logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Qadimgi Sharqdagi Falastin, Suriya va Mitanni davlatlari

Qadimgi Sharqdagi Falastin, Suriya va Mitanni davlatlari

Yuklangan vaqt:

23.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1334.619140625 KB
Ko'chirib olish
Mavzu:Qadimgi Sharqdagi Falastin, Suriya va Mitanni davlatlari. Reja 1. Qadimgi Falastin. 2. Qadimgi Suriya haqida. 3. Qadimgi Mitan haqida. Falastin , rasman Falastin Davlati Yaqin sharqda joylashgan qisman tan olingan suveren davlat bo lib, hozirda ʻ BMT tomonidan “a zo bo lmagan kuzatuvchi davlat” sifatida ʼ ʻ tasniflangan arab mamlakati [1] . Falastinning huquqiy maqomi munozarali. Shunday bo lsa-da, BMTga a zo 193 ʻ ʼ mamlakatning 138 tasi mamlakatni tan oladi [2] . Falastin Iordan daryosining G arbiy ʻ sohili (G arbiy Sohil) hamda ʻ G azo ʻ sektori o z hududi ekanligini da vo qiladi, ammo bu hududlarning ʻ ʼ barchasini Isroil 1967-yildan beri okkupatsiya qilib kelmoqda [3] [4] . Dastlab Falastin yerlari 1948-yilgacha Misr va Iordaniya tomonidan bosib olingan bo lsa, 1967-yilda olti kunlik ʻ urushdan keyin Isroil tomonidan bosib olingan. 2020-yil fevral holatiga ko ra Falastinda 5,051,493 kishi yashaydi. Aholi soni ʻ bo yicha Falastin dunyoda 121-o rinni egallab turibdi ʻ ʻ Falastin haqida umumiy. Falastin mintaqasi va uning geografik miqyosi kontseptsiyasi tarix davomida turlicha bo lgan bo lsa-da, ʻ ʻ hozirda u zamonaviy Isroil Davlati, G arbiy Sohil va G azo ʻ ʻ sektori tomonidan tuzilgan deb hisoblanadi. “Falastin” atamasi yoki O rta yer dengizining janubi-sharqiy ʻ burchagida Suriya bo'ylab joylashgan hududga tegishli atamalarning umumiy qo llanilishi tarixan Qadimgi ʻ Yunoniston davridan beri mavjud bo lib, Gerodot ʻ eramizdan avvalgi 5-asrda yozgan birinchi tarixchidir. Finikiyaliklar boshqa dengiz xalqlari bilan aloqada bo lgan ʻ “Palaistina deb nomlangan Suriya okrugi” tarixi. “Falastin” atamasi ( lotincha , Palæstina) qadimgi yunonlar tomonidan filistlar tomonidan egallab olingan erlar uchun kiritilgan atama bo lgan, ammo boshqa tushuntirishlar ʻ ham mavjud. Taxminan miloddan avvalgi 600 ming yilga oid Tabariya ko lining ʻ janubiy qismida qadimdan insonlar yashaganligining izlari aniqlangan. Neolit davrida (miloddan avvalgi 10000 – 5000-yillar) dehqonchilik bilan barqoror ravishda shug ullangan jamoalar mavjud ʻ bo lgan. ʻ Erixo devori , Yetti quduq va O lik ʻ dengizdan eneolit davriga oid bo lgan (miloddan avvalgi 5000–3000-yillar) ʻ mis va tosh qurollar topilgan. Kan onliklar ʼ Arabiston yarim orolidan Falastinga ko chib ʻ o tganlar. Shundan keyin bu hududlar Kan on yurti deb nomlana ʻ ʼ boshlangan. Taxminan miloddan avvalgi 1250-yilda dengiz aholisi (falastinliklar) o z mulklarini barpo etgan qirg oq bo ylab joylashdilar. ʻ ʻ ʻ Ular ichki tog li hududlarda tarqalgan kan onlik ʻ ʼ mamluklar bilan chatishgan va savdo aloqalarini o rnatganlar. Bu davrdan ko p o tmay, ʻ ʻ ʻ al-Abiro (Bani Isroil) Falastinliklar va kan onliklar bilan urushlardan ʼ keyingi Erixo davridan boshlab, miloddan avvalgi 1000-yilgacha Kan on yerlarining bir qismini bosib olganlar. Bu orada ʼ Dovud yabusiylar (kan onliklarning bir qismi) bilan urushdan keyin