logo

Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

714.697265625 KB
“ MUHA MMA D  I BN  
MUSO A L-X ORA ZMI Y ”   MUHAMMAD 
IBN 
MUSO 
AL-X ORA ZMIY      Muhammad  ibn  muso  al-xorazmiy  (qisqacha  al-
xorazmiy) xorazmda tug`ilgan va bag`dodda vafot 
etgan.  Olimning  tug`ilgan  va  vafot  etgan  yillari 
aniq  ma’lum  emas.  Ammo  ba’zi  manbalarda  al-
xorazmiy  780-yilda  tug`ilgan  va  847-yilda  vafot 
etgan,  deb  taxmin  qilinadi.  Qadimda  yashagan  bir 
qator  olimlar  kabi  al-xorazmiy  ham  u  yoki  bu  fan 
bilan  chegaralanib  qolmay,  qomusiy  ilm  sohibi 
bo`lgan.  Jumladan,  olimning  tarix  matematika, 
astronomiya  va  geo grafiya  sohasida  yozib 
qoldirgan  ilmiy  merosi  jahon  ilm  ahli  tomonidan 
dunyo  fani  rivojiga  qo`shilgan  bebaho  hissa 
sifatida tan olingan.    Olim qoldirgan hisob-kitoblarning ko`pchiligi 
hozirga qadar o`z ahamiyatini yo`qotgan emas. 
Xususan, al-xorazmiy nomi lotincha kitoblarda 
algoritmus, algorismus, al-xoarismus, 
alkauresmus, alxoharitmus va hokazo 
shakllarda keltirilgan bo`lib, bu o`z navbatida 
yangi arifmetika - algoritmga asos bo`lgan. 
Fransiyalik sharqshunos olim J.Reyno 1849-
yilda yevropa mamlakatlarida matematikaga 
oid turli davrlarda chop etilgan asarlarda 
keltirilgan ushbu nomlar aslida xorazm ilmiy 
maktabi vakili al- xorazmiy nomi bilan 
bevosita bog`liq ekanligini isbotlab bergan.    ±
≤
≠ ∞
≥ ÷   
×1  2
3
4
56 78
9
0       Xorazm halifasi 
ham mashhur olim 
Al-Xorazmiyga 
alohida e’tibor 
ko`rsatgan. 
Jumladan, 
Xazariyaga 
yuborilgan elchilar 
orasida Al-Xorazmiy 
ham bo`lgan. Olim 
ushbu safar natijasi 
ularoq o`zi borgan 
yurtlarga oid 
geografik 
ma’lumotlarni 
ustalik bilan 
tasvirlashga 
muvaffaq bo`ldi.      Mutaxassislarning 
fikricha, Sharqiy 
Yevropa geografiyasi 
va etnografiyasiga 
doyr dastlabki 
ma’lumotlarga, aynan, 
Al-Xorazmiy asos 
solgan. Keyinchalik bu 
ma’lumotlar sharq 
mamlakatlarida 
yaratilgan geografik 
asarlarning biridan-
ikkinchisiga o`tib, eng 
aniq va o`zgarmas 
ma’lumot bo`lib 
qolgan.     Al-Xorazmiy ilmiy 
faoliyatida Bag`dod 
shahrida VIII asr oxiri IX 
asr boshlarida Xorun ar-
Rashidning o`g`li Ma’mun 
davrida tashkil etilgan 
olimlar akademiyasi - 
«Bayt al-hikma» 
(«Donishmandlar uyi») 
katta rol o`ynagan.     BAG`DOD AKADEMIYASIDA HALIFA 
MA’MUNNING TOPSHIRIG`IGA 
KO`RA, AL-XORAZMIY 
BOSHCHILIGIDA 70 DAN ORTIQ; 
OLIM JAHONNING VA OSMONNING 
BATAFSIL TASVIRINI O`Z ICHIGA 
OLGAN «JAHON XARITALARI», 
YA’NI DUNYO ATLASINI TUZISH 
USTIDA FAOLIYAT OLIB 
BORISHGAN.  Bu xaritalar 
yig`indisi 
«Ma’mun 
dunyo 
xaritasi», deb 
ham ataladi 
va 
manbalarga 
ko`ra, uni 
tuzish 
taxminan 840 
yilda 
yakunlangan.   E’TIBORINGIZ 
UCHUN 
RAHMAT!!!

“ MUHA MMA D I BN MUSO A L-X ORA ZMI Y ”

MUHAMMAD IBN MUSO AL-X ORA ZMIY

Muhammad ibn muso al-xorazmiy (qisqacha al- xorazmiy) xorazmda tug`ilgan va bag`dodda vafot etgan. Olimning tug`ilgan va vafot etgan yillari aniq ma’lum emas. Ammo ba’zi manbalarda al- xorazmiy 780-yilda tug`ilgan va 847-yilda vafot etgan, deb taxmin qilinadi. Qadimda yashagan bir qator olimlar kabi al-xorazmiy ham u yoki bu fan bilan chegaralanib qolmay, qomusiy ilm sohibi bo`lgan. Jumladan, olimning tarix matematika, astronomiya va geo grafiya sohasida yozib qoldirgan ilmiy merosi jahon ilm ahli tomonidan dunyo fani rivojiga qo`shilgan bebaho hissa sifatida tan olingan.