logo

oilaviy huquqiy munosabatlar

Yuklangan vaqt:

20.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1578.6181640625 KB
Mav zu:  0ilav iy  huquqiy  
munosabat lar    
1.   Oilaviy huquqiy munosabatlar 
tushunchasi

2.   Oilaviy huquqiy munosabatlarining 
subyektlari va obyektlari 

3.   Oila huquqida qon-qarindoshlik, 
quda – andachilik tushunchalari va 
ahamiyati  Reja:    .

bu  о il а  q о nunchiligi bil а n 
t а sdiql а ng а n v а о il а  huquqi 
n о rm а l а ri bil а n t а rtibg а  
s о lin а dig а n‚ und а   q а tn а shuvchi 
sh ах sl а rning huquqiy jih а td а n 
subyektiv huquq v а  
m а jburiyatl а r  о rq а li bir-biri bil а n 
b о g’liq bo’lg а n sh ах siy n о mulkiy 
v а  mulkiy mun о s а b а tl а rdir. .
О il а v iy -huquqiy  
mun о s а b а t l а r   О il а  k о d е ksining 5-m о dd а sid а О il а  to’g’risid а gi q о nun 
hujj а tl а ri bil а n t а rtibg а  s о lin а dig а n mun о s а b а tl а r d о ir а si 
must а hk а ml а ng а n bo’lib‚  ung а о il а viy huquqiy mun о s а b а tl а r 
-  bu  nik о h tuzish, nik о hning tug а tilishi v а  uni h а qiqiy em а s 
d е b t о pish sh а rtl а ri v а  t а rtibi,  о il а а ’z о l а ri: er- хо tin,  о t а - о n а  
v а  b о l а l а r (f а rz а ndlikk а о luvchil а r v а  f а rz а ndlikk а о ling а nl а r) 
o’rt а sid а gi,  о il а  to’g’risid а gi q о nun hujj а tl а rid а  n а z а rd а  
tutilg а n h о ll а rd а  v а  d о ir а d а  q а rind о shl а r h а md а  o’zg а  
sh ах sl а r o’rt а sid а gi sh ах siy n о mulkiy v а  mulkiy 
mun о s а b а tl а rdir. Shuning  bil а n birg а likd а о t а - о n а  
q а r а m о g’id а n m а hrum bo’lg а n b о l а l а rni  о il а ga  о lish sh а kl v а  
q о id а l а ri, fuq а r о lik h о l а ti d а l о l а tn о m а l а rini q а yd etish 
q о id а l а rini h а m t а ’kidl а sh mumkin.О il а  k о d е ksining 
                      5- 
m о dd а sid а . 
.О il а  k о d е ksining   
                    5- 
m о dd а sid а .      
.  Oilaviy-huquqiy munosabatlarining subyektlari faqat  fuq а r о l а r  
bo'ladi. Juml а d а n‚  о t а - о n а l а r‚ er- хо tin‚ b о l а l а r‚ q а rind о shl а r 
(b о b о ‚ buvi v а  yaqin q а rind о shl а r)‚ shuningd е k  chet el 
fuq а r о l а ri v а  fuq а r о ligi bo’lm а g а n sh ах sl а r h а m  о il а viy huquqiy 
mun о s а b а td а  ishtir о k etishl а ri mumkin. Masalan, ushbu 
sh ах sl а r o’rt а sid а а lim е nt to’l а sh‚ nik о hni b е k о r qilish‚ f а rz а ndl а r 
t а rbiyasi‚ f а rz а ndlikk а о lish‚ nik о hni tuzish v а  b о shq а  
mun о s а b а tl а r yuz а g а  k е lishi mumkin.  О il а  huquqi subyektl а ri 
huquq v а  mu о m а l а  l а yoq а tig а  eg а   bo’lishligi  а l о hid а а h а miyat 
k а sb et а di. Z е r о , huquq layoqati va muomala layoqati – oilaviy 
subyektiv huquq va majburiyatlarning vujudga kelishining shart-
sharoiti bo'lib hisoblanadi.Oilav iy  huquqiy  munosabat larning 
suby ek t lari v a oby ek t lari   
sh ах sning o’z h а r а k а tl а ri bil а n 
о il а  huquqi v а  m а jburiyatl а rig а  
eg а  bo’lish, ul а rni  а m а lg а 
о shirish, b а j а rish l а yoq а ti 
tushunil а di. T а ’kidl а sh 
k е r а kki‚ mu о m а l а  l а yoq а ti 
h а mm а  v а qt h а m  о il а viy huquqiy 
mun о s а b а tl а rni  vujudg а  
k е lishig а а s о s bo’lm а ydi. 
M а s а l а n,  о t а -  о n а  v а   v о yag а  
yetmagan b о l а l а r o’rt а sid а gi 
huquqiy mun о s а b а tl а r.О il а  huquqid а gi subyektl а rning 
mu о m а l а  l а yoq а ti   
Ota va ona o‘z bolalariga nisbatan  t eng huquq v a majburi y at l arga egadirl ar.

