDAGOGIKANING
KATEGORIYALARI VA MEXANIZMLARI


Reja:

1. Pedagogika va ijtimoiy pedagogika
kategoriyalari

2. Ijtimoiy-pedagogik faoliyat.

3. Tarbiya va ijtimoiy tarbiya.

İjtimoiy pedagogikaning mexanizmlari


H ar bir fanni shu fanning o`rganish predmetiga asoslangan bilimlar tiz i mi ajratib
turadi. Fanning bilimlar tizimi uning tushuncha va kategoriyalarida o`z aksini topadi.
Tushuncha — real olamni bilish jarayonida aks etish shakllaridan biri. Reallikning
o`zgaruvchanligi va ko`p qirraliligi tufayli tushunchalar dinamik, rivojlanadigan tavsifga
ega. Ular tarixiy holat va hayot sharoitlariga bog`li q ravishda o`zgaradi.

H ar qanday fanning rivojlanishi jarayonida tushunchalar ana shu fan
kategoriyalariga birlashadi. Fan kategoriyalari shu fanda qo`llaniladigan yanada
kattaroq, amaliy tushunchalardir.Hammamizga ma'lumki, pedagogika fanining asosiy
kategoriyalariga “ta'lim”, “tarbiya”, “ma'lumot” singari tushunchalar kiradi. Shu
kategoriyalar asosida “shaxs”, “rivojlanish”, “faoliyat”, “jamiyat”, “ijtimoiylashuv”
singari ijtimoiy-gumanitar fanlar uchun umumiy bo`lgan tushunchalar qo`llaniladi.

Pedagogika kategoreyalar

Ta’lim

O’qish

Tarbiya

Pedagogik faoliyat Ijtimoiy pedagogik kategoriyalar

Ijtimoiy ta’lim

O’qishning ijtimoiy
jihatlar

Ijtimoiy tarbiya

Ijtimoiy pedagogik
faoliyat


Pedagogika faoliyat - bu ta'lim-tarbiya vositasida o`quvchilarga ijtimoiy
madaniyat tajribalarini singdirishga qaratilgan kasbiy faoliyatdir.

Ijtimoiy pedagogik faoliyat- bu bolaning ijtimoiylashuviga, ularga
ijtimoiy madaniyat tajribalarini singdirishga, jamiyatda o`z-o`zini
boshqarishga sharoitlar yaratishga qaratilgan kasbiy faoliyatdir. U
ma'lum shaxsga qaratilgan bo`lib, aniq manzilga yo`naltirilgan
faoliyatdir. Ijtimoiy pedagogik faoliyat quyidagi xususiyatlarga ega.


Bolaning ijtimoiylashuviga yordam beradigan
ijtimoiy bilimlarni yetkazish, ijtimoiy ko`nikma
va malakalarni shakllantirish jarayoni ijtimoiy
ta’lim deyiladi.


Ijtimoiy pedagogikaning asosiy kategoriyalaridan biri
bo`lgan ijtimoiy ta'lim kategoriyasi ikki tomonlama
xususiyatga ega.


Birinchidan, ijtimoiy ta'lim-bu bolaning ijtimoiylashuviga yordam
beruvchi ijtimoiy bilim, ko`nikma va malakalarni shakllantirish
jarayonidir.

Ikkinchidan, ijtimoiy ta'lim-bu ijtimoiy so h ada ishlash uchun
maxsus tayyorgarlik ko`rish jarayonidir.


Ijtimoiy-pedagogik faoliyatning asosiy
yo`nalishlari qo`yidagilar hisoblanadi


dezadaptatsiyaga uchragan bolalarni profilaktika qilish

ijtimoiy me'yorlardan chekingan (o g’ ish) bolalarni ijtimoiy
reabilitatsiya qilish

BU ISHLAR IKKI SHAKLDA AMALGA OSHIRILADI:
1.Bevosita bolaning o`zi bilan olib boriladigan ishlar.

2.Bolaning ijtimoiy muhit bilan aloqasida vositachilik
qilishi.


Bolaning ijtimoilashuvi nimaga kerak ?

Ijtimoiylashuv jarayonida bola jamiyat, ijtimoiy munosabatlar, ijtimoiy
xul q -atvorning me’yor va q oidalari haqidagi turli bilimlarni, jamiyatga
ko`nikishiga yordam beruvchi turli ko`nikma va malakalarni o’ zlashtiradi.
Bu jarayon, ayniqsa, bolalikda juda jadal sur’atlar bilan amalga oshadi.
Ma’lumki, bola besh yoshgacha uning keyingi hayotida o`z aksini
topuvchi nihoyatda ko`p bilimlarni oladi. Bu bolimlarni bola ijtimoiy
ta’limdan oladi.


