MODERN IZM O’zbek adabiyotida modern she’riyat takomuli

Reja  Kirish: O’zbek modern she’riyati: tarqaqqiyot va rivojlanish bosqichlari.  A sosiy qism:  Modern she’riyatida poetik tafakkur va badiiy mahorat  Mustaqillik davri modern she’riyatida shakl va mazmun uyg’unligi  Hozzirgi davr modern she’riyatida syujet va kompozitsion yaxlitlik  X ulosa.

XIX asr oxiri – XX asr boshlarida F.Nitsshe, Z.Freyd, A.Bergson, K.Yung kabi faylasuf va ruhshunoslarning qarashlaridan ta’sirlangan bir guruh ijodkorlar yangicha – modernizm yo‘nalishiga asos soladilar. Dastlab Yevropa madaniyatida keng tarqalgan mazkur yo‘nalish XX asrga kelib butun dunyoda ommalasha boshladi. Modernizm jahonda globallashuv jarayonlari boshlanayotgan bir vaqtda siyosiy, madaniy, iqtisodiy omillar o‘zaro kesishgan nuqtada vujudga keladi.

1. 80-yillarga kelib zamonaviy o‘zbek she’riyatidagi ba’zi o‘rinlarda rangtasvirning modernizm yo‘nalishiga xos unsurlar qo‘llanila boshlandi. Bunday o‘ziga xoslikning ilk namunalarini Rauf Parfi “chizgan” manzaralarda ko‘rish mumkin : Yulduzlarning achchiq nurlariga chirmashar, Yular oyning namxush sochlarini Falakka termulib qolgan ko‘zlaring.  

Sa’dullo Quronov “Ifoda va ifodaviylik” nomli adabiy- tanqidiy maqolalar to‘plami va “Egiz san’atlar” nomli monografiyasi nashr qilingan. Sharq yulduzi 1993-yil Zamonaviy o‘zbek she’riyatidagi modernistik tamoyillarni yaxlit holda tasavvur etishda “O‘zbek modern she’riyati” nomli to‘plam ahamiyatga molik. Mazkur to‘plamda yigirma to‘rt nafar shoirning ijod namunalari jamlangan. To‘plam tuzuvchilari o‘tgan asrning 20–30- va 70-yillarida she’riyatimizda modernizmga xos xususiyatlarning aks etganligini qayd etsalar-da, kitobga 80-yillarga kelib ijod eta boshlagan shoirlarning she’rlarini kiritadilar. Kitob mundarijasi shoir Abduvali Qutbiddin asarlari bilan boshlanganini hisobga olsak, tuzuvchilar uni o‘zbek modern she’riyatining peshqadami sifatida ko‘radi.