Farzand to‘la muomalaga layoqatli bo‘lsa, uning majburiyatlari bo‘yicha, xususan, u etkazgan zarar oqibatida kelib chiqqan 
majburiyatlar bo‘yicha  ona-onalar j av obgar bo‘lmay dil ar.

Shaxs quyidagi hollarda to‘la  muomalaga lay oqat li  deb t opi ladi:

voyaga etganda (18 yoshga to‘lganda);

voyaga etmagan shaxsni to‘la muomalaga layoqatli deb topish (emansipatsiya)

voyaga etmagan shaxs qonuniy nikoh munosabatlariga kirishganda.

Ota-ona, farzandlikka oluvchilar va homiy emansipatsiya qilingan  v oy aga et maganning majburi y at lari bo‘y i cha , xususan, 
u etkazgan zarar oqibatida kelib chiqqan majburiyatlar bo‘yicha javobgar bo’lmaydilar 

Ota-ona o‘z bolalarini tarbiyalash huquqiga ega va  t arbiy alashi shart .

Ota-ona o‘z bolalarining tarbiyasi va kamoloti uchun  j av obgardir . Ular o‘z bolalarining sog‘lig‘i, jismoniy, ruhiy, ma’naviy va 
axloqiy kamoloti haqida  g‘amxo‘rli k  qi lishl ari  shart .

Ota-ona o‘z bolalarini tarbiyalashda boshqa barcha shaxslarga nisbatan  ust un huquqqa ega.

Ota-ona bolalarining qonun hujjatlarida belgilangan zarur darajada  t a’li m oli shini  ta’minlashi shart.

Ota-onalar yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar tomonidan voyaga etmagan bolalarni tarbiyalash va ularga ta’lim berish 
borasidagi majburiyatlarni bajarmaslik jarimaga sabab bo’ladi . 

Bolalarning huquq va manfaatlarini himoya qilish ularning  ot a-onasi zimmasiga y uk lat i ladi .

Ota-ona o‘z bolalarining qonuniy vakillari hisoblanadilar hamda har qanday jismoniy va yuridik shaxslar bilan bo‘lgan 
munosabatlarda,  sudda alohi da v ak olat si z  ularning huquq va manfaatlarini himoya qiladilar.

Vasiylik va homiylik organi tomonidan ota-ona va bolalar manfaatlari o‘rtasida  qarama-qarshil ik  borl igi  aniql anganda,  ota-
ona o‘z bolalarining manfaatlarini himoya qilishga haqli emas.

Ota-ona va bolalar o‘rtasida kelishmovchiliklar mavjud bo‘lganda vasiylik va homiylik organi bolalarning huquq va 
manfaatlarini himoya qilish uchun  v ak il  t ay i nlashi shart .

Ota-ona bolani qonunga asoslanmasdan  ushlab t urgan har qanday  shaxsdan  uning qaytarilishini talab qilishga haqli. Nizo 
chiqqan taqdirda, ota-ona o‘z huquqlarini himoya qilish uchun sudga murojaat qilishga haqli. Bu talablarni ko‘rishda sud 
bolani ota-onasiga  qay t arish uni ng manfaat l ari ga zid degan xul osaga k elsa , bolaning fikrini hisobga olgan holda ota-
onaning da’vosini rad qilishga haqli.

