logo

O’zbekistonning tabiiy sharoiti va resurslari, ularning xo’jalik ahamyati

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2177.95703125 KB
O’zbek ist onning t abiiy  sharoit i v a resurslari, 
ularning xo’jalik   ahamy at i.
RE J A:
1. O’zbek ist onning t abiiy  sharoit i v a resurslari.
2. Tabiiy  resurslarining xo’jalik   ahamy at i.
3. Tabiiy  sharoit  v a t abiiy   b oy lik larning  milliy  
i qt isodiy ot dagi ahamiy at i .   O‘zbekiston yerusti tuz ilishi  betakrordir. Shunga monand 
tabiati ham, boyliklari ham xilma-xil. Qulay  t abiiy sharoit  ishlab 
chiqarish samaradorligining  muhim tabiiy omilidir. Tabiiy sharoit, 
ayniqsa,  qishloq xo‘jaligi ,  f oydali qazilmalar  qazib chiqarish va 
t ransport  harak at i da yaqqol bilinadi.  Tog‘ relyefi , sho‘rxoklar, 
cho‘llar, taqirlar, jarliklar hududni xo‘jalik jihatdan o‘zlashtirishni  
qiyinlashtiradi. 
Tabiiy boylik lar  tabiiy sharoitdan farq qilib, ishlab chiqarishga 
bevosita aloqador, ya’ni uning xomashyo va energetika bazasini 
tashkil etadi.
Eng muhim tabiiy boyliklardan biri – bu   ye rost i boy lik lari  
(mine ral re surslar) . Ulardan sanoatda, maishiy ehtiyojlarda keng 
miqyosda foydalaniladi     Tabiiy  boy lik larning ishlat ilishi v a 
t urlari.   Tik lanmay digan  boy lik lardan  oqilona  foy dalanish  k erak .  Tok i  
k elajak  av lod ham bu boy lik lardan bahramand bo‘lsin.
Eng  muhim  t abi iy   boy lik lardan  y ana  biri   –  suv .  Qishl oq  xo‘jaligida 
k o‘p  miqdorda  suv   sarfl   anadi.  Sanoat   k orxonal ari  uchun  ham  k o‘p  suv  
t alab  qilinadi.  Kor  xonalar  eng  k at t a  shaharlar  aholisi  ist e’mol   qiladigan 
suv dan  k o‘proq  suv ni  « i chib»   qo‘y moqda.  Suv   –  t ik lanadigan  t abii y  
boy lik di r. 
Qi shloq  xo‘jaligida  foy dal aniladigan  unumdor  t uproq  (y e r),   aholi  
eht iy oji  uchun  zarur  o‘simlik   v a  hay v onot   duny osi  (bali q,  y ov v oy i 
hay v onl ar),  inson  hay ot i  uchun  zarur  bo‘lgan  havo   ham  t ugay di gan  v a 
t ik lanadigan  t abii y   boy l ik k a  mansubdir.  Toshk ent ,  Farg‘ona,  N av oi y   k abi  
shaharlar,  ay rim  sanoat   ray onlari  hududida  hav o  t ark ibidagi  k isl orod 
ahol i  eht iy ojini  qondira  olmay apt i.  Hol buk i ,  k isl orod  manbay i  bo‘lgan 
o‘simli k l ar  o‘nl ab  y i llarda  t i k l anadi.  Unumdor  t uproq  esa  undan  ham 
sek in t ik lanadi.
O‘l k ami z hududi qishloq xo‘jalik  mahsulot larini y et isht irish uchun 
qulay   iql im  sharoit i ga  ega.  Bu  agroiqlimiy   boy ligi  t ugamay digan  t abiiy  
boy lik di r.  
Mamlak at imiz  hududi  bit mas-t uganmas  quy osh  e ne rgiy asi  
boy ligiga ega. 
Quy osh  energiy asi  t ugamay digan  t abiiy   boy lik dir.  Quy oshdan 
k elay ot gan  issiql ik ni  el ek t r  energiy asiga  ay lant irish  i st iqbollari  juda 
k at t adir.    Tabiiy  resurslar
Tiklanadigan  Tiklanmaydigan Tugaydigan  Tugamaydigan 
Tuproq, 
o’simliklar, 
hayvonot, 
rekreatsiya, 
chuchuk suv. Mineral 
( yer osti 
resurslari ) Quyosh nuri, 
shamol, 
dengiz va 
yerning ichki  
( geotermal 
energiya )   O‘zbekiston katta yerosti boyliklariga ega bo‘lgan mamlakatdir. 
Ammo mamlakat iqtisodiyotining xomashyoga va yoqilg‘iga bo‘l gan 
ehtiyoji to‘xtovsiz ortib bormoqda. Hozirda ta biiy boyliklarning yarmiga 
yaqinidan foydalanil moqda. Shunday bo‘lsada, tabiiy boyliklar 
zaxirasidan tejab foydalanishimiz zarur. Chunki yerosti boyliklari 
tugaydigan va tiklanmaydigan boylikdir.
Tik lanmaydigan boylik lardan oqilona f oydalanishning asosiy  shart lari:
♦ konlardan qazilmalarni to‘liq qazib olish; 
♦ atrof-muhitning buzilishiga yo‘l qo‘ymaslik; 
♦ barcha qimmatli moddalardan majmuali-mukammal foydalanish; 
♦      geologik qidiruv ishlarini tadrijiy davom ettirish; 
♦      mahsulot birligiga sarf bo‘ladigan xomashyo va yoqilg‘ini tejaydigan 
texnika va texnologiyani qo‘llash.   O‘zbek ist on hududidagi foy dali qazilmalar.    O‘zbekistonda  dengiz  sathidan  400  metr  balandlikkacha  bo‘lgan 
joylar  cho‘l mint aqasi  hisoblanadi.
Respublikamizda  dengiz  sathidan  400–1200  metrgacha  baland 
bo‘lgan qismi  adir mint aqasini  tashkil etadi.
Tog‘  mint aqasi   O‘zbekistonda  adirdan  baland  joylarga,  ya’ni  dengiz 
sathidan 1200 metrdan baland bo‘lgan joylarga to‘g‘ri keladi. 
Baland tog‘larning yonbag‘irlarida, past tog‘larning tepa qismida 
yay lov mint aqasi  mavjud.
Daryolardagi  yillik  suvning  70–95  foizi  3–4  oy  davomida  bahor 
oylariga  va  yoz  boshiga  to‘g‘ri  keladi.  Daryo  suvlari  barpo  etilgan  suv 
omborlari ga yig‘ilib, yil davomida tejab sarflanadi.    E’t iboringiz uchun rahmat !

