logo

Islom tamadduni

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

707.14453125 KB
Islom  
t amadduni              
Islom   arabcha  — boʻysunish, itoat etish, oʻzini 
Alloh  irodasiga topshirish degan ma’noni 
anglatadi.

Jahonda qariyb 1,2 milliard kishi Islomga eʼtiqod 
qiladi. Musulmonlarning 2/3 qismidan koʻprogʻi 
Osiyoda  yashaydi va bu qitʼa aholisining 20 % 
idan ortiqrogʻini tashkil etadi .

Arablarning ijtimoiy-madaniy taraqqiyoti VII asr boshlarida arab 

qabilalarining birlashishi va umumlashuviga olib keldi. Islom dini, 
bu 

birlashuvni  mafkuraviy  tasdiqlovchi,  oqlovchi  bo’ldi:              
Islom  dinining  asoschisi,  «Allohning  elchisi»  (rasululloh), 

Muhammad  (s.a.v)  (570-632  yy)  610  yildan  Makkada  yangi  diniy 

ta’limotni boshlaydi. 610—620 yillar davomida Makkaning an’anaviy 

butparast  jamoalari  bilan  yangi  din  tarafdorlari  orasida  to’xtovsiz 

kurash  ketadi.  Bu  kurash  622  yilda  payg’ambarimizning  Yasrib 

(Madina)  ga  hijrati  bilan  yakunlanadi. Musulmonlar jamoasi  
(ummat) 

Madinada  mustahkamlanib,  kuchaydi.  630  yili  Makka  jangsiz 

Muhammadga (s.a.v) taslim bo’ldi               
Muhammad  s.a.v vafotidan soʻng  Abu Bakr ,  Umar ibn  Xattob , 
Usmon  Ibn  Affon ,  Ali ibn Abu  Tolib  paygʻambarning oʻrinbosari (
xalifa ) sifatida hukmronlik qildilar. Ular va ulardan keyingi 
xalifalar  7-8 asrlarda  Iroq ,  Falastin ,  Suriya ,  Eron ,  Movarounnahr , 
Misr , Shimoliy Afrika, Pireney yarim oroli, Shimoliy Hindistonni 
fath  qilishdi. Bir asrdan kamroq vaqt davomida Shimoliy 
Xitoydan Ispaniyagacha,  Kavkazortidan   Hind  okeanigacha
 boʻlgan katta hududni zabt etdilar va Islom dinini yoydilar 
qarang  Arab  xalifaligi .              
Islomning asosiy aqidasi — „Allohdan boshqa iloh yoʻq va 
Muhammad uning rasuli“. Islom ilohiyotining ilk shakli — kalom 
boʻlib, 8-asrda  Arab  xalifaligida  vujudga kelgan. Mutakallimlar Islom 
dini aqidalarini ishlab chiqqanlar.

Islom dini 5 „asos“ yoki „ustun“ (arkon ad-din al-islomiy)ga ega:

1)  Kalimai   shahodat ;

2)  Namoz  oʻqish;

3)  Roʻza  tutish;

4)  Zakot  berish;

5) imkoniyat topilsa  haj  qilish.              
Islomda ilk davrdan paydo boʻlgan eng birinchi yirik muammo — oliy 
hokimiyatni egallashga paygʻambardan keyin kim haqliroq, degan 
masala boʻldi.  Ali  tarafdorlari  „ shia “  nomini olib, Islomda birinchi 
boʻlinishni boshlab berdilar. Uchinchi xalifa  Usmon  aynan shu 
boʻlinishning qurboni sifatida jon taslim qildi. Ikki taraf —  sunniylik  va 
shialik oʻrtasidagi kurash asnosida  xorijiylar  deb atalgan uchinchi 
yoʻnalish ham paydo boʻldi. Ammo Islom tarixi uzra sunniylik asosiy 
yoʻnalish boʻlib keldi. Oʻrta asrlarda hukmronlik qilgan  abbosiylar , 
saljuqiylar , ayyubiylar, mamluklar,  usmonli   turklar ,  temuriylar
sulolalari sunniylikda edilar.        
Islom dini musulmon mamlakatlari sanʼatida oʻz izini qoldirdi. 
Meʼmorlik sohasida bu jarayon yangi imorat turlari ( masjid , minora, 
xonaqoh,  Madrasa va boshqa)ning paydo boʻlishiga hamda keng 
tarqalishiga sabab boʻldi. Islom dini paydo boʻlgan davrda avj olgan 
butparastlik, suratparastlikni oldini olish maqsadida  Muhammad  (a.s) 
suratkashlikni qattiq taʼqiqlab qoʻygan edi. Shu asosda Islomning yirik 
mutafakkir huquqshunoslari ham tasviriy sanʼatning bu turini 
taʼqiqlangan ishlar qatoriga qoʻshganlar. Bundan ular amaliy sanʼat 
turlari, naqsh, bezak, insondan boshqa hayvon va oʻsimliklar suratini 
istisno qilishgan.       Foydalangan 
Adabiyotlarim:

Kopilkaurokov.ru

Qodirova L.B.  Jaxon Sivilizatsiyalar Tarixi.

Muslim.uz

  "Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi". Davlat ilmiy 
nashriyoti. 

Islom t amadduni

 Islom   arabcha  — boʻysunish, itoat etish, oʻzini  Alloh  irodasiga topshirish degan ma’noni anglatadi.  Jahonda qariyb 1,2 milliard kishi Islomga eʼtiqod qiladi. Musulmonlarning 2/3 qismidan koʻprogʻi  Osiyoda  yashaydi va bu qitʼa aholisining 20 % idan ortiqrogʻini tashkil etadi .  Arablarning ijtimoiy-madaniy taraqqiyoti VII asr boshlarida arab  qabilalarining birlashishi va umumlashuviga olib keldi. Islom dini, bu  birlashuvni mafkuraviy tasdiqlovchi, oqlovchi bo’ldi:

 Islom dinining asoschisi, «Allohning elchisi» (rasululloh),  Muhammad (s.a.v) (570-632 yy) 610 yildan Makkada yangi diniy  ta’limotni boshlaydi. 610—620 yillar davomida Makkaning an’anaviy  butparast jamoalari bilan yangi din tarafdorlari orasida to’xtovsiz  kurash ketadi. Bu kurash 622 yilda payg’ambarimizning Yasrib  (Madina) ga hijrati bilan yakunlanadi. Musulmonlar jamoasi (ummat)  Madinada mustahkamlanib, kuchaydi. 630 yili Makka jangsiz  Muhammadga (s.a.v) taslim bo’ldi