Agar sud ota-ona ham, bolani o‘z qaramog‘iga olgan shaxs ham bolaga lozim darajada tarbiya berishni hamda uni 
kamolotga etkazishni ta’minlay olmaydilar, deb topsa, bolani vasiylik va homiylik organi qaramog‘iga olib beradi. O‘zbe k ist on Re spublik asi 
K onst it ut siy asi   Oila – jamiyatning  negizi 

Oila – jamiyat negizi . Davlatimizni 
katta bir oila deb tushunish 
mumkin va lozim … oila turmush va 
vijdon qonunlari asosiga ko’ra 
quriladi.o’zining ko’p asrlik 
mustahkam va ma’naviy 
tayanchlariga ega bo’ladi , oilada 
demokratik negizlarga asas solinadi 
, odamlarning talab – ehtyojlari va 
qadiryatlari shakllanadi.                      
                                                                 
                                   I .A . k A RI MOV   
O’z R  О il а  k о d е ksining 57-m о dd а sig а  ko’r а   bir umumiy uchinchi sh ах sd а n ( а jd о dd а n) k е lib chiqq а n 
sh ах sl а r q а rind о shl а r his о bl а n а di. Ikki sh ах s o’rt а sid а gi to’g’ri sh а j а r а  bo’yich а  q а rind о shlikning 
yaqinligi q а rind о shlik d а r а j а si, ya’ni tug’ilish s о ni bil а n b е lgil а n а di. 

B о l а l а r  о t а - о n а sig а  nisb а t а n to’g’ri sh а j а r а d а gi  birinchi , n е v а r а  b о b о sig а , buvisig а  nisb а t а n — 
ikkinchi,  ev а r а  k а tt а  b о b о sig а , k а tt а  buvisig а  nisb а t а n —  uchinchi  d а r а j а d а gi q а rind о sh his о bl а n а di v а  
h о k а z о . 

А k а -uk а ,  о p а -singil, ul а rning b о l а l а ri,  о t а - о n а ning  а k а -uk а  v а о p а -singill а ri h а md а  ul а rning b о l а l а ri, 
b о b о  v а  buvil а rning  а k а -uk а  h а md а о p а -singill а ri v а  ul а rning b о l а l а ri v а  shung а  o’ х sh а shl а r  yon 
sh а j а r а  bo’yich а  q а rind о shl а r his о bl а n а di v а  h о k а z о . 

To’g’ri sh а j а r а  bo’yich а  q а rind о shl а r yon sh а j а r а  bo’yich а  q а rind о shl а rg а  nisb а t а n yaqinr о qdir. 

Ikki sh ах s o’rt а sid а  q а rind о shlikning uz о q-yaqinligini  а niql а shd а , d а r а j а l а rning s о ni yoki shu 
sh ах sl а rd а n birining o’zini his о bg а  qo’shm а y turib, und а n k е lib chiqq а n  а vl о dl а r s о ni his о bg а о lin а di. 

His о b  а jd о dl а r t о m о n to’g’ri sh а j а r а  bo’yich а  ul а r uchun umumiy bo’lg а n sh ах sg а  ( а jd о dg а ) q а r а b v а  
und а n es а ,  а vl о dl а r t о m о n — ul а rd а n b о shq а sig а  q а r а b  о lib b о ril а di. 

Tug’ishg а n  а k а -uk а  v а о p а -singil q а rind о shlikning ikkinchi d а r а j а sid а , t о g’ а  v а а m а ki,  а mm а  v а хо l а  
o’z jiyanl а ri bil а n q а rind о shlikning —  uchinchi,  t о g’ а v а chch а ,  а m а kiv а chch а ,  а mm а v а chch а  v а 
хо l а v а chch а l а r es а  —  to’rtinchi  d а r а j а sid а  tur а dil а r. qarindoshlik , qay in-bo'y inchilik  
v a quda-andachilik     Oila kodeksining 59-moddasi

Oila kodeksining 59-
moddasiga binoan, er 
(xotin) va uning yaqin 
qarindoshlari bilan xotin (er) 
qarindoshlarining bir-biriga 
nisbatan munosabatlari 
(qayin-bo'yinchilik va quda-
andachilik) o'zaro huquq va 
majburiyatlarni keltirib 
chiqarmaydi.      Qarindoshlar o‘rt asidagi nik oh risht asining 
salbiy  oqibat lari

Zero, Qur’oni karimning Rum surasinig 21- oyatida 
quyidagicha xabar beriladi: Uning oyatlaridan (yana 
biri) U zot sizlar hamdam bo‘lishlaringiz uchun 
o‘zlaringizdan juftlar yaratishi va o‘rtalaringizda 
oshnolik va mehr-muhabbat paydo qilishidir. Albatta 
bunda tafakkur qiladigan qavm uchun oyat-ibratlar 
bordir.

