MAV ZU:MASJ ID, MAQBA RA RE J A : 1.MASJ I D 2.MAQBARA

MA SJ ID Masjid (Machit ) (arab. — sajda qilinadigan joy ) — musulmonlar jamoa boʻlib,  namoz  oʻqiy digan joy, ibodat xona. Masjidlar, asosan, k undalik besh v aqt namoz oʻqish uchun moʻljallangan. J uma v a hay it namozlari esa  jome masjidlarida  oʻqiladi. Birinchi masjidni  Madinada   Muhammad pay gʻambar  qurdirgan. Masjidlar dast lab shaharlarda, k ey inchalik qishloq v a mahallalarda barpo et ilgan.

Masjidlarning t oʻrida,  Mak k aga  qaragan ( qibla ) t omonida  mehrob , hov lisida hov uz, bir y ok i bir necha  minora  boʻladi. A y rim y irik masjidlar mehrobining oʻng t omonida v aʼzxonlik uchun moʻljallangan  minbar , baʼzilarida esa  Qurʼon  oʻqiladigan maxsus joy lar ham boʻladi. Baʼzi masjidlar huzurida mak t ablar ham boʻlib, ularda oʻgʻil bolalarga Qurʼon oʻqish oʻrgat iladi. Masjidlarda juma v a hay it namozi k unlari imom-xat iblar xut ba oʻqib, t urli diniy masalalar boʻy icha v aʼzxonlik qiladi. Oʻzbek ist onda 2000 ga y aqin masjid bor (2003). Masjidlarda „Vijdon erk inligi v a diniy t ashk ilot lar t oʻgʻrisida“ gi qonunga amal qilingan holda faoliy at y urit iladi.

Masjidlar VII—VIII asrlardan t urli musulmon mamlak at larning mahalliy meʼmorlik anʼanalarida y et ak chi oʻrinni egallab, oʻziga xos uslubda qurila boshlagan. Asosan murabba y ok i t oʻgʻri t oʻrt burchak t arhli, mark aziy qismida xonaqohi boʻlgan, hov li at rofi rav oqli ay v onlardan iborat . 8 qirrali, gumbaz t omli v a k oʻp ust unli, galerey al i masjidlar t osh, y ogʻoch, gʻisht , rangli k oshin bilan hashamdor bezat ilgan ( Al-masjid al-Aqso ,  Al-masjid al-Harom ,  Kat t a masjid ,  Ibn Tulun masjidi  v a boshqalar).

Mark aziy Osiy o’da dast labk i masjidlar  Buxoro ark i  ichida 713- y ilda  Qut ay ba ibn Muslim  t omonidan mahalliy ot ashgoh but xona oʻrnida qurilgan. Riv oy at larga k oʻra, Samarqanddagi birinchi masjid  Hazrat i X izr masjidi  oʻrnida boʻlgan. X —X I asrlar masjid meʼmorligida ganch oʻy mak orligi, gʻisht ni bezak li qilib t erish sanʼat i riv oj t opgan ( Termizdagi   Chor ust un masjidi ,  Deggaron masjidi ,  Turk manist ondagi   Sherk abir masjidi  v a boshqalar).