ʼ Quddus shahrini nazorat qila boshlagan. Sulaymon 965–928-yillarda Quddusda o zi uchun haykal ʻ o rnattirgan. Miloddan avvalgi 928-yilda Bani Isroil davlati Isroil ʻ hamda Yahudiy davlatlariga bo linib, milodiy 721-yilga kelib, ʻ mamluklar butun Falastinning tarixiy yerlarini qo ldan ʻ chiqarishgan. Ularning qo l ostida butun qirg oq mintaqasi qolgan ʻ ʻ xolos. Ossuriyaliklar Isroil yurtini egallab, miloddan avvalgi 586- yilda Navuxaz Nasr boshchiligidagi bobilliklar qo shini ʻ Yahudiyani mag lub etgan va u yerdagi aholi Bobilga ko chirilgan. ʻ ʻ Haykal esa buzib tashlangan. Miloddan avvalgi 539-yilda forslar Bobilni egallab, yahudiylarning Falastinga qaytishiga ruxsat berganlar. Falastinga qaytgan yahudiylar tomonidan haykal qayta o rnatilgan. Miloddan avvalgi 333-yilda ʻ Aleksandr Makedonskiy Forsni zabt etib, Falastinda yunon hukmronligini o rnatgan. ʻ Aleksandr Miloddan avvalgi 323-yilda vafot etganidan keyin Misr Ptolemeylari va Suriyadagi Salavkiylar galma-gal Falastin ustidan hukmronlik o rnatganlar. Salavkiylar imperiyasi Falastin aholisiga ʻ ellin (yunon) madaniyati va dinini majburan qabul qildirishga urinib ko rishgan. Lekin, miloddan avvalgi 165-yilda yahudiylar ʻ tarixiga ko ra, makkabiylar salavkiylar hukmdori ʻ Antiox Ibifanga qarshi isyon qilgan va mustaqil yahudiy davlatini barpo etgan. Miloddan avvalgi 63-yilda Falastin Rim imperiyasiga qo shib ʻ olingan Suriya hududida odam paleolit davridan yashab keladi. Mil. av. 2ming yillikning 1- yarmida mayda shahardavlatlar vujudga kelgan. Mil. av. 15-asrda Suriyaning ko p qismini ʻ Misr, 14-asrda Xett podshoxligi egallab olgan, 12-asr boshlarida Suriya ozodlikka erishsada, 8-asr oxirida Ossuriyata, 7-asr oxirida esa Yangi Bobil podshoxligi, 6-asr o rtalarida Axomaniylarga qaram bo ldi. Mil. av. 333 yil Iskandar Maqsuniy (Aleksandr) ʻ ʻ davlati tarkibiga kirdi, bu davlat barbod bo lgach, salavkiylar davlatining viloyatiga ʻ aylandi. Mil. av. 1-asrda Armaniston podshosi Tigran II S.ni bosib oldi, 64 yil Rim, mil. 4- asr oxiridan Vizantiya viloyatiga aylandi. Mil. 633–40 yillarda Arab xalifaligi, 1516-yilda Usmonli turk imperiyasi zabt etdi va Suriya 1818-yilgacha Turkiya tarkibida bo ldi. 1832– ʻ 40 yillarda Misr qo shinlari tomonidan bosib olindi. 1840-yil Suriyada Yana turklar ʻ hukmronligi tiklandi. 1918-yil okabrda Suriyani ingliz qo shinlari bosib oldi. 1919-yil ʻ Angliya Fransiya kelishuviga binoan inglizlarning o rnini fransuzlar egalladi. 20 yillarda ʻ milliy ozodlik harakati kuchaydi. 1928-yil Ta sis majlisiga saylov o tkazildi, 1930-yil ʼ ʻ mayda Suriya respublika deb e lon qilindi, ammo Fransiya mandati saqlanib krldi, bu ʼ mandat 1943-yil dekabrda bekor qilindi. 1946-yil 17 apreldagina to la mustaqillikka ʻ erishdi. 1958-yil Suriya Misr bilan yagona davlat – Birlashgan Arab Respublikasi (BAR)ga birlashdi, ammo 1961-yil 28 sentabrda uning tarkibidan ajralib chiqdi va o zini ʻ Suriya Arab Respublikasi (SAR) deb e lon qildi. 