Psixikaning evolyusion taraqqiyoti

Yuklangan vaqt:

16.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

209.8369140625 KB

Ko'chirib olish

Mavzu:Psixikaning evolyusion taraqqiyoti
Reja:
1.Psixika haqida ma’lumot
2.Psixika va ongning evolyutsion taraqqiyoti

• Psix ika ( qadimgi yunoncha : psychikos — „ruhiy“)
yoki r uhiyat — yuksak darajada tashkil topgan materiya
(miya)ning voqelikni alohida shaklda aks ettirishdan iborat
xususiyati. Asosan, sezgi, tasavvur, tafakkur, irodaviy xatti-
harakat va boshqa subyektiv obrazlarda aks etadi. Psixika
materiyaga nisbatan ikkilamchi, xreila. Bu psixikaning
mavjudlik usuli (psixika miya xususiyati)da va uning
mazmuni (psixika — obyektiv olamning subyektiv obrazi)da
koʻrinadi. Psixika materiya taraqqiyotining muayyan
bosqichida — tirik organizmlarda sezuvchanlikning alohida
shakli yoki his qilish qobiliyati paydo boʻlishi bilan vujudga
kelgan .

Tirik mavjudotning morfologik-fiziologik tuzilishi
murakkablashuvi, unda nerv sistemasining vujudga
kelishi va taraqqiy etishi, bosh miya, uning katta
yarim sharlarining shakllanishi va takomillashishi
jarayonida rivojlangan. Psixikaning oʻziga xos
organi insonda va oliy darajada rivojlangan
hayvonlarda bosh miyadir. Psixika — subyektivlik
bilan obyektivlikning birligidir. Psixik faoliyat
doimo muayyan subyektga xos boʻlib, uning
individual xususiyatlari bilan bogʻlangandir. Ayni
vaqtda psixika obyektiv olamning muayyan
manzarasini yaratuvchi miya inʼikos faoliyatining
real jarayoni sifatida obyektivdir.

•
Psixika psixik jarayonlar, holatlar va insonning
psixik xususiyatlarining zohiriy birligidir. Psixika
rivojining oliy shakli — inson psixikasidir. Uning
paydo boʻlishi va rivojlanishida insonga xos
boʻlgan atrofdagi olam bilan oʻzaro munosabatga
kirishish usuli — mehnat hal qiluvchi rol
oʻynagan. Inson psixikasi faqat biologik
taraqqiyotning emas, ijtimoiytarixiy
taraqqiyotning ham mahsulidir. Ijtimoiy, mehnat
amaliyoti oliy, faqat insongagina xos psixika
shakli — oyagni vujudga keltirdi. Inson
psixikasining eng muhim xususiyati — ishlar,
hodisalar va boshqalarni oldindan koʻra bilish va
oʻzi nima qilishini rejalashtirishdan iborat.

Inson obyektiv voqelikdagi predmetlar va hodisalarni
tajribaga asoslanib idrok qiladi. Insonning psixik
faoliyati asosida birinchi va ikkinchi signal
sistemalarining oʻzaro taʼsiri yotadi. Psixikaning
muhim tomoni uning reflektorlik tabiati, yaʼni
reflekslar hosil boʻlishi, bu jarayonning toʻxtovsiz va
qatʼiy kechishidir. Real psixika faoliyat koʻrinishida
mavjud. Faoliyatda u shakllanadi, namoyon boʻladi
va bilib olinadi. Inson psixikasining shakllanishida
taʼlim va tarbiya muhim rol oʻynaydi. Taʼlim va
mehnat jarayonida har bir shaxs psixikasining
individual rivojlanishi yuz beradi, bu insoniyat
toʻplagan moddiy va maʼnaviy boyliklarni
oʻzlashtirishdan iboratdir

Psixika - bu faoliyat, rivojlanish, o'z-o'zini tartibga solish,
aloqa, moslashish va boshqalar tushunchalari bilan
tavsiflangan ta'rif, u butun tana (somatik)
jarayonlarning xilma-xilligi bilan
chambarchas bog'liq. Uning paydo bo'lishi
shaxs evolyutsiyasining ma'lum biologik bosqichida
kuzatiladi. Inson psixikaning eng oliy shakli - ongga ega.
Psixologiya bu hodisani o'rganadi.

R u h iy salo m a tlik - b u in so n ga in d iv id u a l p o ten tsia ln i
ro 'y o b ga ch iq a rish , stress ta'sirid an k elib ch iq ad iga n
m u a m m o la rn i h a l q ilish , sa m a ra li v a sa m a ra li m eh n a t
q ilish , sh u n in gd ek , b iro r n a rsa (fa o liy a tn in g ijo b iy v a
sa lb iy q ism lari) o lib k elish iga im k o n b era d iga n fa ro v o n lik
h o la ti.) ja m iy a t h ay o tiga - y a sh ash joy iga. Sh u n i b ilish
k era k k i, “p six ik a ” a ta m a sin in g sem a n tik m a zm u n i tib b iy o t
v a p six o lo giy a m ezo n la ri b ila n ch ek la n ib q o lm ay, b a lk i
in so n h ay o tin i tartib ga so lu v ch i m e’y o rla rn in g ijtim o iy v a
gu ru h li ro ‘y x a tin i h a m o ‘zid a a k s ettira d i.