Ijtimoiy tarbiya esa bolaning ijtimoiylashuviga qaratilgan ijtimoiy
ahamiyatga molik fazilatlarni shakllantirish jarayonidir.

Ijtimoiy tarbiya muammolari xususida A.V.Mudrik,
V.D.Semyonova, G.N.Filova singari olimlar tadqiqotlar olib
borgan.


Ijtimoiy tarbiya jarayonidagi o’zaro munosabat shu jarayonning
sub’ektlari orasidagi axborot, faoliyat usullari va qadriyatlar
almashinuvidir. Bunday munosabat ijtimoiy jihatdan tabaqalashgan,
alohida ko`rinishga ega.


Chunki o’zaro munosabatning aniq ishtirokchilari muayyan
etnik ijtimoiy va ijtimoiy psixologik guruhlar vakili bo’la turib,
o’z munosabatlarida u yoki bu darajada ular mansub
guruxlarga tegishli ijtimoiy xulqni amalga oshirishadi.

Umuman olganda, o’zaro munosabat tarbiyachilar va
tarbiyalanuvchilarning birgalikdagi faoliyati, bu faoliyatning
mazmuni, xarakteri, tarbiyaviy samaradorligi, faoliyat
ishtirokchilari va ular o’zlarini qay darajada shaxs deb
h isoblashlariga bog’liq.
O’zaro munosabat jarayonida amalga
oshirilayotgan ijtimoiy tarbiya insonning ijobiy ijtimoiy,
ma’naviy bilim va ko’nikmalarni o’zlashtirishda qulay
sharoitlar yaratadi.

Tarbiya pedagogikaning asosiy ob’ekti
sifatida pedagogikaning rivojlanish
tarixi mobaynida olimlarning diqqat
markazida bo`lib kelgan.


Tarbiya ijtimoiy hayotning doimiy va umumiy kategoriyasidir.
Tarbiyaning ijtimoiy qamrovi
uning lug`aviy ma’nosidan
ancha kengdir. Shuni
hisobga olib, ijtimoiy tarbiyani
insonning
qobiliyati, bilimi, qadriyatlar, u yashayotgan
jamiyatga munosabatidan iborat
imkoniyatlarini
rivojlantirishga yordam beruvchi, maxsus
tarbiya tashkilotlarida amalga oshiriladigan jarayon
sifatida ko’rib chiqish lozim.


Boshqa so’zlar bilan ifodalaydigan
bo’lsak ijtimoiy tarbiyaning maqsadi
insonni ijobiy rivojlanishga qaratilgan
sharoitlar yaratish jarayoniga
yo’naltirishdir.

IJTIMOIY PEDAGOGIK MEXANIZMLAR
Insonning ijtimoiylashuvi turli omillar, agentlar bilan
hamkorlikda va bir qator mexanizmlar asosida amalga oshadi.
Fransuz olimi Gabriel Tard Amerikalik Uri Bronfenbrener, rus
olimlari V.S.Muxina va A.V.Petrovskiylarning tadqiqotlari
ijtimoiylashuv mexanizmlariga turli yondoshuvlarni keltirib
chiqaradi. Mavjud ma’lumotlarning umumlashtirilishi quyidagi
mexanizmlarni alohida ajratib ko’rsatish imkonini beradi:

BOSTIRISH MEXANIZMI 
U ning mazmuni muayyan g’oya, fikr, xohish, istaklarni ongdan chiqarib tashlashdan iborat.
Bu mexanizmning tashqi va ichki turlari mavjud. Ichki mexanizm ham o’z o’rnida ixtiyoriy
va g’ayri ixtiyoriyga bo’linadi. g`ayri ixtiyoriy mexanizm-unutishdir. Ixtiyoriy bostirish
mexanizmi esa iroda kuchi bilan amalga oshiriladi. Tashqi bostirish mexanizmi tarbiyaning
keng tarqalgan usulidir;

A JRATISH MEXANIZMI
bu mexanizm ijtimoiylashuv mexanizmi sifatida inson
o’zi uchun yomon taassurotlardan voz kechishi bilan
bog’liq. Ajratish mexanizmi odatda nizolarni hal
qilishda kuzatiladi.

