OZIQ-OVQAT SANOATI

OZIQ-OVQAT SANOATI

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

8734.775390625 KB

Ko'chirib olish

OZIQ-OVQAT SANOATI

11-dars mavzusidan oziq-ovqat san о atining yalpi
san о at mahsul о tidagi salm о g‘ini aniqlang.

Bu sanoat dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlarini
qayta ishlash negizida shakllangan. Uning korxonalari
geografik joylashuvini qayta ishlanadigan xomashyo
xususiyati belgilaydi.

Xomashyo tez buziluvchan va qayta ishlanganda chi-
qindi ko‘p chiqadigan hamda olis masofaga tashishga
chidamsiz bo‘lgan holatlarda korxona xomashyo
yetishtiradigan joyda joylashtiriladi (sabzavot, go‘sht,
konservalar, shakar ishlab chiqarish, meva sharbatlari
tayyorlash).

Endilikda oziq-ovqat sanoati korxonalari yuksak
mexanizatsiyalashgan ishlab chiqarish tarmog‘iga
aylangan.

O‘tmishda faqat xomashyoga, ya’ni qishloq
xo‘jaligigagina bog‘liq bo‘lgan bu sanoat hozirda
mashinasozlik, energetika va kimyo tarmoqlari bilan
chambarchas bog‘langan.

Demak, oziq-ovqat
mahsulotlarini ishlab
chiqarishda
xomashyo
xarajatidan tashqari
turli mashina
mexanizmlari va
yoqilg‘i xarajatlari
hissasi tobora ortib
bormoqda.

Masalan, bug‘doy oz mablag‘ evaziga yetishtirilsada,
un tortish va non tayyorlash jarayonidagi (mashina
mexanizmlarga, yoqilg‘i-energetikaga) sarf-xarajatlar
bois tayyor non bahosi o‘zgarmasligi, va hatto,
qimmatlashishi mumkin.

Un-yorma sanoati korxonalarida bug‘doy qayta
ishlanadi. Bug‘doyni tashish un tashishdan birmuncha
qulay.
yorma

Ammo bug‘doy yetishtiriladigan maydonlar
iste’molchilar yashaydigan joy bilan deyarli yonma-yon
joylashgani tufayli bug‘doyni qayta ishlaydigan
korxona (elevator)lar bug‘doy yetishtirilayotgan joyda
ham, yirik shaharlarda ham uchraydi.

O‘zbekiston o‘simlik moyi ishlab chiqaruvchi yirik
davlatlar sirasiga kiradi. O‘simlik moyi bizda, asosan,
paxta tozalash zavodlarida ajratib olingan chigitdan
olinadi (58-rasm).

Endi yog‘-moy ishlab chiqaradigan korxonalarning
geografik joylashuviga e’tibor qarataylik. Bu
korxonalarning barchasi, avvalo, xomashyoga yaqin
joyda, qolaversa, aholi zich hududlarda joylashganini
ko‘ramiz.

Oziq-ovqat
sanoatining yana bir
muhim tarmog‘i
go‘sht
korxonalari dir.
Hozirda transportning
tezligi va maxsus
muzlatkichlar
go‘shtning sifatini
buzmay uzoq
masofaga tashish
imkonini bermoqda.

Shuning uchun go‘sht mahsuloti ko‘p iste’mol
qilinadigan Toshkent, Andijon, Namangan, Farg‘ona,
Ohangaron kabi shaharlarda yirik go‘sht kombinatlari
ishlamoqda.
5
43
21

Non zavodlari, makaron, qandolat fabrikalari kabi
korxonalar yirik aholi punktlarida joylashtiriladi
(59-rasm).

Yaqin vaqtlargacha Samarqanddagi choy qadoqlash
fabrikasi nafaqat mamlakatimizda, balki butun O‘rta
Osiyoda shu turdagi yagona fabrika edi.

Endilikda choy
Toshkentda ham
qadoqlanmoqda.
Ma’lumki, o‘rta
osiyoliklarning asosiy
qismi ko‘k choy
iste’mol qiladi. Shunga
ko‘ra, bu yerda
qadoqlana-yotgan
choyning 80 foizini
ko‘k choy tashkil etadi.

Toshkent, Farg‘ona, Samarqand va Buxoroda mineral
suv tayyorlab idishlarga quyadigan maxsus zavodlar
bor. Urgutda tamaki-fermentatsiya zavodi ishga
tushirilgan.

Shunday qilib, oziq-ovqat sanoatining rivojlantirilishi
va joylashtirilishi : a) aholining soni va joylashishi , ya’ni
iste’molchilar bilan; b) qishloq xo‘jaligining
ixtisoslashuvi , ya’ni xomashyo manbayi bilan; d) tayyor
mahsulotni tashish shart-sharoitlari bilan belgilanadi .

Xomashyoning xilma-xilligi va oziq-ovqat mahsulot-
larining hamma yerda iste’mol qilinishi oziq-ovqat
sanoatining hamma joyda tarqalishiga imkon
beradi .

Oziq-ovqat sanoati ana shu xususiyati bilan boshqa
tarmoqlardan farq qiladi . Lekin bu sanoat ba’zi joylarda
faqat mahalliy ehtiyojlarinigina qondirsa, boshqa
joylarda mamlakatning ko‘pgina rayonlariga mahsulot
beradi .

Foydalanilgan adabiyotlar:
•
P. Musayev, J. Musayev – Geogragfiya (O‘zbekiston
ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi) – umumiy o‘rta ta’lim
maktablarining 8-sinfi uchun darslik – “Sharq”
nashriyoti – Toshkent – 2014,2019 /
www.eduportal.uz

OZIQ-OVQAT SANOATI

11-dars mavzusidan oziq-ovqat san о atining yalpi san о at mahsul о tidagi salm о g‘ini aniqlang.

Bu sanoat dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlarini qayta ishlash negizida shakllangan. Uning korxonalari geografik joylashuvini qayta ishlanadigan xomashyo xususiyati belgilaydi.

Xomashyo tez buziluvchan va qayta ishlanganda chi- qindi ko‘p chiqadigan hamda olis masofaga tashishga chidamsiz bo‘lgan holatlarda korxona xomashyo yetishtiradigan joyda joylashtiriladi (sabzavot, go‘sht, konservalar, shakar ishlab chiqarish, meva sharbatlari tayyorlash).

Endilikda oziq-ovqat sanoati korxonalari yuksak mexanizatsiyalashgan ishlab chiqarish tarmog‘iga aylangan.

O'xshashlar

Jahon mamlakatlarida oziq-ovqat xavfsizligi masalalari

Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda oziq-ovqat xavfsizligi

Organik dehqonchilikda oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlashda siyosiy

KIMYO SANOATI

QURILISH MATERIALLARI SANOATI