1963-yil 8 martda davlat to ntarishi ʼ ʻ bo lib, Suriya Arab sotsialistik uyg onish partiyasi ( ʻ ʻ Ba s ʼ ) hokimiyatni qo lga oldi, 1971-yil ʻ 12 martdan Hofiz Asad prezident bo ldi. ʻ Qadimgi Suriya Suriyaning qadimiy san at yodgorliklari neolit davriga mansub (DamirKapu qoyatosh ʼ rasmlari, SakcheGyozyu sopoli, tosh va loydan yasalgan haykalchalar). Mil. av. 2ming yillikning 1-yarmida shahardavlatlar (Mari, Ugarit, Yamxada – hozirgi Halab) ravnaq topishi bilan birga me morlik yuksak darajaga ko tarildi: murakkab tarxli ʼ ʻ saroylar, hovlili ibodatxonalar qurildi. Mil. av. 16–14-asrlardagi san at asarlarida ʼ Qad. Misr va Egey madaniyatining ta siri seziladi. Mil. av. 9-asrda Ossuriya, mil. av. ʼ 4-asrdan mil. 4-asrgacha yunon me morligi an analari ruhida inshootlar yaratildi ʼ ʼ (Palmiradagi mahobatli kolonnalar va ibodatxonalar). 5–6-asrlarda Suriyada mahalliy ilk Vizantiya badiiy maktabi shakllandi (Antioxiya, Apameya, Shahbo qadama naqqoshligi). Tosh va suyak o ymakorligi, pol mozaikasi, ʻ kitob miniatyurasi rivojlandi. 7–8-asrlarda Suriya arab madaniyatini rivojlantirishga katta hissa qo shdi, naqqoshlik, haykaltaroshlikning yangi uslublari yaratildi. O sha ʻ ʻ davrda o rta asr shaharlarining qiyofasi shakllandi, mayejid, madrasa, tim, kasalxona, ʻ karvonsaroy, hammom va boshqa barpo etildi (Palmira yaqinidagi Qasr alXayr alG arbi, 8-asr, Damashqdagi toqiravoqli jome masjid, 705–715 yillar). Salibchilar ʻ tomonidan roman uslubida qurilgan qasrlarning harobalari saqlangan (Hims shahri yaqinidagi Crac des Chevaliers qo rg oni, 12-asr). 13–15-asrlarda me morlikda ʻ ʻ ʼ bezakka ko p e tibor berildi, rang-barang koshinlardan, toshlardan, naqshdan keng ʻ ʼ foydalanildi, yog och o ymakorligi rivojlandi. Kitob miniatyurasi san ati yuqori ʻ ʻ ʼ bosqichga ko tarildi. ʻ • Usmonli turk imperiyasi tarkibida bo lgan yillar (1516–1918) da ʻ turk me morligiga xos hasham ortdi. Tasviriy san atda nakshni ʼ ʼ asliga yaqinlashtirish avj oldi. 20-asrning 60–90yillarida Vahbi alHaririy, Burhon Tayyor, Mahmud Nofal, TamimalKisraviy, Jozef Abduxdsid kabi me morlarning loyihalari asosida zamonaviy ʼ binokorlik konstruksiyalaridan foydalanib, milliy shakldagi imoratlar qurila boshladi (Damashqdagi Kasaba uyushmalari binosi, Damashq va Halabdagi universitet korpuslari, Loziqiyadagi munitsipalitet binosi va boshqalar). Tasviriy san atda modernizm ʼ unsurlari sezila boshlasada, ko pgina rassomlar mahalliy badiiy ʻ an analarni davom ettirdilar (Afif Baxnassi, Nozim Ja fariy, ʼ ʼ Maxmud Jalol, Jak Varde, Muhammad Fathiy va boshqalar). Xalq amaliy san atida kashtachilik, kandakorlik, badiiy to quvchilik ʼ ʻ rivojlangan. Qadimgi Mitanni davlati. Mitanni Mesopotamiyaning shimoliy- g`arbida joylashgan qadimgi davlatlardan biridir. Uning yer usti asosan tog`lik, janubiy qismi esa qisman tekisliklardan iborat. Dajla va Frot daryolari Mitanni yerlaridan boshlanadi. Miloddan avvalgi XII asr oxiri – XVI asr boshlarida bu o`lkada Mitanni davlati tashkil topdi. Mamlakat aholisining asosiy qismini hurritlar tashkil etganlar. Keyinchalik ular amoriylar bilan aralashib ketadilar. Miloddan avvalgi XVI–XV asrlarda Mitanni davlati kuchayadi. Mitanni Kichik Osiygi, Finikiya, Suriya va Palastinga o`z ta`sirini o`tkazgan. Miloddan avvalgi XV asrda Mitanni goh Misr, goh Xett, goh Bobil, goh Ossuriya bilan urushlar olib boradi. Janglarda Mitanni qo`shinlari goh yengadi, goh yengiladi.