Oila qurish o‘ta noziklik bilan puxta o‘ylab 
bajariladigan vazifa! Zero, Amir Temur bobomiz kelin 
tanlash vazifasini davlat ishlari bilan teng 
qo‘yganligini ta’kidlab o‘tganlar. Kelajakda baxtni 
qo‘ldan boy bermaslik, atrofdagilarga va o‘ziga 
zahmat yetkazmaslik uchun oilain to‘g‘ri o‘zanga 
qo‘yish muhimdir. Zero, oila mustahkam bo‘lar ekan 
jamiyat mustahkam, oila tinch ekan jamiyat tinch 
bo‘ladi.

Hozirgi kunda ba’zilarni yaqin qarindoshlar bilan 
quda-anda bo‘lishga intilishi kuzatilmoqda. Buning 
sababi qarindosh-urug‘chilikni yanada 
mustahkamlash va mol-mulkni begonalar qo‘liga o‘tib 
ketishidan muhofazalash deb ko‘rsatilmoqda. Lekin, 
tibbiyot olami olimlari yaqin qarindoshlar bilan oila 
qurishning salbiy oqibatlari ko‘pligini ta’kidlashadi. 
Uning asosiy sababi turli irsiy kasalliklarning kuchayib 
ketishidir. Uning oldini olish katta ahamiyatga ega. 
Eng asosiysi qon yangilanadi.qarindoshlar o'rtasidagi nikoh oqibatlari - Ïîèñê â Google.htmlqarindoshlar o'rt asidagi nikoh oqibatlari - Ïîèñê â Google.html   
  O’zbekiston Respublikasi Konistitutsiyasi yangi 
taxrir 01.05.2023

  O’zbekiston Respublikasi oila kodekisi 
30.04.1998

  Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi 
10.12.1948

Oila huquqi F.M.Otaxo’jayev   SH.R. Yuldasheva 
Toshkent - 2013 Foydalanilgan adabiyotlar     
www.youtube.com  

  https://lex.uz  

https://libsamarkand.uz  

https://library.samdu.uz  Foydalanilgan saytlar    E’TIBORINGIZ UCHUN 
RAXMAT

Mav zu: 0ilav iy huquqiy munosabat lar

 1. Oilaviy huquqiy munosabatlar tushunchasi  2. Oilaviy huquqiy munosabatlarining subyektlari va obyektlari  3. Oila huquqida qon-qarindoshlik, quda – andachilik tushunchalari va ahamiyati Reja:

.  bu о il а q о nunchiligi bil а n t а sdiql а ng а n v а о il а huquqi n о rm а l а ri bil а n t а rtibg а s о lin а dig а n‚ und а q а tn а shuvchi sh ах sl а rning huquqiy jih а td а n subyektiv huquq v а m а jburiyatl а r о rq а li bir-biri bil а n b о g’liq bo’lg а n sh ах siy n о mulkiy v а mulkiy mun о s а b а tl а rdir. . О il а v iy -huquqiy mun о s а b а t l а r

О il а k о d е ksining 5-m о dd а sid а О il а to’g’risid а gi q о nun hujj а tl а ri bil а n t а rtibg а s о lin а dig а n mun о s а b а tl а r d о ir а si must а hk а ml а ng а n bo’lib‚ ung а о il а viy huquqiy mun о s а b а tl а r - bu nik о h tuzish, nik о hning tug а tilishi v а uni h а qiqiy em а s d е b t о pish sh а rtl а ri v а t а rtibi, о il а а ’z о l а ri: er- хо tin, о t а - о n а v а b о l а l а r (f а rz а ndlikk а о luvchil а r v а f а rz а ndlikk а о ling а nl а r) o’rt а sid а gi, о il а to’g’risid а gi q о nun hujj а tl а rid а n а z а rd а tutilg а n h о ll а rd а v а d о ir а d а q а rind о shl а r h а md а o’zg а sh ах sl а r o’rt а sid а gi sh ах siy n о mulkiy v а mulkiy mun о s а b а tl а rdir. Shuning bil а n birg а likd а о t а - о n а q а r а m о g’id а n m а hrum bo’lg а n b о l а l а rni о il а ga о lish sh а kl v а q о id а l а ri, fuq а r о lik h о l а ti d а l о l а tn о m а l а rini q а yd etish q о id а l а rini h а m t а ’kidl а sh mumkin.О il а k о d е ksining 5- m о dd а sid а .  .О il а k о d е ksining 5- m о dd а sid а .