O ’Z-O’ZINI CHEKLASH MEXANIZMI
B u mexanizm ijtimoiylashuv jarayonida muhim o’rin tutadi. Agar tarbiyalanuvchiga
uning yutuqlari do’stlarinikidan ko’ra ahamiyatsizroq tuyulsa, uning o’z-o’ziga
hurmati pasayadi, yomon o’qiy boshlaydi. Bu o’z menini cheklab qo’yish,
qiyinchiliklar oldida ojiz qolishdir. Ba’zi hollarda o’z-o’zini cheklash mexanizmini
qo’llashni oqlasa bo’ladi. CHunki bu holatda moslashuv sodir bo’lishi mumkin.
Biroq uzoq muddatli o’z-o’zini cheklash, o’z-o’ziga baho berishning pasayishiga olib
keladi. Buning natijasida o’z salohiyatini bilmay turib tarbiyalanuvchi ilk
muvaffaqiyatsizlikdan so’ng boshlagan ishini tashlab qo’yadi, oqimda suza
boshlaydi;

L OYIHALASH MEXANIZMI
O ’z kamchiliklarini boshqalarga tegishli deb
hisoblash loyihalash mexanizmining
mohiyatini tashkil
qiladi. O’ziga, boshqalarga qarshi qaratilga qaratilgan
salbiy hissiyotlar bilan inson o’ziga bo’lgan hurmatni saqlab
qoladi. SHubhali inson hammadan gumonsiraydi, xudbin
hammani xudbin hisoblaydi;

MAVZU: IJTIMOIY PEDAGOGIKANING KATEGORIYALARI VA MEXANIZMLARI

 Reja:  1. Pedagogika va ijtimoiy pedagogika kategoriyalari  2. Ijtimoiy-pedagogik faoliyat.  3. Tarbiya va ijtimoiy tarbiya.  İjtimoiy pedagogikaning mexanizmlari

 H ar bir fanni shu fanning o`rganish predmetiga asoslangan bilimlar tiz i mi ajratib turadi. Fanning bilimlar tizimi uning tushuncha va kategoriyalarida o`z aksini topadi. Tushuncha — real olamni bilish jarayonida aks etish shakllaridan biri. Reallikning o`zgaruvchanligi va ko`p qirraliligi tufayli tushunchalar dinamik, rivojlanadigan tavsifga ega. Ular tarixiy holat va hayot sharoitlariga bog`li q ravishda o`zgaradi.  H ar qanday fanning rivojlanishi jarayonida tushunchalar ana shu fan kategoriyalariga birlashadi. Fan kategoriyalari shu fanda qo`llaniladigan yanada kattaroq, amaliy tushunchalardir.Hammamizga ma'lumki, pedagogika fanining asosiy kategoriyalariga “ta'lim”, “tarbiya”, “ma'lumot” singari tushunchalar kiradi. Shu kategoriyalar asosida “shaxs”, “rivojlanish”, “faoliyat”, “jamiyat”, “ijtimoiylashuv” singari ijtimoiy-gumanitar fanlar uchun umumiy bo`lgan tushunchalar qo`llaniladi.

Pedagogika kategoreyalar  Ta’lim  O’qish  Tarbiya  Pedagogik faoliyat Ijtimoiy pedagogik kategoriyalar  Ijtimoiy ta’lim  O’qishning ijtimoiy jihatlar  Ijtimoiy tarbiya  Ijtimoiy pedagogik faoliyat

 Pedagogika faoliyat - bu ta'lim-tarbiya vositasida o`quvchilarga ijtimoiy madaniyat tajribalarini singdirishga qaratilgan kasbiy faoliyatdir.  Ijtimoiy pedagogik faoliyat- bu bolaning ijtimoiylashuviga, ularga ijtimoiy madaniyat tajribalarini singdirishga, jamiyatda o`z-o`zini boshqarishga sharoitlar yaratishga qaratilgan kasbiy faoliyatdir. U ma'lum shaxsga qaratilgan bo`lib, aniq manzilga yo`naltirilgan faoliyatdir. Ijtimoiy pedagogik faoliyat quyidagi xususiyatlarga ega.

O'xshashlar

Pedagogikaning predmeti, maqsadi va vazifalari

Pedagogikaning Ilmiy Tadqiqot metodlari

turkiy tillarda KELISHIK, EGALIK VA KO’PLIK KATEGORIYALARI

«GEOSIYOSAT» NING KATEGORIYALARI, QONUNLARI, METODLARI VA FUNKSIYALARI.

KARRUPSIYAGA QARSHI KURASHNING ZAMONAVIY MEXANIZMLARI