Psixika kontseptsiyasi o'z-o'zini anglash bilan chambarchas bog'liq bo'lib, u
atrofdagi ob'ektiv dunyoni sub'ektiv idrok etishdir. Bu atrofdagi barcha ob'ektlarni
tahlil qilishning ajoyib shakli bo'lib, u qaysidir ma'noda har qanday
odamdan farq qiladi. U tajribani to'plash va tushunish bilan shakllanadi.
O'z-o'zini anglash shaxs uchun hayotiy bo'lgan ehtiyojlar to'plamini belgilaydi,
masalan, fikrlash, his qilish, motivatsiya,tajriba, harakat.

Fan tarixi tabiatning tabiiy muhitidagi psixika
tushunchasini turli yo'llar bilan aniqlashga
harakat qilgan. Inson bilimining rivojlanishi
jarayonida nuqtai nazarning o'zgarishi o'zgardi.
Panpsixizm butun tabiatni jonli deb da'vo qiladi.
Biopsixizm bu xususiyat har qanday tirik
organizmga, shu jumladan o'simliklarga ham
xosdir, deb hisoblaydi (biz hujayralarni istisno
qilamiz). Neyropsixologik qarashlar bizga faqat
asab tizimiga ega bo'lgan mavjudotlarning
ruhiyatiga ega ekanligini aytadi.

Mavzu:Psixikaning evolyusion taraqqiyoti Reja: 1.Psixika haqida ma’lumot 2.Psixika va ongning evolyutsion taraqqiyoti

• Psix ika ( qadimgi yunoncha : psychikos — „ruhiy“) yoki r uhiyat — yuksak darajada tashkil topgan materiya (miya)ning voqelikni alohida shaklda aks ettirishdan iborat xususiyati. Asosan, sezgi, tasavvur, tafakkur, irodaviy xatti- harakat va boshqa subyektiv obrazlarda aks etadi. Psixika materiyaga nisbatan ikkilamchi, xreila. Bu psixikaning mavjudlik usuli (psixika miya xususiyati)da va uning mazmuni (psixika — obyektiv olamning subyektiv obrazi)da koʻrinadi. Psixika materiya taraqqiyotining muayyan bosqichida — tirik organizmlarda sezuvchanlikning alohida shakli yoki his qilish qobiliyati paydo boʻlishi bilan vujudga kelgan .

Tirik mavjudotning morfologik-fiziologik tuzilishi murakkablashuvi, unda nerv sistemasining vujudga kelishi va taraqqiy etishi, bosh miya, uning katta yarim sharlarining shakllanishi va takomillashishi jarayonida rivojlangan. Psixikaning oʻziga xos organi insonda va oliy darajada rivojlangan hayvonlarda bosh miyadir. Psixika — subyektivlik bilan obyektivlikning birligidir. Psixik faoliyat doimo muayyan subyektga xos boʻlib, uning individual xususiyatlari bilan bogʻlangandir. Ayni vaqtda psixika obyektiv olamning muayyan manzarasini yaratuvchi miya inʼikos faoliyatining real jarayoni sifatida obyektivdir.

• Psixika psixik jarayonlar, holatlar va insonning psixik xususiyatlarining zohiriy birligidir. Psixika rivojining oliy shakli — inson psixikasidir. Uning paydo boʻlishi va rivojlanishida insonga xos boʻlgan atrofdagi olam bilan oʻzaro munosabatga kirishish usuli — mehnat hal qiluvchi rol oʻynagan. Inson psixikasi faqat biologik taraqqiyotning emas, ijtimoiytarixiy taraqqiyotning ham mahsulidir. Ijtimoiy, mehnat amaliyoti oliy, faqat insongagina xos psixika shakli — oyagni vujudga keltirdi. Inson psixikasining eng muhim xususiyati — ishlar, hodisalar va boshqalarni oldindan koʻra bilish va oʻzi nima qilishini rejalashtirishdan iborat.

Inson obyektiv voqelikdagi predmetlar va hodisalarni tajribaga asoslanib idrok qiladi. Insonning psixik faoliyati asosida birinchi va ikkinchi signal sistemalarining oʻzaro taʼsiri yotadi. Psixikaning muhim tomoni uning reflektorlik tabiati, yaʼni reflekslar hosil boʻlishi, bu jarayonning toʻxtovsiz va qatʼiy kechishidir. Real psixika faoliyat koʻrinishida mavjud. Faoliyatda u shakllanadi, namoyon boʻladi va bilib olinadi. Inson psixikasining shakllanishida taʼlim va tarbiya muhim rol oʻynaydi. Taʼlim va mehnat jarayonida har bir shaxs psixikasining individual rivojlanishi yuz beradi, bu insoniyat toʻplagan moddiy va maʼnaviy boyliklarni oʻzlashtirishdan iboratdir

O'xshashlar

Psixologiyaga kirish. Psixikaning evolutsion taraqqiyoti

G.Spenser va uning tarixiy evolyusion sotsiologik sistemasi

Qadimgi yunoniston fani taraqqiyoti

QADIMGI YUNONISTON FANI TARAQQIYOTI

Ongning paydo bo‘lishi va uning taraqqiyoti