logo

Okean boyliklari va uni muhofaza qilish

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

7840.1279296875 KB
Ok ean boy lik lari v a uni muhofaza 
qilishБисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм        Okean suvlarida mikroskop bilan ko‘rinadigan 
organizmlardan tortib 150 tonna keladigan ko‘k 
kitlargacha, turli xil organizmlar yashaydi.
Mikroorganizmlar
Ko‘k kit    Okean organizmlari yashash joylariga ko‘ra guruhlashtiriladi. 
Masalan, bentos organizmlar — okean suvlari tubida, yotqiziqlar 
orasida yashaydi. Nektonlar — erkin ko‘chib yuruvchi organizmlar 
bo‘lsa, planktonlar suv oqimlariga qarshilik ko‘rsata olmay, muallaq 
holatda suzib yuruvchi organizmlardir (fitoplankton va 
zooplanktonlar)  (39-rasm).
Plankton
Nekton
Bentos       Dunyo okeani tabiiy boyliklarning xazinasi hisoblanadi. Bu 
boyliklar biologik, kimyoviy, ma’danli va yoqilg‘i-energetika 
resurslaridan iborat. 
Biologik Ma’danliKimyoviy Yoqilg‘i-energetika       Hozir biologik resurslarning 2% idangina 
foydalanilmoqda. Lekin bu dunyoda iste’mol qilinadigan 
oqsil moddalarning 20% ini tashkil etadi.   Okean suvlaridan yiliga treska, seld, skumbriya baliqlari 
ko‘plab ovlanadi.
Treska Seld Skumbriya  Okean tubidan osh tuzi, brom, magniy, oltingugurt, 
aluminiy, mis, uran, kumush, oltin olinadi.    Dunyo okeanida neft va gaz eng ko‘p Fors qo‘ltig‘idan, 
shuningdek, Venesuela qirg‘oqlaridan, Shimoliy dengizdan, 
Meksika qo‘ltig‘idan qazib olinadi (40-rasm).
13
24     13
24  Dunyo okeani eng 
muhim va arzon 
dengiz transporti 
yo‘li vazifasini 
bajaradi. Savdo-
iqtisodiy aloqalar 
doirasidagi 
mahsulot 
tashishning 60% 
dan ortig‘i dengiz 
transporti orqali 
bajariladi.      Dunyo xo‘jaligining rivojlanishi, xalqaro mehnat 
taqsimotining yuzaga kelishi, savdo-sotiqning rivojlanishi 
dengiz transporti tufaylidir.   Hozir Dunyo okeani sohillarida 2 700 dan ortiq dengiz 
port-shaharlari mavjud.     Dengiz transportida tashiladigan asosiy yuk neft va neft 
mahsulotlariga to‘g‘ri keladi.    Ba’zan bu mahsulotlarni tashiydigan maxsus kema — 
tankerlar  halokatga uchrab,  sohil tabiatiga, dengiz 
organizmlariga katta talofat keltirmoqda. (41-rasm)     Dengiz turizmi ham okean resurslaridan foydalanishning 
bir sohasi sifatida tobora rivojlanmoqda.      Dunyo okeanini muhofaza qilish milliy, regional va xalqaro 
ko‘lamda amalga oshiriladigan tadbir. Dunyo okeanini tadqiq 
etish va foydalanish hamda muhofaza qilish maqsadida ko‘plab 
xalqaro tashkilotlar tuzilgan.     Xalqaro dengiz qo‘mitasi, Davlatlararo okeanografik 
komissiya (UNESCO qoshida) va boshqalar     Dunyo okeani boyliklaridan oqilona va tejamkorlik bilan 
foydalanish, ularni muhofaza qilish, tiklash va ekologik 
sharoitini yaxshilash borasida ibratli faoliyat  
ko‘rsatmoqda.           ©  Foydalanilgan adabiyotlar:
•
M. T. MIRAKMALOV, SH. M. SHARIPOV, M. M. AVEZOV, M. T. 
HOJIYEVA ,  umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik, 
Respublika ta’lim markazi.
•
@ edutrm_uz

Ok ean boy lik lari v a uni muhofaza qilishБисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Okean suvlarida mikroskop bilan ko‘rinadigan organizmlardan tortib 150 tonna keladigan ko‘k kitlargacha, turli xil organizmlar yashaydi. Mikroorganizmlar Ko‘k kit

Okean organizmlari yashash joylariga ko‘ra guruhlashtiriladi. Masalan, bentos organizmlar — okean suvlari tubida, yotqiziqlar orasida yashaydi. Nektonlar — erkin ko‘chib yuruvchi organizmlar bo‘lsa, planktonlar suv oqimlariga qarshilik ko‘rsata olmay, muallaq holatda suzib yuruvchi organizmlardir (fitoplankton va zooplanktonlar) (39-rasm). Plankton Nekton Bentos