Mavzu:Qadimgi Sharqdagi Falastin, Suriya va Mitanni davlatlari.

Reja 1. Qadimgi Falastin. 2. Qadimgi Suriya haqida. 3. Qadimgi Mitan haqida.

Falastin , rasman Falastin Davlati Yaqin sharqda joylashgan qisman tan olingan suveren davlat bo lib, hozirda ʻ BMT tomonidan “a zo bo lmagan kuzatuvchi davlat” sifatida ʼ ʻ tasniflangan arab mamlakati [1] . Falastinning huquqiy maqomi munozarali. Shunday bo lsa-da, BMTga a zo 193 ʻ ʼ mamlakatning 138 tasi mamlakatni tan oladi [2] . Falastin Iordan daryosining G arbiy ʻ sohili (G arbiy Sohil) hamda ʻ G azo ʻ sektori o z hududi ekanligini da vo qiladi, ammo bu hududlarning ʻ ʼ barchasini Isroil 1967-yildan beri okkupatsiya qilib kelmoqda [3] [4] . Dastlab Falastin yerlari 1948-yilgacha Misr va Iordaniya tomonidan bosib olingan bo lsa, 1967-yilda olti kunlik ʻ urushdan keyin Isroil tomonidan bosib olingan. 2020-yil fevral holatiga ko ra Falastinda 5,051,493 kishi yashaydi. Aholi soni ʻ bo yicha Falastin dunyoda 121-o rinni egallab turibdi ʻ ʻ Falastin haqida umumiy.

Falastin mintaqasi va uning geografik miqyosi kontseptsiyasi tarix davomida turlicha bo lgan bo lsa-da, ʻ ʻ hozirda u zamonaviy Isroil Davlati, G arbiy Sohil va G azo ʻ ʻ sektori tomonidan tuzilgan deb hisoblanadi. “Falastin” atamasi yoki O rta yer dengizining janubi-sharqiy ʻ burchagida Suriya bo'ylab joylashgan hududga tegishli atamalarning umumiy qo llanilishi tarixan Qadimgi ʻ Yunoniston davridan beri mavjud bo lib, Gerodot ʻ eramizdan avvalgi 5-asrda yozgan birinchi tarixchidir. Finikiyaliklar boshqa dengiz xalqlari bilan aloqada bo lgan ʻ “Palaistina deb nomlangan Suriya okrugi” tarixi. “Falastin” atamasi ( lotincha , Palæstina) qadimgi yunonlar tomonidan filistlar tomonidan egallab olingan erlar uchun kiritilgan atama bo lgan, ammo boshqa tushuntirishlar ʻ ham mavjud.

O'xshashlar

Miloddan avvalgi I mingyillikda Yaqin Sharqdagi vaziyat
Miloddan avvalgi 1 ming yillikda yaqin sharqdagi vaziyat
falastin ozodlik tashkiloti
Eron sivilizatsiyasi
MDH davlatlari