O’zbek ist onning t abiiy sharoit i v a resurslari, ularning xo’jalik ahamy at i. RE J A: 1. O’zbek ist onning t abiiy sharoit i v a resurslari. 2. Tabiiy resurslarining xo’jalik ahamy at i. 3. Tabiiy sharoit v a t abiiy b oy lik larning milliy i qt isodiy ot dagi ahamiy at i .

O‘zbekiston yerusti tuz ilishi betakrordir. Shunga monand tabiati ham, boyliklari ham xilma-xil. Qulay t abiiy sharoit ishlab chiqarish samaradorligining muhim tabiiy omilidir. Tabiiy sharoit, ayniqsa, qishloq xo‘jaligi , f oydali qazilmalar qazib chiqarish va t ransport harak at i da yaqqol bilinadi. Tog‘ relyefi , sho‘rxoklar, cho‘llar, taqirlar, jarliklar hududni xo‘jalik jihatdan o‘zlashtirishni qiyinlashtiradi. Tabiiy boylik lar tabiiy sharoitdan farq qilib, ishlab chiqarishga bevosita aloqador, ya’ni uning xomashyo va energetika bazasini tashkil etadi. Eng muhim tabiiy boyliklardan biri – bu ye rost i boy lik lari (mine ral re surslar) . Ulardan sanoatda, maishiy ehtiyojlarda keng miqyosda foydalaniladi

Tabiiy boy lik larning ishlat ilishi v a t urlari.

Tik lanmay digan boy lik lardan oqilona foy dalanish k erak . Tok i k elajak av lod ham bu boy lik lardan bahramand bo‘lsin. Eng muhim t abi iy boy lik lardan y ana biri – suv . Qishl oq xo‘jaligida k o‘p miqdorda suv sarfl anadi. Sanoat k orxonal ari uchun ham k o‘p suv t alab qilinadi. Kor xonalar eng k at t a shaharlar aholisi ist e’mol qiladigan suv dan k o‘proq suv ni « i chib» qo‘y moqda. Suv – t ik lanadigan t abii y boy lik di r. Qi shloq xo‘jaligida foy dal aniladigan unumdor t uproq (y e r), aholi eht iy oji uchun zarur o‘simlik v a hay v onot duny osi (bali q, y ov v oy i hay v onl ar), inson hay ot i uchun zarur bo‘lgan havo ham t ugay di gan v a t ik lanadigan t abii y boy l ik k a mansubdir. Toshk ent , Farg‘ona, N av oi y k abi shaharlar, ay rim sanoat ray onlari hududida hav o t ark ibidagi k isl orod ahol i eht iy ojini qondira olmay apt i. Hol buk i , k isl orod manbay i bo‘lgan o‘simli k l ar o‘nl ab y i llarda t i k l anadi. Unumdor t uproq esa undan ham sek in t ik lanadi. O‘l k ami z hududi qishloq xo‘jalik mahsulot larini y et isht irish uchun qulay iql im sharoit i ga ega. Bu agroiqlimiy boy ligi t ugamay digan t abiiy boy lik di r. Mamlak at imiz hududi bit mas-t uganmas quy osh e ne rgiy asi boy ligiga ega. Quy osh energiy asi t ugamay digan t abiiy boy lik dir. Quy oshdan k elay ot gan issiql ik ni el ek t r energiy asiga ay lant irish i st iqbollari juda k at t adir.

Tabiiy resurslar Tiklanadigan Tiklanmaydigan Tugaydigan Tugamaydigan Tuproq, o’simliklar, hayvonot, rekreatsiya, chuchuk suv. Mineral ( yer osti resurslari ) Quyosh nuri, shamol, dengiz va yerning ichki ( geotermal energiya )